1 FONTES IURIS Źródła prawa europejskiego

2 Pan zstąpił na g ó rę Synaj, na jej szczyt. I wezwał Mojżesza na szczyt g ó ry, a Mojżesz wstąpił [ … ] Wtedy m ó wił B ó g wszystkie te słowa: « Ja jestem Pan, tw ó j B ó g, kt ó ry cię wywi ó dł z ziemi egipskiej, z domu niewoli. Nie będziesz miał cudzych bog ó w obok Mnie! » [ … ] Rzekł nadto Pan do Mojżesza: «Te są prawa, które im przedstawisz [...] Jeśli kto tak uderzy kogoś, że uderzony umrze, winien sam być śmiercią ukarany [...] odda życie za życie, oko za oko, ząb za ząb, ręka za rękę [...] siniec za siniec [...] Jeśliby ktoś wypasł pole lub winnicę i wypuścił bydło, niszcząc cudze pole, wówczas wynagrodzi tym, co ma najlepsze na swoim polu i w swojej winnicy [...] Nie pozwolisz żyć czarownicy [...] Nie będziesz krzywdził żadnej wdowy i sieroty» [...] Pan rzekł do Mojżesza: «Wstąp do Mnie na górę i pozostań tam, a dam ci tablice kamienne, Prawo i przykazania, które napisałem».

3 Systemy bazowe prawo rzymskie germańskie prawo zwyczajowe prawo kanoniczne (Kościoła Katolickiego)

4 Systemy pośrednie prawo hebrajskie (Pismo Święte) prawo greckie/hellenistyczne nowożytne prawo natury

5 Systemy uzupełniające słowiańskie prawo zwyczajowe prawo bizantyjskie (w tym kanony prawosławne)

6 Interakcja systemów – prawo rzymskie OKRES ARCHAICZNY – do III w. B.C. OKRES PRZED KLASYCZNY – III do I w. B.C. OKRES KLASYCZNY - I w. B.C. do III w. OKRES PO KLASYCZNY - III do VI w. GRECKA I HELLENISTYCZNA TEORIA PRAWA CHRYSTIANIZACJA PRAWO KANONICZNE

7 Interakcja systemów – prawo kanoniczne (1/2) kształtuje się w Cesarstwie Rzymskim do VI w. rozwija się jako depozytariusz prawa rzymskiego – od VI do XI w. PRAWO RZYMSKIE PRAWO HEBRAJSKIE GERMAŃSKIE PRAWO ZWYCZAJOWE

8 Interakcja systemów – prawo kanoniczne (2/2) konstytuuje się jako system odrębny od prawa rzymskiego – XI-XII w. od XI w. rozwija się poprzez ustawodawstwo papieskie 1580 - CICan PRAWO RZYMSKIE PRAWO HEBRAJSKIE

9 Interakcja systemów – prawo germańskie (1/2) spisy germańskiego prawa zwyczajowego – od V w. rozwija się poprzez ustawodawstwo królewskie – od V w. PRAWO RZYMSKIE CHRYSTIANIZACJA PRAWO KANONICZNE

10 Interakcja systemów – prawo germańskie (2/2) od XII w. stopniowa recepcja prawa rzymskiego od XII w. przejmowanie instytucji prawa kanonicznego PRAWO RZYMSKIE PRAWO KANONICZNE od XVIII w. przyjmowanie koncepcji prawnonaturalnych NOWOŻYTNE PRAWO NATURY