1 Edukacja prawna w szkole Dr Anita Kucharska-Dziedzic

2 Data rejestracji Lubuskiego Stowarzyszenia na rzecz Kobiet BABA - jesień 1999 r.Uczestniczymy w inicjatywach promujących kobiety bądź zwracającym uwagę na ich problemy jak Akcja Akacja czy instalacja Krzysztofa Wodiczki w warszawskiej Zachęcie; współorganizujemy bale charytatywne, studenci odbywają u nas praktyki, powstało o nas już kilka prac magisterskich; organizujemy spotkania z feministkami z Polski; współpracujemy z Lila Villa Frauenzentrum z Cottbus i FRAUENBRÜCKE OST-WEST z Emsdetten; zajmujemy się promocją zdrowia kobiet…

3 To jednak najbardziej znane jesteśmy z tego, żeOd 12 lat udzielamy bezpłatnej pomocy prawnej (30 tys. Lubuszan) i psychologicznej (ponad 5 tys. osób). Organizujemy warsztaty, szkolenia wykłady (22 tys. osób, w tym: 16 tys. przeszkolonych w zakresie prewencji przemocy seksualnej). Wydałyśmy ponad 250 tys. broszur prawnych dla kobiet dostępnych na terenie całego województwa. To już 7 tytułów….

4

5 A teraz się pochwalimy NagrodyWyróżnienie Wojewody Lubuskiego w konkursie Społecznik Roku w kategorii: Działania na rzecz środowiska lokalnego Nagroda HOMINI BONO od Radia Zachód za zaangażowanie w działalność społecznikowską Nagroda Ministra Pracy i Polityki Społecznej za wybitne i nowatorskie i kompleksowe rozwiązania w pomocy społecznej, edukacji prawnej i prewencji przemocy. 2011 – Złoty Krzyż Zasługi dla prezeski za budowę społeczeństwa obywatelskiego.

6 Od 2009 r. prowadzimy Ośrodek Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem w ramach umowy z Ministerstwem Sprawiedliwości . Codziennie w godz dyżurują wolontariusze. Popołudniami - specjaliści: prawnicy i psycholodzy. Ponad 80% beneficjentów to ofiary przemocy domowej. Rokrocznie przyjmujemy ok osób. Prowadzimy 3 filie i 5 punktów w woj. lubuskiem

7 Wiedza prawna obywateli jest tragiczna!Poziom wiedzy prawnej jest tragiczny: ze zrealizowanych w 2009 r. badań TNS OBOP na zlecenie Krajowej Izby Radców Prawnych wynika, że znaczna część obywateli nie odróżnia radcy prawnego od adwokata, zaś prawa cywilnego od prawa karnego. Blisko 30 proc. badanych nie wie, co to jest pozew, a 82 proc. respondentów, że postępowanie przed sądami jest dwuinstancyjne. – To, co nas różni od Zachodu, to kompletna bezradność i niezrozumienie zjawisk prawnych, Polacy nie wiedzą, co to wymiar sprawiedliwości, nie znają procedur, są bezradni. Piszą skargi to Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu nie wiedząc, że są krajowe procedury dochodzenia ich praw – mówi prof. Marek Safjan, były prezes Trybunału Konstytucyjnego. – Młody człowiek, który kończy szkołę średnią i może już wybierać posłów, prezydentów miast czy radnych, nie wie, jak funkcjonuje społeczeństwo. To zagubiony i nieświadomy obywatel podatny na manipulacje polityków – zauważa prof. Andrzej Zoll, były prezes Trybunału Konstytucyjnego i były Rzecznik Praw Obywatelskich.

8 Broszura dla nauczycieliSpis treści. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych Władza rodzicielska i jej wykonywanie Ingerencja sądu w sferę władzy rodzicielskiej Małoletni pacjent Dziecko jako ofiara przestępstwa… Dziecko jako sprawca czynu karalnego lub przestępstwa Wybrane zagadnienia aktów prawa międzynarodowego w kształtowaniu sytuacji prawnej dzieci Źródła

9 Edukacja przeciwprzemocowa w szkoleUwarunkowania kulturowe i powszechna obecność aktów agresji w mediach. Kultura oparta na kulcie siły, przemocy fizycznej i psychicznej. W efekcie szkoła jest bezradna wobec małych agresorów, ze względu na: Wysoką społeczną tolerancję dla aktów przemocy wśród najmłodszych (tzw. dokuczanie już na etapie wczesnoszkolnym), Unikanie przyznawania się szkół do istnienia problemów wychowawczych, brak programów interwencyjnych i naprawczych, ich ewentualną wartość jedynie papierowo-dokumentacyjną. Pozorowaną współpracę z rodzicami i nieobecność tego typu tematyki podczas spotkań wspólnych rad rodziców i dyrekcji szkół. Delegowanie problematyki współżycia społecznego do lekcji godzin wychowawczych, tudzież religii/rekolekcji. Błędne reakcje szkoły na małych agresorów pragnących wzbudzić zainteresowanie i osiągających swój cel: zamiast izolacji i kary i powszechnej dezaprobaty otoczenia – zwiększone zainteresowanie i troska nad agresorami. Zupełne ignorowanie odczuć i dyskomfortu ofiar i świadków niegrzecznego zachowania. Nadpobudliwość i niedostosowanie – eufemizmy dla łobuzerki. A co z pluszowym jeżykiem?

10 Edukacja prawna – to nie tylko prawa uczniówPonad 100 tysięcy nieletnich przestępców! Co 11 przestępstwo popełnia nieletni! 45% - recydywa dorosłych, 83% recydywa nieletnich – kompletne fiasko programów resocjalizacyjnych! Absolutna bezkarność małych przestępców. Mali przestępcy = uczniowie. Jeśli środowisko rodzinne jest niewydolne wychowawcze, szkoła jest ostatnią zaporą przed demoralizacją, a nie jest. Uczniowie mają poczucie bezkarności – i to jedyna ich wiedza prawna.

11 Przestępczość nieletnichrok przestępstwa stwierdzone - w tym czyny karalne nieletnich % udziału nieletnich podejrzani ogółem - w tym podejrzani nieletni 2007 72.476 6,3 54.747 2008 74.219 7,8 52.081 2009 85.020 7,5 50.872 2010 99.187 8,7 51.162 2011 49.654

12 Czyny zabronione nieletnichRok Zabójstwo Uszczerbek na zdrowiu Udział w bójce lub pobiciu Zgwałcenie Kradzież rozbójnicza, rozbój, wymuszenie Kradzież z włamaniem 2007 11 3.534 2.958 126 7.511 9.185 2008 9 3.384 3.242 92 8.161 8.229 2009 14 4.636 3.039 137 9.121 8.546 2010 7 5.591 3.158 311 11.547 9.813 2011 6 5.496 3.580 12.438 9..329

13 Nieletnich się resocjalizuje, czyli tworzy optymalne warunki powrotu do normalnego życia. Przepisy ustawy stosuje się w zakresie : • zapobiegania i zwalczania demoralizacji (osoby, które nie ukończyły 18 lat); • postępowania w sprawach o czyny karalne (osoby, które ukończyły 13 lat, a nie ukończyły 17 lat); • wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych (osoby nieletnie, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21).

14 Dyrektywą przewodnią ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich jest „kierowanie się przede wszystkim dobrem nieletniego”- art. 3 par. 1. Ustawa wprowadziła zasadę indywidualizacji nieletnich w toku postępowania, we wszystkich jego fazach. Chodzi tu o art. 3 par. 2 stanowiący, iż „w postępowaniu z nieletnim bierze się pod uwagę osobowość nieletniego”. Lekceważenie obowiązku szkolnego świadczy o demoralizacji. Opinia szkoły bywa decydującą dla decyzji sądu. Szkoła nie jest zatem bezradna.

15 Karaniu poddaje się sprawców, którzy osiągnęli taki stopień dojrzałości psychicznej, że są w stanie rozpoznać znaczenie popełnionego przez siebie czynu oraz kierować swoim postępowaniem. Ukończenie przez sprawcę określonego wieku jest wystarczającą przesłanką odpowiedzialności karnej w polskim prawie. Polski prawodawca ustanowił wyjątki od ogólnej reguły określającej granicę wieku oraz odpowiednio kształtując zasady wymiaru kary. Normą jest, że na zasadach określonych w prawie karnym odpowiada osoba, która w chwili popełnienia czynu ukończyła 17 lat. Sprawca nie mający w chwili popełnienia przestępstwa ukończonych lat 17 określany jest w kodeksie karnym mianem nieletniego. Wyjątkowo na zasadach określonych w kodeksie karnym odpowiadać może osoba, która po ukończeniu 15 lat, ale przed ukończeniem lat 17 dopuściła się przestępstwa • zamachu na Prezydenta RP (art. 134 kk) • zabójstwa (art. 148 § 1) • morderstwa (art. 148 § 2 lub 3 kk) • umyślnego ciężkiego uszkodzenia ciała (art. 156 §1 lub 3 kk) • umyślnego sprowadzenia katastrofy zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach (art. 163 §1 kk, art. 173 § 1 lub 3) • porwania statku wodnego lub powietrznego (art. 166 kk) • ciężkiego zgwałcenia (art. 197 § 3 kk) • przetrzymywania zakładnika (art. 252 §1 lub 2 kk) • rozboju (art.280 kk).

16 Jeśli sprawca w momencie popełnienia czynu ukończył lat 17, ale nie ukończył lat 18, to sąd, zamiast kary, stosuje tak zwane środki wychowawcze, lecznicze lub poprawcze przewidziane dla nieletnich, pod warunkiem, iż okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Szkodliwość społeczna czynu = zachowanie sprawcy przynoszące stratę, uszczerbek danej społeczności. W prawie karnym jest to pojęcie normatywne, czyli określone kryteriami: • rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem, • rozmiary wyrządzonej i grożącej szkody, • sposób i okoliczności popełnienia czynu, • rodzaj naruszonych przez sprawcę obowiązków, • postać zamiaru sprawcy, • motywację sprawcy, • rodzaj naruszonych reguł ostrożności oraz stopień ich naruszenia. Czyn, którego społeczna szkodliwość jest znikoma nie stanowi przestępstwa, nawet jeśli zachowanie sprawcy wyczerpuje znamiona określone w obowiązującej ustawie karnej. Między innymi w ten sposób przestępstwo różni się od wykroczenia, którego społeczna szkodliwość może mieć dowolne nasilenie (czyn zabroniony społecznie szkodliwy w stopniu znikomym jest wykroczeniem, ale nie jest przestępstwem).

17 Przestępstwo dzieli się na zbrodnie i występkiPrzestępstwo dzieli się na zbrodnie i występki. Kryterium tutaj jest wysokość ustawowego zagrożenia karą. Zbrodnią jest przestępstwo zagrożone pod groźbą kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą. Występkiem jest przestępstwo zagrożone karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Pozostałe czyny zabronione są wykroczeniem, które nie jest przestępstwem (patrz: kodeks wykroczeń). Przestępstwa dzielą się na te: przeciwko życiu i zdrowiu, przestępstwa przeciwko wolności, przeciw obyczajowości, mieniu, wymiarowi sprawiedliwości, dokumentom, przestępstwa skarbowe itd. Ważny jest rodzaj winy sprawcy: umyślne i nieumyślne. Przestępstwa ścigane są z urzędu lub oskarżenia prywatnego.

18 Odpowiedzialność finansowa!Zadośćuczynienie i odszkodowanie Zadośćuczynienie jest świadczeniem jednorazowym i pieniężnym, mającym złagodzić cierpienia fizyczne i psychiczne poszkodowanego. Przy zadośćuczynieniu przesłanką jest krzywda, definiowana jako ujemne następstwa psychiczne wywołane czynem niedozwolonym. Przy odszkodowaniu natomiast przesłanką jest wystąpienie szkody – czyli najprościej rzecz ujmując – niekorzystnej zmiany statusu majątkowego osoby poszkodowanej stanowiącej następstwo czynu niedozwolonego. Roszczenie tego typu znajduje szerokie uzasadnienie w przepisie art. 445 §1 K.c. w związku z art. 444 K.c. odszkodowanie w formie zadośćuczynienia realizowane jest przez wypłatę kwoty pieniężnej. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego w każdym indywidualnym przypadku powinny być uwzględnione wszelkie zachodzące okoliczności, mające wpływ na rozmiar doznanej szkody niemajątkowej a zwłaszcza stopień i czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych (pobyty w szpitalach, bolesność zabiegów, dokonywane operacje, leczenie sanatoryjne itp.), trwałość skutków wypadku (kalectwo, oszpecenie, bezradność życiowa, poczucie nieprzydatności), prognozy na przyszłość (polepszenie lub pogorszenie się stanu zdrowia), wiek poszkodowanego (zwykle kalectwo dla dziecka jest większą krzywdą), niemożność prowadzenia normalnego życia, w tym zawodowego, uprawiania np. sportów, zawarcia związku małżeńskiego, posiadania dzieci, utratę kontaktów towarzyskich itp. Kompensata Podstawa prawna - ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (Dz.U. Nr 169, poz z późniejszymi zamianami) - data wejścia w życie - 21 września 2005 r. Na mocy tej ustawy ofiary niektórych przestępstw lub ich najbliżsi mogą ubiegać się o przyznanie kompensaty, pokrywającej utracone zarobki lub inne środki utrzymania, koszty leczenia oraz koszty pogrzebu, będące skutkiem popełnienia przestępstwa. Wysokość kompensaty nie może przekroczyć zł. 1. kompensata - oznacza świadczenie pieniężne przyznawane osobie uprawnionej 2. osoba uprawniona - ofiara lub osoba dla niej najbliższą 3. ofiara - osoba fizyczną, która na skutek przestępstwa poniosła śmierć albo doznała naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia określonych w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) 4. osoba najbliższa - małżonka lub osobę pozostającą z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępnego, zstępnego, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia, jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa, o którym mowa wyżej, osoby te pozostawały na utrzymaniu ofiary, która poniosła śmierć na skutek przestępstwa;

19 Szkoła odpowiada za bezpieczeństwo dziecka – nie tylko od nieszczęśliwych wypadków. Jeśli dziecko padnie ofiarą przemocy na terenie szkoły, rodzice mogą się domagać odszkodowania i zadośćuczynienia, zarówno od rodziców sprawcy, jak i szkoły. Ubezpieczenie OC – nie wystarczy, w przypadku stwierdzonych zaniedbań szkoły w zakresie wychowania i sprawowania opieki – ubezpieczyciel omawia wypłaty środków z polisy. W przypadku odpowiedzialności osobistej nauczyciela, szkoła może partycypować finansowo, jeśli udowodni jest się zaniedbania w nadzorze służbowych – odpowiedzialność in solidum.

20 Województwo lubuskie znajduje się na 3 miejscu w Polsce pod względem skali przemocy w rodzinie. Przemoc ma płeć! 93% sprawców to mężczyźni! 96% ofiar przemocy w rodzinie to kobiety! 5% sprawców to nieletni, ale w pozostałych przypadkach dzieci są ofiarami przemocy fizycznej lub psychicznej. Język neutralny ze względu na płeć - przemoc domowa, przemoc w rodzinie - nie wiadomo kto jest sprawcą, a kto ofiarą?

21 Zero tolerancji dla przemocy?Co 40 sekund jakaś Polka doświadcza przemocy fizycznej, Co 7 minut policja przyjmuje zgłoszenie o przemocy domowej, Co szósta ofiara wymaga hospitalizacji, Co 2,5 dnia jakaś Polka jest zabijana przez Polaka, Co roku 800 tysięcy Polek staje się ofiarami przemocy Mniej niż co trzecia Polka powiadamia policję o doświadczonej przemocy! Te Polki mają dzieci! Te dzieci są naaszymi uczniami i wychowankami.

22 Mechanizm wyparcia i bagatelizacji Test korytarzaDzieci ofiary przemocy także czują się winne przemocy. Zwykle zeznają w sądzie na korzyść rodziców, usprawiedliwiają akty agresji, zaprzeczają, sądy opierają się na opiniach biegłych psychologów. 50% ludzi sądzi, że ofiary przemocy akceptują swoją sytuację; 25% sądzi, że sprawca zaprzestanie przemocy, gdy nie będzie prowokowany; 25% uważa za normalne podczas kłótni w rodzinie obrażanie i wyzwiska, a prawie 20% - szarpanie i popychanie; 34% uważa za przejaw gospodarności wydzielanie pieniędzy i kontrolowanie wydatków współmałżonka; Mechanizm wyparcia i bagatelizacji Test korytarza

23 W obronie rodziny! Z pomocy instytucji i organizacji korzystała jedynie co piąta rodzina (21%) w której zaistniała przemoc. 87% aktów przemocy w Polsce, jakiej doświadczają kobiety stanowi przemoc popełniana przez mężów i partnerów. Fizyczna agresja ze strony mężczyzn jest częściej przyczyną zranień i innych uszkodzeń ciała kobiet niż wypadki samochodowe, napady i zgwałcenia ze strony obcych napastników razem wzięte. Co roku 800 tys. kobiet w Polsce doświadcza przemocy, 150 ginie z rąk partnerów. Około 80% spraw zostaje umorzonych w prokuraturze. Mężczyźni popełnili w 2003 roku ogółem 94,09% przestępstw, w tym 99,2% gwałtów i 97,6 % przestępstw znęcania się nad rodziną. Świat to zauważył, gdy policzył, że na skutek domowej przemocy żegna się z nim więcej kobiet w wieku od 15 do 44 lat, niż umiera na raka, malarię i ginie w wypadkach drogowych.

24 Sądy przyjazne sprawcom (dane 2005)W sprawach o znęcanie się nad rodziną zapadają wyroki w granicach najniższego zagrożenia. W blisko 76% wyroków orzekane kary nie przekraczają 1 roku. Ponad 90% stanowią wyroki w zawieszeniu. Sprawcy przemocy domowej mogą czuć się bezkarnie. Prawdopodobieństwo, że trafią do więzienia jest znikome. Alkoholicy mają fajnie! ALE! Przemoc wobec członków rodziny, zwłaszcza w skrajnej formie, traktowana jest przez wymiar sprawiedliwości znacznie poważniej, gdy sprawcą jest kobieta (Katarzyna W. i Dariusz A.)

25 Ofiara chce, żeby jej pomóc Kat chce, żeby się nie wtrącać Model aktu przemocy Ofiara chce, żeby jej pomóc Kat chce, żeby się nie wtrącać Świadek albo pomaga ofierze, albo współdziała z katem

26 Dziecko wykorzystywane seksualnie?Być może nawet nie wiesz, że Twoje dzieci padły ofiarą przemocy seksualnej. Najoczywistsze są uszkodzenia okolic narządów płciowych i odbytu, także stany zapalne tych okolic, moczenia i bezwiedne oddawania kału, choroby weneryczne, ciąża, bolesność podbrzusza i trudności w chodzeniu. W zachowaniu dzieci obecna jest nadmierna seksualizacja; mogą się masturbować, rozbierać w publicznych miejscach lub odwrotnie – nadmiernie wstydzić i unikać rozbierania nawet na lekcji WF-u. Mogą być agresywne lub apatyczne. Uciekają z domu. Przyczyną około co czwartej ucieczki z domu jest przemoc w rodzinie. Wykorzystywane seksualnie dziecko będzie się starało nie przebywać w domu, kiedy Ciebie w nim nie będzie. Po drodze ze szkoły będzie odwiedzało babcie i koleżanki. Dziewczynka może przejawiać agresję w stosunkach z kolegami w klasie i nauczycielami płci męskiej. Może sięgać po narkotyki lub alkohol. Dokonują samookaleczeń, prób samobójczych. Mają poczucie winy i izolują się od otoczenia. Sygnalizują tajemnicę, której nie chcą wyjawić (obiecują, że powiedzą Ci coś kiedyś, czasami sygnalizują, że mają z kimś – (sprawcą) – wspólną tajemnicę). Mają mniejsze poczucie własnej wartości. Czują się gorsze, skalane, oceniają się jako „złe”, niegodne uwagi. Popadają w depresje, jest im wszystko jedno, co się z nimi stanie, najgorsze bowiem już się stało. Przejawiają lęk przed określoną osobą lub miejscem. Takie dzieci mają także zaburzenia snu, bolą je brzuszki i głowy, mogą przejawiać zaburzenia apetytu i mowy (jąkanie). Często mają tiki nerwowe i moczą się w nocy. Na ciele mogą być widoczne siniaki.

27 Co robić? Te objawy dotyczą także dzieci bitych i krzywdzonych w domu – ofiar przemocy domowej. Jeśli Twoje dzieci mają takie objawy, a Ty nie wiesz – skąd?, może to znaczyć, że pod Twoją nieobecność są bite lub wykorzystywane seksualnie w domu. Chroń swoje dziecko, zapewnij mu bezpieczeństwo – to obowiązek prawny rodzica i moralna powinność. Fakt ukrywania wykorzystywania seksualnego Twojego dziecka jest przyzwoleniem na dokonywanie tego rodzaju przestępstwa. Nie broniąc dziecka, pozwalając na jego krzywdę – również popełniasz przestępstwo. Kobiecie często jest trudno uwierzyć, że mąż czy konkubin może wykorzystywać jej dziecko. Nawet, gdy dziecko opowie jej o swoim problemie, nie wierzy mu. Nie wie, jak się zachować. Zdarza się, że w córce widzi rywalkę. Potrafi obwiniać dziecko. Jeżeli w Twoim otoczeniu jest wykorzystywane seksualnie dziecko, powiadom o tym sąd rodzinny.

28 Obowiązki szkoły Przestępstwo zgwałcenia ściga się na wniosek ofiary (osoby pokrzywdzonej). Bez tego wniosku policja nie może prowadzić czynności. To się zmieni w ciągu kilku miesięcy Jeśli nie masz jeszcze 15 lat, sprawca ścigany jest z urzędu, jeśli mieścisz się w przedziale wiekowym lat – wniosek składają Twoi rodzice, opiekunowie prawni lub wyznaczony przez sąd przedstawiciel ustawowy. Jeżeli Twoi rodzice nie chcą ścigać gwałciciela, zwróć się do sądu, który ma obowiązek wszcząć postępowanie z urzędu, ponieważ wg prawa masz zdolność do podejmowania czynności w postępowaniu, które dotyczy Twojej osoby. W przypadku przestępstw seksualnych okresy przedawnienia wynoszą od 5 do 10 lat. Ścigane z urzędu, a więc niezależnie od woli pokrzywdzonego, jest w Polsce seksualne wykorzystywanie dzieci, zarówno przez osoby z nimi spokrewnione, jak i obce. Wiedz też, że jeśli wiesz o takim fakcie, musisz powiadomić o tym policję lub prokuraturę. Mówi o tym Kodeks Postępowania Karnego: art. 304 KPK §1 Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. §2 Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.

30 Przemoc seksualna

31 Fragment naszej ulotki dla dziewcząt:

32 Kodeks Karny art. 200 KK §1 Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania podlega karze pozbawienia wolności od 2 do lat 12. §2 Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej. art. 201 KK Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

33 art. 202 KK §1 Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. §2 Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. §3 Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. §4 Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. §4a Kto sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. §4b Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści pornograficzne przedstawiające wytworzony lub przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2

34 Tłumaczymy i uczymy!

35 Gwałt - tragiczne nieporozumienieIle kosztuje pigułka gwałtu? 5 zł pod dyskoteką! W naszych ankietach w 2001 r. od 18 do 32% licealistek anonimowo potwierdziło, że były ofiarami przemocy seksualnej (gwałt lub jego próba) 12 lat – to wiek, w którym dziewczyna styka się z niechcianymi zachowaniami o charakterze seksualnym pierwszy raz.

36 Dziękujemy i zapraszamy do współpracylub wsparcia naszych działań w inny sposób: