1 Ekonomika integracji europejskiej
2 Pojęcie integracji ekonomicznej wieloznaczność pojęcia integracji: przedsiębiorstwa (fuzja, int. pionowa), regiony, kraje integracja jako znoszenie granic między krajami – zaczynają one funkcjonować jak jeden, spójny organizm Europa / europejski problem suwerenności integracja negatywna a pozytywna (liberalna i dyrektywna, wg Balassy) inne określenia integracja: regionalna, globalna, uniwersalna, sektorowa, funkcjonalna, instytucjonalna, polityczna, „równych”, „nierównych”, rynków, polityk wykorzystanie wiedzy z ekonomii międzynarodowej pogłębianie i poszerzanie integracji
3 Definicje integracji integracja w jęz. Łacińskim – renowacja, odnowienie integracja jako „połączenie części w pewną całość” (1620, Oxford English Dictionary) 1931, Eli F. Heckscher – „integrująca polityka państwa”, integracja jako antonim dezintegracji handlowej, unifikacja handlu w ramach jednego kraju 1933, Herbert Gaedicke, Gert von Eynern – „integracja gospodarki europejskiej” w ujęciu statystycznym, powiązania handlowe 1939, Wilhelm Röpke: międzynarodowa integracja, dezintegracja gospodarcza, powiązanie integracji społecznej z gospodarczą, integracja jako próba znalezienia środka przeciw dezintegracji „stan rzeczy, który umożliwia stosunki handlowe między różnymi gospodarkami narodowymi jak te, które istnieją wewnątrz gospodarki narodowej” „ścisła wspólnota rynków i cen, która czyni z danej strefy ekonomicznej jedną całość”
4 Definicje integracji 1938, Ludwik Mises – „dezintegracja międzynarodowego podziału pracy” 1938, Moritz J. Bonn – dezintegracja jako skutek regionalnego nacjonalizmu gospodarczego, izolacjonizm gospodarczy 1942, Folke Hilgerd – sieć światowego handlu, proces integracji gospodarek różnych krajów 1943, Antonin Basch – „wielostronna wymiana dóbr, która prowadzi do międzynarodowej integracji gospodarczej krajów z korzyścią dla wszystkich” 1954, J. Tinbergen – integracja jako „wytworzenie najbardziej pożądanej struktury gospodarki międzynarodowej poprzez usunięcie sztucznych przeszkód dla optymalnego działania i świadome wprowadzenie wszystkich pożądanych elementów koordynacji czy unifikacji” 1962, M. Norro: integracja jako „cel i ideał” to sytuacja całkowitej zgodności i równowagi struktur w wyniku integracji każda z jej części w wyniku udziału we wspólnym dziele zyskuje większa efektywność, ale też całość zyskuje największą efektywność z możliwych przy danych podstawach 1958, M. Bye – w ugrupowaniu integracyjnym „każdy z krajów oczekuje pewnej korzyści dla siebie”
5 Definicje integracji 1961, Bela Balassa: łączenie się państw w grupy regionalne lub bloki integracja jako stan i jako proces etapy integracji elementy ekonomii międzynarodowej oraz teorii lokalizacji Zbigniew Kamecki: integracja jako scalanie, regiony, kraje grupy krajów, gospodarka globalna – sieć powiązań gospodarczych „wyodrębniony z gospodarki światowej, uplasowany na pewnym obszarze system ekonomiczny, w którym wszystkie dziedziny działalności ekonomicznej są ze sobą powiązane” 1964, A. Marchal: wprowadzenie idei solidarności do integracji, nie tylko wolny handel z rozwoju jednego kraju korzystają inni solidarność w warunkach: - istnienia więzi ekonomicznych tworzących sieć powiązań - istnienia równości szans, brak dominacji w sieci powiązań - nie tylko działania sił rynkowych, ale też koordynacji polityki ekonomicznej - wzajemnych przystosowań, adaptacji, zmian struktury (proces dynamiczny) solidarność „podzielana przez wszystkich, którzy stanowią jej części składowe” jako warunek integracji
6 Definicje integracji 1964, M. Dobroczyński – „zacieśnianie więzów ekonomicznych między grupą krajów, które wyodrębnia cały zespół zarówno pod względem formalno prawnym (głównie celnym), jak też gospodarczym spośród całości światowego organizmu” 1972, Stanisław Chełstowski – „przykrawanie tkanki regionalnej każdego z krajów do wymagań międzynarodowego podziału pracy” 1993, Paweł Bożyk – determinanty integracji regionalnej: zgodność systemów politycznych dopasowana infrastruktura gospodarcza bliskość terytorialna zbliżony poziom rozwoju gospodarczego i technologicznego komplementarność struktur gospodarczych rozwinięte wzajemne powiązania handlowe wyrównanie cen na dobra i usługi jako miara stanu pełnej integracji korzyści z integracji – jak są dzielone? czy wszyscy zyskują? integracja a wykluczenie?
7 Inne oblicza integracji Wyszukiwarki internetowe: integracja psychosomatyczna: mapa poszerzania świadomości, proces integracji ma na celu poznanie naszego Ja – pełni naszego Ja; integracja to fascynująca eksploracja ziemi nieznanej, podróż bez dokładnych map i drogowskazów team building, survival, konferencje, nagłośnienie, event, events, eventy, spotkania integracyjne, pikniki, ośrodki szkoleniowe, „chistmas” party, wyjazdy motywacyjne, wyprawy, wyjazdy firmowe, incentive, szkolenia, organizacja imprez, hotele, kongresy integracja niepełnosprawnych integracja i terapia poprzez sztukę i teatr
8 Cele integracji Integracja nie jest celem sama w sobie! dobrobyt ekonomiczny: prosperity dzięki podziałowi pracy i specjalizacji pokój: rosnąca współzależność, brak „miejsca” na wojny demokracja: uczestnictwo w grupie jest uzależnione od istnienia i poszanowania demokracji, maleje ryzyko jej obalenia prawa człowieka: ich poszanowanie jako warunek wstępny integracji
9 Geneza integracji tradycyjnej: czym cechowała się ta integracja? Są dwa etapy integracji liberalizacja przepływu towarów liberalizacja przepływu czynników produkcji, a więc kapitału, siły roboczej, technologii i bogactw naturalnych W pierwszym etapie wykorzystuje się zasady klasycznej i neoklasycznej teorii handlu zagranicznego (której jednym z podstawowych założeń jest brak przepływów czynników wytwórczych) – podejście tradycyjne.
10 Przyczyny międzynarodowej integracji gospodarczej osiągniętego poziomu rozwoju sił wytwórczych ich charakteru współczesnych warunków rozwoju przemysłu Cechą charakterystyczną we współczesnej gospodarce tendencji integracyjnych jest dążenie do grupowania się krajów sąsiadujących ze sobą, o zbliżonej strukturze gospodarczej oraz o podobnym poziomie rozwoju. Wynika to z:
11 Przyczyny międzynarodowej integracji gospodarczej brak możliwości jednego kraju rozwijania wszystkich niezbędnych gałęzi przemysłu (konieczność integracji gospodarczej wśród sąsiadujących ze sobą krajów) duże wydatki na badania naukowe związane z wprowadzaniem nowych technologii, będących warunkiem rozwoju nowoczesnego przemysłu konieczność znalezienia chłonnych i rozległych rynków zbytu
12 Czynniki wpływające korzystnie na procesy międzynarodowej integracji gospodarczej oraz czynniki utrudniające procesy integracyjne komplementarność gospodarek integrujących się krajów odpowiednia infrastruktura polityka prointegracyjna prowadzona przez rządy krajów Reasumując, możemy stwierdzić, iż aby mogło dojść do międzynarodowej integracji gospodarczej muszą być spełnione określone warunki. Procesy międzynarodowej integracji nie następują jednak w dowolnym miejscu i momencie, i aby mogły one wystąpić, powinny być spełnione pewne warunki.
13 Czynniki wpływające korzystnie na procesy międzynarodowej integracji gospodarczej oraz czynniki utrudniające procesy integracyjne Pierwszym podstawowym warunkiem jest komplementarność gospodarek krajów zmierzających do integracji. Chodzi tu o to, aby struktury gospodarcze poszczególnych krajów zmierzających do integracji były względem siebie rzeczywiście lub potencjalnie komplementarne. Pogłębianie się komplementarności struktur jest efektem integracji. Komplementarność ta jest ujmowana dynamicznie. Oznacza to, że brak komplementarności czy nawet istnienie konkurencyjności w strukturach gospodarczych (jeśli chodzi o produkowanie tych samych, konkurencyjnych wobec siebie towarów w dwóch lub więcej krajach) w danym momencie nie uniemożliwia stopniowego wykształcania się komplementarności oraz wzajemnego uzupełniania się w przyszłości.
14 Czynniki wpływające korzystnie na procesy międzynarodowej integracji gospodarczej oraz czynniki utrudniające procesy integracyjne Przykładem tej właśnie komplementarności międzygałęziowej jest tradycyjny międzynarodowy podział pracy, w ramach którego jedne kraje specjalizowały się w produkcji wyrobów przemysłowych. Jeśli chodzi zaś o komplementarność wewnątrzgałęziową, to podstawę stanowią tutaj różnice w wydajności czynników produkcji. A więc z punktu widzenia wewnątrzgałęziowych struktur produkcji integrujące się kraje mogą konkurować ze sobą. W miarę jednak rozwoju gospodarczego przesłanki naturalne i historyczne ustępują przesłankom wynikającym z postępu naukowo-technicznego. Bardzo ważną rolę w procesie międzynarodowej integracji gospodarczej odgrywa również ogólny poziom rozwoju gospodarczego i przemysłowego krajów biorących udział w tej integracji. Bowiem im wyższy jest ogólny poziom rozwoju gospodarczego oraz im większy jest udział przemysłu w gospodarce narodowej poszczególnych krajów, tym większa jest także ich potencjalna komplementarność.
15 Czynniki wpływające korzystnie na procesy międzynarodowej integracji gospodarczej oraz czynniki utrudniające procesy integracyjne Drugim warunkiem umożliwiającym międzynarodową integrację gospodarczą jest istnienie w krajach zmierzających do integracji niezbędnej infrastruktury technicznej, która by umożliwiała wzajemne obroty gospodarcze, a zwłaszcza przepływ masy towarowej. Chodzi tu więc o istnienie rozwiniętej sieci połączeń kolejowych, morskich, drogowych, telekomunikacyjnych, informatycznych. Brak takich powiązań może w dużym stopniu utrudniać bądź nawet uniemożliwiać procesy integracyjne. Można tutaj zauważyć, że spełnienie tego warunku jest znacznie ułatwione przy integracji regionalnej, grupy krajów sąsiedzkich, tradycyjnie rozwijających ze sobą handel zagraniczny, kooperację produkcji czy też inne formy współpracy międzynarodowej.
16 Czynniki wpływające korzystnie na procesy międzynarodowej integracji gospodarczej oraz czynniki utrudniające procesy integracyjne Trzecim warunkiem, który w bardzo poważnym stopniu może się przyczynić do przyśpieszenia lub rozszerzenia procesów integracyjnych, jest określona prointegracyjna polityka ekonomiczna państw zmierzających do integracji, a w jej ramach zwłaszcza takie posunięcia, które umożliwiają zwiększony przepływ masy towarowej oraz stymulują transfer czynników produkcji. Aby osiągnąć wyżej wymienione zjawiska, integrujące się kraje udzielają sobie preferencje celne, parataryfowe i pozataryfowe, wprowadzają swobodę przepływu kapitału, pracy i innych czynników produkcji, koordynację polityki gospodarczej lub też prowadzenie wspólnej polityki ekonomicznej.
17 Podział celów integracji gospodarczej z punktu widzenia kryterium podmiotowego grupowe (wspólne dla całego ugrupowania, odzwierciedlające dążenie ugrupowania do umocnienia swej pozycji międzynarodowej) indywidualne (na pierwszy plan wysuwają interesy pojedynczych krajów)
18 Cele polityczne integracji Podstawowym celem politycznym całego ugrupowania jest umocnienie jego roli jako całości w polityce światowej. Chodzi zwłaszcza o zwiększenie możliwości oddziaływania na tę politykę, kształtowania jej kierunków, podporządkowania innych krajów i regionów ustalonym przez siebie zasadom. Celem politycznym pojedynczego kraju jest umocnienie pozycji międzynarodowej wspierając się autorytetem ugrupowania. Ważnym celem jest także umocnienie pozycji obronnej. Celem jest także wyeliminowanie potencjalnych konfliktów wewnętrznych w obrębie ugrupowania. Cele te są szczególnie ważne dla krajów małych i słabych, mających sporne granice, mających na koncie wiele konfliktów z sąsiadami.
19 Cele ekonomiczne integracji Najważniejszym celem ekonomicznym jest maksymalizacja korzyści z handlu zagranicznego i innych form współpracy międzynarodowej w obrębie ugrupowania.
20 Cele ekonomiczne integracji Głównym celem jest likwidacja barier ograniczających wymianę wyrobów gotowych i usług w ramach ugrupowania w warunkach jednoczesnego utrzymywania tych barier w stosunkach zewnętrznych. Cel ten osiągamy maksymalizując dwa efekty: W przypadku integracji tradycyjnej efekt przesunięcia Relatywnie droższy towar z innego kraju ugrupowania po usunięciu ceł staje się tańszy niż towar relatywnie tańszy spoza ugrupowania. Dzięki temu rozwija się handel wewnętrzny. efekt kreacji handlu Likwidacja barier powoduje, że produkcja własna u droższych wytwórców staje się nieopłacalna ze względu na możliwość importu tańszych wyrobów. W rezultacie rosną korzyści komparatywne i zwiększa się handel wzajemny w obrębie ugrupowania.
21 Skutki utworzenia unii celnej – efekt kreacji handlu Unia celna oznacza zróżnicowane traktowanie pod względem celnym towarów pochodzących z krajów trzecich. Zmiany cen mogą wywołać zmiany w sferze produkcji i handlu zagranicznego. Jeśli po zniesieniu stawek celnych w ramach unii celnej koszty produkcji i ceny tych samych towarów w różnych krajach członkowskich będą różne to może to prowadzić do przesunięcia produkcji do wytwórców, którzy mają niższe koszty i do powstania nowych strumieni handlu międzynarodowego – powstaje wówczas efekt kreacji handlu.
22 Skutki utworzenia unii celnej – efekt przesunięcia handlu Na skutek utworzenia unii celnej dojdzie do zmiany kierunków handlu, polegające na zastąpieniu importu z krajów trzecich importem z krajów należących do unii celnej.
23 Ocena wpływu unii celnej na efektywność wykorzystania czynników produkcji Kreacja handlu jest korzystna, ponieważ oznacza przesunięcie produkcji od wytwórcy mniej efektywnego do producenta mającego niższe koszty produkcji. Efekt przesunięcia jest negatywny, polega on na zastąpieniu bardziej efektywnego dostawcy z kraju trzeciego mniej efektywnym dostawcą z obszaru unii celnej. Oznacza więc zmianę bardziej racjonalnego rozmieszczenia na mniej racjonalne rozmieszczenie czynników produkcji z punktu widzenia państw tworzących unię celną, jak i świata jako całości.
24 Ekonomiczne skutki integracji efekt kreacji – korzystny (w związku ze zwiększeniem ceł pojawiają się w ramach ugrupowania nowe źródła zaopatrzenia w dane dobro w konsekwencji w ramach ugrupowania dostarcza dobra producent, który produkuje po najniższych kosztach racjonalizacja) efekt przesunięcia – niezbyt korzystny (przesunięcie dostaw z krajów trzecich na kraje w ramach ugrupowania zazwyczaj nie wiąże się to wcale z producentami najbardziej efektywnymi) Zależy od: 1. cenowej elastyczności popytu w kraju 2. cenowej elastyczności podaży w kraju eksportowym 3. reakcji producenta krajowego Zależy od: 1. cenowej elastyczności popytu i podaży w ramach ugrupowania 2. wysokości marży preferencyjnej 3. reakcji producentów z krajów trzecich w jakim stopniu obniżą ceny 1. Gospodarki są bardziej konkurencyjne względem siebie. 2. Wyższa marża preferencji. 3. Im mniej krajów wchodzi w skład ugrupowania. 4. Im niższy poziom zewnętrznej taryfy celnej. 5. Im wyższe były cła przed utworzeniem ugrupowania. tym silniejsze, im:
25 Korzyści skali postęp techniczny presja konsumentów na jakość dóbr duże rozdrobnienie producentów brak specjalizacji (pionowej i poziomej) szybsze „moralne” starzenie się aparatu produkcyjnego
26 Zwiększenie stopnia konkurencji sprzyja koncentracji kapitału specjalizacji postępowi technicznemu im więcej przeszkód zostanie zniesionych, tym bardziej nasila się konkurencja jednocześnie firmy łączą się, co ułatwia im dostęp do rynku finansowego konieczna kontrola ze strony władz EGW
27 Bariery integracji szybsze przenoszenie się kryzysu brak środków przeciwdziałania kryzysom
28 Podstawowe formy, typy i mechanizmy międzynarodowej integracji gospodarczej Teoria integracji gospodarczej wiąże się z rozmaitymi formami tej integracji, ze środkami koniecznymi dla osiągnięcia danych celów, ze skutkami gospodarczymi integracji i problemami optymalizacji na obszarach zintegrowanych.
29 Stopnie integracji i ich charakterystyka Cechy charakterystyczne stopnia integracji Redukcja wzajemnych ograniczeń handlowych Eliminacja wzajemnych ograniczeń handlowych Zewnętrzne wspólne ograniczenia handlowe Wolny przepływ czynników produkcji Harmonizacja polityki pieniężnej i fiskalnej (stałe kursy walutowe) Unifikacja polityki pieniężnej i fiskalnej (określenie jej przez władze centralne) Preferencyjne porozumienie handlowe * Strefa wolnego handlu ** Unia celna*** Wspólny rynek**** Unia monetarna***** Unia gospodarcza******
30 Formy (etapy) integracji ekonomicznej Strefa wolnego handlu (Free Trade Area – FTA) Unia celna (Customs Union – CU) Wspólny rynek (Common Market – CM) Unia walutowa (Monetary Union – MU) Unia ekonomiczna (Economic Union – EU) Unia polityczna
31 Strefa wolnego handlu (Free Trade Area – FTA) Forma ugrupowania integracyjnego, w którym kraje uczestniczące znoszą cła i inne bariery we wzajemnej wymianie handlowej, ale zachowują autonomię w kształtowaniu stawek celnych w stosunku do krajów trzecich.
32 Unia celna (Customs Union – CU) Jest to umowa między dwoma lub więcej państwamio zlikwidowanie granic celnych między tymi państwami. Terytorium państw wchodzących do unii celnej stanowi jeden obszar celny z jedną taryfą celną. Przykładem unii celnych są: unia celna między Francjąi Księstwem Monaco, między Szwajcarią i Księstwem Liechtenstein oraz Beneluxem. Unia celna jest wyższą formą współpracy krajów niż strefa wolnego handlu. Ta ostatnia oznacza bowiem wyeliminowanie utrudnień handlowych między partnerami, ale każdy z nich zachowuje autonomię w kształtowaniu stawek celnych i innych elementów polityki handlowej w stosunku do krajów trzecich (w efekcie stawki celne na towary importowane spoza strefy wolnego handlu są w krajach członkowskich zróżnicowane).
33 Wspólny rynek (Common Market – CM) Jest wyższą od strefy wolnego handlu i unii celnej formą integracji: oznacza on bowiem nie tylko zniesienie cełwe wzajemnych obrotach i wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec krajów trzecich, lecz także swobodny przepływ kapitału i siły roboczej w obrębie ugrupowania integracyjnego. Stwarza to lepsze warunki do niezakłóconego funkcjonowania mechanizmu wolnej konkurencji, a w konsekwencji lepsze możliwości dostosowawcze niż w przypadku strefy wolnego handlu i unii celnej – przez optymalną alokację siły roboczej, rozwój produkcji na wielką skalę, szybsze wprowadzenie postępu technicznego itp. Utworzenie wspólnego rynku wymaga zwłaszcza ujednolicenia polityki cenowej w obrębie ugrupowania.
34 Unia monetarna (Monetary Union – MU) Obejmuje poza strefą wolnego handlu, unią celnąi wspólnym rynkiem, koordynację (lub unifikację) polityki walutowej prowadzonej przez kraje wchodzące w skład ugrupowania integracyjnego. W zakres tej koordynacji wchodzi ograniczenie (do z góry określonego przedziału) wahań kursów walutowych, tworzenie wspólnych rezerw walutowych, wprowadzenie jednolitej waluty międzynarodowej, bezwarunkowa pomoc kredytowa itp.
35 Unia ekonomiczna (Economic Union – EU) Obejmuje poza strefą wolnego handlu, unią celną, wspólnym rynkiem i unią walutową, koordynację (lub unifikację) poszczególnych dziedzin gospodarki. O pełnej unii ekonomicznej można mówić wówczas, gdy na obszarze integrujących się państw wszystkie ważniejsze z punktu widzenia funkcjonowania wspólnego rynku dziedziny polityki gospodarczej zostałyby objęte wspólną lub skoordynowaną polityką, wprowadzono by wspólną walutę, a władzę ekonomiczną w najważniejszych kwestiach sprawowałyby organy ponadnarodowe.
36 Unia polityczna Oznacza koordynację (lub unifikację) zarówno polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej krajów wchodzących w skład ugrupowania integracyjnego. W praktyce ta właśnie sfera napotyka szczególnie duże kłopoty w procesie integracji regionalnej i jest traktowana jako ukoronowanie dążeń integracyjnych krajów członkowskich.
37 Typy integracji gospodarczej według charakteru powiązań integracyjnych Określenie typu integracjiPrzykłady występowania go w praktyce 1. Integracja umowna państw suwerennych (integracja równych partnerów) EWG, EFTA, CEFTA, ASEAN, LAFTA 2. Integracja umowna państw dobrowolnie ograniczających suwerenność na rzecz instytucji integracyjnych ponadnarodowych (integracja równych partnerów) Do tej pory w pełni jeszcze nie występuje, ale zbliżają się do niej formy WE 3. Integracja polityczna nierównoprawna, na podłożu politycznym podporządkowana jednemu krajowi (integracja nierównych partnerów) W przeszłości np. Anglia i jej kolonie; Francja i jej kolonie 4. Integracja gospodarczo nierównoprawna, na podłożu gospodarczym podporządkowana jednemu krajowi (integracja nierównych partnerów) Do niedawna np. Kanada-USA; Meksyk-USA
38 Mówiąc o integracji równych i nierównych partnerów, należy wspomnieć jeszcze o pewnych „technicznych” rodzajach powiązań integracyjnych, typowych dla wymienionych odmian integracji. Dla tzw. integracji równych partnerów typowe są bowiem powiązania o charakterze poziomym (tzw. integracja pozioma), natomiast dla integracji nierównych typowe są z kolei powiązania o charakterze pionowym (tzw. integracja pionowa).
39 integracja pozioma – integracja równych partnerów integracja pionowa – integracja nierównych partnerów
40 Szeroka definicja celów integracji TWE, art. 2: Stworzenie wspólnego rynku oraz unii gospodarczej i walutowej, a także wspieranie w całym ugrupowaniu harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, równości praw kobiet i mężczyzn, zrównoważonego i nieinflacyjnego wzrostu, wysokiego stopnia spójności i konkurencyjności gospodarczej, wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, podnoszenie standardu i jakości życia, gospodarczej i społecznej spójności oraz solidarności między państwami członkowskimi
41 Cele EWWiS stworzenie jednolitego rynku węgla i stali jednolite zasady konkurencji wykluczające praktyki firm prowadzące do nieuczciwego podziału i eksploatacji rynku dbanie o właściwe zaopatrzenie rynku węgla i stali zapewnienie równego dostępu konsumentów do źródeł zaopatrzenia rozwijanie zdolności produkcyjnych przy racjonalnym zużyciu surowców poprawa warunków pracy i standardu życia pracowników wzrost handlu międzynarodowego EWWiS dzisiaj traktat ustanawiający EWWiS wygasł 23 lipca 2002 roku rynek węgla i stali podlega normalnym zasadom konkurencji kontynuacja pomocy w wydobyciu węgla przekazanie polityki handlowej w dziedzinie węgla i stali na szczebel Komisji Europejskiej
42 Cele Euratomu Rywalizacja z USA i ZSRR „implicite”. Konkurowanie pojedynczych krajów → Euratom. Wspieranie badań i rozpowszechnianie informacji technicznej. Tworzenie jednolitych standardów bezpieczeństwa. Popieranie inwestycji w dziedzinie energii jądrowej. Zapewnienie właściwego używania materiałów nuklearnych. Wspólny rynek poprzez: swobodny przepływ wyspecjalizowanych materiałów i sprzętu; swoboda zatrudniania specjalistów.
43 Instrumenty integracji Informacja – wzajemne informowanie się krajów. Zagwarantowana wolność działania, ale pomagamy dopasować się innym. Konsultacja – informowanie, ale też oczekiwanie opinii. Nienaruszona suwerenność krajowa, ale staje się przedmiotem oddziaływań zewnętrznych. Koordynacja – angażuje partnerów w proces uzgadniania działań niezbędnych dla uzyskania spójnej polityki. Jeśli wspólny cel zostanie uzgodniony = kooperacja. Prowadzić może też do harmonizacji, czyli zbieżności. Unifikacja – zniesienie krajowych instrumentów i ich zastąpienie wspólnymi dla całego ugrupowania integracyjnego lub przyjęcie wspólnych instrumentów dla wszystkich partnerów.
44 Narzędzia integracji w kolejnych etapach integracji Inne zagadnienia Kwestie ekonomiczne Unia celna Pełna Unia UGWWspólny rynek Niepełny wspólny rynek Informacja Konsultacja Koordynacja Unifikacja
45 Działania UE umożliwiające realizację szeroko zdefiniowanych celów zakaz stosowania między państwami członkowskim opłat celnych, ograniczeń ilościowych w imporcie, w eksporcie oraz innych środków ekwiwalentnych w skutkach wspólna polityka handlowa rynek wewnętrzny, charakteryzujący się zniesieniem między krajami członkowskimi przeszkód w swobodzie przepływu kapitału, usług, towarów i osób środki dotyczące poruszania się i wjazdu na rynku wewnętrznym wspólna polityka w zakresie rolnictwa i rybołówstwa wspólna polityka transportowa system zapewniający niezakłóconą konkurencję na rynku wewnętrznym zbliżenie prawa krajów członkowskich w zakresie wymaganym funkcjonowaniem rynku wewnętrznego wspieranie koordynacji polityki zatrudnienia polityka społeczna obejmująca Europejski Fundusz Społeczny
46 Działania UE umożliwiające realizację szeroko zdefiniowanych celów wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej polityka ochrony środowiska naturalnego wzmocnienie konkurencyjności gospodarki wspieranie badań naukowych i rozwoju techniki zachęcanie do tworzenia i rozwoju sieci transeuropejskich przyczynianie się do wysokiego poziomu ochrony zdrowia stwarzanie warunków do podnoszenia poziomu jakości oświaty i szkolenia oraz pełnego rozwoju kultury polityka współpracy rozwojowej stowarzyszenie państw i terytoriów zamorskich w celu zwiększenia wymiany handlowej i wspólnego stymulowania rozwoju gospodarczego i społecznego przyczynianie się do wzmocnienia ochrony konsumenta wprowadzanie środków w zakresie energii, ochrony cywilnej oraz turystyki
47 Fundamentalne zasady integracji integracji rynkowej jedności celu wspólnoty i celów narodowych, efekt synergii, współdziałanie w zakresie polityk, koordynacji, konsultacji itp. pogłębiania integracji poszerzania integracji (wzrost zróżnicowań) poszanowania różnorodności (czynniki historyczne, kulturowe, polityczne, geograficzne, inne modele organizacji państwa) konwergencji i spójności ochrony modelu socjalnego otwartości dla krajów europejskich integracji z gospodarką światową subsydiarności (pomocniczości)
48 Trzy filary UNIA EUROPEJSKA Traktat z Maastricht – 1992 Traktat Amsterdamski - 1997 I FILAR Dziedzina wspólnotowa „Wspólnoty Europejskie” III FILAR Dziedzina współpracy w sprawach wewnętrznych i sprawiedliwości II FILAR Dziedzina wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
49 I Filar – WE, EWWS, EWEA unia celna i jednolity rynek wewnętrzny wspólna polityka rolna i rybołówstwa polityka strukturalna wspólna polityka handlowa wspólna polityka transportowa wspólne reguły konkurencji unia gospodarcza i walutowa polityka społeczna i spójności ochrona środowiska polityka badawczo-rozwojowa konkurencyjność przemysłu sieci transeuropejskie ochrona konsumenta i zdrowia edukacja i kultura obywatelstwo Unii polityka imigracyjna, wizowa i azylowa współpraca sądowa w sprawach cywilnych
50 II Filar – Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Polityka zagranicznaPolityka bezpieczeństwa współpraca, wspólne stanowiska i działania – utrzymanie pokoju prawa człowieka wspieranie demokracji misje pokojowe pomoc krajom trzecim ze wsparciem UZE; kwestie dotyczące bezpieczeństwa UE rozbrojenie współpraca z NATO ekonomiczne aspekty zbrojeń długoterminowo; europejski system bezpieczeństwa
51 III Filar – Współpraca w dziedzinie sprawiedliwości i spraw wewnętrznych współpraca sądowa w sprawach karnych współpraca policyjna walka z rasizmem i ksenofobią walka z narkomanią i przemytem broni walka z przestępczością zorganizowaną walka z terroryzmem walka ze zbrodniami popełnianymi na dzieciach i z handlem żywym towarem
52 Członkostwo w UE Członkostwo zwyczajne: UE25 (UE27, 2007). Zakres terytorialny: Andora, Monako, San Marino (http://www.omniway.sm; http://www.esteri.sm; http://europa.eu.int/comm/external_relations/andorra/intro/index.htm). Traktat nie odnosi się do Wysp Owczych (Dania) i po referendum w 1982 r. od lutego 1985 przestał obowiązywać wobec Grenlandii. W bardzo ograniczonym zakresie dotyczy Wysp Normandzkich oraz Isle of Man. Gwadelupa, Martynika, Reunion oraz Gujana: swobodny przepływ towarów rolnictwo (bez Funduszu Ukierunkowania i Gwarancji Rolnictwa) polityka konkurencji Ceuta, Melilla, Wysp. Kanaryjskie – bez wspólnej polityki rolnej Układy Stowarzyszeniowe
53 Rekapitulacja integracja gospodarcza to stopniowe usuwanie granic to proces dynamiczny, gospodarki splatają się wzajemnie główne cele integracji mają charakter ekonomiczny (dobrobyt), pozostałe polityczny (eliminacja konfliktów) zasadnicze etapy procesu integracji integracja rynków sprzyja podnoszeniu efektywności integracja polityk jest potrzebna, gdyż w otwartych gospodarkach interwencja rządów utraciła swą skuteczność integracja polityk efektywność alokacyjna, stabilność makroekonomiczna, sprawiedliwość redystrybucyjna i tożsamość zewnętrzna