1 Edukacja w badaniach - podstawowe dane Michał Sitek Warszawa, 20-06-2016

2 Polska jest krajem edukacyjnego sukcesu Wskaźniki dobrostanu: Polska na tle krajów OECD Źródło: OECD Better Life Index

3 Co wyróżnia polski system edukacji? Poprawa poziomu wykształcenia ludności Niewielki odsetek młodzieży przerywa naukę i nie kończy szkoły średniej Zmniejszenie odsetka 15. latków mających bardzo niski poziom umiejętności czytania, umiejętności matematycznych czy rozumowania w naukach przyrodniczych (badania PISA) Słabe wyniki w matematyce w szkole podstawowej, słabe umiejętności w zakresie języków obcych młodzi ludzie później i z większymi trudnościami wchodzą na rynek pracy niż w innych krajach i rzadziej łączą naukę z pracą, spora część absolwentów nie pracuje i nie szuka pracy po zakończeniu nauki dorośli bardzo rzadko uczestniczą w szkoleniach i innych formach aktywności edukacyjnych

4 Edukacja przedszkolna Dotąd akcent na rozwój ilościowy – liczba nowych miejsc przedszkolnych czy zwiększanie wskaźników uprzedszkolnienia to priorytety wydatkowania funduszy unijnych. W Polsce do przedszkoli wciąż rzadziej uczęszczają te dzieci, które mogłyby na tym najbardziej skorzystać. Rozmawiajmy o jakości edukacji przedszkolnej Jakie umiejętności ma rozwijać przedszkole? Jak radzić sobie ze zróżnicowaniem rozwoju dzieci? Jak diagnozujemy deficyty rozwojowe i jak pracujemy z dziećmi z deficytami? Jak współpracujemy z rodzicami? Jak oceniamy jakość pracy przedszkoli?

5 Szkoła podstawowa i gimnazjum Pod względem wyników osiąganych przez uczniów, polskie szkoły niewiele się różnią. Wyjątkiem są gimnazja w dużych miastach. W debacie publicznej dominuje perspektywa dużych miast Tymczasem struktura sieci szkolnych bardzo się różni: Na wsi coraz częściej szkoła podstawowa działa w zespole z gimnazjum: wiele dzieci przez 9 lat chodzi razem do tej samej szkoły. W dużych miastach już po szkole podstawowej spora część dzieci wybiera szkoły poza rejonem: dzieci dzielą się na te, które chodzą do „lepszych” i „gorszych” gimnazjów.

6 Szkoły ponadgimnazjalne W ostatnich latach niż demograficzny znacząco pogorszył sytuację szkół ponadgimnazjalnych, co przełożyło się na zatrudnienie nauczycieli. Szkoły zawodowe są niedoinwestowane. Większość powiatów nie ma środków i zasobów do prowadzenia polityki rozwoju segmentu zawodowego szkolnictwa. Kluczowe jest szukanie sposobów angażowania pracodawców w kształcenie zawodowe, w tym także finansowe. Pomimo upowszechnienia liceów nierówności edukacyjne utrzymują się na podobnym poziomie. Wybór szkoły zależy od wykształcenia rodziców: dzieci rodziców z wyższym wykształceniem wybierają licea ogólnokształcące, dzieci rodziców z niskim poziomem wykształcenia zasadnicze szkoły zawodowe.

7 Polityka edukacyjna i mechanizmy biurokratyczne Rozporządzenia są w praktyce jedynym instrumentem wpływania przez Ministerstwo Edukacji Narodowej na funkcjonowanie oświaty: często przecenianym i mało skutecznym. Zmiany w ewaluacji szkół i nadzorze pedagogicznym, wbrew założeniom, nie zmniejszyły obciążeń biurokratycznych Wiele mechanizmów biurokratycznych jest tworzonych oddolnie, przez szkoły i nauczycieli – jako mechanizm obronny przeciwko wymaganiom rodziców i kuratoriów.

8 Klimat szkoły i filozofia nauczania Nauczyciele zbytnio koncentrują się na realizacji wymagań szczegółowych podstawy programowej i nie zwracają uwagi na wymagania ogólne (rozumowanie, interpretacja, argumentacja) Bierna rola uczniów – nie rozwijamy odpowiedzialności uczniów za własne uczenie i nie indywidualizujemy nauczania Ograniczanie samodzielnego rozumowania uczniów, np. nie akceptowanie rozwiązań nietypowych na matematyce, słabe rozwijanie umiejętności interpretacji na lekcjach języka polskiego.

9 Nauczyciel: urzędnik czy profesjonalista? Problem prestiżu zawodu nauczyciela Słaba aktywność środowisk nauczycielskich w definiowaniu środowiskowych standardów zawodowych i etycznych. Formuła awansu zawodowego wyczerpała się. 60% nauczycieli to nauczyciele dyplomowani. Doskonalenie zawodowe nauczycieli jest mało efektywne: często podporządkowane potrzebom awansu i nie przekładające się na jakość nauczania. Nie istnieje system zapewniania jakości szkoleń.