1 FORMY ZAMIESZKANIA DLA SENIORÓWXIV Samorządowe Forum KAPITAŁU I FINANSÓW września 2016 JAKOŚĆ ŻYCIA SENIORÓW – INNOWACYJNE DZIAŁANIA SAMORZĄDÓW Jak budowac dla seniorów? Lokalna senioralna strategia mieszkaniowa FORMY ZAMIESZKANIA DLA SENIORÓW dr inż. arch. Iwona Benek Wydział Architektury POLITECHNIKA ŚLĄSKA LAB60+

2

3 OGÓLNY PODZIAŁ FORM ZAMIESZKANIADLA OSÓB STARSZYCH FORMY INDYWIDUALNE FORMY WSPÓLNE

4 FORMY INDYWIDUALNE MIESZKANIA SAMODZIELNEMIESZKANIA SAMODZIELNE Skierowane do osób starszych niewymagających opieki osobistej, medycznej; mogących żyć samodzielnie, szukających bezpieczeństwa udogodnień płynących z zamieszkania w społeczności często stanowią samodzielne jednostki mieszkaniowe w dowolnym domu mieszkalnym, mogą one być zgrupowane w jednym obiekcie (np. dom dla ludzi starszych) lub znajdować się w różnych domach, w większym kompleksie mieszkaniowym (np. na osiedlu). wyposażenie tych mieszkań powinno odpowiadać określonym przepisom; powinny być przystosowane dla wózka inwalidzkiego, całkowicie pozbawione barier architektonicznych, istniejące mieszkania własnościowe czy wynajmowane bardzo rzadko są odpowiednio dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, jednakże dzięki samodzielnemu zamieszkiwaniu umożliwiają maksymalną niezależność pod wieloma względami, osoby starsze chwalą sobie najbardziej życie, zamieszkiwanie właśnie w takich mieszkaniach. mieszkania własne

5 FORMY INDYWIDUALNE MIESZKANIA SAMODZIELNE

6 FORMY INDYWIDUALNE MIESZKANIA INDYWIDUALNE „POD OPIEKĄ” MIESZKANIA INDYWIDUALNE „POD OPIEKĄ” Skierowane do osób starszych niebędących w stanie żyć samodzielnie, ale nie potrzebujących również stałej, wykwalifikowanej opieki medycznej typ pośredni pomiędzy mieszkaniem samodzielnym, a ośrodkami opieki medycznej, przewidziana jest w nich opieka medyczno-socjalna, mogą być dostosowane do opieki nad osobami z chorobą Alzheimera czy innymi formami demencji. w zależności od wymagań, potrzeb mieszkańców większość Mieszkań z Opieką tworzy indywidualny plan usług, który jest regularnie uaktualniany, mieszkania powinny być wyposażone w odpowiednie systemy alarmowo-przywoławcze, umożliwiające wezwanie niezbędnej pomocy lub usługi pielęgniarskiej przez całą dobę. mieszkania chronione, projekty trans generacyjne, mieszkania asekurowane (assisted living)

7 FORMY WSPÓLNE WSPÓLNOTA MIESZKANIOWA (3 -15 osób)WSPÓLNOTA MIESZKANIOWA (3 -15 osób) Skierowana do osób starszych niewymagających opieki osoby starsze żyją samodzielnie we własnych pokojach, w wyodrębnionej jednostce mieszkalnej i wspólnie użytkują inne pomieszczenia (kuchnię, pokój dzienny, hol, taras, balkon, piwnice itp.) projekty trans generacyjne, mieszkania asekurowane (assisted living)

8 FORMY WSPÓLNE WSPÓLNOTA DOMOWA (mogą być liczniejsze od wspólnot mieszkaniowych) Skierowana do osób niewymagających opieki osobne mieszkania znajdujące się w jednym budynku lub kompleksie mieszkalnym (4-12 jednostek mieszkaniowych), wielkość mieszkań zależy od potrzeb lub wymagań mieszkańców, mieszkania mają połączenie telefoniczne z dyżurującą pielęgniarką, mieszkańcy mogą korzystać z systematycznej opieki lekarskiej, mają możliwość zlecania pracownikom, zatrudnionym w takim domu, wykonanie różnych czynności, tj. robienie zakupów, sprzątanie. projekty trans generacyjne, mieszkania asekurowane (assisted living)

9 FORMY WSPÓLNE WSPÓLNOTA SĄSIEDZKAWSPÓLNOTA SĄSIEDZKA Częściowo samodzielne wspólnoty mieszkaniowe przeznaczone są dla osób mających problemy z samodzielnym prowadzeniem gospodarstwa domowego (przynależność do wspólnoty jest częściowa; powrót do dobrej kondycji umożliwia ponowne osiągnięcie pełnej samodzielności osoby) mieszkańcy osiedla, bloku mieszkalnego lub ściśle określonego kompleksu mieszkaniowego mają stworzone warunki do nawiązania wspólnych kontaktów, programy wspólnego zamieszkiwania są częściowo uzależnione od wieku mieszkańców, mieszkańcy sami kształtują program i współdziałają przy opracowaniu projektu dla samodzielnie organizowanej wspólnoty mieszkaniowej, wspólnoty mieszkaniowe z zapewnioną pełną pomocą i opieką pielęgniarską korzystają z pomocy zewnętrznych zakładów zaopatrzeniowo-usługowych, w celu utrzymania na właściwym poziomie własnych gospodarstw domowych. projekty trans generacyjne, mieszkania asekurowane (assisted living), domy seniora

10 FORMY WSPÓLNE WSPÓLNOTY CIĄGŁEJ OPIEKI NAD OSOBAMI STARSZYMIWSPÓLNOTY CIĄGŁEJ OPIEKI NAD OSOBAMI STARSZYMI Kampusy mieszkaniowe zapewniające ciągłość opieki: od domów prywatnych, Mieszkania Niezależnego, do Mieszkania z Opieką, wreszcie Ośrodków Opieki Medycznej oferują seniorom niezależny tryb życia we własnych domach, dają również możliwość korzystania z usług związanych z Mieszkaniem z Opieką oraz wykwalifikowaną opiekę pielęgniarską, forma ta pozwala na starzenie się w „jednym miejscu”, oferują różnorodne usługi: sprzątanie, pranie, posiłki we wspólnych jadalniach, opiekę nad domem i terenem, bezpieczeństwo, programy socjalne, rekreacyjne i kulturalne. możliwość korzystania z usług medycznych: opieki osobistej i pomocy przy codziennych czynnościach, opieki pielęgniarskiej, rehabilitacji, opieki w hospicjum, specjalistycznej opieki nad osobami z chorobą Alzheimera. domy seniora

11 FORMY WSPÓLNE OŚRODKI OPIEKI MEDYCZNEJOŚRODKI OPIEKI MEDYCZNEJ Przeznaczone dla osób nie mogących żyć samodzielnie, wymagających stałej profilaktycznej, terapeutycznej oraz rehabilitacyjnej opieki pielęgniarskiej w stanach przewlekłych dostosowane są do opieki nad osobami z chorobą Alzheimera, demencją starczą, zapewniają indywidualną opiekę oraz zatrudniają specjalistyczny personel, przeszkolony w zakresie technik kontroli zachowań, są jednostkami zamkniętymi – nie chodzi tu o ograniczenie wolności pacjentów, tylko ograniczenie możliwości wyjścia poza oddział, posiadają indywidualne rozwiązania funkcjonalno-behawioralne, ze względu na swoiste potrzeby tej grupy pensjonariuszy, są całkowicie pozbawione barier oraz posiadają system alarmowo-przywoławczy, we wnętrzach znajdują się dodatkowe wskazówki orientacyjne w postaci obrazków, napisów, a brak nadmiernej dekoracji zmniejsza możliwość dezorientacji. domy pomocy społecznej, zakłady opiekuńczo-lecznicze

12 TENDENCJE W PROJEKTOWANIU DLA OSÓB STARSZYCHtworzenie warunków do utrzymania lub przywrócenia niezależności i samodzielności wykorzystanie założeń kształtowania środowiska terapeutycznego (healing environment) Środowisko terapeutyczne tworzą 3 zasadnicze czynniki (Ulrich 1991): - zapewnienie osobom starszym poczucia kontroli w zakresie uwarunkowań fizycznych i społecznych otoczenia, - zapewnienie odpowiedniego klimatu (wsparcia) społecznego – możliwość uczestniczenia w życiu społecznym, - wprowadzenie elementów pozytywnie oddziałujących, odwracających uwagę od stanu zdrowia, np. elementy przyrodnicze, sztuka, kultura, miejsca spotkań oraz wszelkie przejawy życia codziennego. aktywizacja społeczna osoby starszej - projektowanie stref i przestrzeni umożliwiających kontakty społeczne i udział czynny lub bierny w życiu

13 „Seniorzy na Górnym Śląsku”, 2012.Rodzaj mieszkania, w którym mieszkali respondenci.

14 „Seniorzy na Górnym Śląsku”, 2012.Struktura odpowiedzi: „Jak ocenia Pan(i) własną sytuację mieszkaniową?

15 OŚRODKI OPIEKI

16 Uwzględnienie potrzeb osób starszych w projekcie : Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Krajowej Polityce Miejskiej 2023, programach rewitalizacji oraz programach operacyjnych na lata (Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój i Regionalne Programy Operacyjne): - kształtowanie przestrzeni zgodnie z zasadą projektowania uniwersalnego, - konkurs Modelowa Rewitalizaja Miast (Ministerstwo Rozwoju),- w oparciu o programy rewitalizacji miast Łódź, Warszawa, Ełk, Wrocław, - wsparcie w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych poprzez finansowanie prokjektów z infrastruktury społecznej, - mieszkalnictwo wspomagane – wypracowanie standardów, - wsparcie związane ze zdrowym i aktywnym starzeniem się (poprawa dostępu do profilaktyki, rehabilitacji leczniczej, rozwój kadr

17 Informacja na temat warunków mieszkaniowych osób starszych oraz działań podejmowanych w obszarze optymalizacji zasobów mieszkaniowych wraz z towarzysząca infrastrukturą stosownie do specyfiki wyzwań zmieniającej się struktury wiekowej społeczeństwa: 1) w ramach programów rządowych wspierających budownictwo komunalne należy wymienić: - program budownictwa socjalnego - program społecznego budownictwa czynszowego 2) Przykłady dobrych praktyk: - Dom dla seniora – realizowany przez gminę- miasto Szczecin we współpracy ze szczecińskim TBS Sp. z o.o. (23 mieszkania o czynszu komunalnym, 1 mieszkanie chronione dla seniorów składające się z 4 pokoi o pow. 11,72 m2, 3 lokale użytkowe (DD Senior Wigor, DDPS, - Program dla osób starszych – Nie sami – realizowany przez gminę-miasto Stargard we współpracy ze Stargardzkim Towarzystwem Budownictwa Społecznego Sp. z o. oraz Stowarzyszeniem „Potrzebny Dom” (24 mieszkania), - Program dla osób starszych realizowany przez miasto Poznań we współpracy z Poznańskim Towarzystwem Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. (147 mieszkań), - Projekt Senior realizowany przez miasto Wrocław we współpracy z Towarzystwem Budownictwa Społecznego Wrocław Sp. z o.o. (57 mieszkań), - Program budowy mieszkań chronionych realizowany przez gminę- miasto Toruń wraz z Toruńskim TBS (60 mieszkań chronionych z przeznaczeniem dla osób starszych i niepełnosprawnych), - budowa mieszkań dla osób starszych realizowana przez Śremskie TBS (30 lokali).

18 WZORCOWE MIESZKANIE SENIORA

19 WZORCOWE MIESZKANIE SENIORA

20 MIESZKANIA ENKLAWA KRYSZTAŁOWA

21 DOM SENIORE SENIOR RESIDENT W MIKOŁOWIE

22