1 Dr inż. Jan BERKAN pok. ST 319 www.cim.pw.edu.pl/jberkanPPTOK Projektowanie Procesów Technologicznych Obróbki Skrawaniem Dokładność obróbki – błędy cząstkowe Dr inż. Jan BERKAN pok. ST 319

2 Dokładność obróbki Wskaźniki techniczne wyników obróbki:jakość materiału – obróbka cieplna dokładność wymiarów dokładność kształtu dokładność położenia jakość warstwy wierzchniej

3 Błędy cząstkowe obróbkiBłędy cząstkowe niezależne od intensywności procesu obróbki 2. Błędy cząstkowe zależne od intensywności procesu obróbki

4 Błędy cząstkowe niezależne od intensywności procesu obróbki:1.1 Błąd spowodowany geometrycznymi i kinematycznymi niedokładnościami układu OUPN. 1.2 Błąd od zjawisk cieplnych ze źródeł zewnętrznych 1.3 Błąd nastawienia na wymiar 1.4 Błąd ustalenia i zamocowania przedmiotu obrabianego 1.5 Błąd spowodowany naprężeniami wewnętrznymi materiału

5 O 1.1 Błąd spowodowany geometrycznymi ikinematycznymi niedokładnościami układu OUPN. O Błąd dotyczy precyzji toru narzędzia względem przedmiotu obrabianego bez obciążenia i przy nie nagrzanej obrabiarce. Błąd ten jest w zasadzie granica dokładności osiąganej przez obrabiarkę. Sprawdzanie dokładności obrabiarki: sprawdzanie geometrycznej dokładności wykonania obrabiarki sprawdzanie dokładności obrabiarki podczas pracy Błędy kinematyczne – czasem największe z błędów cząstkowych (obróbka uzębień, gwintów).

6 U N 1.1. Błąd spowodowany geometrycznymi ikinematycznymi niedokładnościami układu OUPN. U Niedokładność powierzchni ustalających uchwyt na obrabiarce Niedokładność narzędzi kształtowych (noże kształtowe, frezy kształtowe) N Ważny jest stan techniczny elementów układu OUPN wpływających na dokładność: prowadnic, wrzecion, stołów, powierzchni bazowych uchwytów)

7 1.2 Błąd od zjawisk cieplnych ze źródeł zewnętrznychZmienność temperatury otoczenia (słońce, otwarte drzwi, piece itp.). Pomieszczenia dla obrabiarek precyzyjnych – klimatyzacja.

8 1.3. Błąd nastawienia narzędzia na wymiar obróbkowySposoby nastawienia narzędzia na wymiar: Próbne przejścia narzędzia: nastawienie przybliżone próbna obróbka pomiar korekta położenia narzędzia obróbka ostateczna

9 1.3 Błąd nastawienia narzędzia wymiarSposoby nastawienia narzędzia na wymiar: Według ustawiaka lub wzornika

10 1.3. Błąd nastawienia na wymiarSposoby nastawienia narzędzia na wymiar: Według ustawiaka

11 1.3. Błąd nastawienia na wymiarSposoby nastawienia narzędzia na wymiar: Rysik Wg linii traserskich

12 Elementy prowadzące narzędzie (tuleje wiertarskie i wytaczarskie)1.3 Błąd nastawienia na wymiar Sposoby nastawienia narzędzia : Elementy prowadzące narzędzie (tuleje wiertarskie i wytaczarskie)

13 1.3 Błąd nastawienia na wymiarSposoby nastawienia narzędzia na wymiar: Elementy prowadzące narzędzie (tuleje wiertarskie i wytaczarskie)

14 1.4 Błąd ustalenia i zamocowania przedmiotu obrabianego - był omawiany przy bazowaniuPrzy ustalaniu kolejnych przedmiotów nie zajmują one ściśle określonego jednakowego położenia ze względu na niedokładność wykonania powierzchni będących bazami i niedokładność elementów uchwytu. Różnice położenia występujące przy ustaleniu kolejnych przedmiotów i wywierające wpływ na wymiary i odchyłki obróbkowe nazywane są błędami ustalenia.

15 1.4. Błąd zamocowania przedmiotu obrabianegoZamocowanie, obróbka, odmocowanie, ustąpienie odkształceń sprężystych Szczęka uchwytu Po odmocowaniu

16 1.4 Błąd spowodowany naprężeniami wewnętrznymi w przedmiocie obrabianymNaprężenia mają różne pochodzenie: odlewnicze – nierównomierne stygnięcie odlewu spawalnicze – miejscowe nagrzewanie obróbkowe – oddziaływanie obróbki na w.w. Usunięcie naddatku obróbkowego powoduje naruszenie równowagi naprężenia – odkształcenia, co skutkuje powstaniem nowych odkształceń przedmiotu obrabianego

17 2. Błędy cząstkowe zależne od intensywności procesu obróbki:2.1. Błąd spowodowany działaniem sił skrawania 2.2. Błąd od zjawisk cieplnych zachodzących wewnątrz układu OUPN 2.3. Błąd od wymiarowego zużycia ostrza

18 Błąd spowodowany działaniem sił skrawaniaZmienny naddatek – zmienne siły skrawania Nieustalone fazy obróbki

19 Wpływ sztywności obrabiarki i przedmiotu obrabianego

20 Nierównomierne nagrzewanie elementów obrabiarkiWymiarowe zużywanie się narzędzia