1 Czy gatunki obce żyjące w Bałtyku stanowią zagrożenie dla jego rodzimych mieszkańców?

2 Gatunki rodzime Gatunek rodzimy (autochtoniczny) - gatunek miejscowy, szczególny dla danego ekosystemu, zbiorowiska lub siedliska. Gatunek rodzimy stanowi skład danej biocenozy i występuje na pewnym obszarze geograficznym.

3 Gatunki rodzime Kręgowce - ssakiFoka szara Foka pospolita Foka obrączkowana Morświn

4 Gatunki rodzime Kręgowce - ssakiszprot śledź flądra (stornia) dorsz

5 Gatunki rodzime Bezkręgowce – małżeRogowiec bałtycki Omułek jadalny Małgiew piaskołaz Sercówka pospolita

6 Gatunek obcy to gatunek, który przy bezpośrednim lub pośrednim udziale człowieka, w sposób celowy lub przypadkowy został przeniesiony (introdukowany) poza obszar, w którym występuje w sposób naturalny.

7 Gatunki obce W Morzu Bałtyckim zamieszkują gatunki obce, które zostały przeniesione poprzez: introdukcję – organizm obcy celowo wprowadzony do naturalnego środowiska przez ludzi (np. akwarystów) zawleczenie – organizm obcy przypadkowo przywleczony (np. przez statki)

8 Gatunki obce a obce inwazyjneZanim jednak przejdziemy do wpływu gatunków obcych na rodzimą przyrodę warto zastanowić się, które gatunki są obce, które obce inwazyjne? Które gatunki mogą stanowić realne zagrożenie dla naszej fauny czy flory? Wielu przybyszów na tyle wrosło w rodzimy krajobraz, że nie traktujemy ich jako obcych.

9 Gatunki obce inwazyjneInwazyjny gatunek obcy to gatunek obcy, który wywiera negatywny wpływ na rodzime gatunki, siedliska lub ekosystemy.   Gatunki inwazyjne uważane są za jedno z największych zagrożeń dla różnorodności biologicznej.

10 Gatunki obce Przykładem gatunków obcych w Bałtyku są:Wioślarka kaspijska Krabik amerykański Krewetka atlantycka Pąkle Krab wełnistoszczypcy (wełnistoręki) Babka bycza

11 Wioślarka kaspijska charakterystykapierwotna ojczyzna gatunku: Morze Kaspijskie, Azowskie i Morze Czarne, w Polsce gatunek ten stwierdzono po raz pierwszy pod koniec lat 90 ubiegłego stulecia, występuje w Zatoce Gdańskiej, w rejonie portu gdyńskiego oraz w Zalewie Wiślanym i w rejonie portu rybackiego w Helu.

12 Wioślarka kaspijska charakterystykachitynowy pancerz, długość 1,8 mm – 2,1 mm, zwana „pchłą wodną”, jest zjadana przez duże ryby planktonożerne (śledzia, ciernika, stynkę i ukleję).

13 Wioślarka kaspijska zagrożeniaWioślarka kaspijska jest drapieżnikiem, jest bardzo żarłoczna, tam gdzie występuje masowo, zmniejszyła się liczebność skorupiaków rodzimych, konkuruje o pokarm z małymi rybami planktonożernymi, utrudnia połowy

14 Wioślarka kaspijska zagrożeniaw niektórych rejonach opanowanych przez wioślarkę kaspijską połowy ryb wyraźnie się zmniejszyły, może także utrudniać wędkowanie, bo połączone ze sobą skorupiaki przyczepiają się do żyłki i nie można jej zwijać, Wioślarka osadza się w wielkich ilościach na sieciach, przez co powoduje duże straty w rybołówstwie.

15 Krabik amerykański charakterystykagatunek inwazyjny, niewielki skorupiak mogący osiągnąć maksymalną wielkość 20 mm jest szaro-żółty, ma białe masywne szczypce i długie odnóża, lubi kamieniste podłoże, jest jednym z trzech spotykanych krabów w Morzu Bałtyckim,

16 Krabik amerykański charakterystykaojczyzną krabika amerykańskiego są atlantyckie wybrzeża Ameryki Północnej i Zatoki Meksykańskiej, został zawleczony z wodami balastowymi, krabika amerykańskiego znaleziono po raz pierwszy w Zalewie Wiślanym, można go trzymać w domowym słonowodnym akwarium

17 Krabik amerykański zagrożeniastanowi zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkuruje z gatunkami, a także przyczynia się do wyginięcia gatunków miejscowych, filtrując wodę wyłapuje plankton, zabiera pokarm omułkom

18 Krabik amerykański zagrożeniajest pokarmem dla ryb takich jak: babki, węgorzyce  czy stornie, ze względu na skuteczne zasiedlenie przez ten gatunek wybrzeży Bałtyku południowego i dużą liczebność populacji, zwalczanie tego gatunku jest niemożliwe.

19 Krewetka atlantycka charakterystykaKrewetka atlantycka jest zwierzęciem wszystkożernym, żywi się glonami, drobnymi skorupiakami niewielkimi zwierzętami z larwami ryb włącznie, same są łupem dla wielu gatunków ryb, jak węgorz, okoń, babka bycza, płoć, szczupak, sandacz czy węgorzyca.

20 Krewetka atlantycka zagrożeniaKrewetce atlantyckiej przypisuje się wypieranie rodzimej krewetki bałtyckiej, zastępuje ona ten gatunek na prawie wszystkich stanowiskach, na obszarach pierwotnego występowania krewetki atlantyckiej żyją obok niej równolegle populacje krewetki bałtyckiej.

21 Pąkle charakterystykaciało pąkli otoczone jest pancerzykiem zbudowanym z płytek wapiennych, jest przykryte wieczkiem odnóża pąkli - przekształcone w pierzaste wąsy - są wysuwane

22 Pąkle zagrożenia filtrując wodę wyłapują plankton i zabierają pokarm omułkom osadzają się na kadłubach statków, powierzchnie burt stają się chropowate i stawiają opór wodzie, na 1 m2 burty może znajdować się ok 4000 pąkli

23 Krab wełnistoszczypcy (wełnistoręki) charakterystykaszerokość pancerza dorosłych osobników wynosi mm, czasem może dochodzić do 100 mm, jest wszystkożerny, żywi się głównie roślinami, a także bezkręgowcami

24 Krab wełnistoszczypcy (wełnistoręki) zagrożeniaKrab wełnistoszczypcy wypiera inne gatunki skorupiaków z terenów, na których się znajduje, niszczy sieci rybackie i rośliny wodne, jest uznawany za gatunek szkodliwy, ale nie są znane skuteczne sposoby jego zwalczania, niszczy umocnienia wałów przeciwpowodziowych, wpada w pułapki ustawione przez rybaków

25 Babka Bycza charakterystykado wód Bałtyku prawdopodobnie została zawleczona z rejonu Mórz: Czarnego, Kaspijskiego lub Azowskiego, w wodach balastowych statków, w Polsce jest inwazyjnym gatunkiem obcym. Pierwszy okaz u wybrzeży Bałtyku zanotowano w 1990, obecnie występuje w Zatoce Gdańskiej, wzdłuż polskiego wybrzeża Bałtyku,

26 Babka bycza charakterystykażyje na głębokościach do 20 m (w Morzu Kaspijskim do 70 m). Najlepiej rozwija się w wodzie o temperaturze 4–20 °C, choć toleruje zakres temperatur od 0 do 30 °C. toleruje wody o niskiej zawartości tlenu, osiąga 24,6 cm długości.

27 Babka bycza charakterystykapochodzenie samej nazwy: „bycza” nawiązuje do charakterystycznego kształtu głowy, nieproporcjonalnie dużej w stosunku do reszty ciała. „byczkami” określa się kilka konsumpcyjnych gatunków babki, często sprzedawanych potem w puszkach jako byczki. wcześniejsze nazwy tego gatunku to babka śniadogłowa, barczysta oraz nowsze jak babka obła czy czarnopyska.

28 Babka bycza zagrożeniaProblemem jest zjadanie przez nią małży: omułka oraz rogowca bałtyckiego– oba te gatunki stanowią główny pokarm babki, w ciałach małży akumulują się duże ilości soli metali ciężkich, trafiających do Bałtyku wraz z zanieczyszczonymi rzekami, zjadanie większej ilości małży oznacza, że znacznie więcej tych szkodliwych substancji zostanie włączonych do kolejnych ogniw łańcucha pokarmowego, akumulując się w ciałach kolejnych organizmów.

29 Babka Bycza zagrożeniaBabka jest rybą drapieżną, polującą przede wszystkim na bezkręgowce denne, najczęściej odżywia się małżami, krewetkami i wieloszczetami, nie gardzi narybkiem oraz mniejszymi rybami strefy przydennej, konkuruje z wieloma rodzimymi gatunkami (w tym cennymi gospodarczo) o dostępne zasoby pokarmowe,

30 Babka bycza zagrożeniaredukuje pogłowie rodzimych gatunków, ma wpływ na bezpośrednią redukcję populacji wielu gatunków mniejszych ryb (np. ciernik, mniejsze gatunki babki) oraz narybku ryb większych, naturalnych wrogów w Bałtyku ma niewielu: przetrzebiona populacja dorsza czy okonia nie może skutecznie regulować jej liczebności.

31 Babka Bycza zagrożeniaBabka bycza mimo, że jest gatunkiem konsumpcyjnym (łowiona średnio w ilości 50 kg dziennie przez kuter) nie znajduje szerszego zainteresowania na rynku, z ptaków jedynie kormorany i czaple włączyły babkę do swej diety, to wszystko jednak zbyt mało, by przetrzebić populację intruza.

32 Stanowią zagrożenie czy nie?Z naszych badań wynika, że duże zagrożenie dla gatunków rodzimych stanowią: babka bycza, kraby i wioślarka kaspijska Większość gatunków obcych, a jest ich około 100 zasymilowało się z gatunkami rodzimymi i nie stanowią zagrożenia.

33 Wizyta w Akwarium GdyńskimDużo informacji na temat gatunków obcych pozyskaliśmy uczestnicząc w warsztatach w Akwarium Gdyńskim

34 Źródła, z których korzystaliśmy informacje i zdjęcia hel.ug.edu.pl notatki i zdjęcia z warsztatów w Akwarium Gdyńskim

35 Prezentację przygotowali:Dziękujemy za uwagę Prezentację przygotowali: Krzysztof Kreft, Jakub Byś, Marta Wesołowska, Karolina Kędzierska, Wit Maniewski, Grzegorz Chabrzyński, Julia Bandzerewicz, Patryk Adamczyk Uczniowie SP nr 12 w Gdyni