1 Filip Rybakowski

2  Skala problemu w świetle zadań NPZ  Model docelowy opieki nad zdrowiem psychicznym dzieci i młodzieży  Psychiatria szkolna – przykład integracji systemów– możliwości dla NPZ  Psychiatria dziecięco-młodzieżowa i inne zadania NPZ

3  Otyłość  Aktywność fizyczna  Uzależnienia  Zaburzenia psychiczne  Środowisko

4 GUS 2013

5  Zaburzenia psychiczne – główna przyczyna niepełnosprawności zarówno w krajach o wysokich, jak i średnio-niskich dochodach  7.4% obciążenia chorobami (DALY’s)  ¼ wszystkich lat przeżytych z niesprawnością – więcej niż nowotwory i choroby sercowo- naczyniowe  Koszty od 2010r. do 2030r. zwiększą się 2.5- krotnie

6  Około ¼ populacji pediatrycznej poważne zaburzenia emocjonalno-behawioralne  Główne przyczyny umieralności dzieci i młodzieży: samobójstwa; urazy  U 50% dorosłych pacjentów psychiatrycznych – zaburzenia przed 15 rokiem życia, u 75% przed 20-ym

7 Średni wiek śmierci w latach dla chorych na schizofrenię i populacji ogólnej, z wyłączeniem zachowań autoagresywnych jako przyczyny zgonu René Ernst Nielsen, Anne Sofie Uggerby, Signe Olrik Wallenstein Jensen, John Joseph McGrath Increasing mortality gap for patients diagnosed with schizophrenia over the last three decades — A Danish nationwide study from 1980 to 2010 Schizophrenia Research, Volume 146, Issues 1–3, 2013, 22–27 http://dx.doi.org/10.1016/j.schres.2013.02.025

8  Liczba porad w lecznictwie ambulatoryjnym – wzrost ze 100 tys. (2012r.) do 110 tys. (2014r.) - 0.5 X 110 tys. = 55 tys. pacjentów  Rozpowszechnienie zaburzeń 0.2X 6 mln = 1.2 mln  Wymagających leczenia 0.5 X 1.2 mln = 600 tys.  Stosunek obecnych możliwości do potrzeb: 1:10!

9  Opieka opiera się na ciągłej (uzdrawiającej) relacji  Opieka zależy od wartości i potrzeb pacjenta  Źródłem kontroli jest pacjent  Przepływ wiedzy nie jest zakłócony  Działania są całkowicie przejrzyste

10 Czynniki wspierające opiekę szpitalnąCzynniki wspierające opiekę środowiskową FinansowaniePonowna analiza kosztów StygmatyzacjaAkceptacja dla zaburzeń psychicznych i ich leczenia MedykalizacjaRuchy konsumenckie Strategia interwencjonistycznaStrategia otaczania „wraparound” Brak pośrednich form opiekiPośrednie formy opieki Farmakoterapia

11  Dostępność w środowisku – (dom, szkoła, ośrodki)  Współpraca z innymi systemami opieki nad osobami młodymi – opieka społeczna, sprawiedliwość, kształcenie specjalne, zdrowie somatyczne  Odpowiedzialność pacjentów/ rodzin – opieka zgodna z ich celami i wartościami  Opieka półprofesjonalna oraz indywidualne plany leczenia

12  Umacnianie rodzin, aby mogły budować w oparciu o mocne strony własnych dzieci dla osiągnięcia większej samowystarczalności  Umiejscowienie rodziny/ jej wartości i celów w centrum leczenia aby w pełni zaangażować ją w proces opieki i leczenia pacjenta

13  Uczestnictwo w wielodyscyplinarnym zespole  Cele i zadania pacjenta/ rodziny są priorytetem  Wyjście poza świat interwencji klinicznej do rzeczywistego świata pacjentów i ich rodzin

14  Opieka nad dziećmi z zaburzeniami rozwojowymi/ niesprawnością intelektualną  Szkoła  Ośrodki wychowawcze dla nieletnich  Domy dziecka i rodziny zastępcze  Dzieci i młodzież z uzależnieniami  Młodzież wchodząca w okres dorosłości  Główny cel – rzeczywista prewencja i wczesna interwencja

15 lepsze funkcjonowanie pacjentów poprawa osiągnięć szkolnych większa stabilność miejsca pobytu/ zamieszkania mniejsze ryzyko hospitalizacji/ pobytu w ośrodku mniejsze obciążenie opiekunów większe zatrudnienie opiekunów większe zadowolenie pacjentów i opiekunów

16  Depresja  Samobójstwa  Promocja zdrowia psychicznego  Zaburzenia odżywiania  Program wczesnego wykrywania – współpraca z pielęgniarkami/higienistkami/ pracownikami socjalnymi  Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego Psychiatria szkolna

17  Cykl zaburzenia psychiczne – trudności szkolne – wtórne zaburzenia psychiczne  Konsekwencje – zachowania ryzykowne – zachowania niezgodne z prawem  Dzieci i młodzież z zaburzeniami psychicznymi nie stanowią wyodrębnionej grupy – interwencja może pomóc także dzieciom zdrowym

18  4-10 lat: ADHD, lęk separacyjny, zaburzenia opozycyjno – buntownicze, ASD?  11-18 lat: lęk uogólniony, depresja, zaburzenia zachowania  Od adolescencji szybko zwiększa się liczba przypadków zaburzeń odżywiania i psychoz  Zaburzenia zachowania – predyktor większości zaburzeń psychicznych w dorosłości

19  Depresja w szkole: dziecko niezmotywowane, z niską samooceną, z trudnościami intelektualnymi  Źródło specjalistów?  Czy szkolni psycholodzy powinni skupiać się na ocenie gotowości szkolnej, czy konsultować i interweniować w innych przypadkach problemów psychicznych?

20  Szkoła zatrudnia profesjonalistę z zewnątrz/ współpraca z higienistką/ pielęgniarką szkolną  Szkoła posiada ośrodek zdrowia psychicznego (psycholog, terapeuta zajęciowy, pracownik społeczny)  Szkoła posiada ośrodek zdrowia z podspecjalnością – zdrowie psychiczne  Włączenie nauczycieli – tylko w przypadku odpowiedniego szkolenia i czasu

21  Powszechna: np. programy zmniejszenia objawów stresu – promocja zdrowia psychicznego  Wybiórcza: np. programy zapobiegania używaniu substancji przez osoby z wysokim ryzykiem  Ze wskazań: np. lęk i depresja, samouszkodzenia, samobójstwa, PTSD

22  Umiejętności społeczno-emocjonalne  Rozumienie i radzenie sobie z emocjami, stresem, komunikowaniem się  Pozytywne zachowania  Włączanie społeczne  Skuteczne rozwiązywanie problemów  Postawy obywatelskie

23  Narzędzie skriningowe  Ocena wyniku przez profesjonalistę  Wywiad/ badanie osób z wynikami dodatnimi  Dostępność interwencji dla osób z potwierdzonymi wynikami dodatnimi

24  1637/8372 szkół - program Skills for Life (n=47,539)  U każdego 1- i 3- klasisty skrining przez nauczycieli (TOCA) i rodziców (PSC) (n=26,429)  Dzieci z ryzykiem (TOCA)– 10 sesji interwencji prewencyjnej  16.4% (n=3,935) wymagało interwencji  Zależność pomiędzy udziałem w sesjach i poprawą objawów behawioralnych i osiągnięć szkolnych  Konieczność badań randomizowanych  Guzman i wsp. 2015

25 Rhode et al. 2013  U 8000 uczniów skrining – samoocena depresji  421 dodatni wynik i podpisana zgoda; 45 wyłączonych ze względu na stwierdzenie epizodu depresji – dalsze leczenie  378 zrandomizowanych do 3 grup Interwencja CB Biblioterapia Gr. Kontrolna

26  Otyłość  Aktywność fizyczna  Uzależnienia  Zaburzenia psychiczne  Środowisko

27 Alkohol Nikotyna Nadmiernie stymulująca aktywność Słodkie i tłuste pokarmy Stres Rówieśnicy Czynniki rodzinne Impulsywność Potrzeba pobudzenia Poszukiwanie nowości  Alkoholizm  Palenie tytoniu  Uzależnienia behawioralne  Otyłość

28  Otyłość  Aktywność fizyczna  Uzależnienia  Zaburzenia psychiczne  Środowisko

29 Ćwiczenia fizyczne i sport Stres Rówieśnicy Czynniki rodzinne Impulsywność Potrzeba pobudzenia Poszukiwanie nowości Regularna aktywność fizyczna

30 Ota i Duman 2013

31 The Journal of Pediatrics, Volume 162, Issue 3, 2013, 543 - 551 Matthew B. Pontifex, Brian J. Saliba, Lauren B. Raine, Daniel L. Picchietti, Charles H. Hillman Aktywność fizyczna działa u dzieci z ADHD korzystnie na: -dokładność odpowiedzi -czas reakcji -czytanie -liczenie

32  Częstotliwość – ile dni w tygodniu?  Intensywność – wysiłek tlenowy, progowy, beztlenowy?  Czas trwania – 30 – 120 min. ?  Typ aktywności Zalecenia- 5X30 (130/’)- czy to wystarczy?

33  Psychologiczne: samoocena, poczucie kompetencji, zdolność do samokontroli  Biochemiczne: BDNF, IGF-1, anandamid ….

34  Jak skłonić do rozpoczęcia aktywności?  Jak podtrzymać aktywność?  Skuteczność naukowa (efficacy) vs. Skuteczność praktyczna (effectiveness)

35  Otyłość  Aktywność fizyczna  Uzależnienia  Zaburzenia psychiczne  Środowisko

36  ADHD – rozpowszechnienie 5%, tylko częściowo ustępuje z wiekiem  Około 2 mln osób z duńskich rejestrów w tym 32 tys. z ADHD  Umieralność na 10 tys.: u osób z ADHD 5.85, w populacji ogólnej 2.21; MRR=2.07  W zależności od wieku rozpoznania:  18 lat: MRR=4.25 Dalsgaard i wsp. 2015

37  Skala problemów psychiatrii rozwojowej powoduje, że obecny system opieki nawet stopniowo rozwijany będzie niewydolny  Docelowy system zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży musi opierać się na integracji z innymi agendami  Zadania NPZ w zakresie psychiatrii dzieci i młodzieży można wykonywać poprzez rozwój opieki nad zdrowiem psychicznym w szkołach

38  Skuteczna realizacja „pozapsychiatrycznych” zadań NPZ wymaga badań nad neurobiologicznym podłożem uzależnienia  Celowość promowania aktywności fizycznej nie budzi wątpliwości – pytanie jak takie zachowania utrwalić  W zmniejszaniu ryzyka zagrożeń środowiskowych należy uwzględniać nie tylko okoliczności, ale osobnicze predyspozycje w tym zaburzenia uwagi, impulsywność i nadruchliwość

39 Narodowy Program Zdrowia może w istotny sposób wpłynąć na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży a w konsekwencji całej populacji pod warunkiem strategicznego ukierunkowania badań podstawowych oraz ciągłej weryfikacji skuteczności prowadzonych oddziaływań