1 Efektywność zasiedleń zajęcy w Nadleśnictwie Krzystkowice w oparciu o zwierzęta z kwaterowej hodowli w Nad. Świebodzin Nowogród Bobrzański, 20 grudzień 2010 r

2 2 Hodowla zajecy w Nadleśnictwie Świebodzin Problemy i zagrożeniaProblemy i zagrożenia - choroby- choroby - drapieżnictwo- drapieżnictwo

3 3 Zagroda adaptacyjna

4 4 Funkcjonowanie hodowli zagrodowej zajęcy Działania w zakresie restytucji i hodowli zagrodowej zajęcy prowadzone są w naszym ohz we współpracy z Katedrą Ekologii i Hodowli Zwierząt Łownych – Akademii Rolniczej w Lublinie. Z hodowli Nadleśnictwa Świebodzin otrzymaliśmy do dalszej hodowli zagrodowej zające w poszczególnych latach w ilości : 2004 – 2006 - 70 osobników 2008 - - 18 2009 - - 29. Zające przez pierwszy sezon były przetrzymywane w wybudowanej zagrodzie adaptacyjnej o pow. 10 ha, na którą średnioroczny ponoszony koszt na jej utrzymanie wynosi około 20 tyś. złotych.

5 5

6 6

7 7

8 8 Zające wraz z przyrostem były odławiane, szczepione i oznaczano ich płeć i wiek. Odłowione zające posłużyły do wsiedleń na teren wokół zagrody jak również do prowadzenia dalszej hodowli w zagrodzie, gdzie uzyskiwano przyrost w granicach 4 – 4,8 szt. od samicy w sezonie, pomimo śmiertelności młodego i starszego pokolenia zajęcy spowodowanymi atakiem ze strony drapieżników skrzydlatych.

9 9

10 10 Wyniki przetrzymywania zajęcy w kwaterze adaptacyjnej RokCzynności Zające wpuszczoneZające odchowane Przyrost od 1 samicy Reprodukcja od 1 zająca wpuszczonego samcesamicerazemsamcesamicerazem 2005 wpuszczanie 459 odławianie 358111324 4,8 3,6 Ubytki - % 2501141 * 2006 wpuszczanie 171835 odławianie 8513192746 4,0 1,7 Ubytki - % 53726351 * 2007 wpuszczanie 111526 odławianie 178142236 4,5 1,7 Ubytki - % 91536960 * Wyniki przetrzymywania zajęcy w kwaterze adaptacyjnej * - potencjalne ubytki wśród młodzieży przyjmując średni stan samic i potencjalną plenność – 8,2 urodzonego zająca od 1 samicy

11 11

12 12 Wyniki reprodukcji zajęcy w kwaterze adaptacyjnej należy zaliczyć do udanych. Złożyło się na to kilka elementów mianowicie, dobre warunki siedliskowe t.j. bardzo dobre strefy osłonowe i bardzo urozmaicona naturalna baza żerowa jak również pauzowanie kwatery przez okres jednego roku. Dzięki przeprowadzonej w kwaterze kwarantannie, zapewne zginęła znaczna część przetrwalnikowych form pasożytów.

13 13 Wypuszczanie zajęcy w łowisko

14 14 Uzyskane efekty Najważniejszym i podstawowym efektem jest wskazanie,że odbudowa pogłowia zajęcy poprzez ich wsiedlanie z hodowli kwaterowej przyniosła sukces w postaci wzrostu zagęszczenia z 4,0 osobników na100ha do 12,5 / 100 ha. Technika wsiedleń z użyciem zagrody adaptacyjnej przyniosła efekty. Zające do zagrody wpuszczano w okresie jesiennym, a po upływie ok.roku odławiano je i część wypuszczano poza kwaterę. Bezpośrednią korzyścią było odławianie więcej zajęcy niż wpuszczano jak również wysoka przeżywalność i niska dyspersja wsiedlanych zajęcy.

15 15 Problemem podczas przetrzymywania zajęcy w zagrodzie była presja drapieżników i zagrożenie chorobami – głównie pasożytami węwnętrznymi i wirusem krwotocznej choroby zajęcy (EBHS). Dynamika wzrostu liczebności zajęcy(ok.3 krotny) wskazuje, że warunki siedliskowe, a przede wszystkim sytuacja na gruntach rolnych jeszcze nie wpływa degradująco i nie są konieczne działania w postaci zakładania powierzchni w charakterze stref osłonowych i lęgowych. Badania telemetryczne implantowania nadajników pozwalają na stwierdzenie iż ta technika zabiegu implantowania zajęcy skutkowała ich dużą przeżywalnością.

16 16 Bardzo ważnym stwierdzeniem jest wskazanie bardzo małej dyspersji wysiedlanych zajęcy. Najdalszy dystans monitorowanego zająca wyniósł 1,3 km od zagrody adaptacyjnej, a ogólny areał występowania wszystkich zajęcy nie przekraczał 400 ha.

17 17

18 18 Zamierzenia na najbliższe lata Zachodzi potrzeba stopniowego rozszerzenia zasięgu terytorialnego wsiedlanych zajęcy w łowisku z kwatery adaptacyjnej. Utworzenie dwóch dodatkowych kwater adaptacyjnych na terenie ohz nr 195 Kontrola osiągania i utrzymywania efektu wzrostu zagęszczenia na terenach z wcześniejszymi wsiedleniami i wsiedleniami bieżącymi. Kontynuacja badań, łącznie z badaniami genetycznymi zgodnie z założeniami 6- letniego (2011-2016)programu zasiedleń zajęcy.

19 19

20 20 Nadleśnictwo Krzystkowice w Nowogrodzie Bobrzańskim ul. Leśna 1 66-011 Nowogród Bobrzański [email protected] tel. +48 68 327 65 32, fax +48 68 327 65 33 Dziękujemy za uwagę i prosimy o wsparcie w realizacji programu restytucji zajęcy.