1 EURO W ROLI WALUTY MIĘDZYNARODOWEJ 1.WARUNKI KONIECZNE DLA KREACJI PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO 2. FUNKCJE PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO 3. KORZYŚCI I RYZYKA WYNIKAJĄCE Z POSIADANIA WALUTY MIĘDZYNARODOWEJ 4. ARCHITEKTURA MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU FINANSOWEGO A PRZYSZŁOŚĆ UNII WALUTOWYCH

2 EURO W ROLI WALUTY MIĘDZYNARODOWEJ FUNKCJE PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO

3 BIBLIOGRAFIA 1. RAPORT NA TEMAT PEŁNEGO UCZESTNICTWA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W TRZECIM ETAPIE UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ, NBP, WARSZAWA 2008 2. B.MUCHA-LESZKO, STREFA EURO. WPROWADZENIE, FUNKCJONOWANIE, MIĘDZYNARODOWA ROLA EURO, WYDAWNICTWO UMC-S, LUBLIN 2007 3. P.TEMPERTON, EURO WSPÓLNA WALUTA, Felberg SJA, WARSZAWA 2001 4. S.I.BUKOWSKI, STREFA EURO. PERSPEKTYWY ROZSZERZENIA O POLSKĘ I INNE KRAJE EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ, PWE, WARSZAWA 2007 5. P.BAGUS, TRAGEDIA EURO, INSTYTUT L.v MISESA, WARSZAWA 2011 6. A.KORONOWSKI, KWADRATURA EURO, Wydawnictwo Adam Marszałek, TORUŃ 2013 7. REFORMY STREFY EURO UNII EUROPEJSKIEJ. NA DRODZE DO SANACJI I KONSOLIDACJI. WYBÓR DOKUMENTÓW, WYBÓR, WSTĘP I OPRACOWANIE J.BARCZ, WYDAWNICTWO ELIPSA, WARSZAWA 2013

4 ZAGADNIENIA 1. FUNKCJE PIENIĄDZA 2. FUNKCJE PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO 3. ROLA EURO JAKO PIENIĄDZA NA RYNKU MIĘDZYNARODOWYM 4. ZASTOSOWANIE EURO W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM 5. UDZIAŁ EURO W TRANSAKCJACH NA RYNKU FINANSOWYM

5 1.FUNKCJE PIENIĄDZA ŚRODEK PŁATNICZY ŚRODEK GROMADZENIA BOGACTWA MIERNIK WARTOŚCI ŚRODEK WYMIANY

6 2. FUNKCJE PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO Wynikają z jego wykorzystania w handlu międzynarodowym i międzynarodowych transakcjach finansowych, w przypadku gdy istnieje jego pełna wymienialność. Wynikają z jego wykorzystania w handlu międzynarodowym i międzynarodowych transakcjach finansowych, w przypadku gdy istnieje jego pełna wymienialność. W ostatecznym rozrachunku dla danej waluty jako międzynarodowej są one zdeterminowane przez siły rynkowe. W ostatecznym rozrachunku dla danej waluty jako międzynarodowej są one zdeterminowane przez siły rynkowe. Zależą m.in. od takich czynników jak: stopień jej stabilności, wielkość gospodarki kraju emitującego tę walutę, a także od roli danego kraju w szeroko pojętej wymianie międzynarodowej Zależą m.in. od takich czynników jak: stopień jej stabilności, wielkość gospodarki kraju emitującego tę walutę, a także od roli danego kraju w szeroko pojętej wymianie międzynarodowej

7 2.FUNKCJE PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO ŚRODEK PŁATNICZY ŚRODEK GROMADZENIA BOGACTWA MIERNIK WARTOŚCI -DOBRO OBRACHUNKOWE -SPROWADZA WARTOŚCI WSZYSTKICH TOWARÓW I USŁUG DO WSPÓLNEGO MIANOWNIKA ŚRODEK WYMIANY

8 FUNKCJA MIERNIKA WARTOŚCI PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO jednostka rozliczeniowa międzynarodowych transakcji finansowych; fakturowanie handlu zagranicznego, międzynarodowych; notowania cen towarów na rynkach międzynarodowych; punkt odniesienia dla systemów kursowych innych walut; kotwica stabilizacyjna; waluta substytucyjna.

9 FUNKCJE PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO ŚRODEK PŁATNICZY ŚRODEK GROMADZENIA BOGACTWA MIERNIK WARTOŚCI ŚRODEK WYMIANY -ŚRODEK CYRKULACJI -POŚREDNICZY W AKTACH SPRZEDAŻY I KUPNA

10 FUNKCJA ŚRODKA WYMIANY PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO dokonywanie rozliczeń międzynarodowej wymiany handlowej i zobowiązań finansowych; waluta przejścia na rynkach walutowych; waluta równoległa w państwie trzecim; interwencje na rynkach walutowych; oficjalne przepływy finansowe.

11 FUNKCJE PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO ŚRODEK PŁATNICZY -REGULUJE ZOBOWIĄZANIA ZAPŁATY ZA NABYTY TOWAR REALNYM PIENIĄDZEM ŚRODEK GROMADZENIA BOGACTWA MIERNIK WARTOŚCI ŚRODEK WYMIANY

12 FUNKCJA ŚRODKA PŁATNOŚCI PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO reguluje zobowiązania zapłaty za nabyty towar; wiąże się z realizacją obrachunków / fakturowania w skali międzynarodowej.

13 FUNKCJE PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO ŚRODEK PŁATNICZY ŚRODEK GROMADZENIA BOGACTWA - ŚRODEK TEZAURYZACJI; -DAJE SIĘ ŁATWO WYCOFAĆ Z OBIEGU, PRZECHOWYWAĆ, WPROWADZAĆ DO OBIEGU, PRZEKSZTAŁCAĆ W INNĄ FORMĘ BOGACTWA MIERNIK WARTOŚCI ŚRODEK WYMIANY

14 FUNKCJA TEZAURYZACJI PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO denominowanie instrumentów finansowych; alokacja portfelowa; denominacja oficjalnych rezerw walutowych.

15 FUNKCJE PENIADZA MIĘDZYNARODOWEGO FUNKCJESFERA PRYWATNASFERA OFICJALNA MIERNIK WARTOŚCIWALUTA FAKTUROWANIA WALUTA REFERENCYJNA ŚRODEK WYMIANYWALUTA PRZEJŚCIAWALUTA INTERWENCYJNA ŚRODEK PŁATNICZYWALUTA PRZEJŚCIAWALUTA INTERWENCYJNA ŚRODEK GROMADZENIA BOGACTWA / AKUMULACJI, TEZAURYZACJI WALUTA INWESTYCYJNA WALUTA REZERWOWA

16 FUNKCJE W SFERZE PRYWATNEJ WALUTA INWESTYCYJNA Spadek udziału dłużnych papierów wartościowych nominowanych w euro w całości rynku międzynarodowych dłużnych papierów wartościowych (wąska miara, stałe kursy walutowe) z 29,9% na koniec 2007 r. do 27,4% na koniec 2010 r. WALUTA PRZEJŚCIA Wzrost udziału euro w średnich dziennych obrotach na globalnym rynku walutowym z 18,5% w kwietniu 2007 r. do 19,5% w kwietniu 2010 r. (bieżące kursy walutowe). WALUTA ROZLICZENIA/ FAKTUROWANIA HANDLU Wzrost udziału euro jako waluty fakturowania eksportu towarów ze strefy euro do krajów poza strefę euro z 67,4% w 2009 r. do 68% w 2010 r. (bieżące kursy walutowe). Wzrost udziału euro jako waluty fakturowania importu towarów do strefy euro z krajów spoza strefy euro z 48,6% w 2009 r. do 53,5% w 2010 r. (bieżące kursy walutowe).

17 FUNKCJE W SFERZE OFICJALNEJ WALUTA REZERWOWA Wzrost udziału euro w rezerwach z 24,4% w 2007 r. do 26,3% w 2010 r. (stałe kursy walutowe z końca 2010 r.). WALUTA INTERWENCYJNA Interwencje SNB w euro w celu tłumienia presji aprecjacyjnej na franka szwajcarskiego w drugim kwartale 2010 r. Interwencja koordynowana G-7 w marcu 2011 r. w celu osłabienia jena japońskiego. WALUTA REFERENCYJNA Wzrost udziału w koszyku SDR.

18 PIENIĄDZ ŚWIATOWY RYS HISTORYCZNY rzymski srebny denarius (bity od III w. p.n.e.); rzymski srebny denarius (bity od III w. p.n.e.); bizantyjski solidus (bity od V do VII w. n.e.) bizantyjski solidus (bity od V do VII w. n.e.) islamski dinar ( do XII w,); islamski dinar ( do XII w,); XIII w.: genujskie genoino, florenckie florino; weneckie ducato; XIII w.: genujskie genoino, florenckie florino; weneckie ducato; od XIXw. – funt brytyjski; od XIXw. – funt brytyjski; od połowy XX wieku – USD. od połowy XX wieku – USD.

19

20 3. ROLA EURO JAKO PIENIĄDZA NA RYNKU MIĘDZYNARODOWYM 3.1. WALUTA REFERENCYJNA 3.2. WALUTA INTERWENCYJNA 3.3. WALUTA LOKACYJNA / INWESTYCYJNA 3.4. WALUTA TRANSAKCYJNA 3.5. WALUTA REZERWOWA 3.6. WALUTA JAKO MIERNIK KURSÓW 3.7. WALUTA FAKTUROWANIA

21 UDZIAŁ EURO W PKB, EKSPORCIE I POPULACJI

22 ROLA EURO JAKO PIENIĄDZA NA RYNKU MIĘDZYNARODOWYM 1.WATUTA REFERENCYJNA 4.WALUTA TRANSAKCYJNA 7. WALUTA FAKTUROWANIA 2.WALUTA INTERWENCYJNA 3.WALUTA LOKACYJNA 5.WALUTA REZERWOWA ROLA EURO W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM UDZIAŁ EURO W TRANSAKCJACH NA NA RYNKU FINANSOWYM UDZIAŁ EURO W TRANSAKCJACH NA NA RYNKU FINANSOWYM 6.WALUTA JAKO MIERNIK WARTOŚCI

23 1.EURO JAKO WALUTA REFERENCYJNA Stosunkowo szerokie zastosowanie – wg. Europejskiego Banku Centralnego – z euro bezpośrednio lub pośrednio powiązanych jest 56 krajów (głównie z Europy i Afryki). W około 40 krajach euro pełni rolę waluty referencyjnej w kierowanych mechanizmach kursowych. W około 40 krajach euro pełni rolę waluty referencyjnej w kierowanych mechanizmach kursowych. Jest determinowana przez czynniki geograficzne i instytucjonalne. Jest determinowana przez czynniki geograficzne i instytucjonalne.

24 EURO JAKO WALUTA REFERENCYJNA Używane głównie w regionach sąsiadujących z UE oraz w krajach, które zawarły specjalne instytucjonalne porozumienia z UE lub jej krajami członkowskimi. Używane głównie w regionach sąsiadujących z UE oraz w krajach, które zawarły specjalne instytucjonalne porozumienia z UE lub jej krajami członkowskimi. Do państw o systemach walutowych opartych na euro należą kraje UE: Do państw o systemach walutowych opartych na euro należą kraje UE: - nie będące członkami strefy euro, takie jak Dania, uczestniczące w ERM II, Bułgaria, w której obowiązuje izba walutowa oparta na euro oraz Rumunia, stosująca kurs płynny kierowany z euro jako walutą referencyjną; - nie będące członkami strefy euro, takie jak Dania, uczestniczące w ERM II, Bułgaria, w której obowiązuje izba walutowa oparta na euro oraz Rumunia, stosująca kurs płynny kierowany z euro jako walutą referencyjną; - kraje kandydujące oraz potencjalni kandydaci do członkostwa w UE, takie jak Kosowo i Czarnogóra, które dokonały jednostronnej euroizacji, Bośnia i Hercegowina, gdzie obowiązuje oparta na euro izba walutowa;oraz - kraje kandydujące oraz potencjalni kandydaci do członkostwa w UE, takie jak Kosowo i Czarnogóra, które dokonały jednostronnej euroizacji, Bośnia i Hercegowina, gdzie obowiązuje oparta na euro izba walutowa;oraz - kraje z kursem stałym lub płynnym kierowanym (Chorwacja, Macedonia). - kraje z kursem stałym lub płynnym kierowanym (Chorwacja, Macedonia).

25 WALUTY W KOSZYKU SDR 20022010 EURO34,0%34,7% JEN11,0%9,4% DOLAR AMERYKAŃSKI 44,0%41,9% FUNT SZTERLING11, % 0 11,3%

26 EURO JAKO WALUTA REFERENCYJNA Korzyści dla emitenta waluty referencyjnej: 1) efekty ekonomiczne –tzw. dochody z senioratu; obniżenie kosztów kredytów, ograniczenie niepewności funkcjonowania podmiotów gospodarczych tego państwa; prowizje; finansowanie deficytu obrotów bieżących i deficytu bilansu płatniczego; 2) efekty polityczne – geopolityczne pozycjonowanie państwa

27 2.EURO JAKO WALUTA INTERWENCYJNA waluta za pomocą której możliwe jest przeprowadzenie interwencji na rynku międzynarodowym; waluta, w której banki centralne lub inne oficjalne instytucje monetarne przeprowadzają operacje na rynkach walutowych w celu niedopuszczenia do nadmiernych odchyleń kursów waluty narodowej wobec innych walut, tak aby uzyskać poziom kursu waluty narodowej pożądany przez te banki. stopień odniesienia wielu krajów w stabilizacji swych walut, która wymusza podejmowanie interwencji wobec euro; waluta o rosnącym znaczeniu jako waluta interwencyjna (ze względu na duże rezerwy i siłę waluty. Dominującą rolę wśród walut międzynarodowych jako waluta interwencyjna utrzymuje dolar amerykański, euro zwiększa zakres swego oddziaływania (w 2010r. – 24,6%0

28 INTERWENCJE NA RYNKU WALUTOWYM Interwencja na rynkach walutowych zwiększona w latach 1973-1979 Mechanizm „węża walutowego” w UE Od 13 marca 1979 – mechanizm kursowy w ramach Europejskiego Systemu Walutowego (ESW) Dolar główną walutą w MSW. Około 2/3 interwencji przeprowadza się w dolarach Waluty UE i Japonii zwiększają pełnienie roli waluty interwencyjnej.

29 3.EURO JAKO WALUTA LOKACYJNA Waluta, w której nierezydenci utrzymują swoje należności i zobowiązania oraz, w której dokonuje się emisji międzynarodowych obligacji i euroobligacji. Waluta występująca w obrotach na rynkach walutowych oraz waluta używana do fakturowania eksportu i importu Razem tworzą strukturę walutową obrotów dewizowych na rynkach walutowych oraz strukturę walutową handlu światowego Dolar USA stosowany jako waluta przejścia na rynkach dewizowych w Londynie do 99%, Zurych 95% rynku Zmiany udział walut w obrotach na globalnym rynku

30 RYNKU ZMIANY UDZIAŁ WALUT W OBROTACH NA GLOBALNYM RYNKU 20012010 DOLAR44,9%44,2% EURO19,0%19,5% JEN11,8%9,5% W KRAJACH GOSPODARKI ROZWINIĘTEJ 16,0%18,9% W KRAJACH GOSPODAREK WSCHODZĄCYCH I ROZWIJAJĄCYCH SIĘ 4,3%7,3% TRANSAKCJE Z NIEROZPOZNANĄ STRUKTURĄ 33,%2,4%

31 4.EURO JAKO WALUTA TRANSAKCYJNA Waluta występująca w obrotach na rynkach walutowych oraz waluta używane do fakturowania eksportu i importu. Waluta tworząca strukturę walutową obrotów dewizowych na rynkach walutowych oraz strukturę walutową handlu światowego. Euro jest drugą najczęściej wymienianą walutą na rynkach dewizowych; bierze udział w ok. 40% dziennych transakcji. Euro jest drugą najczęściej wymienianą walutą na rynkach dewizowych; bierze udział w ok. 40% dziennych transakcji.

32 UDZIAŁ PROCENTOWY EURO W OBSŁUDZE ŚWIATOWEGO HANDLU

33 5.EURO JAKO WALUTA REZERWOWA Waluta rezerwowa: to taka w której gromadzone są rezerwy walutowe, to jest takie aktywa zagraniczne (należności od nierezydentów), które są dostępne i kontrolowane przez władze monetarne dla potrzeb sfinansowania deficytu płatniczego, interwencji walutowych itp. potrzeb; to taka w której gromadzone są rezerwy walutowe, to jest takie aktywa zagraniczne (należności od nierezydentów), które są dostępne i kontrolowane przez władze monetarne dla potrzeb sfinansowania deficytu płatniczego, interwencji walutowych itp. potrzeb; musi być denominowana w walucie obcej, która jest wymienialna i faktycznie istnieje w danym momencie; musi być denominowana w walucie obcej, która jest wymienialna i faktycznie istnieje w danym momencie; to waluta w której państwo/państwa lokują swoje rezerwy finansowe.

34 EURO JAKO WALUTA REZERWOWA Kraje członkowskie przechowują rezerwy walutowe w różnych składnikach (złoto, SDR i dewizy) Wartość złota wyceniania według londyńskiej rynkowej ceny złota Spadek udziału złota, wzrost udziału dewiz Istnieje kilka walut rezerwowych (dolar USA, Funt szterling, jen japoński, Euro, Frank szwajcarski) Depozyty międzynarodowe: USD – 60,5%; Euro – 21,6%; Jen -1% W strukturze rezerw dewizowych zdecydowanie największą rolę pełni dotychczas dolar amerykański.

35 EURO JAKO WALUTA REZERWOWA Wybór waluty, w której utrzymywane są rezerwy banku centralnego zależy m.in. od: stosowanego mechanizmu kursowego, stosowanego mechanizmu kursowego, waluty kotwicy, waluty kotwicy, kierunku przepływów handlowych, kierunku przepływów handlowych, waluty fakturowania i zadłużenia oraz waluty fakturowania i zadłużenia oraz przyjętej strategii dywersyfikacji ryzyka. przyjętej strategii dywersyfikacji ryzyka. Determinantami struktury walutowej rezerw są także: wielkość i płynność rynku dłużnych papierów wartościowych nominowanych w danej walucie; oraz wielkość i płynność rynku dłużnych papierów wartościowych nominowanych w danej walucie; oraz zmiany kursów walutowych. zmiany kursów walutowych.

36 EURO JAKO WALUTA REZERWOWA Euro jest szeroko wykorzystywane, obok dolara USA, jako ważna waluta rezerwowa w przypadku kryzysów walutowych. Euro jest szeroko wykorzystywane, obok dolara USA, jako ważna waluta rezerwowa w przypadku kryzysów walutowych.

37 REZERWY WALUTOWE 2012R. – 9,3 mld USD 20012010 / 2012 EURO25,6%26,3 / 27,0% DOLAR AMERYKAŃSKI 63,1%61,4% JEN7,2%3,8% FUNT SZTERLING11,1%8,4%

38 UDZIAŁ WALUT W REZERWACH WALUTOWYCH

39 STRUKTURA WALUT W REZERWACH WALUTOWYCH

40 UDZIAŁ DOLARA I EURO W OFICJALNYCH REZERWCH WALUTOWYCH

41

42

43 6.EURO JAKO MIERNIK KURSÓW ograniczone szanse na pełnienie roli miernika kursów; ograniczone szanse na pełnienie roli miernika kursów; za taka rolą przemawia tylko fakt powiązania z większością walut UE; za taka rolą przemawia tylko fakt powiązania z większością walut UE; Kraje eksporterzy surowców wiążą swoje waluty z USD. Kraje eksporterzy surowców wiążą swoje waluty z USD.

44 7.EURO JAKO WALUTA FAKTUROWANIA Euro jest często używane w przypadku faktur i płatności w handlu międzynarodowym, nie tylko między strefą euro i krajami trzecimi, lecz także, w mniejszym stopniu, pomiędzy samymi krajami trzecimi. EURO może być stosowana jako waluta fakturowania transakcji lub waluta płatności albo też może występować jednocześnie jako waluta fakturowania i waluta, w której ostatecznie dokonywana jest zapłata. Obecnie wyraźnie rysuje się tendencja do fakturowania transakcji w walucie eksportera, co ma miejsce wówczas gdy kraj ten ma silną walutę i zalicza się do krajów uprzemysłowionych.

45 EURO JAKO WALUTA FAKTUROWANIA W WYBRANYCH KRAJACH STREFY w % RODZAJ FAKTUROWANIA20062007 FAKTUROWANIE EKSPORTU TOWARÓW Z WYBRANYCH KRAJÓW STREFY EURO DO KRAJÓW SPOZA STREFY EURO 43-5848-61 FAKTUROWANIE IMPORTU TOWARÓW Z WYBRANYCH KRAJÓW STREFY EURO DO KRAJÓW SPOZA STREFY EURO 52-7166-79 FAKTUROWANIE EKSPORTU USŁUG Z WYBRANYCH KRAJÓW STREFY EURO DO KRAJÓW SPOZA STREFY EURO 49-6239-54 FAKTUROWANIE IMPORTU USŁUG Z WYBRANYCH KRAJÓW STREFY EURO DO KRAJÓW SPOZA STREFY EURO 60-7359-62

46 4. ZASTOSOWANIE EURO W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM

47 ZASTOSOWANIE EURO W HANDLU MIĘDZYNARODOWYM Rola EURO w transakcjach handlowych z resztą świata wynika z faktu, iż obszar euro jest największą potęgą eksportową na świecie ze względu na wysoki udział w światowym eksporcie. Na razie jednak walutą dominującą jako waluta fakturowania eksportu jest dolar amerykański, udział euro jest zaś dużo mniejszy. Obecnie największe zainteresowanie stosowaniem euro w transakcjach handlowych wykazują przede wszystkim przedsiębiorstwa z krajów UGiW.. Stosowanie euro w rozliczeniach międzynarodowych daje im możliwość ograniczenia ujemnych skutków związanych z ryzykiem kursowym.

48 CZYNNIKI OKRESLAJĄCE CHARAKTER PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO wielkość PKB kraju (regionu) emitenta; udział danego państwa (regionu) w handlu międzynarodowym; stabilność pieniądza; wielkość i stopień rozwoju rynków finansowych

49 5. UDZIAŁ EURO W TRANSAKCJACH NA RYNKU FINANSOWYM Euro jest coraz częściej używane do emitowania pożyczek państwowych i prywatnych na całym świecie. Pod koniec 2006 r. udział euro w międzynarodowych rynkach wierzytelności wynosił około jednej trzeciej, podczas gdy udział dolara USA stanowił 44%. Euro jest coraz częściej używane do emitowania pożyczek państwowych i prywatnych na całym świecie. Pod koniec 2006 r. udział euro w międzynarodowych rynkach wierzytelności wynosił około jednej trzeciej, podczas gdy udział dolara USA stanowił 44%.

50 UDZIAŁ EURO W TRANSAKCJACH NA RYNKU FINANSOWYM Udział w międzynarodowej emisji instrumentów rynku pieniężnego. Od roku 1998 do czerwca 2001 emisja instrumentów rynku pieniężnego wzrosła z 8,5% do 24%. Udział w emisji obligacji międzynarodowych wyrażonych w euro. Od roku 1998 udział walut dwunastu krajów obszaru euro wynosił średnio 18%, a na koniec czerwca 2001 kształtował się na poziomie 31%. Udział w portfelach głównych inwestorów instytucjonalnych wyrażonych w euro papierów dłużnych. Pod koniec września 2001r. wyniósł 28%, a udział akcji spółek działających na obszarze euro 25%.

51 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ