1 DW Zagroń, Szczyrk, 23.06.2004 r. Od przedakcesyjnej czarnej owcy do finału e-Europe w Como czyli jak dokonała się informatyzacja administracji celnej Andrzej Ręgowski Andrzej Tyrowicz XVI Górska Szkoła PTI

2 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 20042 Andrzej Ręgowski do lipca 2002: Dyrektor Departamentu Administracyjno-Inwestycyjnego GUC Pełnomocnik Prezesa GUC ds. Informatyzacji Służby Celnej Andrzej Tyrowicz do lipca 2002: Dyrektor Departamentu Informatyki GUC

3 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 20043  Warunki wyjściowe procesu informatyzacji  Dylematy decyzyjne Strategii Informatyzacji  Kamienie milowe realizacji Strategii  Osiągnięte rezultaty informatyzacji  Wnioski szczegółowe  Prawidłowości procesu zmiany  Podsumowanie Zakres prezentacji

4 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 20044 Warunki wyjściowe procesu informatyzacji  Rozwiązania referencyjne systemów celnych w krajach UE i ich mankamenty: UK: CHIEF, Francja: SOFI,  Spektakularne niepowodzenia w sektorze publicznym w Polsce i UE: POLTAX, KSI ZUS, UK: Passport Agency, Niemcy: Atlas,  Niepowodzenia w administracji celnej: Prokom, Malam, OSIAC  Ponad 200 aplikacji lokalnych wykorzystywanych w AC  Pomyślna realizacja projektów infrastrukturalnych w administracji celnej: ok. 100 sieci LAN w l. 96-98  Pomyślna realizacja Programu Phare POLCUSTOMS od 1997r.: ALEXIS – system informacji prawnej RODAN Systems E-Mail/WAN – system poczty elektronicznej i sieci HP Polska ISZTAR – zintegrowana taryfa celna Bull S.A. ZEFIR – rozliczenia celno-podatkowe i księgowość budżetowa SKG

5 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 20045 Uwarunkowania decyzyjne dla informatyzacji  Zmiana w DG TAXUD w 1998 r.: forsowanie ASYCUDY dla krajów kandydujących, zarzucenie rozwoju metodyki i QA, spowolniona realizacja projektów: NCTS, EBTI, EBOI...  Nieprofesjonalne „Studium wykonalności wdrożenia Systemu ASYCUDA w Polsce” – październik 98 - marzec 99r.  System kompleksowy czy podejście modułowe?!  Wykonawca zewnętrzny czy opracowanie wewnętrzne?!  Zapewnienie finansowania?!!!!

6 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 20046 Główne założenia technologiczne do budowy Systemu informacyjnego według Strategii  Niezależne moduły systemu informacyjnego  Spójność logiczna i techniczna: Centralny model danych  Samodzielne węzły regionalne z niezależnymi modułami operacyjnymi oraz własnymi danymi transakcyjnymi  Spójność aplikacji: warstwy centralne dla wszystkich modułów systemu, replikacja łat i wersji z warstwy centralnej  Spójność i przenoszenie danych: replikacja przyrostowa  Wykorzystanie XML i publikacja standardu SAD  Internet dla podmiotów gospodarczych  Intranet dla komunikacji wewnętrznej

7 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 20047 Dane operacyjne: Dokumenty celne, Deklaracje SAD, Deklaracje tranzytowe Dokumenty księgowe Deklaracje Intrastat Deklaracje VAT Deklaracje akcyzowe Informacje niestrukturalne Dane analityczne: Raporty rutynowe Analizy rutynowe Analizy ad hoc System informacyjny administracji celnej Obszary i kategorie danych Wywiad celny Dane referencyjne: Taryfa celna, Rodzaje transakcji, Osoby fizyczne i prawne, krajowe i zagraniczne, uczestniczące w obrocie towarowym z zagranicą, Kursy walut, Inne …

8 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 20048 Główne informacyjne procesy celne Rozliczanie należności celnych i podatkowych Zarządzanie Taryfą celną Obsługa zgłoszeń celnych Zarządzanie osobami i podmiotami w obrocie towarowym z zagranicą

9 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 20049 Mapa systemów informatycznych polskiej administracji celnej

10 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200410 Główne założenia organizacyjne  Priorytet dla modułów operacyjnych i systemów współdziałania z UE  Realizacja przez firmy zewnętrzne wyłonione w procedurach przetargowych  Przezroczystość procesu realizacji: Jasne określenie odpowiedzialności za obszary IT, formalne i finansowe: współpraca 4 departamentów przy procedurach UZP Regularne prezentowanie rezultatów pracy dla kierownictwa administracji celnej  Strategiczne zarządzanie procesem realizacji programu informatyzacji: Utworzenie Komitetu Sterującego ds. Informatyzacji Nadanie kompetencji decyzyjnych zespołom projektowym  Inwestowanie w wiedzę i kapitał ludzki: Szkolenia z zarządzania projektami dla zespołów Szkolenia i wymiana doświadczeń w ramach Twinningu Phare

11  1995:Umowa na OSIAC, pocz. Phare Polcustoms: 11 MEcu  1997/98:Kontrakty Phare na: E-Mail, ALEXIS, ZEFIR, & ISZTAR  1998/99:Wdrożenie WAN/E-Mail & ALEXIS  Mar 1999:Rozwiązanie kontraktu OSIAC & Studium ASYCUDA  poł 1999:Rozpoczęcie prac nad Strategiami : działania i IT  Kwi 2000:Zatwierdzenie Strategii informatyzacji (Prezes GUC)  poł 2000:Wdrożenie ZEFIRa, powstanie Komitetu Sterującego, rozpoczęcie realizacji Programu Informatyzacji, umowa na system CELINA, prototyp CELESTA  Paz 2001:Wdrożenie Systemu ISZTAR, spowolnienie informatyzacji  Lis 2001:Umowy na systemy IT: OZYRYS, CORINTIA, SECURITY  Mar 2002:Umowa na rozszerzenie Systemu ISZTAR do ITMS  Kwi 2002:Przejęcie informatyzacji AC przez MF  Maj 2002:Regionalne wdrożenie CELINY w IC Kraków  Paz 2002: Raport Komisji Europejskiej nt. postępu Polski w przygotowaniach do akcesji, Rada Ministrów przydziela rezerwę celową na dokończenie realizacji programu informatyzacji  Sty 2003:Zakończenie wdrożenia ogólnopolskiego Systemu ZEFIR  Mar 2004:Uruchomienie NCTS w 280 lokalizacjach, koniec testów Interoperability Skrócone kalendarium informatyzacji AC

12 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200412 Osiągnięte rezultaty  Zintegrowany logicznie system informacyjny  Podstawy korporacyjnego obiegu informacji w AC  Kompetentne zespoły właścicieli systemów operacyjnych: ZEFIR, CELINA, NCTS, ISZTAR  Sprawne współdziałanie z systemami UE  Wysoka pozycja IT polskiej administracji celnej wśród krajów UE  Zmiany świadomościowe wśród kadry technicznej i zarządzającej administracji celnej

13 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200413 Biuro i Systemy zarządzania przepływem prac Infrastruktura kontroli celnej Celina NCTS Zefir SEED Hermes - kadry/płace Systemy druku Ochrona antywirusowa Security/ Systemy specjalne Warstwa referencyjna Warstwa analityczna Celesta WAN/ CCN-CSI/ E-mail/ VoIP/ middleware Isztar Celesta Alexis centralna Warstwa operacyjna Corintia - portal www Warstwa komunikacyjna + ochrona danych Ozyrys –zarządzanie elementami sieci WAN

14 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200414 Como, July 2003: Integrated Customs Duty and Tax System Customs Government Gateway CELINA Customs Declaration Processing System Risk Analysis Module Validation Module ZEFIR Budget Accounting and Tax/Customs Clearing System Analytical Subsystem (Data Warehouse) Reference Data Subsystem Users in Ministry of Finance and in Customs Units Traders ISZTAR (Master Tariff) NCTS (Transit) Other Customs systems Central Statistical Office Other Government systems National Bank EU systems: TARIC, NCTS, TQS, EBTI, ISPP, SMS and others CCN/CSI Operational Tariff with Tariff Calculator ICDTS Excise Module* TOR Module* Reporting Module* *) Modules under development

15 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200415 Struktury zadaniowe w realizacji programu informatyzacji

16 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200416 Office & Workflow Zintegrowany korporacyjny system informacyjny administracji celnej. Stan na lato 2002. Celina NCTS Zefir SEED Hermes – HR Printing systems Corporate Antivirus Security/ Special systems Reference layer Analytic layer Celesta WAN / CCN-CSI / E-mail / VoIP / middleware Isztar Alexis Celesta master Operational layer Corintia – web portal Communication layer Ozyrys – zarządzanie zasobami sieci WAN OK - opr OK - Prototyp użytkowy - ? opr

17 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200417 Office & Workflow Zintegrowany korporacyjny system informacyjny administracji celnej. Stan na maj 2004! Celina NCTS Zefir SEED Hermes – HR Printing systems Corporate Antivirus Security/ Special systems Reference layer Analytic layer Celesta WAN / CCN-CSI / E-mail / VoIP / middleware Isztar Alexis Celesta master Operational layer Corintia – web portal Communication layer Ozyrys – zarządzanie zasobami sieci WAN OK ?? OK

18 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200418 Wnioski szczegółowe  Konsekwentnie realizowana Strategia informatyzacji  Przezroczystość procesu  Delegacja odpowiedzialności: motywacja i zaangażowanie zespołów regionalnych  Racjonalnie określane cele projektowe  Adekwatnie dokonane wybory technologiczne  Regionalne współdziałanie ze środowiskiem gospodarczym – wysoka efektywność wdrożeń  Nie wszystkie osiągnięcia przetrwały zmiany prawne i organizacyjne!

19 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200419 Administracja Administracja skarbowa celna Zadania: podatki cła, podatki, 150 ustaw Zatrudnionych ogółem: 50,000 14,500 Liczebność IT: 2400 220 Udział IT : 5% 1,5% Przychody budżetu: 66% 34% Liczba placówek: 400 350 Czas odpowiedzi: off-line on-line Zarządzanie projektami IT: centralne zdecentralizowane Zarządzanie IT: hierarchiczne strategiczne Oprogramowanie: własne! outsourcing! Efektywność IT w administracji w lipcu 2002

20 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200420 Prawidłowości procesu zmiany  Wola polityczna, świadomość i zaangażowanie kierownictwa: niezbędny warunek wyjściowy rozpoczęcia procesu zmiany instytucjonalnej.  Faktyczne uruchomienie procesu zmiany - niezbędne istniejące „zarodki krystalizacji”: inicjalny kapitał wiedzy i kapitał ludzki, kompetencje, motywacje; funkcjonujące systemy/wdrożenia pilotowe/prototypy...  Uzyskanie tempa wprowadzania zmian – niezbędne ciągłe powiększanie kapitału wiedzy i kapitału ludzkiego: poszerzanie liczby zespołów i uczestników przedsięwzięć szkolenia pogłębiające i rozszerzające  Racjonalnie stosowane reguły instytucjonalne: kontrola okresowa, audyt, procedury zamówień publicznych katalizatorem rozwoju kultury instytucjonalnej

21 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200421 Podsumowanie  W administracji celnej w l. 1999 – 2004 zrealizowano z powodzeniem proces zmiany instytucjonalnej. Za ok. 100 mln zł i ok 20 MEuro powstał korporacyjny system dla 15 tys. administracji krajowej z nowoczesnymi kanałami komunikacyjnymi dla środowiska gospodarczego, funkcjonujący w trybie rzeczywistym. [Obecnie pobiera już ponad 50% budżetu państwa.]  Realizacja racjonalnej Strategii działania i Strategii informatyzacji pozwoliła na przejście od organizacji znanej z głośnych niepowodzeń na lidera w przemianach organizacyjnych i technicznych (wyróżnienia w Como i Rzymie, pozycja w UE)  Wyniki mogłyby być nawet lepsze, gdyby nie niekorzystne zmiany prawne i organizacyjne oraz polityczne „równanie do dołu”  Rozwoju instytucji należy upatrywać w tworzeniu kapitału ludzkiego i budowie kultury instytucjonalnej, a nie w technologiach informatycznych jako takich.

22 XVI Szkoła Górska PTI, Szczyrk 200422 Andrzej Tyrowicz e-mail: [email protected]