1 Ekonomika przedsiębiorstwa turystycznegoWykłady i ćwiczenia dr Jacek Drążkiewicz kontakt:

2 Cel i zadania przedmiotu

3 Podstawowe cele przedmiotuCEL PRZEDMIOTU: W wyniku opanowania treści przedmiotu student będzie w stanie: wykorzystać wiedzę o efektywnym pozyskiwaniu, gromadzeniu i wykorzystywaniu finansowych, materialnych i niematerialnych zasobów w praktyce kierowania przedsiębiorstwem turystycznym, zasadach i metodach racjonalnego i efektywnego gospodarowania w podstawowych jednostkach gospodarki turystycznej, opisywania zjawisk rządzących procesem wytwarzania usług turystycznych w różnych rodzajach konkurencji, jakim kosztem wytwarzać dobra i usługi turystyczne, wyznaczać maksymalny zysk, jak zmierzyć i prawidłowo oceniać efektywność działania przedsiębiorstwa turystycznego.

4 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. Tematyka wykładów i ćwiczeń

5 Numer tematu Wykład Ćwiczenia 1 2 Wprowadzenie do przedmiotu-Ekonomia a ekonomiki szczegółowe. Pojęcie ekonomiki przedsiębiorstw turystycznych. Pojęcie przedsiębiorstwa i przedsiębiorczości. Typologia podmiotów gospodarczych. Prawno – organizacyjne formy działalności: przedsiębiorstwo własności indywidualnej, spółka z o. o., spółka akcyjna. Przesłanki zaliczania przedsiębiorstw do przedsiębiorstw turystycznych – typowe przedsiębiorstwa turystyczne. Produkt turystyczny, motywacje jako podstawowe kryterium segmentacji. Czynniki wpływające na wybór formy działalności gospodarczej. Rola przedsiębiorstw w turystycznym łańcuchu wartości. Współczesne produkty turystyczne, dyskusja. 2 Otoczenie przedsiębiorstwa turystycznego. Pojęcie mikrootoczenia. Pojęcie konkurencji. Model sił konkurencyjnych Portera. Czynniki wpływające na wzrost rywalizacji w sektorze turystyki. Groźba wejścia nowych konkurentów. Bariery wejścia w sektorach turystycznych. Siła przetargowa nabywców. Siła przetargowa dostawców. Groźba wyrobów lub usług substytucyjnych w turystyce. Otoczenie makroekonomiczne – definicja. Elementy makrootoczenia. Otoczenie instytucjonalno-prawne. Polityka turystyczna (w kraju i w Unii Europejskiej). Przepisy dotyczące turystyki (Ustawa o usługach turystycznych). Inne przepisy prawne bezpośrednio oddziałujące na rynek turystyczny. Instytucje odpowiedzialne za turystykę. Otoczenie ekonomiczne – czynniki. Otoczenie społeczno-demograficzne. Otoczenie środowiskowe. Otoczenie technologiczne. Analiza „5 sił Portera” na przykładzie: hotelu z zapleczem konferencyjnym, położonego w Krainie Wielkich jezior, biura podróży specjalizującego się w pakietach wypoczynkowych w Basenie Morza Śródziemnego… itp.

6 Numer tematu Wykład Ćwiczenia 3Współdziałanie gospodarcze przedsiębiorstw turystycznych -Formy współdziałania gospodarczego przedsiębiorstw: współdziałanie kooperacyjne i koncentracyjne. Pojęcie integracji. Ogólne przesłanki integracji wśród przedsiębiorstw turystycznych. Integracja pozioma i pionowa. Kooperacyjne formy współpracy: bezumowne, umowne, kooperacyjne. Współdziałanie koncentracyjne: przedsiębiorstwo wielozakładowe, koncern, holding, konglomerat. Studium przypadku: Grupa Orbis S.A., TUI. Studium przypadku: sojusze linii lotniczych. 4 Modele ekonomiczne działalności typowych przedsiębiorstw turystycznych: - Potrzeby usług pośrednictwa i organizatorskich – przesłanki. Kanały dystrybucji podstawowych usług turystycznych. Ekonomiczne przesłanki wyboru modelu dystrybucji przez producentów. Pojęcie biura podróży i agencji turystycznej. Rodzaje usług pośrednictwa. Modele ekonomiczne agencji turystycznych. Ogólne cechy modelu ekonomicznego agencji turystycznej. - Modele ekonomiczne działalności w zakresie usług hotelarskich. Pojęcie usług hotelarskich. Rodzaje usług hotelarskich. Grupy, sieci i łańcuchy hotelowe. Pojęcie marki. Ogólne cechy modelu ekonomicznego grupy hotelowej. Różnice w modelach biznesowych pomiędzy agencjami turystyki czasu wolnego i agencjami biznesowymi. Wspólne cechy łańcucha hotelowego.

7 Numer tematu Wykład Ćwiczenia 5Ekonomika finansów przedsiębiorstwa turystycznego - Cel i przedmiot ekonomiki finansów. Zadania ekonomiki finansów przedsiębiorstwa. Kapitał przedsiębiorstwa. Metody wyceny przedsiębiorstwa i jego składników majątkowych. Kształtowanie wyniku finansowego przedsiębiorstwa turystycznego. Rachunek zysków i strat (wyników) przedsiębiorstwa. Bilans przedsiębiorstwa. Aktywa i pasywa przedsiębiorstwa. Źródła finansowanie działalności przedsiębiorstwa. Rachunek przepływów środków pieniężnych. Typologia podatków turystycznych. Podatki bezpośrednie i pośrednie w turystyce. Stawki, sposoby liczenia. Konstrukcja bilansu dla hotelu oraz biura podróży. Omówienie poszczególnych składników rachunku wyników. Analiza kosztów przedsiębiorstwa turystycznego. Zróżnicowanie podatkowe według typów działalności gospodarczej 6 Ekonomika działalności marketingowej Znaczenie działalności marketingowej dla ekonomiki przedsiębiorstwa turystycznego. Ekonomiczne aspekty badań marketingowych i segmentacji. Pozycja produktów na rynku a zyskowność. Wpływ strategii cenowych na ekonomikę przedsiębiorstwa. Elastyczność cenowa a elastyczność reklamy w przedsiębiorstwie. Cele marketingowe determinujące proces ustalania cen. Formuły (metody) kalkulacji cen. Ceny strategiczne i taktyczne. Różnicowanie cen w turystyce. Ekonomiczne aspekty dystrybucji w turystyce. Ekonomiczne korzyści z zastosowania systemów internetowych w turystyce. Zmiany w modelach dystrybucji usług turystycznych. Ekonomiczne aspekty promocji - ustalanie budżetu promocji. Kryteria różnicowania cen w turystyce. Formy promocji biura podróży oraz przedsiębiorstwa hotelarskiego.

8 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. Literatura przedmiotu

9 Literatura podstawowa:1) G. Gołembski, Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej, AE, Poznań 1999 2) A. Rapacz (red.), Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce rynkowej, Wyd. AE we Wrocławiu, Wrocław 2001 3) A. Konieczna-Domańska, Biura podróży na rynku turystycznym, PWN, Warszawa 1999 4) P. Harris, Planowanie zysku w hotelarstwie, PWN, Warszawa 1995 T. Knowles, Zarządzanie hotelarstwem i gastronomią, PWE, Warszawa 2001 5) W. Biczysko, R. D. Tauber, Wybrane problemy zarządzania finansami i rachunkowością w hotelarstwie, gastronomii, turystyce i rekreacji, WSHiG, Poznań 2007 6) M. Bednarska, G. Gołembski, E. Markiewicz, M. Olszewski, Przedsiębiorstwo turystyczne, PWE, Warszawa 2007

10 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 1) Wprowadzenie do przedmiotu „ekonomika przedsiębiorstwa turystycznego”

11 Ewolucja przekształceń światowej gospodarkiRys Ewolucja przekształceń trójsektorowej struktury zatrudnienia 10 20 30 40 50 60 70 80 90 LATA I FAZY ROZWOJU UDZIAŁ SEKTORÓW SEKTOR I SEKTOR II SEKTOR III FAZA DOPEŁNIENIA FAZA EKSPANSJI FAZA STARTU CYWILIZACJA PIERWOTNA 2000 OKRES PRZEJŚCIOWY

12 KONCEPCJA „III FALI” Alvina ToffleraRysunek 1.1. SEKTOROWY PODZIAŁ GOSPODARKI I STREFA II STREFA III STREFA ROLNICTWO PRZEMYSŁ USUGI CECHY III STREFY: dominacja sektora usług dominacja specjalistów i naukowców w gospodarce globalizacja mediów i systemów transmisji wytworów kultury i sztuki tworzenie sektora informacji zmiany w możliwościach kształcenia i podnoszenia kwalifikacji Następuje zmiana stylu życia: wzrost aktywności w zakresie kierowania własnym życiem dążenie do zdrowszego trybu życia, poprzez właściwe odżywianie się, odrzucenie nałogów, aktywny tryb życia dążenie do wygodnego życia (samochody, urządzenia gospodarstw domowego itp.) troska o zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie, rozwijanie zainteresowań dążenie do tężyzny fizycznej, zachowania sprawności nawet w późnym wieku, uprawianie sportu podążanie za rozrywkami wzrost świadomości ekologicznej, szukanie kontaktu z przyrodą

13 EKONOMIA Nauka o gospodarowaniu Odwołując się do etymologii słowa „ekonomia” możemy stwierdzić, że jest to nauka o gospodarowaniu. Starogreckie słowo oikos oznaczało gospodarstwo domowe a nomos prawa, zasady. Współczesna ekonomia nie tylko wyznacza prawa i zasady zarządzania gospodarstwem domowym, ale również przedsiębiorstwem czy państwem.

14 EKONOMIKA TURYSTYKI Ekonomika turystyki bada potrzeby turystyczne, dobra i usługi turystyczne oraz produkty turystyczne. Przedmiotem jej zainteresowania są m.in. ceny na rynku turystycznym, popyt i podaż turystyczna, dochody z turystyki na poziomie kraju, regionów i lokalnej gospodarki itp.

15 EKONOMIKA PRZEDSIĘBIORSTWA TURYSTYCZNEGOEkonomika przedsiębiorstwa turystycznego bada zależności ekonomiczne zachodzące pomiędzy czynnikami potrzebnymi do wytwarzania produktów turystycznych w przedsiębiorstwach turystycznych.

16 Produkt turystyczny i motywacje podróży jako podstawa zróżnicowania przedsiębiorstw turystycznych Produkt turystyczny – pojęcie i definicje: W wąskim znaczeniu produkt turystyczny oznacza to, co kupują turyści w czasie wyjazdu turystycznego np. transport, nocleg czy wyżywienie. W szerszym ujęciu produkt turystyczny to kompozycja tego, co turyści robią oraz walorów turystycznych, urządzeń i usług, z których w tym celu korzystają. Źródło: R. Łazarek, Ekonomika turystyki, Warszawa 2004, s. 50.

17 Produkt turystyczny – pojęcie i definicje:

18 Produkt turystyczny – pojęcie i definicje:

19 Produkt turystyczny – pojęcie i definicje:Produkt turystyczny nie stanowią więc zasoby (walory) przyrodnicze i kulturowe same w sobie, ale pewna suma korzyści (użyteczności) jaką może mieć klient (turysta) z ich użytkowania. Produkt wymaga pomysłu, planowania i przygotowania. Powinien być postrzegany jako pewien amalgamat usług, składający się z wielu składowych elementów (produkt, cena, dystrybucja, promocja). Produkt turystyczny – pojęcie i definicje:

20 RODZAJE PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH:"Tradycyjne" produkty turystyczne opierały się na tzw. zasadzie 3S (sun, sea, sand) czyli słońce, morze, plaża Turysta preferujący taki model wypoczynku nie wyróżniał się wśród innych turystów, korzystał z zalet turystyki masowej, która oferowała wszystkim ujednolicony produkt.  Dla nowych produktów turystycznych można przyjąć zasadę   3E (entertainment, excitement, education) czyli rozrywka, emocje, edukacja(nauka) Turyści stają się coraz bardziej świadomi, pragną poznawać, dociekać, odkrywać. Wolą aktywny wypoczynek. Szukają kontaktu z ludnością miejscową. Pasjonują się kultura i sztuką obszarów recepcyjnych

21 Historyczny rozwój produktu turystycznegoRozwój produktu turystycznego przebiegał w sposób ewolucyjny i falowy. Ostatni etap rozwoju ma zdecydowanie charakter rewolucyjny!

22 Historyczny rozwój produktu turystycznego

23 Produkt turystyczny „antyczny”

24 Produkt turystyczny „antyczny”

25 Produkt turystyczny „antyczny”

26 Produkt turystyczny „uniwersytecki”Bolonia, Sorbona, Oxford, Praga itd..

27 Produkt turystyczny „industrialny”pierwsza linia kolei publicznej łączącą Stockton z Darlington w Anglii (1825 rok)

28 Produkt turystyczny „globalny”Airbus A380 – dwupoziomowy, czterosilnikowy samolot pasażerski produkowany przez przedsiębiorstwo Airbus. Dzięki temu, że górny pokład ciągnie się przez całą długość kadłuba, A mieści 555 osób przy podziale na trzy klasy lub nawet 853 przy konfiguracji całej maszyny do standardu klasy ekonomicznej, wyprzedzając pod względem powierzchni drugiego na liście Boeinga (Jumbo Jeta) o 50%.

29 Kategorie produktów turystycznych:1) rzecz 2) usługa 3) wydarzenie 4) impreza 5) obiekt 6) szlak 7) obszar

30 Cechy produktu turystycznego:Jest konsumowany w miejscu wytwarzania; Zazwyczaj ma złożony charakter – składa się z wielu cząstkowych usług i komponentów (walorów turystycznych) itp.; Nie można go magazynować ani produkować na zapas; W momencie zakupu nabywca nie ma możliwości zapoznania się z produktem; Występuje sezonowy charakter popytu na produkt turystyczny

31 Co wyróżnia przedsiębiorstwa wśród innych podmiotów gospodarczych?Podmiotem gospodarczym jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka nie posiadająca osobowości prawnej (np. spółka cywilna). Ważną kwestię stanowi nazewnictwo – przedsiębiorstwo – jest kategorią obejmującą mniejszy zakres podmiotowy niż pojęcie podmiotu gospodarczego. I tak podmiotem jest indywidualne gospodarstwo rolne, które nie jest przedsiębiorstwem.

32 Przedsiębiorstwo – jest podmiotem gospodarczym, wyodrębniony pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i prawnym, którego działanie ukierunkowane jest na przynoszenie zysku (maksymalizację zysku)

33 Jakie wyróżniamy kryteria podziału przedsiębiorstw?

34 I. Kryterium prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności:Wyróżniamy przedsiębiorstwa: -produkcyjne -usługowe -handlowe Stosując podziały wprowadzone w ustawie z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej możemy wyróżnić przedsiębiorstwa zajmujące się działalnością - wytwórczą - budowlaną - handlową - usługową - poszukiwaniem, rozpoznawaniem i wydobyciem kopalin ze złóż - przedsiębiorstwa zajmujące się inną działalnością zawodową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły

35 II. Kryterium własności:-przedsiębiorstwa stanowiące własność publiczną (państwowe i komunalne) -przedsiębiorstwa stanowiące własność prywatną

36 Tabela 1.1. Podmioty gospodarcze w Polsce w podziale na własność w III kwartale 2005 rokuWyszczególnienie Liczba podmiotów Udział procentowy forma własności: - sektor publiczny - sektor prywatny Ogółem 134507 3,86 96,14 100,00 Źródło: Opracowanie własne, Jacek Drążkiewicz na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, tablice robocze dotyczące podmiotów gospodarki naliczonych na podstawie numeru REGON, dane dostępne w Centralnym Informatorium Statystycznym w Warszawie.

37 III. Kryterium wielkości:Wyróżniamy na rynku: -mikro przedsiębiorstwa -małe przedsiębiorstwa -średnie przedsiębiorstwa -duże przedsiębiorstwa. Mikro przedsiębiorstwo jest przedsiębiorstwem, które: - zatrudnia średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz - jego roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych w ciągu co najmniej jednego z ostatnich dwóch lat obrotowych nie przekracza 2 milionów euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 milionów euro. Małe przedsiębiorstwo jest przedsiębiorstwem, które: - zatrudnia średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz - jego roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych w ciągu co najmniej jednego z ostatnich dwóch lat obrotowych nie przekracza 10 milionów euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 milionów euro. Średnie przedsiębiorstwo – jest przedsiębiorstwem, które: - zatrudnia średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz - jego roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych w ciągu co najmniej jednego z ostatnich dwóch lat obrotowych nie przekracza 50 milionów euro lub całkowity bilans rocznie nie przekracza 43 milionów euro. Duże przedsiębiorstwo– jest przedsiębiorstwem, które: - zatrudnienie średniorocznie powyżej 250 pracowników - jego roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych w ciągu co najmniej jednego z ostatnich dwóch lat obrotowych przekracza 50 milionów euro lub całkowity bilans rocznie przekracza 43 miliony euro.

38 Tablica 5.3. Podmioty gospodarcze w Polsce w podziale na wielkość w II kwartale 2005 rokuWyszczególnienie Liczba podmiotów Procentowy udział mikro przedsiębiorstwo 95,06 małe przedsiębiorstwo 140338 4,03 średnie przedsiębiorstwo 27192 0,78 duże przedsiębiorstwo 4514 0,13 Ogółem 100,00 Źródło: Opracowanie własne Jacek Drążkiewicz na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, tablice robocze dotyczące podmiotów gospodarki naliczonych na podstawie numeru REGON, dane dostępne w Centralnym Informatorium Statystycznym w Warszawie.

39

40 WYBÓR FORMY PRAWNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJWybierając formę prawną prowadzenia działalności należy wziąć pod uwagę: Koszty rozpoczęcia i prowadzenia działalności gospodarczej, -czas, który jest potrzebny do uruchomienia przedsiębiorstwa, -ryzyko działalności, -sposób zaangażowania osoby tworzącej firmę w zakresie jej funkcjonowania, -skalę planowanego przedsięwzięcia

41 OSOBOWOŚĆ PRAWNA Pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków w stosunkach cywilnoprawnych oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych.

42 IV. Kryterium formy prawnej i organizacyjnej prowadzenia działalności.Najczęściej przedsiębiorstwa przyjmują jedną z niżej wymienionych organizacyjnych form prowadzenia działalności: 1. jednoosobowa działalność gospodarcza - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 2. spółki 2.1. cywilne 2.2. handlowe osobowe: - spółka jawna, - partnerska, - komandytowa - komandytowo-akcyjnej. kapitałowe - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością - spółkę akcyjną, 3. spółdzielnie 4. przedsiębiorstwa państwowe

43 Formalności przy zakładaniu firmy jednoosobowej

44 PRZEDSIĘBIORSTWO TURYSTYCZNEDefiniując przedsiębiorstwo turystyczne musimy uwzględnić specyfikę rynku usług turystycznych, a zwłaszcza cechy popytu turystycznego, podaży turystycznej oraz produktu turystycznego.

45 Przedsiębiorstwo turystyczneJest wyodrębnionym zespołem ludzi wykonujących czynności w zakresie zaspokajania potrzeb turystów i samodzielnie podejmujących decyzje strategiczne i taktyczne, ostrzygające o skuteczności działania. Jest jednostką wyposażoną w środki materialne i finansowe oraz podporządkowaną określonej organizacji wewnętrznej. Źródło: M. bednarska, G. Gołębski, E. Markiewicz, M. Olszewski, Przedsiębiorstwo turystyczne, PWE, Warszawa 2007, s. 22.

46 Typologia podmiotów – przedsiębiorstw turystycznych. Rodzaje przedsiębiorstw turystycznych. Zasady działania. Dokonując klasyfikacji przedsiębiorstw turystycznych należy przyjrzeć się strukturze wydatków stojących po stronie popytu turystycznego. Konsumpcja turystyczna uwzględnia wydatki na produkty i usługi oferowane przez liczne firmy, wśród których na wyróżnienie zasługują: - organizatorzy turystyki sprzedający gotowe imprezy turystyczne; - baza noclegowa (hotele, motele, ośrodki wypoczynkowe, kampingi itd.); - baza gastronomiczna (restauracje, bary, kawiarnie itd.) - transport (transport powietrzny (linie lotnicze), wodny (promy, statki wycieczkowe itd.), lądowy {kolej, autokary, taksówki itd.}) - baza towarzysząca (firmy świadczące usługi związane z rekreacją, kulturą, sportem np. teatry, kina, kasyna, wyciągi narciarskie, pływalnie itd.) - handel (sklepy oraz centra handlowe) - inne Źródło: W. F. Theobald, The meaning, scope, and measurement of travel and tourism [w:] Global tourism, red. W. F. Theobald, Elsevier, Amsterdam 2005, s. 22 oraz Przedsiębiorstwo turystyczne, red. A. Rapacz, Centrum Doradztwa i Informacji Difin sp. z o.o., Warszawa 2007, s

47 Kryteria klasyfikacji przedsiębiorstw turystycznych:-   przedmiot prowadzonej działalności (rodzaju świadczonych usług), m.in. biura podróży, hotele, firmy transportowe itd.; - rodzaj odbiorców oferty i miejsce w procesie jej dystrybucji (podmioty występujące w roli wytwórców usług turystycznych, które mogą być przez nich sprzedawane bezpośrednio turystom lub oferowane do sprzedaży pośrednikom, np. obiekty noclegowe, transportowe, przewodnickie, usługi sportowe i rekreacyjne oraz podmioty zajmujące się pośredniczeniem przy sprzedaży usług turystycznych lub organizowaniem imprez, np. organizatorzy i pośrednicy turystyczni, agencje turystyczne); - obszar działania (przedsiębiorstwa działające na rynku lokalnym, regionalnym {np. sieć hoteli FENIX na Dolnym Śląsku}, krajowym {Orbis S.A}., OST Gromada}, międzynarodowym {Scan Holiday, TUI, Neckermann}); - formę własności (przedsiębiorstwa sektora publicznego - przedsiębiorstwa państwowe lub komunalne oraz przedsiębiorstwa sektora prywatnego np. spółki); - formę organizacyjno-prawną (np. spółki, spółdzielnie itd.) - wielkość przedsiębiorstwa (podmioty małe, średnie, duże).

48

49 Zasięg przestrzenny gospodarki turystycznej jest obszerny i wynika z ekonomicznych skutków rozwoju turystyki na obszarach recepcji turystycznej, jak również poza nimi. Wydatkami turystów występują bowiem na wszystkich etapach podróży: „przygotowanie” – „podróż” (tam) – „pobyt” – „podróż” (z powrotem) tzw. formuła 4 P [1], lub jako formułę 5 P (dodatkowo jeszcze etap „podsumowania” odbytej podróży) [2]. [1] S. Wodejko, Ekonomiczne zagadnienia turystyki, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa, Warszawa 1998, s [2] E. Dziedzic, Obszar recepcji turystycznej jako przedmiot zarządzania strategicznego, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 1998, s. 14.

50 etap „planowania” podróżyObejmuje procesy gospodarcze oraz skutki ekonomiczne zachodzące w miejscu stałego pobytu turystów. Wśród nich wyróżniamy m.in.[1]: - zmiany w strukturze konsumpcji, wynikające z planowanej podróży (np. konieczność oszczędzania), - podjęcie dodatkowej pracy (przy braku oszczędności) w celu uzyskania środków na planowaną podróż, pobudzanie inwestycji w celu uruchomienia dodatkowej produkcji artykułów związanych z podróżowaniem oraz niezbędnych po zakończeniu podróży (np. konserwacja sprzętu sportowo – turystycznego, wywołanie zdjęć z podróży), wzrost dochodów i zatrudnienia w gałęziach produkujących artykuły niezbędne do uprawiania turystyki oraz umożliwiających zakupy powyjazdowe. - odpływ środków pieniężnych do miejscowości, regionów lub państw, będących celem podróży turystycznej (może to nastąpić znacznie przed terminem podróży, jeżeli usługi rezerwowane są wcześniej), - powstanie inwestycji ułatwiających odbywanie podróży (wspomniane już biura podróży, agencie podróży, punkty informacji turystycznej, jak również firmy ubezpieczeniowe, finansowe itd.) kreujące nowy zawody i wzrost zatrudnienia. [1] W. Alejziak, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, F.H-U.”Albis”, Kraków 1999, s. 50.

51 etap „podróż” Ekonomiczne skutki związane z etapem „podróż” obejmują następujące procesy[1]: - podjęcie inwestycji z zakresu infrastruktury transportowej, - wzrost zatrudnienia przy budowie infrastruktury transportowej, - wzrost zatrudnienia przy obsłudze podróżnych, - uzyskanie wpływów z tytułu usług transportowych świadczonych przez własnych przewoźników, - pobudzenie aktywności gospodarczej dzięki wykorzystaniu nowoczesnej i nowo powstałej infrastruktury transportowej przez inne gałęzie gospodarki [1] W. Alejziak, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, F.H-U.”Albis”, Kraków s. 51.

52 etap „pobyt” W miejscu recepcji turystycznej generowane są największe dochody z turystyki, tutaj także zlokalizowana jest większość stanowisk pracy związanych obsługą turystów. Miejscowa ludność ma dzięki temu możliwość pracy w hotelach, restauracjach, punktach informacji turystycznej, a także w innych gałęziach gospodarki, które rozwijają się dzięki turystyce (np. przedsiębiorstwa transportu lokalnego {publiczna komunikacja lokalna, taksówki}, sklepy, stacje benzynowe, pracownicy poczty, służby zdrowia itd.).

53 Bazę noclegową można różnicować i klasyfikować ze względu na liczne kryteria. Do najczęściej stosowanych należą: - czas świadczenia usług (obiekty całoroczne i obiekty sezonowe), - typ obiektów i urządzeń - podleganie lub nie podleganie przepisom nadawania kategorii (obiekty kategoryzowane np. hotele, motele, pensjonaty i nie podlegające kategoryzacji np. kwatery prywatne, kwatery agroturystyczne, ośrodki wypoczynkowe); - położenie obiektów; - obsługiwane segmenty rynku (obiekty przeznaczone na indywidualną turystykę oraz turystykę korporacyjną (biznesową); - charakter pomieszczeń noclegowych.

54 Formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych.Wybór prawno-organizacyjnej formy prowadzenia działalności gospodarczej. Istota i zakres procesu założycielskiego przedsiębiorstwa turystycznego.

55

56

57 ORGANY SPÓŁKI Z O.O. ZGROMADZENIE UDZIAŁOWCÓWRADA NADZORCZA lub KOMISJA REWIZYJNA ZARZĄD FIRMY

58 ZGROMADZENIE UDZIAŁOWCÓWPrzyjmuje uchwały dotyczące wszystkich ważniejszych spraw spółki, a przede wszystkim – rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania z działalności, bilansu oraz rachunku zysków i strat, planu wydatków na rok następny, a także postanowień dotyczących roszczeń, zbycia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa – spółki lub posiadanych nieruchomości, zmiany umowy spółki, zmiany dotyczące kapitału spółki, rozwiązania spółki itp.. Uchwały zapadają większością głosów reprezentujących większość kapitału.

59 RADA NADZORCZA wykonuje stały nadzór nad zarządem, składa się z minimum 3 członków, w spółkach publicznych – minimum 5 osób, powoływanych i odwoływanych przez zgromadzenie akcjonariuszy;

60 ZARZĄD SPÓŁKI Jest organem wykonawczym kierującym spółką i reprezentującym ją na zewnątrz. Składa się z jednego lub większej liczby członków wybranych przez zgromadzenie udziałowców.

61 Proces zakładania spółki z o. oProces zakładania spółki z o.o. w Polsce przebiega w następujący sposób: 1. Rejestracja umowy spółki u notariusza. Minimalny kapitał zakładowy spółki z o.o. wynosi 50 tys. zł - wnoszą go wspólnicy w formie gotówki lub aportem. Umowę sp. z o.o., którą my przygotowujemy, rejestruje się u notariusza. Przy kapitale zakładowym w wysokości 50 tys. zł opłata notarialna wynosi ok ,00 zł. 2. Rejestracja spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Do rejestracji w KRS potrzebne są: wnioski o wpis do krs, umowa spółki, notarialne wzory podpisów członków zarządu, umowa najmu. Opłata sądowa za rejestrację spółki w KRS wynosi 1 500,00 zł. 3. Zgłoszenie do urzędu statystycznego. 4. Zgłoszenie do urzędu skarbowego (US): o nadanie nr NIP i zgłoszenie do VAT (opłata 170,00 zł). Nasze honorarium za rejestrację spółki z o.o. w powyższy sposób wynosi 1 500,00 zł netto plus 22% vat - w przypadku podpisania z naszą firmą umowy na prowadzenie księgowości.

62 Proces zakładania spółki akcyjnej w Polsce przebiega w następujący sposób:1. Rejestracja umowy spółki u notariusza. Minimalny kapitale zakładowy wynosi 500 tys. zł, opłaty notarialne wynoszą około ,00 zł. Statut spółki akcyjnej, który my przygotowujemy, rejestruje się u notariusza. 2. Rejestracja spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Do rejestracji w KRS potrzebne są: wnioski o wpis do krs, umowa spółki, notarialne wzory podpisów członków zarządu, umowa najmu. Opłata sądowa za rejestrację spółki w KRS wynosi około 1 500,00 zł (2010r.) 3. Zgłoszenie do urzędu statystycznego. 4. Zgłoszenie do urzędu skarbowego (US): o nadanie nr NIP i zgłoszenie do VAT (opłata 170,00 zł). Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne zobowiązane są do prowadzenia pełnej księgowości.

63 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 2) Otoczenie przedsiębiorstwa turystycznego

64 OTOCZENIE PRZEDSIĘBIORSTWOtoczenie makroekonomiczne Otoczenie instytucjonalno-prawne. Otoczenie ekonomiczne – czynniki. Otoczenie społeczno-kulturowe. Otoczenie demograficzne. Otoczenie środowiskowe. Otoczenie technologiczne. Otoczenie mikroekonomiczne. Model sił konkurencyjnych Portera: - Czynniki wpływające na wzrost rywalizacji w sektorze, - Bariery wejścia w sektorze. - Siła przetargowa nabywców. - Siła przetargowa dostawców. - Groźba wyrobów lub usług substytucyjnych w turystyce.

65 Otoczenie instytucjonalno - prawne:Regulacje w obszarze prowadzenia działalności gospodarczej, Polityka turystyczna (w kraju i w Unii Europejskiej). Przepisy dotyczące turystyki (Ustawa o usługach turystycznych). Inne przepisy prawne bezpośrednio oddziałujące na rynek turystyczny. Instytucje odpowiedzialne za turystykę.

66 Otoczenie ekonomiczne:Wzrost gospodarczy, Stopa procentowa, Kursy walut, Inflacja, Bezrobocie, Dochody ludności.

67 Dane makroekonomiczneStopa bezrobocia: Dane miesięczne: wrzesień % Wzrost gospodarczy: Dane kwartalne: za I kw 2013 roku 0,5% Inflacja: Dane roczne: we wrześniu 2013 roku 1% r/r. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw: Dane miesięczne: wrzesień PLN

68 Otoczenie społeczno-kulturoweWykształcenie społeczeństwa, Struktura zawodowa ludności, Struktura wydatków gospodarstw domowych, Kultura, Moda Styl życia,

69 Otoczenie demograficzneLiczba ludności, Liczba ludności według wieku, Przyrost naturalny, Stan zdrowia społeczeństwa,

70 Otoczenie technologiczne (infrastrukturalne)Sieć dróg lądowych, powietrznych i wodnych, Postęp technologiczny, Infrastruktura ogólna i turystyczna.

71 Otoczenie środowiskowePoziom zanieczyszczenia środowiska, Stan krajobrazu naturalnego, Liczba atrakcyjnych miejsc turystycznych,

72 Otoczenie mikroekonomiczne- konsumenci (nabywcy) - dostawcy, pośrednicy - konkurenci: nowo wchodzący na rynek, konkurenci w sektorze -podmioty, czy sektory oferujące produkty substytucyjne

73 KONSUMENCI (NABYWCY) Jakie grupy konsumentów (segmenty rynku) obsługuje firma ? W jaki sposób firma pozyskuje nowych klientów? W jaki sposób firma buduje relacje z klientami? Jak firma wzmacnia stopień lojalności klientów?

74 DOSTAWCY, POŚREDNICY Jakie firmy są dla nas partnerami handlowymi?Jakie firmy pośredniczą w sprzedaży naszych produktów? Jak gęsta jest sieć punktów sprzedaży? Jakie są koszty dystrybucji?

75 KANAŁY DYSTRYBUCJI (usług hotelarskich)sprzedaż bezpośrednia („z lady”), agencje hotelowe, biura podróży, systemy rezerwacji, linie lotnicze zintegrowane z daną siecią hoteli

76 Megasystemy rezerwacji (GDS)- Apollo, - Galileo, - Amadeus, - System One Oferują usługi lotnicze, zakwaterowania, gastronomiczne, wynajem samochodów, ubezpieczenia.

77 KONKURENCI Jak duże jest zagrożenie ze strony firm nowo wchodzących na rynek? Jak duża jest liczba konkurentów bezpośrednich? Jak duża jest liczba konkurentów pośrednich?

78 GROŹBA NOWYCH WEJŚĆ NA RYNEKJakie są koszty wytwarzania usług? Jaki jest niezbędny kapitał do otworzenia działalności?

79 BARIERY WEJŚCIA DO SEKTORA:ekonomia skali, zróżnicowanie wyrobów, potrzeby kapitałowe, dostęp do kanałów dystrybucji, gorsza sytuacja kosztowa niezależnie od skali  polityka państwa.

80 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 3) Współdziałanie gospodarcze przedsiębiorstw turystycznych

81 3. Współdziałanie gospodarcze przedsiębiorstw turystycznychFormy współdziałania gospodarczego przedsiębiorstw: współdziałanie kooperacyjne i koncentracyjne. Pojęcie integracji. Ogólne przesłanki integracji wśród przedsiębiorstw turystycznych. Integracja pozioma i pionowa. Studium przypadku: Grupa Orbis, TUI. Kooperacyjne formy współpracy: bezumowne, umowne, kooperacyjne. Studium przypadku: sojusze linii lotniczych. Współdziałanie koncentracyjne: przedsiębiorstwo wielozakładowe, koncern, holding, konglomerat.

82 Najczęściej przyczynami połączeń są :1) Dążenie do zwiększania produktywności w drodze racjonalizacji, wynikającej z niej obniżki kosztów, jakie można osiągnąć w dużej jednostce gospodarczej. 2) Poprawienie swojej pozycji na rynku wobec dostawców, odbiorców i kredytobiorców. 3) Zmniejszenie ryzyka poszczególnych przedsiębiorstw w drodze jego rozłożenia na większą liczbę uczestniczących jednostek 4) Uzyskanie silnej pozycji w drodze ograniczenia konkurencji

83 Związki kooperacyjne to takie, w których współdziałające przedsiębiorstwa zachowuję ekonomiczną oraz prawną samodzielność. Związki koncentracyjne – mamy to do czynienia z połączeniami przedsiębiorstw w związku z czym uczestniczące przedsiębiorstwa w większym lub mniejszym stopniu rezygnują z samodzielności gospodarczej, czasami też prawnej. Jedno przedsiębiorstwo kieruje innymi – jednolite kierowanie.

84 Przykłady kooperacyjneKooperacja bezumowna – często niepisane umowy dotyczące cen, konkurencji, podziału i segmentacji rynku.. - Kooperacja umowna - każda z tych form jest oparta na umowie. Np. Kooperacja w zakresie zamówień, zaopatrzenia, dywersyfikacji lub podziału rynku. Przykład: sojusze linii lotniczych.

85 Przykłady kooperacyjneSojusze linii lotniczych tworzone są przez linie lotnicze z różnych krajów w celu optymalizacji sieci połączeń i redukcji kosztów.

86

87 Star Alliance statistics (2013):Member Airlines: 26 Number of aircraft : 4,701 Passengers per year: million Number of employees: 460,238 Sales Revenue (in US$): billion Daily departures: 21,900 Number of airports: 1,328 Number of lounges: over 1,000 Countries served: 195

88 One world statistics (2013)Destinations 883 Countries 151 Daily dept's 10,117 Fleet 2,488 Passengers (millions) 353,529 RPKs (scheduled, millions) 870,168 ASKs (scheduled, millions) 1,099,032

89 Przykłady koncentracyjneKoncentracja przedsiębiorstw występuje wtedy, gdy partnerzy związku przedsiębiorstw tracą swą samodzielność gospodarczą na rzecz centralnego kierownictwa, któremu są podporządkowani. Często rezygnują oni przy tym ze swej odrębności prawnej. Wśród zrzeszeń przedsiębiorstw utworzonych na zasadzie koncentracji można wymienić koncern, holding, trust i fuzję.

90 KONCERN Jest to zrzeszenie przedsiębiorstw zachowujących swą osobowość prawną, lecz rezygnujących z rzeczywistej samodzielności gospodarczej na rzecz wspólnego kierownictwa, chociaż niekiedy ich samodzielność może mieć charakter czysto formalny. Istotną cechą przedsiębiorstw należących do koncernu jest ich wspólny właściciel : pojedynczy finansista, a częściej grupa finansistów (np. TUI, Tomas Cook) HOLDING Jest formą centralizacji dyspozycji gospodarczej tworzoną w formie wykupywania przez jedno wielkie przedsiębiorstwo lub przez bank takiej liczby akcji różnych innych przedsiębiorstw, by zapewnić sobie kontrolę nad nimi (np. Holding Liwa Sp. z o.o., w skład którego wchodzą m.in. hotele Copernicus, Pod Różą w Krakowie i Monopol w Katowicach oraz spółka Terranum), TRUST Grupuje przedsiębiorstwa, które tracą swą niezależność gospodarczą i odrębność prawną. Trust stanowi zatem pełne zespolenie dotychczas niezależnych przedsiębiorstw w jedno przedsiębiorstwo. Zrzeszone przedsiębiorstwa tracąc samodzielność przechodzą pod wspólny zarząd, którego uosobieniem jest centralna rada wykonawcza trustu i w pełni realizują politykę gospodarczą tej rady stanowiącej dla przedsiębiorstw najwyższy organ kierowniczy. FUZJA Stanowi najsilniejszą formę związków przedsiębiorstw, gdyż po połączeniu przedsiębiorstwa dotychczas samodzielne tracą całkowicie swą niezależność gospodarczą i prawną. Podobnie jak w wypadku koncernów, możliwe jest tu połączenie na zasadzie pionowej lub poziomej : 1) fuzja może prowadzić do powstania w miejsce dotychczas wyodrębnionych przedsiębiorstw, nowego przedsiębiorstwa o nowej nazwie (np. easy.go i wakacje.pl stworzyały 2) może również nastąpić wchłonięcie przedsiębiorstw przez jedno i wtedy wszystkie one występują pod nazwą przedsiębiorstwa, które wchłonęło pozostałe.

91 Koncentracja kapitału

92 INTEGRACJA POZIOMA Już w okresie międzywojennym znaleźć możemy liczne przykłady łączenia się biur dla wspólnego prowadzenia działalności. Takie sposoby połączeń są nazywane integracją poziomą, czyli taką, która ma miejsce wtedy, gdy łączą się firmy (dwie lub kilka) o podobnym, albo identycznym profilu działalności. Przykładem takiej integracji było połączenie dziesięciu angielskich biur podróży, które w 1928 roku utworzyły jednolitą organizację zwaną Creative Tourist Conference.

93 INTEGRACJA POZIOMA Należy zaznaczyć, że najpierw zaczęły się łączyć przedsiębiorstwa będące kooperantami. Przewagę tego rodzaju fuzji można było obserwować na rynku biur podróży do lat sześćdziesiątych. Później zaczęły przeważać fuzje przedsiębiorstw będących konkurentami, które łączyła jednak sprzedaż podobnych produktów i obsługa podobnych rynków. Celem takich posunięć rynkowych było zmonopolizowanie rynku na danym obszarze działania. Przykładem może być utworzenie w 1968 roku wielkiego koncernu turystycznego TUI (Touristic Union International) powstałego z połączenia 4 wielkich firm niemieckich, będących organizatorami podróży: Touropa, Scharnow, Hummel oraz Dr. Tigges-Reisen.

94 INTEGRACJA PIONOWA Integracja pionowa, występuje w przypadku łączenia się przedsiębiorstw, które mają profil mieszczący się w łańcuchu wartości, nabywanych przez klienta-turystę, pozwalający uzyskać dodatkowe korzyści wytwarzania lub zwiększania siły rynkowej. Działania takiego przedsiębiorstwa polegają na pionowej rozbudowie działalności poprzez przyłączanie pokrewnych lub rynkowo powiązanych faz procesu wytwarzania produktu. Firmy, które dokonują fuzji pionowej sprzedają produkty, które się wzajemnie uzupełniają. Przykładem na istnienie integracji pionowej jest łączenie się biur podróży z przedsiębiorstwami transportowymi lub sieciami hoteli w jedną większą organizację. Takie procesy często mogły być podyktowane chęcią bycia niezależnym od dostawców i zmniejszenia poziomu ryzyka wynikającego z uzależnienia się od pewnych dostaw czy zasobów. Poprzez integrację pionową firmy wykupywały swoich dostawców, a jeśli byli oni przedsiębiorcami zagranicznymi, automatycznie dane przedsiębiorstwo stawało się firmą wielonarodową

95 INTEGRACJA PIONOWA Koncentracja kapitału pomiędzy firmami turystycznymi wzmacniała efektywność ich działalności ekonomicznej a ponadto zapewniała poszczególnym firmom gwarancje, że składowe elementy wytwarzanego produktu turystycznego będą w porę i w odpowiednich ilościach dostarczane klientom. Poprzez wielostronny charakter swojej działalności (organizacja podróży, hotele, restauracje, linie lotnicze itp.) wielkie przedsiębiorstwa turystyczne zaczęły wytwarzać gotowy pakiet podróży.

96 FUZJA KONCENTRYCZNA Od lat sześćdziesiątych zaobserwować można było jeszcze jedną formę koncentracji kapitału w turystyce zwaną dywersyfikacją powiązaną albo fuzją koncentryczną. Ten rodzaj powiązań kapitałowych dotyczył przedsiębiorstw turystycznych, które łączyły się z przedsiębiorstwami spoza branży turystycznej. Przykładem może być wykupienie takich firm turystycznych działających na niemieckim rynku jak Alpenreise z Dusseldorfu oraz Trans Europa-Flug und Schiffreise GmbH z Monachium przez sieć domów wysyłkowych Quelle. Powstały w ten sposób koncern Schickedanz-Touristik-Gruppe stał się potężnym kapitałowo przedsiębiorstwem. Należy zaznaczyć, że wszelkie wiązanie się kapitału z innych branż z turystyką nie wynikało z chęci prowadzenia bezpośrednich interesów związanych z turystyką. Często powodem podobnych fuzji było poszukiwanie w sektorze turystycznym pola dla atrakcyjnej lokaty kapitału. Dlatego podmiotami, które najczęściej wchodzą w powiązania kapitałowe z biurami turystycznymi czy innymi przedsiębiorstwami turystycznymi są banki oraz domy towarowe. Rezultatem zaś fuzji między nimi są takie twory gospodarcze jak koncerny, kombinaty turystyczne czy holdingi

97 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 4) Modele ekonomiczne działalności typowych przedsiębiorstw turystycznych

98 Typowe przedsiębiorstwa turystyczne

99 4. Potrzeby pośrednictwa w turystyce4. Potrzeby pośrednictwa w turystyce. Modele ekonomiczne biur podróży – agencje turystyczne. Potrzeby usług pośrednictwa i organizatorskich – przesłanki. Kanały dystrybucji podstawowych usług turystycznych. Ekonomiczne przesłanki wyboru modelu dystrybucji przez producentów. Pojęcie biura podróży i agencji turystycznej. Rodzaje usług pośrednictwa. Modele ekonomiczne agencji turystycznych. Ogólne cechy modelu ekonomicznego agencji turystycznej. Różnice w modelach biznesowych pomiędzy agencjami turystyki czasu wolnego i agencjami biznesowymi.

100 W Polsce do podstawowych usług z zakresu bazy noclegowej zalicza się usługi hotelarskie, przez które należy rozumieć krótkotrwałe, ogólnie dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, a także miejsc na ustawienie namiotów lub przyczep samochodowych oraz świadczenie, w obrębie obiektu, usług z tym związanych[1]. [1] Art. 3. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, zmiany obowiązujące od Dz.U. z 2006 Nr 220 poz. 1600

101

102 Usługi hotelarskie mogą być świadczone w obiektach hotelarskich, które spełniają[1]:1) wymagania co do wielkości obiektu, jego wyposażenia oraz zakresu świadczonych usług, ustalone dla rodzaju i kategorii, do których obiekt został zaszeregowany; 2) wymagania sanitarne, przeciwpożarowe oraz inne określone odrębnymi przepisami. Usługi hotelarskie mogą być świadczone również w innych obiektach (np. pokoje gościnne, obiekty zabytkowe itp.), jeżeli obiekty te spełniają minimalne wymagania co do wyposażenia określone przez ministra właściwego ds. turystyki[2]. [1] Art. 35. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, zmiany obowiązujące od Dz.U. z 2006 Nr 220 poz. 1600 [2] Metodyka i technika obsługi ruchu turystycznego, op. cit., s. 56.

103 Klasyfikacji obiektów hotelarskich dokonuje ustawa o usługach turystycznych z 29 sierpnia 1997 roku, ustalając następujące rodzaje obiektów hotelarskich[1]: 1) hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów; 2) motele - hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem; 3) pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich klientów całodzienne wyżywienie. 4) kempingi (campingi) - obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach, samochodach mieszkalnych (campobusach) i przyczepach samochodowych, przyrządzanie posiłków, parkowanie samochodów, a także świadczące usługi związane z pobytem klientów; obiekty te mogą dodatkowo umożliwiać nocleg w domkach turystycznych lub innych obiektach stałych; 5) domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów; 6) schroniska młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów; 7) schroniska - obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy szlakach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów; 8) pola biwakowe - obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach. [1] Art. 36 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, zmiany obowiązujące od , Dz.U. z 2006 Nr 220 poz. 1600

104 Kategoryzacja obiektów hotelarskich nie jest jednorodnaKategoryzacja obiektów hotelarskich nie jest jednorodna. Ustala się dla: 1) hoteli, moteli i pensjonatów - pięć kategorii oznaczonych gwiazdkami; 2) kempingów (campingów) - cztery kategorie oznaczone gwiazdkami; 3) domów wycieczkowych i schronisk młodzieżowych - trzy kategorie oznaczone cyframi rzymskimi

105

106

107

108

109

110 Rynek biur podróży w PolsceBiuro podróży to potoczna nazwa przypisywana podmiotom gospodarczym, których działalność polega na stwarzaniu handlowego kontaktu pomiędzy producentami usług turystycznych (m.in. gestorzy bazy noclegowej i gastronomicznej, przedsiębiorstwa transportowe, przewodnicy i piloci wycieczek) a klientami. W świetle ustawy o usługach turystycznych z 29 sierpnia 1997 roku wyróżniamy następujące rodzaje biur podróży: - organizator turystyki (nazywany także touroperatorem) - pośrednik turystyczny -agent turystyczny

111 Rodzaje biur podróży Organizator turystyki to przedsiębiorca organizujący imprezę turystyczną, organizacja imprezy turystycznej sprowadza się do faktu tworzenia gotowego produktu turystycznego (składającego się z cząstkowych usług świadczonych przez inne podmioty), który jest przedmiotem umowy zawieranej z klientami.

112 Rodzaje biur podróży Pośrednik turystyczny to przedsiębiorca, którego działalność polega na wykonywaniu, na zlecenie klienta, czynności faktycznych i prawnych związanych z zawieraniem umów o świadczenie usług turystycznych. Przedsiębiorca działający jako pośrednik, wykonuje swoją pracę na zlecenie klienta i jest przez klienta wynagradzany. Nie ponosi bezpośredniej odpowiedzialności za wykonanie usług będących przedmiotem umowy z klientem a organizatorem, jednak z powodu odpowiedzialnych zadań także wymaga się od takiego przedsiębiorcy wpisu do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych.

113 Rodzaje biur podróży Agent turystyczny to przedsiębiorca, którego działalność polega na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych na rzecz organizatorów turystyki posiadających zezwolenia w kraju lub na rzecz innych usługodawców posiadających siedzibę w kraju. Agent jest wynagradzany przez organizatorów imprez turystycznych, na zasadzie warunków ustalonych w umowie agencyjnej. Nie bierze odpowiedzialności za należyte i zgodne z programem wykonanie imprezy a jedynie jest odpowiedzialny za rzetelną sprzedaż imprezy w oparciu o informacje, jakie otrzymał od organizatora.

114

115

116 Modele ekonomiczne działalności biur podróżyRóżnice w modelach biznesowych pomiędzy biurami turystyki czasu wolnego (klienci indywidualni) i biurami obsługującymi segment biznesu (grupy zorganizowane, incentivowe, biznesowe, konferencyjne) dotyczą m.in.: wrażliwość popytu na ceny, konkurencji w sektorze, konieczność stosowania innych instrumentów marketingu.

117 Dystrybucja produktu turystycznegoDystrybucja – to wszystkie czynności związane z pokonywaniem różnic, które występują pomiędzy obszarem produkcji a konsumpcją. Do dystrybucji zaliczamy m.in. transport, magazynowanie, konserwację itd. Planowanie dystrybucji polega na określeniu liczby i rodzaju ogniw pośredniczących w dystrybucji oraz określeniu zadań jakie stoją przed jej uczestnikami. Kanał dystrybucji – to podstawowe pojęcie teorii dystrybucji. Jest to droga pokonywana przez produkt od producenta do odbiorcy.

118 Kanały dystrybucji = łańcuch dostaw produktu turystycznego

119 Główni operatorzy GDS

120 Największe grupy hotelowe w 2012 roku

121 Międzynarodowe Systemy HotelarskieMożna wyodrębnić cztery podstawowe formy prawno-organizacyjne powiązania MSH z konkretnymi hotelami: 1) hotele własne, stanowiące własność lub współwłasność danego systemu, zbudowane lub zakupione przez system; 2) hotele dzierżawione, stanowiące własność osób fizycznych bądź prawnych, przekazane w użytkowanie systemu; 3) hotele przekazane w zarządzanie systemowi 4) hotele koncesjonowane, stanowiące własność osób fizycznych lub prawnych, które na mocy umów franchisingowych działają pod firmą systemu.

122

123

124 Historia marketingu „globalnych” produktów turystycznychSprzedaż całościowych pakietów turystycznych: Obawy klientów przed: podróżowaniem samolotem, nieznanymi potrawami cudzoziemcami

125 Marketingu „globalnych” produktów turystycznychHOTEL „LE MERIDIEN” w: JIMBARAN (Bali, Indonezja)

126 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 5) Finanse przedsiębiorstw turystycznych

127 Jak prowadzić dokumentację finansowo – księgową?Wyróżniamy następujące formy dokumentów finansowo-księgowych w przedsiębiorstwach: BILANS RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNO – GOTÓWKOWYCH CASH FLOW

128 BILANS Bilans przedsiębiorstwa pokazuje stan majątku na określony dzień (najczęściej ostatni dzień roku) w podziale na AKTYWA (czyli to co firma ma) i PASYWA (to co firma jest winna innym). Konstrukcja bilansu warunkuje równość aktywów i pasywów. Przykładowe pozycje bilansu

129 BILANS A K TY W A P A S Y W A MAJĄTEK TRWAŁY Budynki i budowleŚrodki transportowe Maszyny i urządzenia Wartości niematerialne i prawne (marka firmy, patenty) Należności długoterminowe MAJĄTEK OBROTOWY Materiały i towary Zapasy Należności krótkoterminowe Gotówka KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY Udziały lub akcje Wartość netto ZOBOWIĄZANIA Kredyt w banku Zobowiązani wobec dostawców, kontrahentów, pracowników

130 Rachunek zysków i stratRachunek zysków i strat przedstawia wszystkie najważniejsze zdarzenia finansowe w firmie wpływające na zwiększanie przychodów lub kosztów

131 Rachunek zysków i stratRamka 5.6. Przykładowy rachunek zysków i strat przedsiębiorstwa Wyszczególnienie Wartość (w złoty) Przychody ze sprzedaży towaru X Przychody ze sprzedaży towaru Y KOSZTY W tym: Amortyzacja maszyn i urządzeń Zużycie materiałów i energii Wynagrodzenia Ubezpieczenia społeczne Usługi obce ZYSK (STRATA) BRUTTO PODATEK DOCHODOWY ZYSK NETTO 80 000 200 000 50 000 50 000 22 800 97 200 RACUNEK ZYSKÓW I STRAT sporządzony na dzień ………….. roku.

132 Rachunek zysków i strat nie zawsze wskazuje zgodny z rzeczywistą chwilą stan środków pieniężnych w firmie. Należności lub zobowiązania księgowane są w momencie ich powstania i mogą się różnić od faktycznego czasu ich uregulowania. Rachunki mogą przecież przedsiębiorstwa uregulować z opóźnieniem. Dlatego też w celu uzyskania informacji o aktualnym stanie płynności finansowej firmy tworzony jest Rachunek przepływów pieniężnych i gotówkowych - CASH FLOW Wyszczególnienie Wartość (w zł) Gotówka w kasie i na rachunkach firmy z poprzednich miesięcy Przychód ze sprzedaży: - zapłata za fakturę z maja za sprzedaż towaru X - zapłata za fakturę z czerwca za sprzedaż towaru Y Zapłata za czynsz w czerwcu Zapłata za rachunki za energię w maju Gotówka końcowa 1000 400 600 - 300 - 650 1050 Rachunek przepływów pieniężnych i gotówkowych - CASH FLOW przedsiębiorstwa (czerwiec 2006)

133 Przychody, koszty, zyski czyli jak zarządzać firmą, aby wyjść na swoje....Rodzaje kosztów i przychodów przedsiębiorstwa: Koszt całkowity (total cost – TC) – to suma kosztów stałych i zmiennych Koszty stałe (fixed cost- FC) – koszt ponoszony przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji Koszty zmienne (variable cost – VC) – koszt, który zmienia się wraz ze zmianą ilości produkcji, a więc wraz ze zmianą nakładu zmiennych czynników produkcji. Koszt marginalny (krańcowy) (marginal cost –MC) – przyrost kosztu całkowitego spowodowany zwiekszeniem produkcji o jednostkę. MC=ΔTC / ΔQ Przeciętny koszt stały (averadge fixed cost – AFC)- koszt stały przypadający na jednostkę produktu. AFC= FC / Q Przeciętne koszty zmienne(average variable cost – AVC) – koszt przeciętny przypadający na jednostkę produkcji AVC = VC / Q Przeciętny koszt całkowity (average total cost – AC) – koszt całkowity przypadający na jednostkę produktu ATC = TC/ Q Utarg całkowity (przychód) – wpływy firmy ze sprzedaży towarów i usług Utarg krańcowy – przyrost utargu całkowitego uzyskany w skutek zwiększenia produkcji(lub sprzedaży) o jednostkę. Zysk całkowity = utarg całkowity – koszty całkowite

134 Jaką wielkość produkcji wybiera przedsiębiorstwo?Zasada podejmowania decyzji produkcyjnych przez przedsiębiorstwa odbywa się poprzez wyznaczenie następujących wskaźników: 1. Próg rentowności, umożliwiający osiąganie zysku: utarg całkowity > kosztu całkowitego 2. Optimum techniczne, kiedy produkcja wytwarzana jest po najniższych kosztach: koszt marginalny = koszt przeciętny całkowity 3. Optimum ekonomiczne, kiedy wielkość produkcji zapewnia przedsiębiorstwu osiąganie maksymalnego zysku : utarg marginalny = koszt marginalny

135 Zadanie Jak następujące wydarzenia wpłynęły na poziom kosztów zmiennych i stałych w firmie turystycznej sprzedającej wycieczki „Very Nice Holiday for Everyone”, a) zarząd biura podjął decyzje o wzroście pensji pracowników z działu sprzedaży, marketingu i finansów, b) obniżył się czynsz za wynajem ziemi i budynków, płacony przez biuro podróży, c) nastąpił wzrost cen ubezpieczeń OC, d) pod wpływem nacisków Ministerstwa Sportu i Turystyki nastąpił wzrost minimalnych stawek wynagrodzenia pilotów wycieczek współpracujących z biurem, d) biuro podwoiło wydatki na reklamę.

136 PODATKI podatek od płac + (narzuty) m.in. ZUS, podatek od zysku, - podatki lokalne, - podatki pośrednie (VAT, akcyza)

137 P O D A T K I O D P Ł A C (podatki dochodowe)Podatki dochodowe są obciążeniem ciążącym na osobach zaangażowanych w proces prowadzenia (świadczenia) działalności gospodarczej. Podmiotowo dotyczą więc właścicieli czynników wytwórczych (kapitału) oraz pracowników. Przedmiotem płaconych podatków jest osiągany dochód przez właścicieli przedsiębiorstw turystycznych lub ich pracowników.

138 P O D A T K I O D P Ł A C (podatki dochodowe)RODZAJE PODATKÓW: Wśród podatków związanych z prowadzeniem działalności w zakresie turystyki należy wymienić: - podatki uproszczone, płacone w formie karty podatkowej lub ryczałtu, - podatki płacone na zasadach ogólnych, dotyczące osób fizycznych i prawnych.

139 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanychDLA KOGO? Przedsiębiorcy (osoby fizyczne, a także spółki cywilne i jawne osób fizycznych) mogą płacić w danym roku podatkowym ryczałt o ile w roku poprzednim: a) uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 150 tys. EUR, lub b) uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 150 tys. EUR,

140 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanychPrzykłady z 2016 roku: 1)   20% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, 2)   17 % przychodów ze świadczenia usług: - hoteli (PKWiU grupa 55.1), świadczonych przez obiekty noclegowe turystyki oraz inne miejsca krótkotrwałego zakwaterowania (PKWiU grupa 55.2), - parkingowych (PKWiU ), - przez organizatorów turystyki (PKWiU ), - przez agentów i pośredników turystycznych w zakresie rezerwacji zakwaterowania, rejsów wycieczkowych i wycieczek zorganizowanych (PKWiU ), - związanych z promowaniem turystyki (PKWiU ), - w zakresie informacji turystycznej (PKWiU ), - przez pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (PKWiU ) wynajmu i dzierżawy: – samochodów osobowych i furgonetek, bez kierowcy (PKWiU ), – pozostałych pojazdów samochodowych (z wyłączeniem motocykli), bez kierowcy (PKWiU ), – środków transportu wodnego bez załogi (PKWiU ), – środków transportu lotniczego bez załogi (PKWiU ), – pojazdów szynowych (bez obsługi) (PKWiU ), – kontenerów (PKWiU ), – motocykli, przyczep kempingowych i samochodów z częścią mieszkalną, bez kierowcy (PKWiU ), 3)   8,5 %:  przychodów z działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 %, z zastrzeżeniem pkt 1, 2, 4 i 5 oraz załącznika nr 2 do ustawy, przychodów ze świadczenia usług związanych z działalnością ogrodów botanicznych i zoologicznych oraz obszarów i obiektów ochrony przyrody (PKWiU ), 4)   5,5%: uzyskanej prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaków opłaty skarbowej, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów, 3,0% przychodów: z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, z działalności usługowej w zakresie handlu,

141 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanychW zakresie rozliczeń oraz obowiązków sprawozdawczych podatnicy obowiązani są: -          w ciągu roku podatkowego co miesiąc obliczać kwotę podatku i dokonywać jej wpłaty na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkania podatnika w terminie do 20 dnia następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień – w terminie złożenia zeznania;      Podatnicy mogą - pod warunkami, o których mowa w art. 21 ust. 1b i 1c ustawy - obliczać podatek i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego w terminie do dnia 20 następnego miesiąca po upływie kwartału, za który ryczałt ma być opłacony, a za ostatni kwartał roku podatkowego – w terminie złożenia zeznania; -          złożyć w urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca zamieszkania, zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku (PIT 28). Zgodnie z art. 12 Ordynacji podatkowej, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. W pierwszej kolejności podatek ulega obniżeniu o kwotę zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

142 Karta podatkowa Karta podatkowa jest uproszczoną, zryczałtowaną formą płacenia podatku dochodowego przez osoby fizyczne i spółki cywilne prowadzące niektóre rodzaje działalności usługowej, handlowej, transportowej, usługowo-wytwórczej, rozrywkowej, gastronomicznej. Podatek w formie karty podatkowej w 2015 roku mogą m.in. opłacać: - osoby świadczące usługi hotelarskie polegające na wynajmie pokoi gościnnych i domków turystycznych (w tym także wydające gościom posiłki), jeżeli łączna liczba pokoi (w tym także w domkach turystycznych) nie przekracza 12; stawka miesięczna wynosi od 61 zł w miejscowościach do mieszkańców do 446 zł w miejscowościach powyżej mieszkańców, a usługodawcy nie mogą zatrudniać więcej niż 2 pracowników lub 2 pełnoletnich członków rodziny, nie wyłączając małżonka, - prowadzący parkingi (przy stawce 6,40 zł miesięcznie za jedno stanowisko do max 140 miejsc), - prowadzący przewozy pasażerskie z wykorzystaniem ludzkiej i zwierzęcej siły pociągowej (124 zł miesięcznie) - prowadzący działalność gastronomiczną bez sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5 % alkoholu (od 405 zł miesięcznie, bez zatrudniania pracowników), - osoby świadczące usługi w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach w zależności od liczby posiłków od 370 do 586 zł w miejscowościach do mieszkańców)

143 Karta podatkowa Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, o których mowa w odrębnych przepisach, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.

144 P O D A T K I O D P Ł A C W roku 2007 obowiązywały 3 stawki podatku dochodowego: 19, 30 i 40%. W 2007 roku progi podatkowe były na poziomie: zł i zł. Kwota zmniejszająca podatek w pierwszym przedziale skali wyniosła 572,54 zł. W 2008 roku wzrosły progi podatkowe do poziomu: zł i zł. Dwustopniowa skala podatkowa ze stawkami 18% i 32% została wprowadzona od 2009 r. Obowiązuje jeden próg podatkowy na poziomie zł. 

145 P O D A T K I O D P Ł A C

146 Podatnicy składają następujące zeznania:P O D A T K I O D P Ł A C Zeznania podatkowe Ustawa przewiduje (art. 45), iż po zakończeniu roku podatkowego - w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego (zgodnie z art. 12 Ordynacji podatkowej, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy) - podatnicy podatku dochodowego są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym.  Podatnicy składają następujące zeznania: PIT-36 – składają podatnicy, którzy uzyskali przychody (dochody) opodatkowane na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej i nie wypełniają zeznania PIT-37. Formularz ten przede wszystkim składają podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej opodatkowane według skali podatkowej, a także uzyskali dochody z zagranicy, PIT-36L – składają podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą lub działy specjalne produkcji rolnej opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30c ustawy. Formularz ten jest przeznaczony wyłącznie dla podatników rozliczających się indywidualnie, PIT-37 – składają podatnicy, którzy uzyskali przychody, opodatkowane na ogólnych zasadach według skali podatkowej, wyłącznie ze źródeł położonych na terytorium RP, za pośrednictwem płatników, i nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej oraz działów specjalnych produkcji rolnej. Obowiązek złożenia zeznania nie dotyczy podatników, którym rocznego obliczenia podatku dokonał płatnik, PIT-38 – składają podatnicy, którzy uzyskali przychody opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30b ustawy (np. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych), PIT-39 – składają podatnicy, którzy uzyskali dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych w roku podatkowym, nabytych po dniu 31 grudnia 2008 r., opodatkowane 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30e ustawy oraz zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy.

147 PODATEK LINIOWY Podatek liniowy, kiedy warto?Istnieje prosta wstępna metoda weryfikacji opłacalności podatku liniowego. Jeżeli dochód podatnika po odliczeniu składek ZUS jest w roku mniejszy niż kwota stanowiąca granicę I i II przedziału skali podatkowej (od 2009 r.: 85'528 zł), powiększona dodatkowo o kwotę wolną od podatku (w 2015: 3'091 zł), wówczas na pewno podatek liniowy się nie opłaca.

148 PODATKI OD PŁAC Stawki podatku dochodowego od osób prawnych, choć sięgające przed dziesięciu laty 40%, były sukcesywnie zmniejszane. Od 1 stycznia 2004r.obowiązuje korzystna stawka 19%, która pozwala na znacznie tańsze inwestowanie. Podatek dochodowy od osób prawnych jest nierozerwalnie związany z prowadzeniem rachunkowości na zasadach określonych w ustawie z 29 września 1994r. o rachunkowości (t. jedn. Dz. U. z 2002r., Nr 76, poz.694 z późn. zm.), toteż zasady te mają bardzo istotny wpływ na ostateczny wymiar podatku dochodowego.

149

150

151

152 P O D A T E K O D Z Y S K U Podatek od zysków kapitałowych objął wszystkie formy oszczędzania i inwestowania z dniem 1 stycznia 2004 r. Szczegółowo dotyczy posiadaczy oszczędności w lokatach, funduszach inwestycyjnych i akcjach, jeśli tylko osiągnęli zyski. Od lokat i funduszy inwestycyjnych instytucje finansowe pobierają podatek bezpośrednio z rachunków bankowych. Inwestorzy giełdowi muszą rozliczać się sami, obliczając wysokość ewentualnego podatku na podstawie dokumentów przesłanych przez biuro maklerskie.

153 PODATEK VAT (od wartości dodanej) = w Polsce podatek od towarów i usługWartość dodana jest to różnica wartości produktu i wartości zużytych do jego produkcji dóbr pośrednich, które przedsiębiorstwo kupiło od innych producentów.

154

155

156 DEKLARACJA VAT-R

157 Kalkulacja imprezy Elementy składowe ceny imprezy turystycznej:koszt zamówionych świadczeń (koszty stałe i zmienne związane z samym faktem organizacji imprezy); stawka akwizycyjna dla agenta (występuje tylko przy sprzedaży produktu poprzez sieć agencyjną); marża biura podróży (narzut do kosztów świadczeń występujących w imprezie); podatki (podatek od towarów i usług – VAT)

158 PROGRAM WYCIECZKI TRASA: Kazimierz Dolny – Kozłówka – ZamośćDATA: LICZBA OSÓB PROGRAM: Dzień pierwszy 6.00 – wyjazd z Warszawy zwiedzanie Kazimierza Dolnego lokalnym przewodnikiem. W planie zwiedzanie m.in. zabytkowy rynek, Kościół Farny, Wzgórze Zamkowe, Baszta, Góra Krzyżowa. 12.30 – zwiedzanie Muzeum Zamojskich w Kozłówce, uważane za jedno z najpiękniejszych wnętrz pałacowych w Polsce. W planie zwiedzania zespół pałacowo- parkowy, Kaplica Pałacowa, Galeria Sztuki Socrealizmu, Powozownia. 19.00 – Przyjazd do Zamościa, kolacja w znakomitej restauracji hotelu Zamojski, nocleg. Dzień drugi 9.00 – – śniadanie, pakowanie bagaży do autokaru 10.00 – – zwiedzanie Zamościa (z lokalnym przewodnikiem). W planie zwiedzania: rynek staromiejski, ratusz, arsenał, katedra. – obiad w Restauracji SMAKOSZ przy rynku staromiejskim wyjazd w kierunku Warszawy

159 Kalkulacja kosztów imprezyNOCLEGI WYŻYWIENIE PROGRAM KOSZT MIEJSC BEZPŁATNYCH MIEJSCOWOŚĆ Ilość miejsc Cena m. w dwójce Razem m. w dwójce Dopłata do jedynki Razem dopłata RAZEM noclegi OBIADY Ilość Cena Razem KOLACJE razem RAZEM RAZEM wyżywienie KALKULACJA KOSZTÓW PILOTA MIEJSCOWOŚĆ Nazwa programu Cena na osobę noclegi wyżywienie program dojazd wynagrodzenia RAZEM RAZEM program na osobę KOSZT na osobę KOSZT NA OSOBĘ ŚWIADCZENIA cena Il.os.bezpłatnych RAZEM Miejsce w Dopłata do NOCLEGI WYŻYWIENIE PROGRAM TRANSPORT PILOT BEZPłATNE RAZEM KOSZT NA OSOBĘ.

160 Kalkulacja kosztów imprezyNOCLEGI WYŻYWIENIE PROGRAM KOSZT MIEJSC BEZPŁATNYCH MIEJSCOWOŚĆ Ilość miejsc Cena m. w dwójce Razem m. w dwójce Dopłata do jedynki Razem dopłata Zamość 1 50 30 RAZEM noclegi OBIADY Ilość Cena Razem KOLACJE razem Zamość 1 50 40 RAZEM RAZEM wyżywienie 90 KALKULACJA KOSZTÓW PILOTA MIEJSCOWOŚĆ Nazwa programu Cena na osobę noclegi 80 Kazimierz Wstępy/przewodnik 13 wyżywienie 90 Kozłówka wstępy program - Zamość 3 dojazd wynagrodzenia 200 X 2 =400 RAZEM 570 RAZEM program na osobę KOSZT na osobę 570 : 40 = 14,25 ŚWIADCZENIA cena Il. os. bezpłatnych RAZEM Miejsce w dwójce Dopłata do jed noclegi 80 1 NOCLEGI 50 30 wyżywienie 90 WYŻYWIENIE program PROGRAM 36,50 pilot TRANSPORT 37,50 RAZEM KOSZT MIEJSC BEZPŁ. 170 PILOT 14,25 Bezpłatne - RAZEM KOSZT NA OSOBĘ. 228,25 30,00 KOSZT NA OSOBĘ

161 CENA NA OSOBĘ Marża 10% VAT 23% CENA Marża 20%RAZEM KOSZT NA OSOBĘ 228,25 CENA NA OSOBĘ Marża 10% VAT 23% CENA Marża 20% Miejsce w dwójce 228, ,82 = 251,07 22,82 X 23% = 5,24 251,07 + 5,24 = 256,31 228, ,65 = 275,0 45,65 X 23% = 10,49 275, ,04 = 285,52 Miejsce w jedynce 30 + 3 =33 33 X 23% = 7,59 33 + 7,59 = 40,59 30+ 6= 36 36 X 23% = 7,92 36 + 8,28 = 44,28

162 ODLICZENIA VAT Brak prawa do odliczenia podatku VAT może być związany m.in.: z zakupem paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu do samochodów osobowych, z zakupem usług noclegowych i gastronomicznych (z pewnymi wyjątkami), z nabyciem towarów i usług, które zostały udokumentowane fakturami otrzymanymi przed utratą zwolnienia z VAT lub które zostały otrzymane w wyniku darowizny lub nieodpłatnego świadczenia usług. Odliczenie podatku VAT nie będzie także przysługiwać podatnikom, którzy: świadczą usługi taksówki osobowej, świadczą usługi turystyczne, które opodatkowane zostają na zasadzie marży (dotyczy to towarów i usług, które zostały nabyte dla bezpośredniej korzyści turysty), są pośrednikami w zakresie dzieł sztuki itp., którzy rozliczają się na zasadzie marży, są rolnikami ryczałtowymi zwrot VAT otrzymują jedynie ryczałtowo, Podatnik nie ma prawa do odliczenia całego podatku VAT: gdy dokonuje zakupu lub importu samochodów osobowych (dopuszczalna masa całkowita nie może przekroczyć 3,5 t)- odliczenie VAT może wynosić jedynie max. 60% podatku, jednak nie więcej niż 6000 zł, gdy korzysta z leasingu, to VAT może być rozliczony tylko do wysokości 60% kwoty podatku, który wynika z faktury, ale nie może wynosić więcej niż 6000 zł przez cały okres leasingu,

163 DEKLARACJA VAT-7

164 DEKLARACJA VAT-7

165 P O D A T K I L O K A L N E Wyróżniamy podatki o charakterze majątkowym i dochodowym. Źródłem poboru podatków majątkowych jest posiadany przez podatnika majątek. Do grupy tego rodzaju podatków lokalnych zalicza się podatek: - od nieruchomości, - rolny, - leśny, - od środków transportowych, - od spadków i darowizn. Wśród podatków dochodowym na szczeblu samorządowych gmin należy wymienić podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych, opłacany w formie karty podatkowej.

166 O P Ł A T Y L O K A L N E Dochody pochodzące z opłat można sklasyfikować według kryterium podmiotowego, przedmiotowego i administracyjnego. Ze względu na podmiot wyróżnia się opłatę: -eksploatacyjną, -miejscową, -adiacencką, -za użytkowanie wieczyste, -uiszczaną za niezabudowane lub niezagospodarowanie gruntów w określonym terminie, -prolongacyjną. W kategorii przedmiotowej wyróżnia się opłatę: -skarbową, -targową, -parkingową -koncesyjną. Do opłat o charakterze administracyjnym należą opłaty: -za wydanie świadectwa o miejscu pochodzenia zwierząt, -opłaty za czynności administracyjne.

167 Dochody budżetowe gminy Ustronie Morskie w 2005 roku wg działów klasyfikacji i ważniejszych źródeł (w złotych) L.p. Wyszczególnienie Wykonanie budżetu DOCHODY OGÓŁEM I Dochody z podatków i opłat 1. Podatek od nieruchomości 2. Podatek rolny 3. Podatek leśny 17.840 4. Podatek od środków transportowych 18.423 5. Od działalności gospodarczej osób fizycznych płaconej w formie karty podatkowej 83.066 6. Podatek od spadków i darowizn 56.960 7. Wpływy z opłaty targowej 8. Wpływy z opłaty skarbowej 13.542 9. Wpływy z opłaty miejscowej 10. Wpływy z opłaty administracyjnej za czynności urzędowe 11.575 11. Podatek od czynności cywilnoprawnych II Udział w dochodach budżetu państwa Podatek dochodowy od osób fizycznych Podatek dochodowy od osób prawnych 14.233 III Wpływy od jednostek IV Dochody z majątku gminy Wpływy z opłat za zarząd, użytkowanie i użytkowanie wieczyste nieruchomości Wpływy z tytułu odpłatnego nabycia prawa własności nieruchomości Pozostałe dochody z majątku V. Pozostałe dochody Wpływy z opłat za zezwolenie na sprzedaż alkoholu Inne VI Subwencje VII Dotacje na zadania zlecone i własne Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa dla gmin z zakresu administracji rządowej Dotacje celowe z budżetu państwa na realizację własnych zadań 30.045

168 P O D A T K I W POLSCE (raport z 2008 roku)Według raportu "Paying Taxes 2008", Polska zajęła 125. miejsce wśród 178 państw, które brały udział globalnym rankingu systemów podatkowych. Polska najgorzej wypada pod względem formalności podatkowych. Przedsiębiorca musi na nie poświęcić 418 godzin w roku, co daje nam 146. miejsce. Przedsiębiorca musi też dokonać aż 41 płatności podatkowych wciągu roku, co sytuuje nas na 122. miejscu rankingu. Mniejszym problemem jest wysokość płaconego podatku. Całkowita stawka podatku stanowi 38,4 proc. zysku, co daje nam 67. miejsce wśród badanych krajów. Z raportu wynika, że 57 proc. obciążeń podatkowych przedsiębiorcy stanowi VAT, 29 proc. podatkowe koszty pracy, 13 proc. CIT, a tylko 1 proc. podatki lokalne. Cdn…

169 P O D A T K I W POLSCE (raport z 2008 roku)Przedsiębiorcy najbardziej skarżą się na skomplikowane przepisy podatkowe, ich trudny język oraz liczbę przepisów, a także brak zaufania między podatnikami administracją skarbową. Chcą także usprawnienia systemu e-deklaracji, czyli rozliczenia podatków przez Internet.

170 P O D A T K I W POLSCE (raport z 2008 roku)W globalnym rankingu najlepiej wypadły Malediwy, Singapur i Hong Kong. Są to kraje, w których najłatwiej jest płacić podatki. Spośród krajów UE w pierwszej piętnastce znalazły się: Irlandia (6. miejsce), W. Brytania (12.) i Dania (13.). W grupie nowych krajów UE niższe notowania niż Polska mają tylko Węgry (127.) i Rumunia (134.). Na dole tabeli uplasowały się: Republika Kongo, Ukraina i Białoruś. Według raportu, na Białorusi przedsiębiorca musi dokonać rocznie 124 płatności, a gdyby chciał płacić wszystkie podatki zgodnie z prawem, jego całkowite obciążenie podatkowe przekroczyłaby 144 proc. zysku. Białoruski przedsiębiorca poświęca też prawie 1200 godzin rocznie na formalności podatkowe.

171 P O D A T K I W POLSCE (raport z 2015 roku)Jak wynika z najnowszego raportu „Paying Taxes 2016”,  przygotowanego przez PwC i Grupę Banku Światowego, Polska pod względem skomplikowania systemu podatkowego zajmuje obecnie 58 miejsce na świecie. Oznacza to awans o 29 pozycji w porównaniu z zestawieniem z zeszłego roku. Na pierwszym miejscu rankingu „Paying Taxes 2016” uplasował się Katar, na ostatnim 189. – Boliwia. Wyniki raportu wskazują, że przeciętnie polski przedsiębiorca dokonuje obecnie 7 płatności podatku w ciągu roku (w poprzedniej edycji raportu 18), poświęcając na to godzin rocznie (poprzednio 286). Natomiast całkowita stopa podatkowa dla Polski wynosi 40,3% (w ubiegłorocznym badaniu wskaźnik ten plasował się na poziomie 40,1%)

172

173 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. 6) Ekonomika działalności marketingowej

174 6. Ekonomika działalności marketingowejZnaczenie działalności marketingowej dla ekonomiki przedsiębiorstwa turystycznego. Ekonomiczne aspekty badań marketingowych i segmentacji. Pozycja produktów na rynku a zyskowność. Wpływ strategii cenowych na ekonomikę przedsiębiorstwa. Elastyczność cenowa a elastyczność reklamy w przedsiębiorstwie. Cele marketingowe determinujące proces ustalania cen. Formuły (metody) kalkulacji cen. Ceny strategiczne i taktyczne. Różnicowanie cen w turystyce. Ekonomiczne aspekty dystrybucji w turystyce. Ekonomiczne korzyści z zastosowania systemów internetowych w turystyce. Zmiany w modelach dystrybucji usług turystycznych. Ekonomiczne aspekty promocji - ustalanie budżetu promocji.

175 Pojęcie i funkcje reklamyDo kluczowych instrumentów marketingu zaliczane są [1] produkt, cena, dystrybucja oraz komunikacja marketingowa (promocję), do której należy: promocja sprzedaży, public relations, sprzedaż osobista oraz reklama [1] J. Adamczyk, Marketing. Doświadczenia i trendy, Wydawnictwo Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2007 s.90-95; K. Przybyłowski, S. W. Hartley, R. A. Kerin, W. Rudelius, Marketing, Dom Wydawniczy ABC, 1998, s ; B. Nierenbert, Reklama jako element procesu komunikacji rynkowej, PAN, Opole 2004, s

176 Pojęcie i funkcje reklamyReklama często jest definiowana jako rodzaj bezosobowej płatnej prezentacji oraz promocji dóbr, usług i idei w środkach masowego przekazu, do których zaliczane są między innymi telewizja, czasopisma, gazety, radio czy Internet[1]. Jest to działanie szczegółowe przemyślane i prowadzone przez identyfikowalnego nadawcę. Jego pożądanym celem jest wywołanie określonej reakcji wśród wcześniej określonego rynku docelowego. Reklama może również oddziaływać na poziomie podświadomości. Za pochodzenie słowa „reklama” przyjmuje się łacińskie słowo reclamo, które oznacza „krzyczę do kogoś”. W XXI wieku reklama towarzyszy konsumentom na każdym kroku. Staje się ona coraz bardziej natrętna, dlatego jej łacińskie uzasadnienie staje się coraz bardziej uzasadnione. [1] Ph. Kotler, G. Armstrong, J. Saunders, V. Wong, Marketing…, s

177 Pojęcie i funkcje reklamyReklama to forma komunikacji pomiędzy firmą a klientem[1]. Przekaz reklamowy informuje o nowych oraz już istniejących na rynku produktach, a także przedstawia ich właściwości. Reklama przypomina również o firmie i jej produktach/usługach. Należy mieć na względzie, że przedsiębiorstwo reklamuje swoje produkty/usługi, aby wpływać poprzez to na zachowania konsumentów i nakłonić ich do skorzystania z przygotowanej dla nich oferty. Zdaniem P. H. Lewińskiego reklamę charakteryzuje multimedialność i komercyjność[2]. Multimedialność to składowa wielokanałowego i wielokodowego przekazu, natomiast komercyjność jest pochodną przepływu pieniędzy jakie towarzyszą temu procesowi. [1] Zob: A. Pitrus, Zrozumieć reklamę, Rabid, Kraków 2001, s [2] P. H. Lewiński, Retoryka reklamy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999, s. 24.

178 Reklama pełni funkcje funkcja informacyjna – reklama informuje konsumentów o oferowanym produkcie, jego przeznaczeniu, oraz jego głównych cechach i tych, które różnicują go od produktów konkurencyjnych, funkcja nakłaniająca – przekaz reklamowy ma za zadanie przekonać konsumentów do zakupu poprzez uzmysłowienie im, że prezentowany produkt najlepiej zaspokoi ich potrzeby. Reklama różnicuje daną markę na tle marek konkurencyjnych, może też wskazywać np. na jej innowacyjność, multimedialność, nowoczesność, funkcja przypominająca – reklama utrwala w świadomości stałych klientów wyższość wybranego produktu/usługi nad ofertą konkurencyjną. W tej sytuacji reklama jest próbą utwierdzenia nabywcy w przekonaniu, że dokonany zakup był słuszny i zachęcenia do ponowienia zakupu. Celem jest kreowanie lojalności nabywców w stosunku do marki. Przy takich przekazach reklamowych często komunikowana jest ilość lojalnych klientów.

179 Dodatkowo reklama często powinna pełnić następujące zadaniabudować świadomości marki – poprzez tworzenie spójnego i łatwego do zapamiętania obrazu marki. Przy takim założeniu przedsiębiorstwo ma częściową gwarancję, że klient nie poprzestaje na jednorazowym zakupie, zapewnienie lojalności wobec marki – zbudowanie dużej świadomości marki owocuje wzrostem stałych i lojalnych klientów, edukacja klienta – aby klienci byli zainteresowani poznawaniem nowych produktów oferowanych przez dane przedsiębiorstwo. W tym celu często podejmowany jest trud działań edukacyjnych. Plusem tych działań są korzyści z efektu pierwszeństwa, walka z pośrednią i bezpośrednią konkurencją, poprzez neutralizację ich działań reklamowych – przedsiębiorstwa często dążą do tego by być liderami w danym segmencie. Wychodzą oni z założenia, że walcząc z konkurencją zyskują więcej klientów. W tym celu stosują różne działania w zakresie marketingu i reklamy. Jednym ze sposobów jest porównywanie ze sobą konkurencyjnych produktów.

180 Charakterystyka rynku mediów w Polsce

181 Porównanie mediów reklamowych

182 MEDIA PLANNING Media planning to główne zadanie Domów Mediowych polegające na planowaniu najbardziej odpowiednich środków przekazu reklamowego poprzez realizację procesu doboru najbardziej efektywnych nośników reklamy, optymalizację kosztowo-zasięgowa, zakup powierzchni reklamowych, estymację parametrów mediowych, monitoring realizacji oraz ewaluację zrealizowanych kampanii reklamowych. Osoba zajmująca się media planningiem jest powszechnie nazywana media plannerem i poszukuje ona najkorzystniejszych rozwiązań komunikacji mediowej obsługiwanej marki by poprzez realizację strategii reklamowej osiągnąć cele założone w strategii marketingowej.

183 MODEL 6M W procesie media planingu szczególnie ważne jest określenie: „ Mission – cele komunikacji mediowej uwzględniające założenia strategii marketingowej firmy, marki, Message – wiadomość, jaka ma być przekazana w przygotowywanej reklamie, Market – rynek docelowy, do którego powinna być kierowana komunikacja mediowa, Money – budżet przeznaczony na kampanię, Media – media, jakie mają być użyte, Measurement – badanie efektywności kampanii.

184

185 Udział wydatków reklamowych biur podróży w poszczególnych mediach w 2011 r.

186

187

188 ĆWICZENIA: Wydatki przedsiębiorstw turystycznych na promocję (a szczególnie na reklamę), są duże, co bezpośrednio wpływa na wynik finansowy. Z czego wynika potrzeba tak dużych wydatków? Proszę o podanie co najmniej 2 przyczyn.

189 Epd > 1 popyt elastyczny % zmiana wielkości popytu jest większa niż % zmiana ceny;Q Q Q

190 Epd<1 popyt nieelastyczny EpdЄ(0;1) % zmiana wielkości popytu jest mniejsza od % zmiany ceny;Q1 Q Q

191 Decyzje cenowe przedsiębiorstwa koncentrują się wokół następujących obszarów:Określenie celów polityki cenowej. Rozpoznanie czynników oddziałujących na kształtowanie ceny. Wybór metody ustalania i poziomu ceny podstawowej. Wybór strategii cenowej firmy. Ustalenie reguł i głębokości udzielanych zniżek od ceny podstawowej.

192 Cele polityki cenowej

193 CZYNNIKI ODDZIAŁUJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE CENYCele marketingowe i strategia przedsiębiorstwa Koszty zaopatrzenia i działalności przedsiębiorstwa Klienci (ich zainteresowanie, zwyczaje, poziom lojalności itp.) Konkurencja ( pozycja rynkowa, strategie, liczebność) Otoczenie marketingowe (rynek działania – jego potencjał i dynamika, tendencje rozwojowe, uwarunkowania prawne)

194 - Kosztowa - Popytowa/podażowaMetody kalkulacji cen - Kosztowa Popytowa/podażowa - Zorientowana na konkurencję

195 Do najpopularniejszych metod kosztowych należą: Metoda kosztowa Metody oparte na kosztach wychodzą z założenia, że cena powinna być ustalona na takim poziomie, aby zapewniała pokrycie wszystkich kosztów oraz wypracowanie określonego zysku. Do najpopularniejszych metod kosztowych należą: - metoda koszt plus (koszty powiększone o planowaną marżę handlową), - analiza progu rentowności (punkt takiej wartości produkcji, przy którym całkowite przychody i całkowite koszty są sobie równe). - metoda zysku docelowego (cena ustalona według stopy zwrotu zainwestowanego kapitału). Możliwe koncepcje działań w relacji między kosztami i cenami: Podwyższenie ceny – dzięki temu punkt przełomu możemy osiągnąć przy niższej skali sprzedaży Zwiększenie skali produkcji przy niezmienionej cenie Obniżenie poziomu kosztów stałych i zmiennych

196 Metoda popytowa Wymaga badania wielkości popytu oraz kierunków jego zmian jako podstawy ustalania i zmian poziomu cen, a więc opiera się na analizie zależności między ceną a popytem. Analiza tych zależności dostarcza również informacji o reakcjach popytu na prowadzoną przez przedsiębiorstwo politykę cen oraz jej zmiany. Reakcje popytu na zmiany cen znajdują wyraz w cenowej elastyczności popytu. Podejście to wychodzi z założenia, że cena powinna być ustalona na poziomie oczekiwanym przez klienta. Metoda konkurencyjna Podstawę tej metody stanowią ceny innych produktów oferowanych przez konkurentów w danym segmencie.

197 RÓŻNICOWANIE CEN (dyskryminacja cenowa)praktyka wyznaczania ceny zasadniczo na ten sam produkt stosowana w celu zmaksymalizowania zysku przez dopasowanie cennika do krzywych popytu nabywców.

198 Kryteria różnicowania cen w branży turystycznej:czas dokonywania zakupu (tzw. first minute – zakup z dużym wyprzedzeniem korzystania z usług turystycznych, last minute – zakup oferty w ostatniej chwili), czas korzystania z usług/termin podróży turystycznej (w sezonie, poza nim, w weekendy, w tygodniu, w innym konkretnym czasie), cechy odbiorców produktu turystycznego i charakter podróży (lojalność klienta, wiek, wykonywany zawód, przynależność do określonych organizacji, sposób organizacji podróży – indywidualnie, grupowo, rodzinnie, cel podróży), wielkość sprzedaży (np. liczba noclegów w hotelu, liczba osób, dla których dokonuje się zakupu), forma zapłaty (gotówkowa, bezgotówkowa), kanał dystrybucji produktu turystycznego (np. zakup imprezy turystycznej w biurze agenta, rezerwacja w Internecie, w zależności od geograficznego rozmieszczenia pośredników sprzedaży ustala się inne ceny imprezy turystycznej).

199 Różnicowanie cen ze względu na zasobność portfela klienta (przykład)30 PLN = ( ) 500 X 10 PLN = 5 000 50 PLN = (20 +30) 300 X 30 PLN = 9 000 RÓŻNICOWANIE CEN: 100 X 40 = 4000 300 X 20 = 6000 100 X 10 = 1000 RAZEM : =

200 STRATEGIE CENOWE PRZEDSIĘBIORSTWA TURYSTYCZNEGO:Strategia cen wysokich Strategia cen neutralnych Strategia cen niskich Strategia cen wysokich, w ramach której ustala się relatywnie wysokie ceny (powyżej przeciętnej na rynku). Przedsiębiorstwo stara się uzyskać możliwie wysoką rentowność i poprawić swoją pozycję rynkową poprzez oddziaływanie na potencjalnych nabywców w ten sposób, że podnosi w ich oczach wartość produktu (utożsamianie wysokiej ceny towaru z wysoką jakością). Strategia cen przeciętnych (neutralnych) polega na ustaleniu wysokości cen na przeciętnym poziomie rynkowym, cenę taką określa się jako neutralną, ponieważ nie ma ona większego wpływu na popyt na produkty firmy (jest taka sama jak u konkurencji), przy tej strategii przedsiębiorstwo współzawodniczy o klientów przy pomocy innych instrumentów marketingowych (nie cenowo).

201 Strategia cen niskich, przy przyjęciu której wyznacza się ceny poniżej średniego poziomu rynkowego. Przy tej strategii cena jest głównym narzędziem używanym przez firmę do walki o klienta, przedsiębiorstwo stara się wzmacniać swoja pozycję na rynku poprzez ofertę atrakcyjną cenowo, co wszakże musi się łączyć z dążeniem do ograniczenia kosztów produkcji. Warto zaznaczyć, że w jednej firmie mogą być równolegle stosowane różne strategie cenowe. Jeśli firma działa na kilku rynkach lub w kilku segmentach rynkowych (ma wśród swoich klientów kilka różniących się od siebie grup docelowych), to powinna stosować dla każdej z grup docelowych inną strategię cenową, dostosowując ją do specyfiki danej grupy odbiorców.

202 Strategia reklamowa biura podróży „Rainbow Tours”.

203 ANALIZA FIRMY I JEJ USŁUG

204 ANALIZA FIRMY I JEJ USŁUGANALIZA SWOT Silne strony: - wypracowana przez lata silna i ugruntowana pozycja na rynku usług turystycznych jako jednego z największych biur podróży na polskim rynku , - dobry wizerunek i pozycja lidera w rankingach konsumenckich, - wykwalifikowani i kompetentni pracownicy – najwyższa nota pod względem obsługi klienta w ramach badania „tajemniczy klient” przeprowadzonego w 2009 r., - duża wiarygodność, - szeroka sieć dystrybucji, - szeroka oferta ponad 60 kierunków i wycieczek. Wysoka rentowność wycieczek typu 7 zwiedzania + 7 dni wypoczynku, - konkurencyjne ceny, - silna komunikacja mediowa. Słabe strony: - duża konkurencja zarówno wśród dużych jak małych biur podróży, - niewystarczający przepływ informacji dotyczących aktualnych wymagań, potrzeb i oczekiwań klientów, - konieczność prowadzenia polityki cenowej polegającej na obniżaniu cen w wyniku dużej konkurencyjności na rynku, - niedostatecznie szeroka oferta dla określonych segmentów rynku, - niska rentowność zbyt rozbudowanej sieci dystrybucji. Szanse: - rosnący popyt na usługi turystyczne jako efekt znacznej poprawy sytuacji materialnej społeczeństwa, - lojalni klienci regularnie korzystający z usług biura, - stabilna pozycja biura na rynku i rzetelność w świadczeniu usług turystycznych (szczególnie ważne w czasach licznie bankrutujących biur podróży), - bogata i zróżnicowana oferta, - katalog i strona internetowa przedstawiające prezentowane oferty w jasny i przejrzysty sposób. Zagrożenia: - zależność realizacji umów z klientami od kursów walut, katastrof naturalnych, nastrojów społecznych, uwarunkowań politycznych i realizacji usług przez kontrahentów, - wzrost liczby osób organizujących wyjazdy we własnym zakresie i rezygnujących z usług biur podróży, - konieczność ponoszenia wyższych nakładów inwestycyjnych, aby zyskać większą konkurencyjność.

205 ANALIZA FIRMY I JEJ USŁUGGłówne cele i założenia Rainbow Tours dąży do stworzenia firmy, której renomę będą znali wszyscy Polacy i będzie utożsamiania z wysoką jakością, rzetelnością i doświadczonymi pracownikami. Prowadzi też ekspansję inwestycyjną, pracuje nad poprawą rentowności własnych placówek sprzedaży, na rozwoju sprzedaży internetowej i call center, na dalszym wzroście pośrednictwa w sprzedaży produktów innych touroperatorów. Wizerunek firmy „Rainbow Tours zapewnia tak udane wakacje, że nie chce się wracać do domu”. Pozycja na rynku Pod względem przychodów Rainbow Tours zajmuję czwartą za Itaką, TUI i Triadą. Zakres usług Szeroki zakres usług turystycznych (sprzedaż wyjazdów zagranicznych zarówno na bliskie jak i dalekie destynacje, biletów lotniczych, autokarowych i promowych) zarówno dla klientów indywidualnych jak i grup zorganizowanych czy też firm. Cena usług Ceny zróżnicowane w zależności od oferty. Prowadzona konkurencyjna polityka cenowa. Formy sprzedaży Sprzedaż realizowana jest przy wykorzystaniu czterech głównych ogólnopolskich kanałów dystrybucji: sieci własnych punktów sprzedaży (biur obsługi klienta), sieci agencyjnej, internetu oraz niezależnej linii call center. Firma posiada 22 własne oddziały (19 biur własnych oraz 3 franszyzowe).

206 ANALIZA FIRMY I JEJ USŁUGSezonowość Sezonowość grupy Rainbow Tours S.A. przedstawia się następująco: Widoczny znaczny wzrost sprzedaży w okresie czerwiec-wrzesień. Grupa docelowa Oferta jest skierowana do szerokiej grupy potencjalnych konsumentów (zarówno indywidualnych jak i korporacyjnych). Przekaz mediowy komunikowany do grupy osób w wieku lat z średnim i wyższym wykształceniem mieszkających w miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców.

207 ANALIZA FIRMY I JEJ USŁUGANALIZA RYNKU I GŁÓWNEJ KONKURENCJI Struktura rynku Według danych za 2010 r. na rynku polskim jest zarejestrowanych 3 074 biur podróży z czego największa ich ilość znajduje się na terenie województwa mazowieckiego (590), Śląskiego (410) i Małopolskiego (380). Największymi biurami podróży są: Rainbow Tours za kluczowych konkurentów uznał: Tui, Itaka, Alfa Star, Neckermann, Triada i Exim Tours.

208 ANALIZA FIRMY I JEJ USŁUGSiła komunikacji mediowej Siłę komunikacji mediowej najlepiej obrazuję intensywność działań reklamowych w telewizji. Ilość wygenerowanych GRP w 2010 r. w podziale na głównych graczy dla mediowej grupy docelowej kobiety i mężczyźni w wieku lat mieszkający w miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców z średnim lub wyższym wykształceniem przedstawia się następująco: Pod względem dotarcia do grupy docelowej w 2010 r. najsilniejszy był Alfa Star. Biorąc jednak pod uwagę graczy, którzy emitowali dłuższe kopie, a nie kopie sponsoringowe 8 sekundowe, na czele rankingu znalazłby się Rainbow Tours, Scan Holidays i TUI.

209 ANALIZA FIRMY I JEJ USŁUGSTRATEGIA MARKETINGOWA Analiza wcześniejszych działań reklamowych W latach realizowana była kampania reklamowa pod hasłem „Tambylcy podróżują z Rainbow Tours”. Kampania miała na celu wzmocnienia wizerunku biura dla turystów, którzy aktywnie korzystają z możliwości oferowanych w odwiedzanych przez nich krajach. Dodatkowo celem kampanii miało być wzmocnienie świadomości marki Rainbow Tours oraz zwiększenie rozpoznawalności logotypu. Elementem wyróżniającym było skojarzenie z danym krajem np. poprzez motyw muzyczny oraz żartobliwe hasło mające kojarzyć się z ofertą kierowaną do osób aktywnie spędzających wakacje, poznających lokalne zwyczaje, smaki i tradycje. Strategia marketingowa - dalsze budowanie wizerunku i świadomości marki , - pozycjonowanie marki - „Rainbow Tours inspiruje udane wakacje”, - widoczność i silnia obecność w mediach w kluczowych okresach. Cele komunikacji mediowej - Wzrost penetracji rynku w 3 segmentach („podróżnicy”, „rodziny z dziećmi”, „leżaki”). Każda z grup powinna mieć poczucie, że Rainbow Tours w 100% spełnia ich oczekiwania, - Budowanie wizerunku i świadomość marki – „Rainbow Tours zapewnia tak udane wakacje, że nie chce się wracać do domu”, - Realizowanie celów sprzedażowych z wykorzystaniem promocji katalogu Lato 2011. Ramy czasowe - styczeń-luty kampania „Lato 2011” - maj-czerwiec kampania „Dzieciaki górą” oraz „Plaża pod nosem” - listopad-grudzień kampania „Ucieknij przed budzikiem” - całoroczne wsparcie marki Materiały Reklamowe - 10”, 15” i 30” spoty telewizyjne, 30” spot kinowy, 15” spot radiowy, materiały prasowe, materiały internetowe. Budżet na komunikację mediową 12,4 mln zł brutto

210 Grupa docelowa Strategiczną grupą docelową Rainbow Tours są:„Podróżnicy” – grupa zdefiniowana jako osoby wyjeżdżające na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy na wakacje zagraniczne i jednocześnie lubiące wakacje zorganizowane. Liczebność tej grupy wynosi 1 128 148 osób[1]. Grupę charakteryzuje to, że dwukrotnie częściej korzystają z przewodników turystycznych niż inne osoby, prawie 50% z nich wyjeżdża na wakacje poza wakacyjnym okresem lipiec-sierpień, a aż 66% planuje wakacje korzystając z gazet i pism turystycznych. „Rodziny z dziećmi” – grupa w skład której wchodzą osoby wyjeżdżające na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy na wakacje zagraniczne i posiadające dzieci w wieku lat. Liczebność tej grupy wynosi 462 556 osób[2]. Grupę tę wyróżnia przede wszystkim to, że aż 81% zgadza się z opinią, że rodzina jest najważniejsza w życiu, cztery razy częściej wybiera samolot jako środek transportu dla wyjazdów zagranicznych i aż 68% z nich wyjeżdża w okresie czerwiec-sierpień. „Leżaki” – grupa do której należą osoby wyjeżdżające na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy na wakacje zagraniczne i chcących spędzać czas na słońcu tylko jedząc i pijąc. Liczebność tej grupy wynosi 599 558 osób[3]. Osoby z tej grupy trzykrotnie częściej wybierają na wyjazd wakacyjny hotel z pełnym wyżywieniem i miejsca masowo objęte turystyką. [1] Źródło: dane z SMG/KRC za okres styczeń–grudzień przeprowadzone na osobach z całej badanej populacji . [2] Źródło: dane z SMG/KRC za okres styczeń–grudzień przeprowadzone na osobach z całej badanej populacji . [3] Źródło: dane z SMG/KRC za okres styczeń–grudzień przeprowadzone na osobach z całej badanej populacji .

211 Grupa docelowa

212 Grupa docelowa

213 Grupa docelowa

214 Public relations Definicja Public Relations to instrument komunikacji marketingowej, który zmierza do kreowania, podtrzymywania i utrwalania wzajemnie korzystnych stosunków pomiędzy przedsiębiorstwem lub określoną instytucją oraz daną grupą odbiorców (tzw. publics). Celem public relations jest odpowiednie oddziaływanie na odczucia lub przekonania klientów, kształtowanie ich przychylnych opinii, tworzenie korzystnego wizerunku firmy (umożliwiającego stopniowe i perspektywiczne rozszerzanie jej rynku) oraz odpowiednie reagowanie na niekorzystne informacje. Przy uwzględnianiu klientów istotną rolę odgrywają nie tylko ci obecni, ale także potencjalni oraz akcjonariusze, dostawcy, pracownicy i inne grupy docelowe, ważne ze strategicznego punktu widzenia dla firmy.

215 Public relations W skład Public relations wchodzą m.in. takie działania jak: media relations - obejmuje ono współpracę ze środkami masowego przekazu, ich znaczenie wynika z faktu iż wszelkie informacje zamieszczane mediach znajdują się zwykle poza kontrolą przedsiębiorstwa, a także z powodu tego, że mogą one publikować zarówno dobre, jak i złe wiadomości, corporate identity - ma na celu tworzenie tożsamości przedsiębiorstwa, public affairs - działanie te polegają na tworzeniu i podtrzymywaniu korzystnych relacji z przedstawicielami władzy lokalnej, regionalnej lub krajowej, community relations - tworzenie dobrych stosunków ze społecznościami lokalnymi, relacje z inwestorami - utrzymywanie kontaktów z akcjonariuszami i innymi uczestnikami społeczności finansowej, często są to wymagania prawne związane z istnieniem danego przedsiębiorstwa na giełdzie, współpraca z darczyńcami i organizacjami non-profit - celem uzyskania wsparcia finansowego lub wolontariackiego.

216 Public relations Funkcje W każdej organizacji która docenia rolę odpowiedniego doboru public relations, tworzy się określone struktury, w oparciu o analizę poszczególnych funkcji jakie może w danym przedsiębiorstwie pełnić PR. Możemy wyróżnić następujące jego funkcje: integracyjną - polegającą na dostosowywaniu organizacji do elementów otoczenia, celem polepszenia sprawności działania układu gospodarczego z otoczeniem, koordynacyjną - która wyraża się w odpowiednim doborze poszczególnych elementów promocji, reklamy wraz z public relations w celu stworzenia jednolitego pod względem programowym obrazu przedsiębiorstwa, komunikacyjną - której celem jest nawiązywanie i utrzymywanie odpowiednich więzi ze wszystkimi elementami otoczenia, znajdujących się w obszarze działania, jak i potencjalnego rynku rozwoju przedsiębiorstwa.

217 SPRZEDAŻ OSOBISTA: TARGI TURYSTYCZNEZaletą targów jest osobiste spotkanie z klientami i kontrahentami

218 Zaletą targów jest także możliwość prezentowania oferty w atrakcyjnej formie

219 Największe imprezy targowe w branży turystycznej 2013/2014 r.

220 Marki w turystyce Marka to nazwa, termin, symbol wzór lub ich kombinacja, stworzona celem identyfikacji dóbr lub usług sprzedawcy i wyróżnienia ich spośród konkurencji. Marka służy dwóm podstawowym celom: Identyfikacji produktu Identyfikacja i znajomość marki jest uzyskiwana w procesie przekazu marketingowego oraz doświadczenia klientów. Podstawą w tym procesie jest dobry projekt elementów graficznych marki (ze względu na olbrzymią wagę informacji odbieranych wzrokiem) oraz oryginalność komunikatu. Wyróżnienie spośród konkurencji W celu wyróżnienia się z pośród konkurencji przede wszystkim musimy powiązać produkt z klientem. Badając potrzeby, pragnienia konsumentów, staramy się tak dobrać cechy produktu turystycznego i tak ułożyć treść przekazu reklamowego, aby przyciągnąć uwagę klienta i skłonić go do zakupu produktu.

221 Podstawowe założenia pracy doktorskiejTEZA: „Dochody gmin wiejskich w Polsce z tytułu turystyki zależą od dominującego modelu rozwoju turystyki na danym terenie.” PODSTAWOWE ELEMENTY MODELU: dominujący rodzaj turystyki w gminie, rodzaj bazy noclegowej, charakter polityki władz gminnych wobec rozwoju turystyki i maksymalizacji dochodów budżetowych z tego tytułu. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ