1 Edukacja przedszkolna – problemem czy powinnością państwa? Warszawa, październik 2007 r. Związek Nauczycielstwa Polskiego Zarząd Główny
2 Edukacja przedszkolna powinnością państwa Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także wskazaniami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji o Prawach Dziecka- z preambuły do ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności: 1) 1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju; Art. 2. System oświaty obejmuje: 1) 1) przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkola specjalne
3 Edukacja przedszkolna powinnością państwa W celu zapewnienia dzieciom odpowiedniego poziomu zdrowia, wysokiej jakości edukacji, godnych warunków życia w rodzinie, ochrony przed przemocą, wyznaczono cele i kierunki działań w czterech obszarach. 1. 1. Promowanie zdrowego trybu życia 2. 2. Zapewnienie odpowiedniej jakości edukacji – aby wszystkie dzieci wliczając najbiedniejsze i te w trudnych sytuacjach życiowych miały zapewniony równy dostęp do najwyższej jakości edukacji 3. 3. Pomoc i wsparcie dla rodziny 4. 4. Ochrona przed molestowaniem, wykorzystywaniem i przemocą Z Narodowego Planu Działań na Rzecz Dzieci 2004-2012 Polska dla Dzieci
4 Skala likwidacji placówek przedszkolnych Placówki przedszkolne 1990/91 12.308 2005/06 – 7.738 4.570 MiastoWieś 1990/91 - 70091990/91 - 5299 2005/06 - 51242005/06 - 2584 Ogółem: 1885 (26,8 %) 2715 (51,2%)
5 Czy rok 2006 potwierdza tendencję głębokiego regresu wychowania przedszkolnego? Placówki przedszkolne: 2005 – 7738 2006 – 7811 Wzrost +73 Miasto Wieś 2005 5154 2584 2006 -5232 2579 78 -5
6 Jak kształtuje się struktura placówek wychowania przedszkolnego z rozbiciem na miasto i wieś Rodzaj placówki MiastoWieś 2005200620052006 Przedszkola 5124523225842579 Oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych 1732181777597701 Ta struktura pokazuje, że w przypadku wsi możemy mówić jedynie o edukacji przedszkolnej dzieci 6 letnich ( w 2003 r. ustawa o systemie oświaty wprowadziła obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne dzieci letnich)
7 Edukacja przedszkolna W roku szkolnym 2005/2006 wychowaniem przedszkolnym objętych było 818.423 dzieci z tego wynika, iż poza systemem pozostaje 653.240 głównie w wieku 3-5 lat. * w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych przy szkołach podstawowych * w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych przy szkołach podstawowych WiekOgółem liczba dzieci Liczba dzieci objęta edukacją * Procent % 3 latki352.351104.63729,7 4 latki362.435149.44841,2 5 latki376.326192.89251,2 6 latki380.551371.44697,6
8 Finansowanie Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz.1966 z późn. zm.) zadania związane z: a) a) Prowadzeniem przedszkoli ogólnodostępnych (łącznie z oddziałami przedszkolnymi w szkołach podstawowych) i oddziałów ogólnodostępnych w przedszkolach integracyjnych b) b) Dowożeniem: - dzieci 6 letnich do publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych (art.14a ust.3 ustawy o systemie oświaty) są finansowane wyłącznie z dochodów własnych gmin oraz udziału gmin we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) i podatku dochodowego od osób prawnych (CIT)
9 Koszty utrzymania Analiza sprawozdań budżetowych za rok 2005 wskazała na istotne różnice w przeciętnym poziomie wydatków bieżących ponoszonych na jednego ucznia: Ta wiedza pozwala odpowiedzieć na pytanie dlaczego na wsiach dominują głównie oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych Źródło: Pismo MEN z dnia 3 kwietnia 2007 r. do wójtów, burmistrzów, prezydentów, starostów i marszałków województw. Przedszkola5.381 zł Oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych2.315 zł
10 Kondycja finansowa gmin Gminy- 2478 Powiaty 314 Miasta na prawach powiatu 65 Województwa 16 2873 2873 Kwotę podstawową części wyrównawczej subwencji ogólnej otrzymują gminy w których dochód podatkowy na 1 mieszkańca jest niższy od 92% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju. W roku 2006 kwotę podstawową części wyrównawczej subwencji ogólnej otrzymało 1959 gmin.
11 Czy inne formy wychowania przedszkolnego są rozwiązaniem problemu? 7 września 2007 r. sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty, która do rozwiązań ustawowych wprowadziła inną formę wychowania przedszkolnego: Art.. 5 ust. 5 otrzymał brzmienie: Zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkoli specjalnych oraz innych form wychowania przedszkolnego o których mowa w art.14a ust. 1a, szkół podstawowych oraz gimnazjów, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół artystycznych oraz szkół przy zakładach karnych, zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, należy do zadań własnych gmin.
12 Czy inne formy wychowania przedszkolnego są rozwiązaniem problemu? W artykule 6 dotychczasowa treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust.2 w brzmieniu: 2. Publiczna forma wychowania przedszkolnego, o której mowa w art.. 14a ust.1a, zapewnia bezpłatne nauczanie i wychowanie w zakresie podstawy programowej, lub w zakresie wybranej części tej podstawy, prowadzonej przez nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach. Publiczna forma wychowania przedszkolnego przeprowadza rekrutację dzieci w oparciu o zasady powszechnej dostępności.
13 Czy inne formy wychowania przedszkolnego są rozwiązaniem problemu W art.. 14a po ust.1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu: 1a. W przypadkach uzasadnionych warunkami demograficznymi geograficznymi rada gminy może uzupełnić sieć publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych o inne formy wychowania przedszkolnego. i dodaje się ust.5-7, z których ust.7 w brzmieniu; 7. Minister właściwy do spraw oświaty i o wychowania określi w drodze Rozporządzenia rodzaje innych form wychowania przedszkolnego oraz sposób ich działania, uwzględniając w szczególności konieczność dostosowania form wychowania przedszkolnego do sytuacji potrzeb lokalnych, minimalny dzienny wymiar zajęć, w których realizowania jest podstawa programowa wychowania przedszkolnego lub wybrane części tej podstawy, a także możliwość prowadzenia zajęć tylko w niektóre dni tygodnia.
14 Propozycja Związku Nauczycielstwa Polskiego Uchwała ZG ZNP z dnia 11 września 20007 r. w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej przez obywateli w zakresie zmiany ustawy i o systemie oświaty oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Realizując uchwałę XXXIX Krajowego Zjazdu Delegatów Związku Nauczycielstwa Polskiego, Zarząd Główny ZNP podejmuje decyzję o przystąpieniu do realizacji obywatelskiej inicjatywy w zakresie: objęcia obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym dzieci 5-cio letnich, tym samym obniżenia wieku rozpoczynania nauki w szkole od lat 6 oraz nałożenia na państwo obowiązku zagwarantowania środków finansowych na prowadzenie publicznego przedszkola, w tym na wynagrodzenia zatrudnionych tam pracowników, w ramach części oświatowej subwencji ogólnej w dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
15 Co chcemy osiągnąć realizując Obywatelską Inicjatywę Ustawodawczą wyrównać szanse edukacyjne dzieci niezależnie od miejsca zamieszkania, statusu materialnego rodziców i zasobności finansowej jednostki samorządu terytorialnego objąć częścią oświatową subwencji ogólnej prowadzenie przeszkoli w tym wynagrodzenia zatrudnionych tam pracowników zlikiwidować czesne – opłaty ograniczą się jedynie do kosztów wyżywienia dziecka w publicznym przedszkolu odtworzyć infrastrukturę przedszkolną szczególnie na terenach defaworyzowanych zwiększyć udział dzieci 3 i 4 letnich w edukacji przedszkolnej objąć obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym dzieci 5 letnie- to podwoi udział tych dzieci w wychowaniu przedszkolnym( obecnie 51%)
16 Co chcemy osiągnąć realizując Obywatelską Inicjatywę Ustawodawczą stworzyć młodym matkom możliwość uczestnictwa w rynku pracy oraz stworzyć nowe miejsca pracy dla nauczycieli wychowania przedszkolnego obniżyć wiek rozpoczęcia realizacji obowiązku szkolnego od 6 roku życia wprowadzić ustawowy obowiązek realizacji w innych formach wychowania przedszkolnego pełnej podstawy programowej.
17 Skąd pieniądze? W 2006 r. jednostki samorządu terytorialnego wydatkowały ze swoich budżetów na realizację zadań oświatowych środki w łącznej wysokości 40.998.337 tys., bilansując poniesione w omawianym zakresie wydatki z: - Części oświatowej subwencji ogólnej – 26.780.958 tys. (65,3%) - Dotacji celowych na zadania bieżące - 658.784 tys. (1,6%) - Dotacji celowych na zadania majątkowe- 47.923 tys. (0,1%) - Innych źródeł – 13.510.672 tys. (33%) Klin podatkowy pochłonie 19 mld złotych przysparzając pieniędzy najbogatszym.