1 DZIECI ŻOŁNIERZE

2 Plan prezentacji Definicja dziecka żołnierzaSposoby rekrutacji dzieci do oddziałów zbrojnych Proces szkolenia małych żołnierzy Uwarunkowania zjawiska Obowiązki dzieci żołnierzy Angażowanie dziewczynek w konflikty zbrojne

3 Plan prezentacji Skala zjawiskaKonsekwencje udziału dzieci w konfliktach zbrojnych Uregulowania międzynarodowe dotyczące rekrutowania i wykorzystywania dzieci w konfliktach zbrojnych Organizacje międzynarodowe działające na rzecz rozwiązania problemu dzieci żołnierzy Sposoby zapobiegania uczestnictwa dzieci w konfliktach zbrojnych Reintegracja byłych dzieci żołnierzy ze społeczeństwem

4 Definicja Każda osoba poniżej 18 roku życia,będąca dobrowolnie lub przymusowo, bezpośrednio lub pośrednio członkiem rządowych sił zbrojnych lub innych, regularnych bądź nieregularnych, grup zbrojnych, niezależnie, od faktu czy konflikt się toczy, czy nie

5 Kto ich werbuje? państwowe siły zbrojnegrupy zbrojne mające poparcie państwa opozycyjne paramilitarne grupy rebelianckie wojenni watażkowie grupy terrorystyczne

6 Jak trafiają do wojska? powoływani przez państwo porywani„ochotnicze” wstąpienie

7 Werbowanie siłą porywane z domów, szkół, ulic, obozów dla uchodźcówprzemyślane działanie sprzedawane, oddawane przez rodzinę morderstwo na rodzinie – „2 mury” „nocni podróżnicy” – Uganda

8

9

10

11 Proces szkolenia małych żołnierzyinstruktaż w obozach (w buszu, w lasach) nauka musztry, rzucania granatami, czołgania się zaznajamianie z technikami walki, uczenie się posługiwania bronią wyzwalanie chęci walki i sprawdzenia się wyrabianie chęci rywalizacji oglądanie filmów propagujących przemoc, nienawiść, fizyczne znęcanie się nad słabszymi podsycanie nienawiści do innych ludów, plemion uzależnianie od narkotyków tatuowanie próby ucieczek

12 PRZYCZYNY

13 Przyczyny Konflikty wewnętrzne - drastyczny wzrost ich liczbyoraz zmiana ich natury „nowe wojny”- zbrodnicze, odpolitycznione, prywatne, grabieżcze, brutalne „upadłe państwa” zatarcie granicy między cywilami a walczącymi rozkład więzi społecznych, negacja norm, autorytetów, brutalizacja stosunków międzyludzkich zmniejszenie liczby mężczyzn

14 Broń rozwój technologii wojskowych i wytwarzania bronicoraz lżejsza, prostsza w użyciu coraz tańsza dostępność broni

15 Broń lekka 639 mln sztuk broni lekkiejprodukcja się 8 mln sztuk broni lekkiej i mld sztuk amunicji rocznie wartość globalnego legalnego handlu bronią lekką = 4 mld $; nielegalnego = 1$ czarny rynek handlu bronią

16 Broń 2000 – 798 mld $ na zbrojenia2000 – 55 mld $ na pomoc rozwojową dla państw rozwijających się

17 AK-47 Kałasznikow 650 pocisków/minutę mln sztuk

18 Przyczyny dzieci łatwiej zastraszyć, zmusić do posłuszeństwapsychiczna podatność na manipulację małe, zwinne, potrafią dojść do miejsc trudno dostępnych łatwiej „zastąpić” dziecko niż dorosłego „tanie” w utrzymaniu

19 Przyczyny grupy rebelianckie stają się realną siłąwykonują bardziej ryzykowne zadania, których dorosły, by się nie podjął nie czują strachu nie można ich skazać za zbrodnie

20 Przyczyny grupy ryzyka: demografia sieroty dzieci ulicy„dzieci bez imienia” uchodźcy demografia

21 „Woluntaryzm” możliwość zemsty ubóstwo, głód sieroctwobrak edukacji, pracy, perspektyw AIDS chęć poprawy sytuacji materialnej poczucie bezpieczeństwa możliwość zemsty

22 BRAK TOŻSAMOŚCI, SZUKANIE SWOJE MIEJSCA NA ŚWIECIE„Woluntaryzm” BRAK TOŻSAMOŚCI, SZUKANIE SWOJE MIEJSCA NA ŚWIECIE poczucie misji życiowej, kontroli swojego życia przysłużenie się idei fascynacja wojskiem, walką walka przeciwko uciskowi, o niepodległość szansa na swoisty sukces życiowy – możliwość awansu, zaistnienia w grupie, zdobycia szacunku szansa na doświadczenie swoistej przygody postawa, przykład rówieśników, przyjaciół

23 „Woluntaryzm” ucieczka od uciążliwej sytuacji rodzinnej, życiowejpoczucie odpowiedzialności za rodzinę (płaci się rodzinie – Palestyna) podstępne obietnice przeświadczenie, że będą mogli w każdej chwili opuścić wojsko

24 OBOWIĄZKI

25 Obowiązki przenoszenie broni szpiegowanie służenie pilnowanie obozuochranianie dowódców pełnienie roli przynęty seksualni niewolnicy posłańcy tragarze kucharze

26 Obowiązki podkładanie min, materiałów wybuchowych„rozminowywanie” pól minowych żywe tarcze „mali terroryści” - zamachowcy-samobójcy walka na pierwszej linii frontu bezwzględni mordercy – niezwykła okrutność

27 John Ochola, Ugandyjczyk, 25 lat

28 Dziewczynki żołnierzeniewolnice seksualne bagażowa kucharka misje samobójcze (pozorowana ciąża) szpieg ciąża

29 Dziewczynki żołnierze

30 SKALA ZJAWISKA

31 Skala problemu 250-300 tys. dzieci żołnierzynajmłodszy – 5 lat, Uganda 40% wszystkich organizacji militarnych na świecie lata 90-te: śmierć ok. 2 mln dzieci; ok mln stało się inwalidami

32 EUROPA

33 AZJA ŚRODKOWA

34 AZJA POŁUDNIOWO-WSCHODNIA

35 AZJA POŁUDNIOWA

36 BLISKI WSCHÓD – AFRYKA PÓŁNOCNA

37 Sudan

38 AFRYKA ŚRODKOWA

39 LORD’S RESISTANCE ARMY - LRAJoseph Kony

40 Alice Auma (1956 – 2007) Ruch Ducha Świętego

41

42

43

44

45 LRA

46 Wojna w Północnej Ugandzieod 1987 100 tys. zabitych 2 mln uchodźców 30 tys. porwanych dzieci przez LRA dziś 3 tys. małych żołnierzy w LRA lipiec 2005 – nakaz aresztowania wydany przez MTK sierpień 2006 – rozejm, wielokrotnie przedłużany porozumienie „Odpowiedzialność i Pojednanie”

47 AFRYKA WSCHODNIA

48 AFRYKA ZACHODNIA

49 AFRYKA POŁUDNIOWA

50 AMERYKA

51 Dziś – co najmniej 13 państwBurundi Czad Demokratyczna Republika Kongo Somalia Sudan Uganda Republika Środkowoafrykańska Afganistan Nepal Birma Sri Lanka Filipiny Kolumbia

52 KONSEKWENCJE

53 Konsekwencje Fizyczne Psychiczne (moralne) Społeczne

54 Schorzenia fizyczne śmierć kalectwo choroby, AIDSuzależnienie od narkotyków, alkoholu astenia choroby narządów ruchu, skóry, układu krążenia, oddechowego proces przedwczesnego starzenia się

55 Konsekwencje psychicznezespół stresu pourazowego PTSD wspomnienia traumatycznych wydarzeń zaburzenia snu nadmierna czujność rozdrażnienie niepokój gniew poczucie winy nieufność strach depresja

56 Konsekwencje psychicznezrujnowane dzieciństwo zniszczenie poczucia moralności zatarcie granicy między dobrem a złem małomówność, zamknięcie w sobie język przemocy i skłonność do niej problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie

57 Konsekwencje społeczneodrzucenie przez rodzinę wykluczenie ze społeczeństwa rozpad więzi społecznych i wartości brutalizacja stosunków międzyludzkich utracenie możliwości edukacji bezrobocie wzrost przestępczości zagrożenie dla stabilności politycznej pogłębianie zacofania cywilizacyjnego bomba z opóźnionym zapłonem

58 Konsekwencje społeczneJan Paweł II - Orędzie na XXXII Światowy Dzień Pokoju 1999 Dzieci te, wyszkolone w zabijaniu i często przymuszane do zabijania, z pewnością napotkają ogromne trudności, gdy będą kiedyś chciały włączyć się w życie cywilnego społeczeństwa. Przerywa się ich edukację i nie rozwija ich zdolności do pracy; jakież konsekwencje będzie to miało dla ich przyszłości?

59 Inne „export dzieci żołnierzy” w teorii i praktyce (rozprzestrzenianie się zjawiska na ościenne terytoria) niestabilność w regionie problem dla dorosłych żołnierzy

60 PRAWO MIĘDZYNARODOWE A DZIECI ŻOŁNIERZE

61 Prawo międzynarodowe a dzieci żołnierzeKonwencja o Prawach Dziecka - art dolna granica 15 lat Protokół Fakultatywny do Konwencji o Prawach Dziecka w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne - podniesienie granicy do lat 18 - ochotnicze wstępowanie od lat 16 (4 warunki)

62 Prawo międzynarodowe a dzieci żołnierzeI Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskich z 1949, dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych – 1977 II Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskich z 1949, dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych (wewnętrznych) konfliktów zbrojnych

63 Prawo międzynarodowe a dzieci żołnierzeKonwencja nr 138 MOP dotycząca najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia zakaz zatrudniania dzieci poniżej 15 roku życia Konwencja Nr 182 MOP dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminowania najgorszych form pracy dzieci przymusowe lub obowiązkowe rekrutowanie dzieci do udziału w konflikcie zbrojnym dzieci poniżej 18 roku życia

64 Prawo międzynarodowe a dzieci żołnierzeStatut Międzynarodowego Trybunału Karnego – 1998 werbowanie i używanie w działaniach zbrojnych = zbrodnia wojenna niewolnictwo seksualne = zbrodnia przeciwko ludzkości Afrykańska Karta Prawi Dobra Dziecka – 1999

65 Prawo międzynarodowe a dzieci żołnierzeRezolucje ONZ: 1261 (1999) 1314 (2000) 1379 (2001) 1460 (2003) 1539 (2004) 1612 (2005)

66 ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE

67 Organizacje międzynarodoweCOALITION TO STOP THE USE OF CHILD SOLDIERS 1998 3 cele: zakończenie rekrutacji oraz wykorzystywania dzieci w konfliktach zbrojnych zabezpieczenie procesu demobilizacji dzieci żołnierzy promowanie ich reintegracji ze społeczeństwem

68 Organizacje międzynarodoweONZ - Specjalny Przedstawiciel ONZ do Spraw Dzieci i Konfliktów Zbrojnych UNICEF Amnesty International (AI) Human Rights Watch (HRW) Defence for Children International (DCI) The NGO Group for the Convention on the Rights of the Child

69 Organizacje międzynarodoweChild Rights Information Network (CRIN) War Child UK Watchlist on Children and Armed Conflict Anti-Slavery Organisation Centre for Child Protection and Rescue Global Movement for Children Save the Children UK

70 SPOSOBY ZAPOBIEGANIA

71 Sposoby zapobiegania Krótkookresowe (doraźne) DługookresoweSystemowe (globalne)

72 Krótkookresowe (doraźne)zaprzestanie konfliktu (problem interwencji humanitarnej) rozbicie grup złapanie winnych rekrutacji demobilizacja dzieci ochrona ze strony państwa

73 Długookresowe zmniejszanie potencjału rekrutacji – pomoc dla potencjalnych dzieci żołnierzy: sierot, uchodźców, dzieci ulicy, „dzieci bez imienia” potępienie przez społeczność międzynarodową

74 12 lutego – Międzynarodowy Dzień Dzieci ŻołnierzyRed Hand Day „Milion czerwonych dłoni przeciw wykorzystywaniu dzieci w wojnie” 2008/2009

75 Długookresowe przerwanie łańcucha zależności - wykorzystywanie dzieci ma być nieopłacalne (= sygnał ostrzegawczy dla innych) zlikwidowanie poczucia bezkarności - odpowiedzialność karna przed międzynarodowymi trybunałami zakazanie udzielania pomocy państwom, grupom wykorzystującym dzieci żołnierzy, zakaz jakichkolwiek powiązań z nimi zakaz handlu bronią z nimi

76 Długookresowe zakaz kontaktów handlowych (np. zakup diamentów)sankcje gospodarcze (zamrażanie kont bankowych) sankcje polityczne - nie legitymizowanie tych grup, państw i przywódców – ostracyzm międzynarodowy, izolacja wyeliminowanie możliwości wspierania tych grup przez inne organizacje

77 Systemowe problem globalny zapobieganie konfliktom międzynarodowymrozwój państw rozwijających się likwidacja ubóstwa, AIDS etc. przestrzeganie prawa międzynarodowego powszechne przyjęcie Protokołu Fakultatywnego istnienie podstawowych struktur państwowych umożliwiających urzędową rejestrację i dokumentację mieszkańców edukacja, rola rodziny zwiększanie świadomości, problem powszechności praw człowieka kontrola zbrojeń

78 Control Arms kampania „Broń kontrolowana” AI, Oxfam, IANSA„Kampania miliona twarzy” Traktat o handlu bronią Rezolucja ONZ – X 2006

79 Odpowiedzialność karnaSpecjalny Sąd dla Sierra Leone lipiec 2007 – AFRC Alex Tamba Brima – 50 lat Brima Mazzy Kamara – 45 lat Santigie Borbor Kanu – 50 lat październik 2007 – CDF Allieu Kondewa – 7 lat

80 Odpowiedzialność karnaMiędzynarodowy Trybunał Karny UGANDA: Joseph Kony, Okot Odhiambo, Dominic Ongwen, (Vincent Otti, Raska Lukwiya)

81 Odpowiedzialność karnaDEMOKRATYCZNA REPUBLIKA KONGO: Thomas Lubanda Dyilo (1. proces przed MTK), Germain Katanga

82 Odpowiedzialność Ofiary czy sprawcy? – odpowiedzialność dzieci żołnierzy za swoje czyny

83 Zasady likwidacji zjawiska dzieci żołnierzyZasady z Cape Town – 1997 Zasady Paryskie

84 DDR Disarmament = rozbrojenie Demobilization = demobilizacjaReintegration = reintegracja

85 Reintegracja specjalne ośrodki rehabilitacyjnepróba przysposobienia do ponownego życia w społeczeństwie część ucieka i wraca do rebeliantów 1994 Liberia – organizacja Susukuu „Szkoła za broń” Giuseppe Berton, ksawerianin, Sierra Leone: najtrudniejsza rzecz to pomoc nieletnim znaleźć ponownie ich tożsamość

86 Ośrodki rehabilitacji i reintegracji Gulu, Uganda

87 Reintegracja Jan Paweł II - Orędzie na XXVII Światowy Dzień Pokoju 1994 Coraz więcej jest dzisiaj, niestety, chłopców i dziewcząt, a nawet dzieci, biorących czynny udział w konfliktach zbrojnych. […] Leży w interesie całego społeczeństwa, by ci młodzi ludzie odrzucili przemoc i weszli na drogę pokoju. Wymaga to jednak cierpliwej pracy wychowawczej, prowadzonej przez osoby, które szczerze wierzą w pokój…

88 Przykłady powrotu do życiaChina Keitetsi

89 Przykłady powrotu do życiaIshmael Beah

90 Przykłady powrotu do życiaIshmael Beah