1 Dziedzictwo przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe twojej okolicy.

2 Jest takie miejsce u kresowych granic Gdzie się z zachodem spotyka wschód Pradawnych kultur są kurhany I historyczny nie jeden gród Jest modra rzeka jest modra wstęga Która się wije nurtem wśród pól A nad nią miasto z jeleniem w herbie Które poznało radość i ból Jest taka ziemia pszenicznych łanów Dobra jak chleb czuła jak matka Która łączy z sobą narody Wierna swym dzieciom aż do ostatka Jest takie miejsce Hrubieszowszczyzna Do niej powracasz z najdalszych stron Na skrzydłach myśli i z drgnieniem serca Kiedy zawoła rodzinny dzwon Jan Polit

3 Zatrzymajmy się na chwilę na tej kresowej i spokojnej dzisiaj ziemi, bo to tutaj możemy znaleźć ślady burzliwej, wielowiekowej historii, bardzo odległej i nowożytnej. Właśnie tutaj stanęły i odcisnęły piętno buty wszystkich możliwych grabieżców Polski. Dawniej miejsce to wyglądało inaczej... ziemia ta była usiana dziesiątkami samotnych krzyży i kapliczek, rozkołysanych na pagórkach wsi, położonych wśród dorodnych lasów, błękitu leniwie płynących rzek chroniących setki najróżniejszych ryb, zapachu skoszonego siana, niespokojnego Bugu. Zapach chleba z domowego pieca... Jednym słowem mieszanka kultur, religii, narodowości.... i ludzie tak serdeczni, jak nigdzie indziej...

4 Zapraszam na wędrówkę!

5 Powiat hrubieszowski leży na nizinno- wyżynnym obszarze Polesia Wołyńskiego i wyżynnej części środkowej Wyżyny Lubelskiej i Wołyńskiej co powoduje wybitne walory przyrodnicze. Napotkane w okolicy unikatowe ptactwo i zwierzęta, nietypowa, stepowa roślinność, nadaje tym terenom charakteru dzikości. Wykopaliska dowodzą, że niegdyś żyły tutaj mamuty i tury. Obecnie zaś spotykamy: jaskółkę, brzegówkę, zimorodki, jelenie, sarny, wydry, borsuki, dziki, lisy, zające, kuny, tchórze, łasice, drobne gady i płazy oraz znaczne ilości gatunków ryb. Na mokradłach możemy zobaczyć stada kaczek, w okolicach Husynnego- bocianie siedliska, w Kosmowie- stanowiska czapli siwej, a wszechobecne są przepiórki, skowronki, słowiki, dzięcioły i sowy.

6 Niestety nie ma już tutaj dzikich lasów. Większe masywy leśne napotykamy w okolicach Horodła. Na terenie całego powiatu jest około 600 starych drzew pomnikowych wywołujących niezapomniane wrażenia. W celu ochrony bogactwa przyrodniczego utworzono obszary chronione. Są to: Strzelecki Park Krajobrazowy, Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu, Rezerwat „Liski” i „Gliniska”-rezerwat faunistyczny z susłem perełkowanym, tchórzem stepowym i łasicą oraz użytki ekologiczne „Jezioro Kacapka” i „Błonia Nadbużańskie”.

7 Strzelecki Park Krajobrazowy Położony jest przy południowo wschodniej granicy powiatu. Najbardziej czytelną formą rzeźby terenu tego parku jest dolina Bugu. Nadbużańskie łąki ubarwiają swoimi kolorami motyle: paź królowej, mieniaki i modraszki. Spotkać tu można również polujące błotniaki łąkowe i orliki. Lasy tworzą duży i zwarty kompleks, przedzielony jedynie malowniczymi łąkami. Lasy Strzeleckie wyróżniają się jednym z największych w Europie zagęszczeń ptaków drapieżnych, rzadkiego ptaka - muchołówki białoszyjej oraz nietoperzy. Ze względu na swoje walory obszary leśne parku zostały wpisane na listę ostoi ptaków o znaczeniu europejskim. W Parku występuje również wiele ciekawych i rzadkich roślin, m.in.: skalnica ziarenkowata, czosnek kątowaty, brzoza niska, obuwik pospolity oraz parzydło leśne, które występuje tu w ilościach niespotykanych nigdzie indziej na Lubelszczyźnie.

8 Rzeka Bug Rzeka na odcinku od Skryhiczyna do Dubienki wije się niczym wąż, tworząc liczne zakola i starorzecza. Stanowią one doskonałe siedlisko dla wielu gatunków zwierząt, takich jak zimorodek, brzegówka, remiz oraz żółwia błotnego, bobra i wydry. Żółwie błotne

9 Rezerwat „Liski”  Rezerwat jest ostoją dla chronionych i rzadko spotykanych gatunków roślin.  Głównym przedmiotem ochrony jest dobrze zachowany starodrzew dębowo - sosnowy. Stanowi on mozaikę grądu, boru mieszanego i świetlistej dąbrowy. Niektóre dęby i sosny występujące w rezerwacie osiągają wymiary drzew pomnikowych.  Z grupy objętych ochroną całkowitą występują tu: widłak jałowcowaty, orlik pospolity, lilia złotogłów oraz dwa gatunki storczyków: podkolan biały i kruszczyk szerokolistny.  Z gatunków chronionych częściowo spotyka się tu: turówkę leśną, konwalię majową, kruszynę pospolitą, kalinę koralową i bagno zwyczajne. Do roślin rzadko spotykanych zaliczyć można: dziurawiec skąpolistny, jaskier kaszubski, turzycę pagórkową,modrzewnicę zwyczajną, żurawinę błotną i rutewkę orlikolistną.

10 Wieniawka  Stanowi punkt widokowy na dolinę Bugu  Znajdziemy tu cmentarz żydowski położony w sąsiedztwie zespołu dworskiego z połowy XIX w. Oraz aleję lipową z okazami liczącymi około 300 lat. Cmentarz ogrodzony jest wyraźnym wałem ziemnym, na jego terenie zachował się zaledwie 1 nagrobek.

11 Ciekawostki krajoznawcze wybranych miejscowości powiatu hrubieszowskiego.

12 Hrubieszów Najdalej wysunięte na wschód miasto Polski, położone w centrum Kotliny Hrubieszowskiej, nad rzeką Huczwą (dopływem Bugu) w odległości 18 km od Zosina - przejścia granicznego z Ukrainą. Herb miasta

13 Podominikański zespół klasztorny z lat 1736- 1766 (obecnie Zespół Szkół nr 2) Co warto zobaczyć w Hrubieszowie? Zabytki sakralne:

14 Barokowy kościół rzym. Kat p. w. Św. Mikołaja (1730-1766)

15 Cerkiew prawosławna p. w. Wniebowzięcia NMP w stylu rusko-bizantyjskim (1873-1875)

16 Dawna cerkiew nad Huczwą (1795-1828) obecnie barokowo- klasycystyczny kościół rzym.- kat.- Sanktuarium M.B. Sokalskiej

17 Prawosławna cerkiew garnizonowa z 1905r. (obecnie kościół rzym.- kat.)

18 Zabytki świeckie: Klasyczne dwory i dworki barokowo- klasycystyczny dwór Du Chateau

19 Budynek Syndykatu Rolniczego- obecnie siedziba Fundacji Polsko- Francuskiej

20 „ Hrubieszowska Golgota” ku czci żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej

21 Kirkut z pomnikami żydowskimi

22 Hrubieszowskie wydało światu wielu znakomitych ludzi. Wymienić należy: Abrahama Sterna- wynalazcę maszyny piszącej Mieczysława Grzegorza Bekkera- konstruktora pojazdu księżycowego Leona Laurysiewicza- rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego Aleksandra Głowackiego znanego nam jako Bolesław Prus- autora „Lalki” Wiktora Zina- malarza i twórcę programu telewizyjnego „Piórkiem i węglem”

23 Horodło Gród należący do Grodów Czerwieńskich. To tutaj w drewnianym zamku została podpisana unia między Polską i Litwą w 1413r. Pozostałościami po zamkowych wystrojach są stojące w parku kamienne lwy. Również w tej miejscowości doszło do wielkiej manifestacji trzech narodów: Polaków, Rusinów i Litwinów, która wyrażała sprzeciw carskiemu uciskowi, pamiątką po wydarzeniu jest usypany wówczas wielki kopiec, upamiętniający unię z 1413r.

24 Co zobaczymy w Gródku?

25 Średniowieczne grodzisko

26 Masłomęcz Starożytna stolica regionu, w którym Goci rozwijali potężną cywilizację, jedna z najbardziej fascynujących w europie Ciekawostką jest fakt, że gocki Masłomęcz zamieszkiwały prawie wyłącznie kobiety lubujące się w biżuterii robionej ze stopów metali.

27 Kryłów Miejscowość najbardziej wysunięta na wschód pod względem warowni zamkowych. Pozostałością z dawnych czasów są jedynie ruiny zamku wzniesionego w XVI w. na wyspie oraz neogotycka brama pałacowa z XIX w. z domkiem odźwiernego.

28 Nieopodal Kryłowa znajduje się źródełko mające opinię cudownego i figura św. Mikołaja. Rzeźba przedstawia postać trzymającą biblię i pastorał, z siedzącym obok wilkiem, który wg legend ma moc uleczania bezpłodności u kobiet.

29 Strzyżów Tutaj czeka na turystów: najstarszy z pałaców na terenie powiatu hrubieszowskiego, późnobarokowy z rozległym zespołem parkowym drewniany kościół parafialny (dawna cerkiew) z 1829 r.

30 Uchanie Uchanie posiada wiele zabytków m.in. piękny, późnorenesansowy kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

31 Czumów Nadbużańska miejscowość, która zachwyca pięknym eklektycznym pałacykiem z połowy XIX w. oraz roślinnością stepową.

32 Trzeszczany Klasycystyczny pałac bełżeckich z połowy XIX w. Panorama miejscowości. W tle neogotycki kościół rzymskokatolicki z 1923r.

33 Werbkowice Drewniana cerkiew greckokatolicka z 1864r. Obecnie kościół rzymskokatolicki.

34 Dłużniów Drewniana cerkiew greckokatolicka z 1882r., jedna z największych w Polsce, obecnie kościół rzymskokatolicki

35 Zosin Najdalej wysunięty na wschód kraniec Polski Przejście graniczne z Ukrainą W okolicach Zosina (dokładnie w miejscowości Łuszków) znajdziemy użytek ekologiczny „Kacapka”- naturalne jeziorko śródpolne, które podobno ma dwa dna. Jedno widoczne niby z brzegu, w środku swojego pola zanika, do drugiego, pomimo usilnych starań nikt nie może dotrzeć. Jeziorko stanowi siedlisko dla licznych chronionych ptaków tj. bąk, perkacz, rybitwa biało- skrzydła oraz zwierząt tj. bobry, łosie, żołny. Kacapka

36 Gdy przyjedziesz W hrubieszowskie strony Pozdrów od serca I pokłoń się nisko Dawnych osad Wydeptanym progom Kurhanom Warownym grodziskom Pokłoń się ziemi Bo ona pamięta Ślady Staszica Wśród złocistych zbóż Noce niewoli Ciemne bez księżyca Rozjaśnione Blaskiem krwawych zórz Tu sześć wieków Spogląda na ciebie Z zamkowego wzgórza Gdzie kolebka miasta Dzwonią miecze I żałobne dzwony Z pogorzeliska Kwiat życia wyrasta Jan Polit