1 Funkcje nowoczesnej biblioteki w społeczeństwie wiedzyDariusz Grygrowski Uniwersytet Warszawski Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych

2 … inne spojrzenie na klasyczną definicję bibliotekiFunkcje wewnętrzne, czyli… … inne spojrzenie na klasyczną definicję biblioteki GROMADZENIE – pewnych dokumentów już się nie gromadzi, ale jednak ma się do nich dostęp OPRACOWANIE – już nie wszystko się opracowuje, coraz częściej korzysta się z pracy innych PRZECHOWYWANIE – nowe rodzaje dokumentów nie wymagają dużych przestrzeni magazynowych z UDOSTĘPNIANIE – udostępnianie już nie zawsze oznacza dawanie dokumentu do ręki

3 Funkcje zewnętrzne ? Integracja społeczna

4 Biblioteki pedagogiczne Biblioteki akademickieJacek Wojciechowski Uwagi o typologii bibliotek „Biblioteka” nr 5 „Aktualnie eksponuje się jako podstawowe informacyjne i edukacyjne oraz (rzadziej) rozrywkowe zadania bibliotek. Ale nie można przeoczyć jeszcze funkcji intelektualnej, estetycznej i substytutywnej, które biblioteki – pośrednicząc w procesach komunikacji – pełnią” (s ) estetyczna substytutywna rozrywkowa intelektualna edukacyjna informacyjna Biblioteki publiczne Biblioteki pedagogiczne Biblioteki szkolne Biblioteki akademickie

5 Paradoks I W społeczeństwie wiedzy, instytucje kojarzone z wiedzą i obsługujące ludzi chcących zdobywać wiedzę powinny się rozwijać, tymczasem…

6 Liczba bibliotek publicznych w Polsce1946 1950 1970 1990 1995 2000 2006 2008 934 4193 8621 10269 9505 8915 8591 8489

7 2007 – 1618!

8 Szkoły wyższe 1995 2001 2006 2008 Ogółem 179 310 445 455 Niepubliczne 80 195 315 324

9 a biblioteki szkół wyższych…Lata 1995 2001 2006 2008 Studenci 682 1719 1954 1937 a biblioteki szkół wyższych… Lata 1995 2001 2006 2008 Biblioteki szkół wyższych 1022 989 1005 988 Niewyraźny wzrost liczby bibliotek szkół wyższych nie proporcjonalny do wzrostu liczby niepublicznych szkół wyższych świadczy o tym, że czynniki wydające zgodę na otwarcie wyższej uczelni nie traktują posiadania biblioteki uczelnianej jako warunku sqn.

10

11

12

13 Biblioteki szkół wyższychBiblioteki naukowe Biblioteki naukowe 1995 2006 2008 Biblioteka Narodowa 1 Biblioteki szkół wyższych 1022 1005 988 Biblioteki PAN 115 82 77 Biblioteki JBR 97 89 94 Biblioteki publiczne 9 11 14 Biblioteki inne 30 31 29

14 Biblioteki naukowe w III RP1991 1995 2001 2006 2008 1204 1274 1225 1219 1203

15 Nie ilość, ale jakość?

16

17 Cel strategiczny programu Biblioteka +przekształcenie bibliotek w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury i informacji oraz ośrodki życia społecznego

18

19

20

21 i w przenośni i dosłownaOTWARTOŚĆ… i w przenośni i dosłowna

22

23

24 Raport o stanie automatyzacji bibliotek publicznych 2008Katarzyna Winogrodzka Raport o stanie automatyzacji bibliotek publicznych 2008

25

26

27

28 Socjalna biblioteka w liberalnym otoczeniu

29

30 Raport o stanie automatyzacji bibliotek publicznych 2008Katarzyna Winogrodzka Raport o stanie automatyzacji bibliotek publicznych 2008

31 Paradoks II W społeczeństwie wiedzy, instytucje kojarzone z wiedzą i obsługujące ludzi chcących zdobywać wiedzę powinny być w większym stopniu wykorzystane i odwiedzane, tymczasem…

32 "Potrzeba odwiedzania bibliotek będzie zanikać, gdy technologia pozwoli na dostarczanie usług bibliotecznych wprost do biur i domów.” „Biblioteki lokalne będą traciły na znaczeniu, a nawet całkiem zanikną, jak tylko indywidualni użytkownicy uzyskają dostęp do źródeł informacji bezpośrednio przez łącza telekomunikacyjne, bez względu, gdzie by te źródła się znajdowały." F.W. Lancaster: Libraries and librarians in an age of electronics. Arlington 1982, s

33 Spadek liczby odwiedzin w BN 2,2% 6,0% 5,5% 7,5%

34

35 Udostępnienia w bibliotekach zakładowych BUWRok/usługa 2004 2005 2006 2007 2008 Udostępnianie Czytelnie Wypożyczalnie

36

37 Na szczęście dla bibliotekarzyInternet jest częściowo komercyjny W bibliotecznej sieci można dostać za darmo to, za co w pozabibliotecznej sieci trzeba zapłacić.

38

39

40

41 "Czy i jaki kanon księgozbiorów?"Jerzy Maj "Czy i jaki kanon księgozbiorów?" „Należy ograniczyć udział najbardziej klasycznej klasyki, zwłaszcza rodzimej, bo ta jest i będzie coraz bardziej dostępna w formie zdigitalizowanej ; zwiększyć udział nowszej klasyki, do której prawa autorskie jeszcze nie wygasły…” (s. 13)

42 Cel strategiczny programu Biblioteka +przekształcenie bibliotek w nowoczesne centra dostępu do wiedzy, kultury i informacji oraz ośrodki życia społecznego

43 Wizyta w bibliotece niekoniecznie oznacza uprawianie czytelnictwa

44

45 „Społeczny zasięg książki w Polsce w 2008 roku”K. Wolff „Społeczny zasięg książki w Polsce w 2008 roku” „Podstawowym zadaniem bibliotek publicznych, zdaniem większości badanych (71%), winno być wypożyczanie książek do domu. Na możliwość czytania na miejscu w bibliotece książek oraz czasopism wskazało, odpowiednio: 39% i 31%.” (s )

46 75% mieszkańców wsi powyżej 15 lat w ogóle nie zagląda do bibliotek. (s. 113)Spośród tych 25%, którzy odwiedzają biblioteki, (wśród których większość stanowią uczniowie) aż 89% ogranicza się do wypożyczenia książki do domu. Tylko 18% korzysta z książek w bibliotece. (s. 114)

47

48 Magiczne słowo "lokalność""community info"

49 Nie tylko informacja !

50 „Syndrom Petryfikacji”J. Wojciechowski „Syndrom Petryfikacji”

51

52 …ale bez przesady z dostojeństwemŚwiątynia wiedzy… …ale bez przesady z dostojeństwem