1 EIKOZANOIDY TLENEK AZOTU

2 Eikozanoidy Prostaglandyny Thromboksan LeukotrienyKwas hydroksyeikosatetraenowy (HETE) Kwas epoksyeikosatrienowy (EET) Lipoksyny Isoprostany

3 Prekursory eikozanoidówkwas 8, 11, eikozatrienowy (dihomo-a-linolenowy) kwas 5, 8, 11, eikozatetraenowy (arachidonowy) kwas 5, 8, 11, 14, 17 - eikozapentaenowy

4 Metabolizm kwasu arachidonowego

5 Międzykomórkowy metabolizm AA1. Płytki / komórki śródbłonka - PGI 2 2. Granulocyty / płytki, komórki śródbłonka, komórki mięśni gładkich naczyń – peptydoleukotrieny 3. Granulocyty / płytki, komórki nabłonkowe, komórki śródbłonka - lipoksny

6

7 Metabolizm kwasu arachidonowego

8 Każda z dwóch izoform cyklooksygenazy jest aktywna w innych warunkachGlikokortykoidy Inhibitory selekt.

9 Metabolizm kwasu arachidonowego zależny od cyclooksygenazyPOSZCZEGÓLNE NARZĄDY Komórki tuczne, mózg

10 Receptory prostaglandyn

11 Metabolizm PGH2 w komórkach śródbłonka i płytkach krwi

12 Przykłady działania PGE2Większość komórek

13 Metabolizm PGH2 w komórkach tucznych

14 Metabolizm PGH2 w macicy

15 Prostaglandyny w układzie krążeniaPGI 2 Hamowanie agregacji i adhezji płytek Rozszerzenie naczyń krwionośnych 3. Hamowanie proliferacji komórek mięśni gładkich 4. Cytoprotekcja TxA 2 1. Aktywacja płytek 2. Skurcz naczyń krwionośnych 3. Działanie mitogenne

16 Prostaglandyny w nerce (PGE2, PGI2)1. Zwiększenie przepływu krwi 2. Pobudzenie wydzielania reniny 3. Działanie natriuretyczne 4. Antagonizm w stosunku do ANG II, AVP, katecholamin

17 Prostaglandyny w przewodzie pokarmowym1. Pobudzenie motoryki a) zwiększenie kurczliwości mięśni gładkich b) hamowanie transmisji współczulnej c) zwiększenie wydzielania ACh 2. Rozluźnienie zwieraczy (PGE2, PGI2), skurcz zwieraczy (PGF2a) 3. Hamowanie wydzielania żołądkowego 4. Pobudzenie wydzielania śliny i żółci (PGE2) 5. Działanie cytoprotekcyjne (PGE2, PGI2)

18 Eikozanoidy w procesach zapalnych1. PGE2, PGD2, PGG2, LT a) zwiększenie przepuszczalności naczyń b) chemotaksja 2. PGF2a a) lokalne działanie naczyniozwężające b) hamowanie procesu zapalnego 3. TxA2 a) agregacja płytek b) uwalnianie serotoniny 4. PGE2, PGI2 - hiperalgezja i allodynia (rec. IP, EP1) 5. PGE2 (rec. EP3), PGF2a - gorączka

19 Eikozanoidy w układzie rozrodczym1. Rozluźnienie mięśni gładkich zatok jamistych (PGE1) 2. Utrzymanie macicy w stanie rozluźnienia w czasie ciąży (PGI2) 3. Hamowanie wydzielania progesteronu (PGE2, PGF2a) 4. Działanie luteolityczne (PGF2a,TxA2, LT) 5. Pobudzenie skurczu macicy w czasie porodu (PGE2, PGF2a)

20 PGHS w odpowiedzi naczyniowej

21 Metabolizm kwasu arachidonowego

22 Receptory leukotrienówB - LT 1 (granulocyty obojętnochłonne) B - LT 2 CysLT 1 (mięśnie gładkie dróg oddechowych i naczyń krwionośnych) CysLT 2 (żyły płucne, śledziona, serce, nadnercza)

23

24 Działanie leukotrienówLTB 4 1. Chemotaksja 2. Pobudzenie przylegania leukocytów do komórek śródbłonka 3. Pobudzenie wytwarzania cytokin

25 Peptydoleukotrieny (grupy cysteinylowe) (LTC 4, LTD4, LTE4)1.Skurcz mięśni gładkich ( skurcz i pobudzenie wydzielania śluzu w oskrzelach) 2. Rozszerzenie naczyń krwionośnych 3. Wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych

26 Metabolizm kwasu arachidonowego

27 EET Nerki 1. Rozszerzenie naczyń krwionośnych (otwarcie kanału K+Ca)2. Natriureza (hamowanie translokacji wymiennika Na+/H+ w kanaliku bliższym) 3. Hamowanie wydzielania reniny Układ krążenia 2. Zwężenie naczyń krążenia płucnego, zmniejszenie wydzielania przez komórki nabłonka płuc 3. Udział w przekrwieniu czynnościowym

28 20 - HETE Nerki 1. Zwężenie naczyń krwionośnych (zamykanie kanału K+Ca) 2. Regulacja tempa filtracji kłębuszkowej 3. Regulacja równowagi kłębuszkowo-kanalikowej 4. Natriureza (hamowanie ATP-azy 3Na+/2K+ w kanaliku bliższym)

29 Metabolizm kwasu arachidonowego

30

31

32 Synteza NO

33 IZOENZYMY NOS Izoenzymy komórkowa izoenzymu chromosomalna genu n NOSNMDA neurony NANC nerwy 12 i NOS (NOS – 2) Makrofagi Mięśnie gładkie 17 e NOS (NOS – 3) Śródbłonek 7 Lokalizacja

34 Rola NO w układzie krążenia1. Lokalna regulacja oporu naczyniowego a) bezpośrednie działanie naczyniorozszerzające b) hamowanie wydzielania ET - 1 c) hamowanie agregacji i adhezji płytek krwi (działa synergistycznie z PGI 2) 2. Regulacja napięcia neurogennego a) działanie antagonistyczne w stosunku do noradrenaliny b) włókna nitrergiczne (serce, oskrzela, ciała jamiste)

35 Rola NO w układzie krążenia cd.3. Modulacja ośrodkowej regulacji układu krążenia a) hamowanie aktywności układu współczulnego b) hamowanie pobudliwości zakończeń baroreceptorów c) nasilenie aktywności nerwu błędnego d) hamowanie uwalniania i ośrodkowego działania AVP 4. Działanie przeciwmiażdżycowe a) hamowanie agregacji i adhezji płytek krwi b) hamowanie proliferacji fibroblastów i komórek mięśni gładkich c) zmniejszenie peroksydacji lipidów

36 Działanie NO w układzie nerwowym1. LTP, LTD (rec. NMDA) 2. Mechanizmy czucia bólu 3. Modulacja ośrodkowej regulacji ciśnienia tętniczego 4. Regulacja uwalniania neuroprzekaźników 5. Neurotoksyczność