1 DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA NA PRZYKŁADZIE POLSKIEGO KLUBU EKOLOGICZNEGO Dr inż. Aureliusz Mikłaszewski Polski Klub Ekologiczny - Okręg Dolnośląski Kudowa Zdrój, 11 kwietnia 2014

2 POWSTANIE PKE Zaczęło się jesienią 1980 Powstawała „Solidarność” i Polski Klub Ekologiczny Ruch spontaniczny, tworzony w sposób demokratyczny Pierwsza w tzw. „demoludach” niezależna ekologiczna organizacja pozarządowa

3 POWODY DO DZIAŁANIA  Stan środowiska zagrażał zdrowiu i życiu ludzi  Cenzura – brak informacji o stanie środowiska i zagrożeniach  Walka o prawdę  Konieczność ochrony środowiska, ratowanie, profilaktyka  Podmiotowość człowieka

4 JAK POWSTAWAŁ KLUB (1)  W wielu miastach powstały grupy mające na celu ochronę środowiska człowieka  Klub tworzyli ludzie świadomi zagrożeń  Wysoki poziom moralny i fachowy  Spotkania w różnych miejscach, we Wrocławiu - często w Klubie Dziennikarza

5 JAK POWSTAWAŁ KLUB (2)  Zaniedbania, zagrożenia – tematyka niewygodna dla władzy  Przełamywanie bariery cenzury  Rzetelne informacje o stanie środowiska  Budowanie świadomości społecznej  Protesty

6 JAK POWSTAWAŁ KLUB (3)  Trwał festiwal wolności  W kilkunastu miastach tworzyły się Okręgi  Zarząd Główny powstał w Krakowie – spektakularny sukces: zamknięcie huty aluminium „Skawina”

7 JAK POWSTAWAŁ KLUB (4)  Problemy wrocławskie: Siechnice, Celwiskoza, Chemitex (obecnie Wiskoplast), Hutmen, Azbestolit  11 grudnia 1981r. – NOT – pierwsze wybory w Okręgu Dolnośląskim; Zarząd, struktury  Ogromny entuzjazm, szerokie plany

8 STAN WOJENNY 13 grudnia 1981 – wszystko wyglądało inaczej Jawna działalność niemożliwa (obowiązywały nawet pozwolenia na zebrania) Część (mała) wybrała działalność podziemną Nie udało się włączenie Klubu do PRON-u

9 STAN „POWOJENNY” (1)  Po zniesieniu stanu wojennego (22 lipca 1983r.) więcej swobód, ale nadal inwigilacja  Przemoc nie rozwiązała problemów  Świadomość zagrożeń mobilizowała do działania

10 STAN „POWOJENNY” (2)  Klub coraz częściej zajmował stanowiska, wskazywał na problemy, protestował i nagłaśniał działania  Batalia o zamknięcie huty chromu „Siechnice”; informacje, teksty, ulotki, „czarne marsze” (WiP)

11 STAN „POWOJENNY” (3)  Konferencja na Politechnice Wrocławskiej nt. szkodliwości huty „Siechnice”. Wielki sukces merytoryczny, wzrost autorytetu PKE  Odbudowa struktur PKE, powstało wiele (25) nowych Kół terenowych

12 1989. WOLNOŚĆ I... OBOWIĄZKI (1) 4 czerwca 1989r. – częściowo wolne wybory Po Okrągłym Stole komuniści oddali władzę (częściowo), zachowali wpływy Trwał proces wymiany kadr i budowania społeczeństwa obywatelskiego. To trwa do dziś!

13 1989. WOLNOŚĆ I... OBOWIĄZKI (2) Wybory samorządowe zgarnęły wykształconą w PKE „śmietankę” działaczy z Kół PKE Inne warunki - nowe wyzwania – odpowiedzialność za decyzje

14 ZMIANA SPOSOBÓW DZIAŁANIA o Protesty – tak, ale coraz mniej o Problemy powinny rozwiązywać legalnie wybrane władze o Klub nie powinien ich wyręczać lecz oceniać skuteczność (prawomocność) działania

15 FORMY WSPÓŁPRACY (1) ◊ Przedstawicielstwo NGO-sów w zespołach, komisjach, radach ◊ Opiniowanie aktów prawnych, rozporządzeń, projektów (np. planów miejscowych) ◊ Stanowiska, apele, oświadczenia

16 FORMY WSPÓŁPRACY (2) ◊ Konsultacje społeczne ◊ Konferencje, sympozja, warsztaty, szkolenia ◊ Wzajemne poznanie się i konstruktywna współpraca

17 NOWA FORMA DZIAŁANIA – PROJEKTY (1)  Nowa procedura, nowe wyzwania.  Pojawiły się fundusze na wspieranie działań organizacji pozarządowych  Koncepcja, pisanie wniosków o dotacje, realizacja, rozliczanie, dyscyplina merytoryczna i finansowa

18 NOWA FORMA DZIAŁANIA – PROJEKTY (2)  Dobrze zrealizowane projekty stały się wizytówką Klubu  Wyprzedziły administrację państwową i samorządową  Wyzwoliły inicjatywę  PKE stał się partnerem dla władz

19 PROJEKTY (1) Edukacyjne - kwaśne deszcze, papier z recyklingu, segregowanie odpadów, radon Komunikacja zbiorowa (linia nr 7) Agenda 21 w zakresie energii i rolnictwa Bezpośrednia sprzedaż produktów rolnych

20 PROJEKTY (2) Produkt regionalny – „Chronione oznaczenie geograficzne” (16 marca 2004 – 27 sierpnia 2004 – 19 czerwca 2008) Bezinwestycyjne oszczędzanie energii Ochrona bioróżnorodności przed roślinami inwazyjnymi I wiele innych

21 KONFERENCJE (niektóre), czyli edukacja dorosłych (1) Δ Wpływ huty „Siechnice” na zdrowie ludzi i środowisko Δ Miejska komunikacja zbiorowa – zagrożenia i szanse rozwoju na przykładzie Wrocławia (1996) Δ Szanse i realia lokalnej komunikacji zbiorowej w Polsce (1996)

22 KONFERENCJE (niektóre), czyli edukacja dorosłych (2) Δ Miejska komunikacja zbiorowa – szanse, zagrożenia (2000) Δ Kształtowanie przestrzeni zurbanizowanej w myśl zasad zrównoważonego rozwoju (2001) Δ Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na przykładzie Dolnego Śląska (2002)

23 KONFERENCJE (niektóre), czyli edukacja dorosłych (3) Δ Wpływ rolnictwa na środowisko (2004) Δ Klimat, środowisko, człowiek (2004) Δ Ogrzewanie energią słoneczną (2005)

24 KONFERENCJE (niektóre), czyli edukacja dorosłych (4) Δ Radon w środowisku życia, pracy i nauki mieszkańców Dolnego Śląska (2006) Δ Energetyka jądrowa – bezpieczeństwo czy zagrożenie (2008) Δ Gospodarka niskoemisyjna szansą dla środowiska (2011)

25 INNE FORMY DZIAŁANIA (przykładowo) (1)  Naukowa Wszechnica Nauczycieli  Współorganizacja Dni bez Samochodu  Wsparcie protestu przeciwko eksploatacji kruszywa pod pretekstem budowy stawów rybnych w Chocianowie. Wygrana przed sądem.

26 INNE FORMY DZIAŁANIA (przykładowo) (2)  Kontynuacja działań przeciwko rozbudowie kamieniołomu Rybnica Leśna. Wygrana przed NSA.  Wrocławskie Forum Ekologiczne  Rada Pasażerów

27 INNE FORMY DZIAŁANIA (przykładowo) (3)  Konsultowanie planów zagospodarowania przestrzennego  Wystawy tematyczne np. Klimat – energia - człowiek, Żywiciele Wrocławia  Liczne prelekcje, fora dyskusyjne, pisma interwencyjne, stanowiska i opinie

28 POLA DZIAŁALNOŚCI (1) Koalicja Lanckorońska (transport zrównoważony) (od 1998) Koalicja Klimatyczna (od 2002, Kazimierz) Państwowa Rada Ochrony Środowiska (2 kadencje, 1990-1996) Rada Ekologiczna przy Prezydencie RP (1993 – 1995)

29 POLA DZIAŁALNOŚCI (2) Rada ds. Zrównoważonego Rozwoju przy premierze RP (2003) Wojewódzka Komisja Urbanistyczno- Architektoniczna Krajowa Komisja ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko (od początku istnienia (1995) do dziś) Wojewódzka Komisja ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko (j.w.)

30 POLA DZIAŁALNOŚCI (3) Komisje Rady Miejskiej Komitet Ochrony Przyrody (Wrocław) Zagraniczne konferencje, warsztaty, sympozja

31 POLA DZIAŁALNOŚCI (4) Zagraniczne wyjazdy studyjne, transfer doświadczeń Doradztwo, pomoc, edukacja, interwencje (rzadziej) I wiele innych

32 FENOMEN PRACY SPOŁECZNEJ (1) Model sprzed 30 lat przetrwał Dzielenie się wiedzą, bezinteresowna pomoc Niezależność – blaski i cienie Problem – źródła finansowania

33 FENOMEN PRACY SPOŁECZNEJ (2) Silny punkt – zaplecze merytoryczne Satysfakcja ze społecznej użyteczności Praktyczna realizacja zapisanej w Konstytucji RP zasady zrównoważonego rozwoju

34 DOCENIONO NAS

35 Dziękuję za uwagę Dr inż. Aureliusz Mikłaszewski Polski Klub Ekologiczny – Okręg Dolnośląski www.ekolub.wroclaw.plwww.ekolub.wroclaw.pl, [email protected]