1 dr inż. Krzysztof Pakoński, CIA, CISA Audytor Generalny Urzędu Miasta Krakowa Doświadczenia administracji Krakowa w pracy nad kształtowaniem systemu kontroli zarządczej Rola audytu wewnętrznego w budżecie zadaniowym, w zarządzaniu ryzykiem w zarządzaniu jakością w przygotowaniu opinii o stanie kontroli zarządczej

2 Osiąganie celów każdej jednostki wiąże się z ryzykiem. Zarządzanie ryzykiem ma na celu zwiększenie prawdopodobieństwa osiągnięcia celów jednostki. Standardy w obszarze zarządzania ryzykiem (pkt 6-9) wskazują na niezbędne elementy tego procesu. 6. Określanie celów i monitorowanie realizacji zadań W jednostce sporządza się co najmniej roczny plan pracy jednostki określający: poszczególne cele i zadania jednostki, mierzalne wskaźniki lub kryteria ich realizacji, komórki organizacyjne odpowiedzialne za ich realizację oraz zasoby, w szczególności osobowe, finansowe, rzeczowe, przeznaczone do ich realizacji. Kierownik jednostki oraz wyznaczeni pracownicy prowadzą bieżącą ocenę (monitoring) realizacji zadań za pomocą wyznaczonych wskaźników lub kryteriów. Uofp - Kontrolę zarządcząogół działań dla zapewnieniarealizacji celów i zadań Uofp - Kontrolę zarządczą....stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań Standardy B. Zarządzanie ryzykiem K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

3 Zarządzanie, kontrola zarządcza, kontrola finansowa Kontrolafinansowa dotyczy procesów związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych oraz gospodarowaniem mieniem. oznacza ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Kontrola zarządcza Zarządzanie obejmuje wszystkie działania podejmowane dla wyznaczania i realizacji celów K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

4 Zarządzanie Przez Cele Budżet zadaniowy to istotny element (narzędzie) kontroli zarządczej Zarządzanie przez cele – Plany działalności Wzrost skuteczności i efektywności K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

5 Audyt Wewnętrzny i jego misja

6 Definicja audytu w nowej ustawie wspieranie ministra kierownika jednostkiw realizacji celów i zadań Art. 272.1. Audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. Ocena skuteczności i efektywności kontroli zarządczej 2. Ocena ta dotyczy w szczególności adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce. K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

7 W czym audyt wewnętrzny może pomóc kierownikowi jsfp? A.Doradztwo A.Doradztwo w zakresie kształtowania środowiska kontroli ( polityki, procesy, procedury – np. budżetu zadaniowego, cele, miary). niezależna ocena ryzyk B.Własna niezależna ocena ryzyk i wspieranie kierownictwa we wprowadzeniu procedur zarządzania ryzykiem wykonywanie zadań audytowych C.Planowanie i wykonywanie w obszarach o najwyższym ryzyku zadań audytowych, dokonywanie tam ocen systemu kontroli i przedstawianie rekomendacji D.Koordynacjainnych „dostawców zapewnienia” D.Koordynacja działań innych „dostawców zapewnienia” np. auditów systemu zarządzania jakością, kontroli zewnętrznych itp. E.Przygotowanie opinii o skuteczności systemu kontroli E.Przygotowanie opinii rocznej o skuteczności systemu kontroli w jednostce K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

8 Rola audytu: doradztwo w zakresie kształtowania środowiska kontroli ( polityki, procesy, doradztwo w zakresie procedur) Budżet zadaniowy – ważne narzędzie kontroli zarządczej

9 Przykład: Najważniejsze zalecenia sformułowane w opinii rocznej 2005 Sformułować klarownie i mierzalnie cele w poszczególnych dziedzinach, aby na tej podstawie komórki organizacyjne przejrzyście i rozliczalnie (można obiektywnie ex post określić w jakim stopniu cele zostały osiągnięte) planowały zadania budżetowe Poprawić jakość planów zadań bieżących i koniecznie monitorować postęp oraz jakość wykonania tych zadań. Wprowadzić solidniejszy rachunek kosztów, zdecentralizować odpowiedzialność za nie i odpowiedzialność tę skutecznie egzekwować. Wyniki monitorowania wykorzystać do zbudowania systemu ocen i związać z nim zmienną część wynagrodzenia kierowników komórek oraz zespołów wykonujących zadania K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

10 Opis stanu - baza danych Określenie hierarchii potrzeb i celów Strategie sektorowe- oczekiwana zmiana stanu Wybór działań, cele szczegółowe, sformułowanie zadań “produkcja i dostarczanie usług” Ocena wykonania zadań Ocena zmiany stanu Uzupełnienie bazy i wnioski U U U U MIARY MIARY MIARY MIARY 2 4 5 6 7 8 3 1 U - UCZESTNICTWO Model Zarządzania Zintegrowanego K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

11 Przykład - Budżetowanie zadaniowe winno poprawić zdolność organizacji do osiągania celów Zastosowanie „Zarządzania zorientowanego na cele winno poprawić zdolność organizacji do osiągania celów. Najtrudniejszym, ale także najważniejszym elementem modelu jest system budżetowania. Aby spełnić swoja rolę musi obejmować : planów działania  Proces tworzenia planów działania sprzyjających osiągnięciu oczekiwanych rezultatów w efektywny sposób planów finansowych  opracowanie planów finansowych umożliwiających wykonanie powyższych planów działań  Monitorowanie postępu  Monitorowanie postępu w osiąganiu rezultatów i wydatkach w ciągu roku  Ocena końcowa wymagają miar określonych już na etapie planów. Monitorowanie i oceny końcowe wymagają miar określonych już na etapie planów. K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

12 Charakterystyka zadania zawiera: 1. Nazwę i numer zadania 2. Cel wyrażony w postaci obowiązkowego zdania składającego się z 3 elementów DLACZEGO  Element I – odpowiada na pytanie DLACZEGO i formułuje ogólny powód podejmowania wysiłku JAKW JAKI SPOSÓB  Element II – odpowiada na pytanie JAK lub W JAKI SPOSÓB i przedstawia działania, które maja być podjęte, dla uzyskania oczekiwanych rezultatów JAK DOBRZEJAK DUŻO  Element III – odpowiada na pyatnie JAK DOBRZE lub JAK DUŻO i przedstawia szczegółowe rezultaty, zapisane tak, że można je zmierzyć. Tutaj są zapisane najważniejsze oczekiwane rezultaty zadania Zdanie to jest nazywane “deklaracją wyniku” i ma strukturę: tak, aby Element I poprzez Element II tak, aby Element III 3.Cele związane z zadaniem cytowane ze strategii lub programu sektorowego 4.Kluczowe dane charakteryzujące sektor i zadanie (infrastruktura, standard i rozmiar usług, potrzeby itp.) 5.Opis zakresu i planowany poziom zaspokojenia potrzeb 6.Źródła finansowania Przykład - Budżet Zadaniowy K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

13 Cel zadania Cel zadania (deklaracja wyniku) Pomoc finansowa skierowana gospodarstw domowych, które maja problemy z regularnym dokonywanie opłat mieszkaniowych.poprzez Weryfikację wniosków i ich analizę Wydawanie decyzji administracyjnych Dokonywanie wypłat przyznanych dodatków tak, aby Wszystkie złożone wnioski zostały przeanalizowane prawidłowo i w terminie Wypłaty dodatków były dokonywane terminowo Czas oczekiwania przy składaniu wniosków był możliwie najkrótszy Poziom satysfakcji klientów był możliwie wysoki Koszt wykonywania usług nie przekroczył ubiegłorocznego Przykład – „Dodatki Mieszkaniowe” K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

14 Karta w postaci skoroszytu MS EXCEL zawiera 4 Arkusze: Definicje wskaźników Elemencie III deklaracji wyniku Definicje wskaźników – muszą być zbudowane tak, że każdy szczegółowy rezultat zapisany w Elemencie III deklaracji wyniku posiada odpowiedni ilościowy lub jakościowy wskaźnik Definicje mierników Definicje mierników – winny ujmować wszystkie wielkości potrzebne jako dane, aby obliczyć wartości zdefiniowanych wyżej wskaźników Roczna karta mierników Roczna karta mierników – Zawiera komórki, gdzie co miesiąc odpowiednie dane są umieszczane Roczna karta wskaźników Roczna karta wskaźników – zawiera komórki ze wzorami pozwalającymi obliczyć wartości wskaźników na podstawie zgromadzonych mierników Budżet Zadaniowy Karta mierników i wskaźników (KMW) Budżet Zadaniowy - Karta mierników i wskaźników (KMW) K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

15 Wybór właściwych, dobrych wskaźników dla zadania jest wyzwaniem. W pierwszym rzędzie warto rozważyć wskaźniki: Skuteczności (effectiveness) – Skuteczności (effectiveness) – mierzy jakość w osiąganiu celów (np. produkt dostarczony w terminie, standardy jakościowe spełnione) Efektywności (efficiency) – Efektywności (efficiency) – mierzy ilościowe rezultaty w stosunku do kosztów (np. ilość wniosków obsłużona przez jednego pracownika w ciągu tygodnia) Zadowolenia klienta – Zadowolenia klienta – mierzy poziom satysfakcji klientów z dostarczonych im usług – zwykle jest to rezultat badań ankietowych Zużycia środków – Zużycia środków – mierzy jak dużo środków zostało skonsumowanych (wskaźnik ten to jeden z podstawowych także przy budżetowaniu tradycyjnym) KROK 4 – Karta mierników i wskaźników Budżet Zadaniowy Karta mierników i wskaźników (KMW) Budżet Zadaniowy - Karta mierników i wskaźników (KMW) K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

16 m5 Wskaźnik zadowolenia klientów d5 m2/m1 Wskaźnik skarg i uchyleń decyzji d4 m3/m1Wskaźnik terminowości wypłatd3 m4/m1 Wskaźnik oczekiwania klientów w kolejce d2 (m6+m7)/m1 Średnia pracochłonność przyznania i wypłaty dodatku d1 WzórNazwa Symbol Wskaźniki efektywności zadania „Dodatki Mieszkaniowe” Przykład „Dodatki Mieszkaniowe” – definicje wskaźników K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

17 M ajM aj Roczna Karta Mierników StySty LutyLuty MarMar KwieKwie MajMaj CzerCzer LipLip SierSier W r z PazPaz LisLis g r u Gromadzone miernikisymbol Dodatki Mieszkaniowe Data : 1 Ilość wypłaconych dodatkówm1 2 Ilość skarg i uchyleńm2 3 Ilość dodatków wypłaconych w terminie m3 4 Ilośc klientów oczekujących w kolejce dłużej niż 15 minut m4 5 Średnia ocena zadowolenia klientów - wynik badań m5 6 Czas pracy zużyty na analizę wniosku i wydanie decyzji m6 7 Czas pracy zużyty na wypłatę dodatków m7 8 Czas pracy zużyty na sprawy organizacyjne i inne „nieprodukcyjne” m8 Okres groma dzenia danych Przykład – „Dodatki Mieszkaniowe” K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

18 Gdy zostało ustalone:  Jakie rezultaty są oczekiwane  W jaki sposób będą one zmierzone i ocenione przygotowuje plan działań odpowiedni do niego plan finansowy każdy koordynator zadania przygotowuje plan działań i odpowiedni do niego plan finansowy. Ten plan jest podstawą ubiegania się o środki budżetowe. Plan winien być przygotowane w ramach ustalonego limitu środków. Plany zatwierdzone przez dyrektora wydziału weryfikowane przez Referat Monitorowania i Wydział Budżetu. Plany zatwierdzone przez dyrektora wydziału umieszczane są w systemie informatycznym o nazwie SWBZ, następnie są weryfikowane przez Referat Monitorowania i Wydział Budżetu. Budżetu Miasta. Zatwierdzone plany są gromadzone przez Wydział Budżetu i służą do przygotowania „części wydatkowej” Budżetu Miasta. Budżet podpisany przez prezydenta przedstawiany jest Radzie Miasta do zatwierdzenia w formie uchwały. Jeśli radni wprowadzą zmiany w alokacji – są one wprowadzane także do planów zadań. KROK 5 – Przygotowanie i zatwierdzenia planu działania Budżet zadaniowy – planowanie zadań K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

19 Zarys planu działania i planu finansowego 330 400,00 6 00010 600,00 68 500 Razem 23 250,00 750,0031,00 Koszty wydziałowe (planowanie, koordynacja, organizacja sprawozdawczość itp.) 24 800,00 800,0031,00 Rozpatrywanie skarg, obsługa uchyleń 1 800,000,306 000 Druk formularzy i instrukcji 195 300,00 6 300,0031,000,163 000 Dokonywanie i ewidencja wypłat 85 250,00 2 750,0031,000,5 5 500 Analiza wniosków i wydawanie decyzji PLN sztgodzPLNgodzszt. Koszt całkowity produktu (usług, działań) Koszt jednos tkowy Ilość jednostek Koszt pracy siłami wł. Koszt jednost kowy Czas jednos tkowy Ilość jednostek Produkt/usługa/ działanie Zakupy i zlecenia zewnętrz. Siły własne Przykład – „Dodatki Mieszkaniowe” K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

20 Rola audytu: własna niezależna ocena ryzyk i wspieranie kierownictwa we wprowadzeniu procedur zarządzania ryzykiem Zarządzanie ryzykiem – element kontroli zarządczej

21 Ryzyko strategiczne i operacyjne Definicja oczekiwanej zmiany Ocena osiągnięcia oczekiwanej zmiany Plan działania – określenie zadań Ocena wykonania zadań Dostarczanie usług i produktów Miernik bezpośredni Wskaźnik końcowy Ryzyko operacyjne Ryzyko strategiczne Cele strategiczne Cele operacyjne K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

22 Przykłady „produktóww urzędzie miasta Przykłady „produktów” w urzędzie miasta Wypłacony dodatek mieszkaniowy Zorganizowana impreza kulturalna Zaktualizowany rekord w bazie ewidencji ludności Wydane prawo jazdy K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

23 Identyfikacja i ocena ryzyk operacyjnych koordynatoridentyfikuje i ocenia ryzyko 1.Każdy koordynator zadania identyfikuje i ocenia ryzyko w swoim zadaniu (w skali niskie, umiarkowane, poważne i krytyczne). wyznacza miary monitorowanietych ryzyk 2.Dla ryzyk powyżej umiarkowanego wyznacza miary, które pozwolą na monitorowanie tych ryzyk. Na ogół jest to wskazanie wybranych wskaźników w KMW. 3.Do planu zadania „mapa ryzyka”, 3.Do planu zadania budżetowego jako dodatkowy arkusz dołączona jest „mapa ryzyka”, w której umieszcza się wynik analizy uzgodniony z dyrektorem wydziału. koordynator przedstawia swoją ocenę przedstawia podejmowane działania 4.W okresach sprawozdawczych koordynator przedstawia swoją ocenę „zmaterializowania się ryzyk” i w razie potrzeby przedstawia podejmowane działania K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

24 Nazwa produktu wg P-2 Ryzyko – niepożądane zdarzenie zagrażające celowi zadania Miara, wskaźnik dla monitoro wania Ocena ryzyka właściciel a w skali 1-7 ** Wynik badań audytu lub auditu ISO Działania podjęte przez właściciel a* Uwagi RYZYKO KRYTYCZNE (ocena 7) RYZYKO KRYTYCZNE (ocena 7) - wymaga możliwie szybkiej reakcji Podjęcie działań nie powinno być odkładane RYZYKO POWAŻNE (ocena 5 lub 6) RYZYKO POWAŻNE (ocena 5 lub 6) - wymaga reakcji Działania należy zaplanować, terminy mogą być odleglejsze RYZYKO UMIARKOWANE (ocena 3 lub 4) RYZYKO NISKIE (ocena 1 lub 2) RYZYKO UMIARKOWANE (ocena 3 lub 4) - przeciwdziałanie wskazane, szczególnie tam, gdzie można uzyskać poprawę bez istotnych nakładów. RYZYKO NISKIE (ocena 1 lub 2) – nie wymaga działań Mapa ryzyka dla zadania budżetowego K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

25 „ Właścicielstwo” mapy ryzyka 1.Mapajest narzędziem Koordynatora 1.Mapa w pierwszym rzędzie jest narzędziem Koordynatora zadania – on proponuje jej kształt, „montując czujniki, gdzie trzeba” (czyli dobierając w KMW takie wskaźniki, które będą najwartościowsze dla bieżącej oceny kluczowych ryzyk). 2.Mapę zatwierdza Dyrektor Wydziału weryfikuje lub uzupełnia propozycje Koordynatora. 2.Mapę zatwierdza Dyrektor Wydziału – on jest odpowiedzialny przed Prezydentem za dostarczane produkty/usługi i on jest „właścicielem ryzyk” związanych z tymi produktami. Dyrektor weryfikuje lub uzupełnia propozycje Koordynatora. 3.Pomocydostarcza audytor przez niezależną 3.Pomocy zarówno przy budowie jak i aktualizacji mapy dostarcza audytor przez niezależną od „właściciela” i jego podwładnych: -identyfikację i analizę ryzyk -ocenę systemu kontroli i zakresu w jakim istotne ryzyka zmaterializowały się tak, aby właściciel miał niezależne zapewnienie -proponowanie zmian w systemie kontroli zorganizowanym przez Dyrektora, aby mógł on skuteczniej i bezpieczniej realizować cele. 4.Najważniejsze ryzykanajwyższe kierownictwo i służą do podejmowania decyzji. 4. Najważniejsze ryzyka obserwowane są także przez najwyższe kierownictwo i służą do podejmowania decyzji. K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

26 Rejestr – mapa ryzyka prowadzona przez Zespół Audytu Wewnętrznego Zespół Audytu UMK (ZA) tworzy długą listę 1.Na podstawie umieszczonych w SI przez właścicieli kart zadań zawierających ryzyka Zespół Audytu UMK (ZA) tworzy długą listę (w roku 2010 – 297 ryzyk) 2.ZA dokonuje weryfikacji 2.ZA dokonuje weryfikacji uzupełniając ją i korygując wg własnej oceny i wybiera wszystkie z ocenami 4-7 (umiarkowane, poważne i krytyczne) podsumowanie dla najwyższego kierownictwa 3.Na podstawie mapy, korzystając z kategoryzacji ryzyk Audytor Generalny przygotowuje podsumowanie dla najwyższego kierownictwa wyboru zadań audytowych 4.Rejestr ocenionych i uszeregowanych ryzyk służy do wyboru zadań audytowych zarówno dla AW jak auditów wg. ISO 9001 2008 5.Wynikibadań nanoszone są na mapę 5.Wyniki kolejno wykonywanych w ciągu roku badań nanoszone są na mapę K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

27 Ilość zidentyfikowanych ryzyk K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

28

29 Wyniki badań audytu wewnętrznego i auditu SZJ w roku 2009 w podziale na obszary działalności Magistratu Ilość zbadanych ryzyk w 2009 K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

30

31 Do budowy mapy ryzyka przyjęto wspólną terminologię Obszary 1Zarządzanie i bezpieczeństwo 2Finanse 3Majątek i inwestycje 4Planowanie przestrzenne, architektura i geodezja 5Środowisko, gospodarka komunalna i mieszkaniowa 6Edukacja, sport i turystyka 7Kultura, pomoc społeczna i zdrowie 8Usługi administracyjne 9Inne K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

32 Przykłady ze słownika produktów Kategoria produktuOkreślenie produktów należących do kategorii 1 Decyzja, dokument (postanowienie, zaświad- czenie) wydany Każdy, wydany przez organ, dokument (władczy lub poświadczający) 2 Ewidencja prowadzona/ aktualizowana Zbiór, baza (lub pojedynczy rekord) danych gromadzonych zgodnie z ustalonymi zasadami zwykle przy użyciu SI UMK 3 Należność (wpłata)zatwierdzona lub dokonana Przypis należności lub uregulowana należność (publiczno lub cywilno-prawna) 4 Umowa (zlecenie) zawarta, wykonana lub rozliczona Każda umowa lub porozumienie ustalające obowiązki UMK i stron K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

33 Przykłady ze słownika kategorii ryzyk Kategoria ryzyka Słownik ryzyk objętych kategorią 1 Bezpośrednie skutki finansowe w gospodarowaniu środkami 1.Brak zasad lub wady w przyznawaniu i/lub wypłacaniu świadczeń, dotacji itp. 2.Wady i braki w identyfikacji podatników i ustalaniu wymiaru 3.Wady i braki w należnościach cywilno-prawnych 4.Nieprawidłowości w obrocie kasowym 5.Kary finansowe i inne zawinione opłaty 2 Nieefektywne lub wadliwe prawnie nabywanie dóbr i usług 1.Brak jasno określonych produktów, wymagań jakości, warunków odbioru 2.Niewystarczające zabezpieczenie przed wadliwym wykonaniem lub odstąpieniem 3.Istotne naruszenie prawa zamówień publicznych 4.Niezadowalająca relacja kosztów i korzyści K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

34 Rejestr ryzyk (mapa, prowadzona przez Zespół Audytu) Zawartość nagłówków kolumn w rejestrze: 1.Obszar 2.Komórka organizacyjna 3.Zadanie budżetowe 4.Kategoria produktu wg słownika 5.Nazwa produktu wg planu zadania 6.Kategoria ryzyka wg słownika 7.Określenie ryzyka wg słownika 8.Nazwa ryzyka wg właściciela 9.Ocena ryzyka wg właściciela 10.Ocena ryzyka wg Zespołu Audytu Wewnętrznego 11.Wynik badania ryzyka (AW, AISO, inne) 12.Uwagi K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

35 Propozycja regulacji – ryzyka strategiczne 1.Koordynator programu dokonuje przeglądu programu z udziałem interesariuszy w celu dopracowania celów i miar do końca 2010. 2.Dla każdego (poprawionego już) programu jego koordynator przygotowuje dokument określający: a)ryzyka nie osiągnięcia celów zidentyfikowane jako istotne b)ocenę ryzyk (prawdopodobieństwo i skutek) c)wprowadzone mechanizmy kontrolne dla min. ryzyka d)narzędzia i dane do monitorowania stanu programu. informację o ryzykach i skuteczności systemu kontroli Wraz ze sprawozdaniem rocznym koordynator programu przedstawia informację o ryzykach i skuteczności systemu kontroli (2b) Sprawozdania roczne z realizacji programów zawierające informacje o ryzykach i systemie kontroli dostarczane są do Wydziału Strategii, który przedstawia podsumowanie Prezydentowi. K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

36 Rola audytu wewnętrznego (standard 2050): …, zarządzający audytem wewnętrznym powinien wymieniać informacje i koordynować działania zarówno z wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi wykonawcami usług zapewniających…” np. koordynacja auditów systemu zarządzania jakością i wykorzystanie kontroli zewnętrznych Wykorzystanie auditów systemu zarządzania jakością dla wzmocnienia kontroli zarządczej K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

37 Źródłami informacji dla obszarów nie objętych w danym roku audytem wewnętrznym mogą być: działania komórki kontroli wewnętrznej (instytucjonalnej) wyniki kontroli zewnętrznych, audity wykonywane w ramach systemu zarządzania jakościąaudity wykonywane w ramach systemu zarządzania jakością inne badania wykonywane na zlecenie przez podmioty zewnętrzne wyniki monitoringu wybranych wskaźników Samoocena kontroli zarządczej w obszarach, gdzie nie wykonywano ocen zewnętrznychSamoocena kontroli zarządczej w obszarach, gdzie nie wykonywano ocen zewnętrznych Koordynacja działań innych „dostawców zapewnienia” K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

38 Przykład –Audity Systemu Zarządzania Jakością Jeśli mamy w organizacji system zarządzania jakością to opisane procesy i procedury zawierają cele i wymagania. Zwykle system ten wymaga wykonywania auditów zgodności. wybórmożemy wyznaczyć na podstawie analizy ryzyka Wtedy wybór obszarów i produktów do tych badań możemy wyznaczyć na podstawie analizy ryzyka omijając obszary objęte audytem wewnętrznym lub kontrolą i możemy „przebadać” następne kilkadziesiąt ryzyk. Gdy w Magistracie w 2006 r. wprowadzono SZJ zgodny z ISO 9001. ok. 50 pracowników z różnych wydziałów zostało przeszkolonych i uzyskało certyfikaty jako audytorzy SZJ. Obecnie wykonują oni w zespołach 2 osobowych rocznie 40-50 zadań. K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

39 Doskonalenie systemu 2007 - 2009: 1.Od roku 2007 tematykę i plan auditów SZJ proponuje Zespół Audytu Wewnętrznego kierując się wynikami analizy ryzyka aktualizowanej corocznie. 2. Plan jest konsultowany z pełnomocnikiem prezydenta ds. SZJ 3. ZA po zatwierdzeniu planu przez prezydenta wystawia zlecenia auditorom SZJ, później dokonuje odbioru raportów i wystawia oceny (w skali 1-10). 4. Gdy raport uzyska co najmniej 6 pkt. Auditorzy otrzymują nagrodę w wys. 400 PLN za raport. Wykorzystanie badań auditów systemu zarządzania jakością K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

40 STATUS:Audit oceniono i zakończono Nr auditu: 42/2009 Audit wewnętrznyNr: F4/000406 Zawiadomienie o audicie wewnętrznym Data zlecenia:16/02/2009 Zlecający:Piotr Mizia-Ossoliński Cel i kryterium auditu: Realizacja zadań związanych z aktami stanu cywilnego - celem auditu jest zbadanie terminowości sporządzania aktów, aktualizacji aktów (wzmianki) oraz wydawania odpisów. Kryterium: Norma ISO 9001:2008 oraz dokumentacja Systemu Zarządzania Jakością w UMK. Zakres auditu: Zadanie budżetowe: SC/01. Produkt (P-2): akty, odpisy aktu stanu cywilnego. Ryzyka do zbadania: 1. Nadmierny czas od wniosku do dostarczenia produktu, nieterminowość 2. Brak rejestru ocen klientów, brak badania satysfakcji klienta, 3. Brak wyczerpującej informacji dla klienta 4. Baza zawiera zbyt dużo błędów i/lub poważne braki. Na podstawie własnej analizy ryzyka auditor wiodący może rozszerzyć zakres badań we wskazanej komórce organizacyjnej. Zlecenie audytu w Qsystem - przykład

41 Obowiązkiem auditorów jest: Zapoznanie się z procesemZapoznanie się z procesem (procesami, procedurami, wymaganiami), dokumentacją zadania budżetowego i osiąganymi wskaźnikami Przygotowanie metodyki i planu badańPrzygotowanie metodyki i planu badań pozwalającego na ocenę ryzyk wyznaczonych w zleceniu dokonanie wyboru próbkiWybór okresu i dokonanie wyboru próbki do badań Przeprowadzenie badańPrzeprowadzenie badań Przedstawienieliczbowych wyników badań.Przedstawienie w raporcie metodyki i liczbowych wyników badań oraz przedstawienie opinii. Wykorzystanie badań auditów systemu zarządzania jakością K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

42 Zespół Audytu Wewnętrznego: szkolenia auditorów SZJprowadzi okresowe szkolenia auditorów SZJ w zakresie metodyki zlecazadaniazleca auditorom SZJ zadania, których zakres jest ściśle określony (zadanie budżetowe, produkt ryzyka) i możliwy do wykonania przez 2 osobowy zespół w ciągu 3 dni roboczych. ocenia raporty wyniki na mapę ryzykaocenia raporty auditorów SZJ i nanosi zaakceptowane wyniki na mapę ryzyka. Koordynacja Auditów Systemu Zarządzania Jakością (SZJ) K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

43 Akceptacja auditu przez auditora generalnego i ocena Ocena auditu: Ocena pozytywna. Zakres badań był obszerny, ale wszystkie 4 ryzyka zostały zbadane, wyniki są zapisane (do max brakuje wszędzie pełnych danych liczbowych). Wnioski i obserwacje trafne. Wynik wartościowy i przydatny dla aktualizacji mapy ryzyk w UMK. Kryteria oceny: Nazwa kryterium WagaOcena 1.Ocena prezentacji i zakresu badań 1.003 2.Klarowność i odpowiedniość ustaleń 1.002.5 3.Trafność spostrzeżeń, wniosków oraz ustaleń 1.002 4.Prawidłowość przywołania punktu z Normy 1.001 5.Wnioski, których wartość oceniamy jako dodaną 1.000 OCENA KOŃCOWA: 8.50 Podpis auditora generalnego: Krzysztof Pakoński Raport wykonania auditu -ocena K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

44 Przygotowanie opinii rocznej o skuteczności systemu kontroli w jednostce

45 Praktyka: Opinia dotyczy obszarów poddanych audytowi w danym roku, podsumowuje stwierdzone zagrożenia i wskazuje najważniejsze rekomendacje. (tzw. zapewnienie negatywne) – tak robimy obecnie Przygotowanie opinii rocznej o skuteczności systemu kontroli w jednostce K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

46 Przygotowanie opinii rocznej o skuteczności systemu kontroli w jednostce Potrzeba: Zapewnienie globalne, pozytywne Takiego zapewnienia na podstawie kilkunastu zadań audytu wewnętrznego rzetelnie dać nie można Próba odpowiedzi: ze wszystkich źródeł Mapa ryzyka będąca listą uporządkowanych wg komórek i produktów ryzyk wraz z naniesionymi wynikami badań ze wszystkich źródeł objętych koordynacją ZA. Na mapę także naniesiony jest aktualny rezultat analizy K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

47 Mapa ryzyka powstaje na udokumentowanej podstawie: Produkty Produkty – plany zadań budżetowych nadzorowane w SI Ryzyka Ryzyka – wynik udokumentowanej analizy właściciela (samoocena) i audytora (SI) Wyniki badań audytu wewnętrznego Wyniki badań audytu wewnętrznego – sprawozdania (SI oraz papier) Wyniki badań auditów SZJ Wyniki badań auditów SZJ – raporty w SI Wyniki kontroli Wyniki kontroli – protokoły (zwykle dokumenty papierowe) Gdy system osiągnie dojrzałość mamy nadzieję sformułować zapewnienie pozytywne Gdy system osiągnie dojrzałość (po 2-3 latach), będzie zawierał dane z paru lat oraz obszar istotnych ryzyk w roku bieżącym zostanie w/w wynikami objęty, a zakres ujawnionych braków w systemie kontroli nie przekroczy akceptowalnego dla organizacji poziomu (apetyt na ryzyko) mamy nadzieję sformułować zapewnienie pozytywne (ew. z zastrzeżeniami). Przygotowanie opinii rocznej o skuteczności systemu kontroli w jednostce K. Pakoński – Spotkanie Audytorów w MF Warszawa 31 marca 2011

48 Dziękuję za uwagę [email protected] http://www.bip.krakow.pl/?id=292