1 Finanse publiczne i prawo finansowemgr Monika Zieniewicz Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego Katedra Prawa Finansowego rok akademicki 2015/2016
2 ĆWICZENIA NR 6 Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego; Absolutorium komunalne; Państwowy dług publiczny; Naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
3 KONTROLA GOSPODARKI FINANSOWEJ JST
4 Nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego wykonywany jest przez:Prezesa Rady Ministrów, wojewodów oraz RIO.
5 RIO Regionalne izby obrachunkowe, są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej podmiotów określonych w ustawie. Izby sprawują nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych określonych ustawie oraz dokonują kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych: 1) jednostek samorządu terytorialnego, 2) związków międzygminnych, 3) stowarzyszeń gmin oraz stowarzyszeń gmin i powiatów, 4) związków powiatów, 5) stowarzyszeń powiatów, 6) samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym samorządowych osób prawnych, 7) innych podmiotów, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
6 Nadzór sprawowany przez RIOZakres przedmiotowy nadzoru sprawowanego przez RIO, określony został w art. 11 ust. 1 ustawy o RIO. W zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa RIO obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego, które zostały określone w zamkniętym katalogu spraw finansowych: procedury uchwalania budżetu i jego zmian; budżetu i jego zmian; zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego j.s.t. oraz udzielania pożyczek; zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu j.s.t.; podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ordynacji podatkowej; absolutorium; wieloletniej prognozy finansowej i jej zmian.
7 Wyróżniamy trzy środki nadzoru:stwierdzenie nieważności wytknięcie ustalenie zastępcze budżetu.
8 Kontrola sprawowana przez RIOZakres przedmiotowy kontroli dokonywanej przez RIO obejmuje gospodarkę finansową kontrolowanych podmiotów (w tym realizacja zobowiązań podatkowych). Wyróżniamy cztery rodzaje kontroli: kontrola kompleksowa - Izby przeprowadzają co najmniej raz na cztery lata taką kontrolę. Jest to kontrola obligatoryjna. kontrola doraźna kontrola problemowa kontrola sprawdzająca
9 ABSOLUTORIUM KOMUNALNE
10 forma kontroli rady gminy, powiatu lub sejmiku województwa nad organem wykonawczym rady (sejmiku) - zarządem; akt organu nadrzędnego, najczęściej wybieranego, zwalniający organ od odpowiedzialności za wykonanie powierzonych mu zadań; uchwała udzielająca zarządowi absolutorium nie zwalnia jednak kierowników jednostek podległych zarządowi od właściwej odpowiedzialności, jeżeli później wyjdą na jaw fakty wskazujące na to, że czynności realizowane przez te osoby były niezgodne z zasadami prawidłowej gospodarki budżetowej i spowodowały szkodę dla jst instytucja uregulowana w ustawie o samorządzie gminnym, ustawie o samorządzie powiatowym, ustawie o samorządzie województwa oraz w ustawie o finansach publicznych; ustawowo określony sposób kontroli organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego nad wykonaniem budżetu przez zarząd i jest wyrazem końcowej oceny działalności zarządu w tym zakresie.
11 Nie może być efektem niezadowolenia rady (sejmiku) z całokształtu działalności zarządu, ale musi ściśle odnosić się do wykonania budżetu określonej jednostki samorządu terytorialnego. Z wnioskiem o udzielenie lub nieudzielenie absolutorium występuje do organu stanowiącego (rady, sejmiku) komisja rewizyjna. Podstawą do postawienia takiego wniosku jest jej opinia z wykonania budżetu. Wniosek w sprawie absolutorium podlega następnie zaopiniowaniu przez RIO. Opinia komisji rewizyjnej w sprawie wykonania budżetu, sprawozdanie zarządu z wykonania budżetu oraz opinia RIO dotycząca wniosku komisji rewizyjnej stanowią najważniejszą, choć nie jedyną podstawę dla podjęcia decyzji w sprawie absolutorium przez radę. W przypadku wydania przez RIO negatywnej opinii o sprawozdaniu z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz planu finansowego wykonywanych zadań z zakresu administracji rządowej, zarząd obowiązany jest przedstawić tę opinię organowi stanowiącemu jednostki wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty nie później niż przed rozpatrzeniem absolutorium dla zarządu. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie absolutorium zapada zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy składu tego organu, w głosowaniu jawnym. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu, chyba że po zakończeniu roku budżetowego zarząd zostanie odwołany z innej przyczyny. Rada (sejmik wojewódzki) powinna podjąć decyzję w sprawie absolutorium w terminie do 30 kwietnia następującego po roku sprawozdawczym.
12 PAŃSTOWY DŁUG PUBLICZNY
13 Zadłużenie Skarbu Państwa (SP) na koniec października 2015 rZadłużenie Skarbu Państwa (SP) na koniec października 2015 r. wyniosło ,6 mln zł, co oznaczało spadek o ,8 mln zł (1,3%) w porównaniu z końcem września 2015 r.
14 Udział długu zagranicznego w długu ogółem w październiku 2015 rUdział długu zagranicznego w długu ogółem w październiku 2015 r. wyniósł 35,3%, tj. wzrósł o 1,6 pkt proc. względem września 2015 r.
15 Państwowy dług publicznyPaństwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów: wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne; zaciągniętych kredytów i pożyczek; przyjętych depozytów; wymagalnych zobowiązań: wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych, uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora.
16 Minister Finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w zakresie przestrzegania zasady stanowiącej, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60% wartości rocznego produktu krajowego brutto. Minister, w związku ze sprawowaną kontrolą, ma prawo żądania od jednostek sektora finansów publicznych dodatkowych informacji o bieżącym i prognozowanym zadłużeniu tych jednostek oraz o strukturze zadłużenia. Minister Finansów opracowuje czteroletnią strategię zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz oddziaływania na państwowy dług publiczny, uwzględniając w szczególności: uwarunkowania zarządzania długiem związane ze stabilnością makroekonomiczną gospodarki; analizę poziomu państwowego długu publicznego; prognozy poziomu państwowego długu publicznego i długu Skarbu Państwa; prognozy kosztów obsługi długu Skarbu Państwa; kształtowanie struktury zadłużenia; prognozy i analizę niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa. Powyższy dokument Minister przedstawia Radzie Ministrów do zatwierdzenia.
17 ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH
18 Ustawa Ustawa określa:zasady i zakres odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, organy właściwe oraz postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Odesłania do innych ustaw – np. ustawy o finansach publicznych, ustawy Prawo zamówień publicznych, ustawy o rachunkowości (przykład: Określenia zawarte w dziale II: "finanse publiczne", "środki publiczne", "jednostka sektora finansów publicznych", "budżet", "plan finansowy", "wydatek", "dotacja", "rezerwa", "sprawozdanie z wykonania procesów gromadzenia środków publicznych i ich rozdysponowania" oraz "kontrola zarządcza" mają znaczenie nadane im w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych).
19 Zakres podmiotowy Art. 4 – 4a ustawy;Odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają co do zasady: 1) osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo organu zarządzającego podmiotu niezaliczanego do sektora finansów publicznych, któremu przekazano do wykorzystania lub dysponowania środki publiczne, lub zarządzającego mieniem tych jednostek lub podmiotów; 2) kierownicy jednostek sektora finansów publicznych; 3) pracownicy jednostek sektora finansów publicznych lub inne osoby, którym odrębną ustawą lub na jej podstawie powierzono wykonywanie obowiązków w takiej jednostce, których niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych, z zastrzeżeniem ust. 2; 4) osoby wykonujące w imieniu podmiotu niezaliczanego do sektora finansów publicznych, któremu przekazano do wykorzystania lub dysponowania środki publiczne, czynności związane z wykorzystaniem tych środków lub dysponowaniem tymi środkami.
20 Naruszenie dyscypliny finansów publ.Brak definicji ustawowej; Definicja dyscypliny finansów publicznych ukształtowana w literaturze: przestrzeganie zgodności z przepisami prawnymi projektowania i wykonywania zadań finansowanych z budżetu lub obowiązek przestrzegania ogółu przepisów w zakresie budżetu Naruszenie tej dyscypliny to działania bądź zaniechania podmiotów wskazanych w art. 4 ustawy, które są niezgodne z przepisami prawa regulującymi gospodarowanie mieniem i środkami publicznymi Art. 5 – 18c ustawy; Katalog zamknięty;
21 Zasady odpowiedzialnościOdpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi osoba, która popełniła czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych określony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Konieczne jest przypisanie takiej osobie winy. Nie można przypisać winy, jeżeli naruszenia nie można było uniknąć mimo dołożenia staranności wymaganej od osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązku, którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosi także osoba, która wydała polecenie wykonania czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych.
22 Art. 20 ustawy – istota sprzeciwu w przypadku podejmowania uchwały zawierającej polecenie lub upoważnienie do popełnienia czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych, w przypadku niezgłoszenia sprzeciwu do tej uchwały;
23 Czas popełnienia naruszeniaNaruszenie dyscypliny finansów publicznych uważa się za popełnione w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany. Za czas, w którym sprawca zaniechał działania, uważa się dzień następujący po upływie terminu, w którym określone działanie powinno nastąpić.
24 Przesłanki wyłączające odpowiedzialnośćNieświadomość tego, że działanie lub zaniechanie stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych, nie wyłącza odpowiedzialności, chyba że nieświadomość była usprawiedliwiona. Nie popełnia naruszenia dyscypliny finansów publicznych osoba, która z powodu choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie mogła w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy zakłócenie czynności psychicznych zostało spowodowane wprawieniem się w stan nietrzeźwości lub odurzenia w wyniku własnego działania.
25 Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest niezależna od odpowiedzialności określonej innymi przepisami prawa, z dwoma wyjątkami: W razie wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie albo wykroczenie skarbowe, o czyn stanowiący równocześnie naruszenie dyscypliny finansów publicznych, postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych zawiesza się do czasu zakończenia postępowania karnego, postępowania w sprawie o wykroczenie albo postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe. W razie prawomocnego skazania za przestępstwo, przestępstwo skarbowe, wykroczenie albo wykroczenie skarbowe, będące równocześnie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych, wszczęte postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlega umorzeniu.
26 Nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych działanie lub zaniechanie określone w art. 5-16, którego przedmiotem są środki finansowe w wysokości nieprzekraczającej jednorazowo, a w przypadku więcej niż jednego działania lub zaniechania - łącznie w roku budżetowym, kwoty minimalnej. Powyższe stosuje się odpowiednio w przypadku działania lub zaniechania określonego w art. 18 pkt 2 oraz art. 18b i 18c. Kwotą minimalną jest kwota przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłoszonego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".
27 Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w przypadku działania lub zaniechania podjętego wyłącznie w celu ograniczenia skutków zdarzenia losowego; Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, którego stopień szkodliwości dla finansów publicznych jest znikomy.
28 Art. 29 ustawy – istota pisemnych zastrzeżeńOsoba, która naruszyła dyscyplinę finansów publicznych wskutek wykonania polecenia przełożonego albo kierownika jednostki, albo dysponenta środków publicznych, organu nadzorującego lub organu założycielskiego, nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli przed wykonaniem polecenia zgłosiła pisemnie zastrzeżenie i, pomimo tego zastrzeżenia, otrzymała pisemne potwierdzenie wykonania polecenia albo polecenie nie zostało odwołane albo zmienione. W tym przypadku odpowiedzialność ponosi osoba, która podpisała się pod pisemnym poleceniem wykonania polecenia, a przy braku takiego dokumentu - osoba, która wydała polecenie.
29 Dodatkowa odpowiedzialność:Ukaranie osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie ogranicza praw Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych do dochodzenia odszkodowania za poniesioną szkodę.
30 Sankcje Karami za naruszenie dyscypliny finansów publicznych są:1) upomnienie; 2) nagana; 3) kara pieniężna; 4) zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.
31 Karę pieniężną co do zasady wymierza się w wysokości od 0,25 do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych; Karę zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wymierza się na okres od roku do 5 lat.
32 Ukaranie karą nagany lub karą pieniężną wywołuje, określone w odrębnych przepisach, skutki wynikające z ujemnej lub negatywnej oceny kwalifikacyjnej. Ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wyklucza, przez czas określony w orzeczeniu o ukaraniu, możliwość: 1) pełnienia funkcji: a) kierownika, zastępcy kierownika lub dyrektora generalnego, b) członka zarządu, c) skarbnika, głównego księgowego lub zastępcy głównego księgowego, d) kierownika lub zastępcy kierownika komórki bezpośrednio odpowiedzialnej za wykonywanie budżetu lub planu finansowego - jednostki sektora finansów publicznych; 2) reprezentowania interesów majątkowych Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych; 3) członkostwa w organach stanowiących, nadzorczych i wykonawczych państwowych i samorządowych osób prawnych. Wyjątek - ukaranie karą zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi nie ogranicza prawa wybieralności (biernego prawa wyborczego) na wójta, burmistrza i prezydenta miasta.
33 Organ orzekający w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych wymierza karę według swojego uznania, w granicach określonych w ustawie, uwzględniając stopień szkodliwości dla finansów publicznych naruszenia dyscypliny finansów publicznych, stopień winy, a także cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i dyscyplinujące, które ma osiągnąć w stosunku do ukaranego. Wymierzając karę za naruszenie dyscypliny finansów publicznych wywołujące skutki finansowe, organ orzekający bierze pod uwagę również relację wysokości skutku finansowego do: 1) wysokości kwoty wydatków albo kosztów określonej w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych lub 2) wysokości kwoty środków publicznych przekazanych do wykorzystania lub dysponowania w roku budżetowym podmiotowi niezaliczanemu do sektora finansów publicznych. Wymierzając karę, organ orzekający uwzględnia motywy i sposób działania, okoliczności działania lub zaniechania, jak również właściwości, warunki osobiste osoby odpowiedzialnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jej doświadczenie zawodowe, sposób wywiązywania się z obowiązków służbowych oraz zachowanie po naruszeniu dyscypliny finansów publicznych. Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.
34 Karę upomnienia można wymierzyć w szczególności w przypadku, gdy stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny finansów publicznych nie jest znaczny. Karę pieniężną albo karę nagany można wymierzyć w szczególności w przypadku naruszenia dyscypliny finansów publicznych, którego stopień szkodliwości dla finansów publicznych jest znaczny (z zastrzeżeniem, że w niektórych przypadkach wymierzenie kary pieniężnej jest obligatoryjne). Karę w postaci zakazu pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi wymierza się w przypadku: rażącego naruszenia dyscypliny finansów publicznych lub ponownego ukarania za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. W przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można, biorąc pod uwagę rodzaj i okoliczności naruszenia dyscypliny finansów publicznych lub właściwości i warunki osobiste sprawcy naruszenia dyscypliny finansów publicznych, wymierzyć karę łagodniejszego rodzaju, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
35 Przedawnienie i zatarcie skazaniaPodstawowy termin: karalność naruszenia dyscypliny finansów publicznych ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęły 3 lata. Jeżeli jednak w tym okresie wszczęto postępowanie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, karalność ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu. Nie można wykonać kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jeżeli od dnia uprawomocnienia się orzeczenia upłynęły 2 lata. Przedawnienie wykonania kary nie biegnie w okresie wstrzymania z urzędu jej wykonania, wskutek zaskarżenia do sądu prawomocnego orzeczenia zgodnie z art. 169 ustawy, a w przypadku kary pieniężnej także w okresie odroczenia tej kary lub jej spłaty w ratach.
36 Zatarcie skazania Podstawowe terminy:Zatarcie ukarania za naruszenie dyscypliny finansów publicznych następuje z mocy prawa, jeżeli od dnia wykonania kary lub przedawnienia jej wykonania upłynęły 2 lata. W razie odstąpienia od wymierzenia kary zatarcie ukarania z mocy prawa następuje po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Z chwilą zatarcia ukarania uważa się je za niebyłe.
37 Organy właściwe Organy orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych Organami orzekającymi w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych pierwszej instancji są komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych; Organem orzekającym w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych drugiej instancji jest Główna Komisja Orzekająca w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych; Kadencja – 4 lata.
38 Organy właściwe do wypełniania funkcji oskarżycielaOrganami właściwymi do prowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz wypełniania funkcji oskarżyciela w pierwszej instancji są rzecznicy dyscypliny finansów publicznych i ich zastępcy. Zastępca rzecznika dyscypliny w zakresie spraw przekazanych przez rzecznika dyscypliny wykonuje zadania i podejmuje wszystkie czynności określone w ustawie dla rzecznika dyscypliny.
39 Postępowanie Postępowanie w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest dwuinstancyjne. Postępowanie obejmuje postępowanie wyjaśniające prowadzone przez rzecznika dyscypliny, postępowanie przed komisją orzekającą oraz postępowanie odwoławcze przed Główną Komisją Orzekającą. Komisja orzeka na rozprawie lub posiedzeniu w składzie trzech osób. Rozstrzygnięcia składu orzekającego są podejmowane w drodze głosowania i zapadają większością głosów. Stronami postępowania są obwiniony o naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz oskarżyciel: Oskarżycielem przed komisją orzekającą jest rzecznik dyscypliny, który występuje z wnioskiem o ukaranie, a oskarżycielem przed Główną Komisją Orzekającą jest Główny Rzecznik. Obwinionym jest osoba, wobec której oskarżyciel wystąpił z wnioskiem o ukaranie za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
40 Obwinionemu przysługuje prawo do:obrony w toku całego postępowania. przedstawiania dowodów na swoją obronę oraz składania wniosków dowodowych. korzystania z pomocy jednego obrońcy. Obwinionego uważa się za niewinnego, dopóki jego odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie zostanie udowodniona i potwierdzona prawomocnym orzeczeniem w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Obwiniony nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności i może bez podania powodów odmówić składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania. Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego. Podstawą rozstrzygania mogą być jedynie dowody ujawnione w postępowaniu przed organem orzekającym.
41 Organy prowadzące postępowanie są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego. Organy prowadzące postępowanie są obowiązane, w niezbędnym zakresie, pouczać jego uczestników o ciążących na nich obowiązkach i przysługujących im prawach oraz udzielać im wyjaśnień i informacji o tych prawach i obowiązkach, tak aby w toku postępowania jego uczestnicy nie ponieśli szkody z powodu nieznajomości przepisów, dotyczących postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
42 W razie stwierdzenia w toku czynności sprawdzających lub w toku postępowania istotnego uchybienia w czynnościach instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, sprzyjającego naruszeniom prawa, odpowiednio rzecznik dyscypliny, Główny Rzecznik, komisja orzekająca albo Główna Komisja Orzekająca zawiadamia o stwierdzonym uchybieniu tę instytucję lub organ powołany do sprawowania nad nią nadzoru. Instytucje państwowe i samorządowe są obowiązane, w zakresie swojego działania, udzielać pomocy organom właściwym w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
43 Dowody – art. 87 – 92 ustawy; Przedmiotem dowodu są fakty mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Organ prowadzący postępowanie jest obowiązany do wyczerpującego zebrania i wszechstronnego rozpatrzenia materiału dowodowego.
44 Zawiadomienie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych Zawiadomienie o ujawnionych okolicznościach, wskazujących na naruszenie dyscypliny finansów publicznych składa niezwłocznie do właściwego rzecznika dyscypliny: kierownik jednostki sektora finansów publicznych, kierownik podmiotu niezaliczanego do sektora finansów publicznych, któremu przekazano do wykorzystania lub dysponowania środki publiczne, organ sprawujący nadzór nad jednostką sektora finansów publicznych, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, komisja stała organu stanowiącego samorządu terytorialnego, organ kontroli lub kierownik jednostki prowadzącej kontrolę jednostki sektora finansów publicznych, dysponent przekazujący środki publiczne jednostce sektora finansów publicznych lub podmiotowi niezaliczanemu do sektora finansów publicznych, organ założycielski jednostki sektora finansów publicznych
45 Czynności sprawdzające i postępowanie wyjaśniająceArt. 96 – 108 ustawy Na podstawie zawiadomienia rzecznik dyscypliny podejmuje czynności sprawdzające w celu stwierdzenia, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania wyjaśniającego.
46 Wniosek o ukaranie Art. 109 ustawy Z wnioskiem o ukaranie występuje rzecznik dyscypliny.
47 Postępowanie przed komisją orzekającąArt. 111 – 114 ustawy; Komisje orzekające badają swoją właściwość z urzędu. Przewodniczący komisji orzekającej dokonuje wstępnej kontroli wniosku o ukaranie. Posiedzenia i rozprawy Art. 115 – 137 ustawy
48 Komisja orzekająca orzeka na podstawie materiału dowodowego ujawnionego na rozprawie i rozstrzyga większością głosów. Głosowanie przeprowadza się oddzielnie dla każdej rozstrzyganej kwestii. Komisja orzekająca wydaje orzeczenie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych albo orzeczenie o uniewinnieniu, albo orzeczenie o umorzeniu postępowania.
49 Uzasadnienie orzeczenia powinno zawierać:Uzasadnienie orzeczenia sporządza się w terminie 21 dni od dnia ogłoszenia orzeczenia. Uzasadnienie orzeczenia powinno zawierać: 1) wskazanie faktów i okoliczności, które skład orzekający uwzględnił wydając rozstrzygnięcie o przypisaniu odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych albo uniewinnieniu, albo umorzeniu postępowania, a także 2) wskazanie faktów, które skład orzekający uznał za udowodnione lub nieudowodnione, wskazanie, na jakich w tym względzie oparł się dowodach, oraz wyjaśnienie, dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, o ile takie były przedstawione; 3) wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia; 4) przytoczenie okoliczności, które skład orzekający miał na względzie przy wymierzaniu kary albo odstąpieniu od jej wymierzenia, w tym w szczególności wskazanie okoliczności, które komisja uwzględniła przy wymiarze kary albo odstąpieniu od jej wymierzenia. Orzeczenie wraz z uzasadnieniem doręcza się stronom niezwłocznie po sporządzeniu uzasadnienia. Stronom służy odwołanie od orzeczenia.
50 Zażalenia i odwołania Art. 138 ustawy Zażalenie na postanowienie rzecznika dyscypliny wnosi się do Głównego Rzecznika. Zażalenie na zarządzenie i na postanowienie przewodniczącego komisji orzekającej wnosi się do Przewodniczącego Głównej Komisji Orzekającej. Zażalenie na postanowienie komisji orzekającej, na postanowienie Głównego Rzecznika oraz na postanowienie Przewodniczącego Głównej Komisji Orzekającej wnosi się do Głównej Komisji Orzekającej. Odwołanie od orzeczenia komisji orzekającej wnosi się do Głównej Komisji Orzekającej. Środek zaskarżenia, przysługujący w zakresie określonym w ustawie, wnosi się na piśmie, za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżane zarządzenie, postanowienie albo orzeczenie, w terminie 14 dni od jego doręczenia. W treści środka zaskarżenia należy określić, jakiego rozstrzygnięcia domaga się skarżący. Środek zaskarżenia wnoszony przez rzecznika dyscypliny lub obrońcę powinien zawierać także zarzuty stawiane zaskarżanemu rozstrzygnięciu. Z treści środka zaskarżenia powinno wynikać, czy jest on wnoszony na korzyść, czy na niekorzyść obwinionego. Rzecznik dyscypliny może wnosić środki zaskarżenia również na korzyść obwinionego.
51 Art. 139 ustawy Rzecznik dyscypliny lub Główny Rzecznik, który wydał zaskarżone postanowienie, a w pozostałych przypadkach - przewodniczący komisji orzekającej, po otrzymaniu środka zaskarżenia: 1) wydaje postanowienie o odmowie jego przyjęcia, jeżeli został on wniesiony po terminie lub przez osobę nieuprawnioną, albo 2) przekazuje je niezwłocznie, wraz z aktami sprawy, do rozpoznania w drugiej instancji.
52 W wyniku rozpoznania środka zaskarżenia organ odwoławczy co do zasady utrzymuje w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie lub uchyla je, w całości lub w części. Postanowienie i orzeczenie komisji orzekającej, od którego nie został wniesiony środek zaskarżenia, staje się prawomocne z dniem, w którym upływa termin wniesienia środka zaskarżenia.
53 Wykonywanie prawomocnych orzeczeń w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznychPrzewodniczący komisji orzekającej niezwłocznie przekazuje prawomocne orzeczenie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych: 1) obwinionemu; 2) kierownikowi jednostki, w której zatrudniony jest obwiniony; 3) kierownikowi jednostki, w której nastąpiło naruszenie dyscypliny finansów publicznych; 4) Przewodniczącemu Głównej Komisji Orzekającej. Jeżeli obwiniony jest kierownikiem jednostki sektora finansów publicznych, orzeczenie przekazuje się także organowi sprawującemu nadzór nad tą jednostką.
54 Skarga do sądu administracyjnego – przysługuje na:prawomocne orzeczenia i postanowienia Głównej Komisji Orzekającej kończące postępowania stronom przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Wniesienie skargi wstrzymuje wykonanie prawomocnego orzeczenia w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. na postanowienia Przewodniczącego Głównej Komisji Orzekającej, kończące postępowania, wydane w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie o odmowie przyjęcia środka zaskarżenia osobie, która złożyła ten środek zaskarżenia, przysługuje skarga do sądu administracyjnego.