1 Generał Mariusz Zaruski

2

3 Mariusz Zaruski Urodził się 31 stycznia 1867 r.w Domanowie na Podolu, dzisiejsza Ukraina. Rodzina Zaruskiego: ojciec - Seweryn, matka - Eufrozyna Iwańska bracia - Stanisław i Bolesław Dziadek żona - Izabela Kietlińska.

4 Życiorys w pigułce Generał Mariusz Zaruski był pionierem polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego, generałem brygady Wojska Polskiego, taternikiem. Fotografikiem, malarzem, poetą i prozaikiem. Marynarzem, żeglarzem i podróżnikiem. Założył Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR) i był jego pierwszym naczelnikiem przez 6 lat. Zmarł 8 kwietnia 1941 roku w Chersoniu (Ukraina). Żył 74 lata.

5 Dzieciństwo Generał Zaruski urodził się w czasach kiedy Polski nie było na mapie Europy. Po rozbiorach Polski Podole znalazło się w zaborze rosyjskim. Dzieciństwo Mariusza przypadło na okres okrutnych prześladowań ludności polskiej po upadku powstania styczniowego, w którym brali udział jego ojciec i stryj. Na szczęście ojcu Mariusza udało się uniknąć zesłania, rodzina Zaruskich przetrwała nierozbita i Mariusz miał dobre, pogodne dzieciństwo.

6 Szkoła Rodzice ogromną wagę przykładali do zachowania polskości, nie dopuścili do rusyfikacji swoich synów. Sąd też kiedy młody Mariusz zaczął uczęszczać do gimnazjum w Kamieńcu Podolskim, gdzie trafił pod opiekę stryja, zaangażował się wraz z nim w działalność konspiracyjną. Po śmierci ojca domostwo w Dumanowie zostało zlikwidowane i rodzina przeniosła się do Odessy.

7 Mariusz Zaruski 3-4 – latek student w Odessie

8 Pobyt w Odessie Mariusz wstąpił na wydział matematyczno – filozoficzny uniwersytetu. Już wtedy było wiadomo, że posiada wszechstronne zainteresowania. Jako Polak, syn i wnuk powstańca rozpoczął ożywioną działalność patriotyczną, organizował związek walki czynnej z caratem. Był jednak realistą i wiedział, że należy inaczej walczyć. W Odessie działała szkoła gimnastyki, prowadzona przez Czecha - Nowaka, w której tak naprawdę młodzi ludzie przygotowywali się do walki zbrojnej. Zaruski czynił to bardzo aktywnie, a gimnastyka stała się jego drugą naturą. Uprawiał ją przez ponad 50 lat zawsze i wszędzie: w górach, na morzu, na wojnie, w więzieniu.

9 Zesłanie Zaruskiego Za działalność patriotyczną Zaruski został aresztowany w 1894 r. a rok póżniej zesłany na 5 lat do Archangielska (północ Rosji, nad Morzem Białym). Miał status zesłańca na wolnej stopie (zobowiązywało go to do regularnego stawiania się na komisariacie miejscowej policji). Pod słowem honoru dostał pozwolenie na odbywanie podróży morskich. Morze Białe Archangielsk

10 Drogę z Odessy do Archangielska przebył w warunkach typowych dla zesłańców w Rosji: w trudzie, zimnie, chorobie. Nocował w brudnych więzieniach. Tę męczeńską podróż przebył bez większych komplikacji, a to dzięki swej dużej sprawności fizycznej. Warunki zesłańców

11 Powrót do Odessy Po odbyciu kary wrócił na dwa lata do Odessy, do matki. Tutaj poznał swoją przyszłą żonę, Izabelę. Po ślubie opuścił Rosję, w 1901 r. przybył do Krakowa i rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych. Równolegle ze studiami brał czynny udział w życiu społecznym. Akademię ukończył z wynikiem bardzo dobrym. W 1904 r. Zaruscy przenoszą się do Zakopanego.

12 Kariera wojskowa (od szeregowca do generała brygady Wojska Polskiego)W latach , Zaruski odbył ochotniczą służbę wojskową w artylerii armii carskiej i po zdanym egzaminie, został chorążym rezerwy. W Zakopanem zaangażował się w działalność Związku Walki Czynnej, który w 1912 roku został zalegalizowany przez władze Austrii jako Związek Strzelecki.

13 Mariusz Zaruski, rotmistrz I Pułku Ułanów Legionów Polskich, ok. 19155 sierpnia 1914 (8 dni po wybuchu I Wojny Światowej ) - Zaruski wyrusza na wojnę na czele zakopiańskiej kompanii strzelców. 23 sierpnia w Kielcach wstępuje jako szeregowiec do 1 pułku ułanów. 22 grudnia mianowanie Zaruskiego oficerem II rangi i komendantem Szkoły Narciarskiej Polskich Legionów (przez Władysława Sikorskiego - przewodniczącego Departamentu Wojskowego w Naczelnym Komitecie Narodowym)

14 Porucznik Mariusz Zaruski ułan Legionów Polskich Sławków 1915

15 Grupa ułanów legionowych w czasie odpoczynku. Z prawej strony MGrupa ułanów legionowych w czasie odpoczynku. Z prawej strony M. Zaruski. w grudniu zostaje dowódcą dywizjonu przejmuje dowództwo I pułku ułanów. W październiku zostaje uwięziony przez Niemców w Przemyślu po kryzysie przysięgowym (jako oficer legionów odmówił złożenia przysięgi państwom centralnym). W grudniu zostaje zwolniony z więzienia, wstępuje do Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). Piłsudski mianuje Zaruskiego na komendanta POW.

16 Zaruski na służbie listopada Zaruski wstępuje do Wojska Polskiego. 15 listopada generał Rydz-Śmigły mianuje Zaruskiego na majora. 1919 Naczelny Wódz Józef Piłsudski mianuje Zaruskiego na dowódcę 11 pułku ułanów. Zaruski walczy na froncie litewsko-białoruskim. W kwietniu zdobywa dworzec kolejowy w Wilnie – z tym czynem wiąże się nadany mu order Virtuti Militari V klasy.

17

18 czerwca Zaruski awansuje na pułkownika i kilka miesięcy pracuje w Sekcji Jazdy Ministerstwa Spraw Wojskowych. kwietnia rozkazem Marszałka znów zostaje mianowany dowódcą 11 pułku ułanów. Od 1 września przechodzi do   dyspozycji Ministerstwa Spraw Wojskowych z  przeznaczeniem do rezerwy lub na emeryturę. Jesienią zostaje mianowany dowódcą 23 pułku Ułanów Grodzieńskich. Sztandar 11. Pułku Ułanów

19 - Zaruski zostaje powołany na stanowisko generalnego adiutanta Prezydenta RP, Stanisława Wojciechowskiego. 15 sierpnia awansuje do stopnia generała brygady. Mariusz Zaruski u boku prezydenta RP

20 Zjazd byłych żołnierzy 1. Pułku. Ułanów Legionowych ("beliniaków")Zjazd byłych żołnierzy 1. Pułku Ułanów Legionowych ("beliniaków") w Warszawie 1934 r. kwietniu przechodzi Zaruski w stan spoczynku, oficjalnie z powodu wieku.

21 Order Wojskowy Virtuti MilitariOdznaczenia Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1922) Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (POŚMIERTNIE) Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych – pięciokrotnie (po raz pierwszy w 1921) Złoty Krzyż Zasługi (1925) Medal Pamiątkowy za Wojnę Krzyż Komandorski Legii Honorowej (Francja) Order Wojskowy Virtuti Militari

22 Krzyż Komandorski z Gwiazdą ŚwKrzyż Komandorski z Gwiazdą Św. Sawy (Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców) Krzyż Komandorski Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja) Krzyż Komandorski Orderu Oranje-Nassau (Holandia) Krzyż Komandorski Orderu Rycerskiego Świętego Sylwestra (Watykan) Krzyż Komandorski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia) Krzyż Komandorski Królewskiego Orderu Miecza (Szwecja)

23 Wielka pasja - góry Prawdopodobnie miłość do gór narodziła się u Mariusza Zaruskiego już podczas zesłania, kiedy to podczas rejsów niejednokrotnie odwiedzał wybrzeża Norwegii, robił wypady w głąb lądu i podziwiał piękno krajobrazu Gór Skandynawskich.

24 Pobyt w Zakopanem w latach 1904-1914Generał przebywał w Zakopanem zaledwie przez 10 lat, mieszkał z żoną Izabelą w willi „Krywań” (żona prowadziła pensjonat) i zamienił na ten czas morze na góry, a Tatry zawładnęły nim niemniej silnie jak żywioł morski. Zrobił dla tych gór bardzo wiele. Willa „Krywań” przy ul. Ogrodowej (obecnie Zaruskiego)

25

26 Działalność społecznaRozpoczął tutaj ożywioną działalność społeczną i sportową. Torował szlaki turystyczne w górach, prowadził wycieczki, szkolił młodych przewodników, pisał artykuły, był współredaktorem pisma “Zakopane”. Tytułowa strona pisma Zakopane

27 Narty Dbał również o popularyzację narciarstwa. Widział w nim przyszłość Zakopanego. W 1907 roku prowadził jeden z pierwszych w Polsce kursów narciarskich. Wspólnie z Barabaszem i Karłowiczem był twórcą Zakopiańskiego Oddziału Narciarzy.

28 W Zakopanem Zaruski działał w towarzystwie "Sokół” i prowadził zajęcia na Uniwersytecie Latającym. Uczestniczył w letnich i zimowych wyprawach górskich. Był autorem kilkunastu pionierskich letnich dróg na jedne z najtrudniejszych tatrzańskich szczytów.

29 Szczególnie interesował się Giewontem, dokładnie opisał dwanaście wiodących na nią dróg i ich różnych wariantów. Na Gubałówce – w oddali Giewont

30 WSPINACZKA Największe osiągnięcia Zaruski odniósł w dziedzinie taternictwa zimowego - jako pierwszy zdobył ponad 20 szczytów, w 1904 roku pierwszy wszedł na Giewont, Kopę Magury, Liliowe, Pośrednią i Skrajną Turnię. Na pierwszym planie M. Zaruski

31 na Zaworach 1908 Dokonał między innymi przełomowych dla polskiego narciarstwa wypraw na Zawrat i Kozi Wierch (w 1907), na Kościelec ze Zdybem (1911 r.), trudnych zimowych wejść na Pośrednią i Skrajną Turnię, Kozie Czuby, Orlą Basztę

32 Zaruski z żoną na wyprawie górskiej

33 M. Zaruski z towarzyszami podczas zimowej wspinaczki na Świnicę.

34 Mariusz Zaruski przed wyruszeniem na kilkudniową wyprawę narciarską w Tatry

35 Był aktywnym działaczem Towarzystwa Tatrzańskiego i za życia postawił po sobie pomnik – Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe.

36 Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe założył w 1909 rokuTatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe założył w 1909 roku. Zaruski sam opracował statut Pogotowia, zasady działania, regulamin i rotę przysięgi.

37 Wyprawa ratownicza

38 Wreszcie – pisał przewodniki narciarskie, a jego książka „Na bezdrożach tatrzańskich” była niezwykle ważną lekturą dla pokoleń polskich taterników i narciarzy w latach 20 i 30.

39 W sumie Mariusz Zaruski dokonał wielu pierwszych wejść zimowych i narciarskich w Tatrach, a ponadto był narciarzem z "charakterem", jak o nim mówiono w środowisku zakopiańskim. Niech wieść grzmi na morza, lądy, Żem ja Tatry wziął w swe rządy, Jako Herod niech zasłynę, Choć mam dziwną może minę: Zamiast brody – wąsik mierny, Bom ja Herod jest moderny – Miast zasiadać gdzieś na tronie, Po tatrzańskich turniach gonię. Jam jest Tatr gospodarz prawny, Jam taternik, narciarz sławny, Jam marynarz, pejzażysta, Mam talentów chyba trzysta! Takimi słowy pasowano Mariusza Zaruskiego na „króla Tatr” w szopce Stanisława Hirschla, drukowanej w kolejnych numerach „Zakopanego” z przełomu 1912/1913 r.

40 Morze i żeglarstwo Generał Mariusz Zaruski

41 Pierwsze spotkanie z morzem – Odessa 1885 r.W Odessie, czasie studiów zetknął się po raz pierwszy z morzem. Zakochał się w nim i pozostał mu wierny do końca życia. Podczas wakacji zaciągnął się jako wolontariusz na okręty Rosyjskiego Towarzystwa Żeglugi i Handlu i Floty Ochotniczej w charakterze prostego marynarza. Odbył podróże do Chin, Japonii, Egiptu, Indii, Syrii. Na żaglowcu „Mewa”, jako marynarz, wykonywał najgorsze prace: sprzątał pomieszczenia sanitarne, szorował pokłady, obierał ziemniaki w kambuzie. Po powrocie z rejsu studiował i pogłębiał wiedzę morską, przygotowując się do zawodu marynarza. Codziennie obserwował morze i utrwalał je na płótnie.

42 Zesłanie – Archangielsk 1895 r.W Archangielsku Zaruski czynił starania o zezwolenie na pływanie i uzyskał zgodę. Zgodę otrzymał na słowo honoru. Wypłynął do Norwegii na statku, który podczas rejsu uratował przed zatonięciem. Armator statku wysłał go później na naukę do szkoły morskiej, gdzie Mariusz Zaruski uzyskał tytuł szturmana żeglugi kabotażowej. Po ukończeniu nauki został kapitanem statku "Nadieżda” i pływał po morzach arktycznych. Fotografia Generała Zaruskiego na statku "Nadzieja"

43 Zesłanie Z tego okresu pochodzi również seria sonetów autorstwa Zaruskiego - "Sonety morskie", "Sonety Żeglarskie" i "Sonety polarne" w których wyrażał swój wielki podziw i miłość do morza. Żegluga po wodach Oceanu Lodowatego uformowała psychikę i charakter M. Zaruskiego. Spokojny i opanowany, czujny na niebezpieczeństwo, wrażliwy na piękno przyrody, zahartowany fizycznie, odporny na trudy.

44 Powrót do Polski Po zesłaniu Zaruski wziął ślub z Izabelą Kietlińską w 1901 roku. Młode małżeństwo podjęło decyzję o powrocie do kraju. Zamieszkali w Krakowie, gdzie Zaruski zaangażował się w działalność społeczną. Rozpoczął pracę nad pisaniem podręcznika "Współczesna żegluga morska". Ozdobiona ilustracjami Zaruskiego książka, wywarła wpływ na rozwój polskiego żeglarstwa. Po powrocie z zesłania kończy się jego przygoda z morzem, wróci do niej dopiero na emeryturze.

45 Powrót nad morze W 1904 osiedlił się w Zakopanem, gdzie oddał się drugiej swojej pasji – górom. Potem nadeszła wojna, walka w legionach, służba Ojczyźnie. Nad morze trafił generał Zaruski dopiero w roku kiedy to został powołany na stanowisko starosty morskiego na wybrzeżu.

46 Starosta morski - 30 października 1926 roku nominowano Zaruskiego starostą morskim na Wybrzeżu

47 Popularyzacja żeglarstwaNa emeryturze poświęcił się całkowicie działalności propagandowej i organizacyjnej na rzecz zrozumienia przez Polaków wartości morza w aspekcie gospodarczym i moralno-politycznym. Propagował sport żeglarski i modę na jachting morski. Dążył do realizowania praktycznego morskiego wychowania młodego pokolenia. Wraz z Antonim Aleksandrowiczem zorganizował Yacht Klub Polski i wpłynął na zaopatrzenie go w pierwszy w kraju pełnomorski jacht, nazwany „Witeź”. Był też pierwszym komandorem YKP. Z jego też inicjatywy powstała Liga Morska i Kolonialna.

48 Liga morska i kolonialnaOd 1930 roku Zaruski kierował też polską Ligą Morską i Kolonialną . W ramach tej organizacji społecznej (działała do 1939 roku) prowadzono m.in. zbiórki pieniędzy na Fundusz Obrony Morskiej, z którego zbudowano okręt podwodny ORP Orzeł. ORP Orzeł

49 Komitet Floty NarodowejBył faktycznym twórcą Komitetu Floty Narodowej, z którego składek kupiono m.in. żaglowiec „Dar Pomorza”. Był projektodawcą Inspektoratu Wychowania Morskiego Młodzieży. Zorganizował Morską Komisję Terminologiczną z udziałem przedstawicieli Akademii Umiejętności, Marynarki i uniwersytetów, która opracowała i wydała drukiem sześć zeszytów Słownika Morskiego polsko-angielsko-francusko-niemiecko-rosyjskiego.

50 Generalny komisarz Komitetu Floty Narodowej generał Mariusz Zaruski na audiencji u prezydenta RP Ignacego Mościckiego .

51 Pisarz marynista W związku z nasilającym się kryzysem gospodarczym idea budowy silnej floty straciła poparcie i 10 marca 1932 roku uchwałą Sejmu rozwiązano Komitet Floty Narodowej. Zawiedziony Zaruski powrócił do domu i zajął się pisaniem poradników żeglarskich, opowiadań marynistycznych i felietonów do gazet krajowych.

52 "Szkoła Zaruskiego" Ważną częścią działalności Zaruskiego było szkolenie młodych kadr. Od 1929 roku kierował on wyszkoleniem żeglarskim w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Wówczas został kierownikiem i głównym instruktorem ośrodka szkoleniowego w Jastarni. Pełnił tę funkcję przez trzy letnie sezony. Przez "Szkołę Zaruskiego” przeszła ogromna liczba młodych chłopców i dziewcząt – żeglarzy, studentów, harcerzy. Dwa lata później został prezesem Polskiego Związku Żeglarskiego.

53 Harcerstwo Zaruski był również zaangażowany w rozwój harcerstwa wodnego w Polsce po I wojnie światowej. Po odzyskaniu niepodległości w Wejherowie utworzono ośrodek szkolenia harcerzy wodnych. W roku 1930 roku istniało już 26 drużyn wodniackich, skupiających 830 harcerzy. Harcerki i harcerze byli uczestnikami kursów organizowanych przez Zaruskiego.

54 W 1934 roku harcerze przeprowadzili zbiórkę pieniędzy, z której zakupili szkuner "Petrea" – nazwę zmieniono na "Zawisza Czarny"

55 "Zawisza Czarny" Harcerzom na Zawiszy brakowało kapitana. Poszukiwali człowieka doświadczonego i potrafiącego pracować z młodzieżą. Taką osobą był Mariusz Zaruski, który stanowisko kapitana jachtu Głównej Kwatery Harcerzy ZHP objął 3 maja Do sierpnia 1939 roku "Zawisza Czarny” wypłynął w 26 rejsów.

56 Mariusz Zaruski - kapitan harcerskiego szkunera "Zawisza Czarny", przy sterze na pokładzie żaglowca

57 Pod żaglami Zawiszy 

58 Na Zawiszy

59 Izabela Zaruska na pokładzie Zawiszy 1938 r.

60 Żaglowiec Zaruski – w hołdzie generałowi Mariuszowi Zaruskiemu

61 Historia Żaglowca Podczas wojny żaglowiec służył pod szwedzką banderą i pod szwedzką nazwą: KRYSWSAREN. W 1945 roku został przekazany Polsce i zmieniono mu imię na Generał Zaruski, ale w 1948 roku znowu został przemianowany na MŁODĄ GWARDIĘ. W 1957 roku powrócił do dawnej nazwy. Przez wiele lat żaglowiec pływał z młodzieżą po wielu morzach.

62 Żaglowiec Generał ZaruskiSTS Generał Zaruski, od 2008 roku jest flagową jednostką Miasta Gdańska i spadkobiercą idei gen. Mariusza Zaruskiego o kształceniu żeglarskim Polaków oraz pracy edukacyjnej i profilaktycznej z młodzieżą. Służy też programom międzynarodowej wymiany młodzieży i promowaniu wolontariatu.

63 „Gen. Zaruski” po remoncie

64 Wymiary żaglowca » Długość kadłuba - 25,32 m
 » Szerokość - 5,88 m
 » Zanurzenie - 3,26 m » Powierzchnia ożaglowania m²
 » Załoga - 25 osób
 » Rok budowy 
 » Typ - kecz gaflowy
 » Właściciel - Miasto Gdańsk


65 Basen jachtowy w Gdyni

66 Pomnik Zaruskiego w porcie jachtowym

67 Generał - literat Zaruski w czasie studiów w Odessie zaczął pisać coraz liczniejsze wiersze. Zgromadził je w trzech grubych brulionach, z których do dzisiaj zachował się jeden — Poezye II z lat 1890–91. Zapisane są one bardzo starannie, zawierają dokładny spis treści, a także spisaną korespondencję z redakcjami, do których wysyłał swoje wiersze. Młodzieniec miał wysokie mniemanie o swej twórczości, jednak wiersze często były przez prasę odrzucane. Uparty Mariusz nie zrażał się tym jednak i tworzył nadal.

68 Zesłanie Na zesłaniu w Arhangielsku było wielu Polaków. Gen. Zaruski zaprzyjaźnił się tam z poetą Andrzejem Strugiem, który namówił go do poświęcenia się malarstwu i literaturze. Dzięki Strugowi i pod wpływem piękna Północy Zaruski doskonalił się jako poeta. Andrzej Strug

69 Zesłanie Zaruski podczas swych licznych rejsów na dalekiej północy tworzył własną poezję — przykładem tego są jego Sonety morskie, wydane kilka lat po powrocie z zesłania. Wyraża w nich zarówno piękno arktycznej żeglugi, trud marynarskiego życia, jak i tęsknotę za daleką Ojczyzną. Równocześnie z okresu archangielskiego pochodzi wiele opowiadań Zaruskiego, zebranych potem w tomie Na morzach dalekich. Można więc uznać, że twórczość Zaruskiego pisana na zesłaniu jest jednym z pierwszych przykładów literatury marynistycznej w Polsce, chociaż jeszcze bardzo niepopularnym.

70 Tatry Po powrocie z zesłania i przyjeździe do Zakopanego Zaruski propagował narciarstwo również swoim znakomitym piórem. Pisał o górach z polotem, a jego teksty czyta się do dzisiaj jednym tchem. Gdy przyjdzie pora A kiedy przyjdzie na mnie pora, Ażebym, smutnych dróg wędrowiec, Opuścił ziemski ten manowiec I padnie moich dni zapora, Chciałbym swój w Tatrach mieć grobowiec; Odwieczna z szarych want komora, Ta sama jutro, co i wczora. Gdzieś w dali zbyrka kierdel owiec, Łomocą w żlebach spadłe głazy, Od ścian odbite tysiąc razy Napełnią echem świat bajeczny, I patrzą dumnie i surowo Turnie schylone nad mą głową... Tam bym spał cichy i bezpieczny.

71 Spuścizna Zaruski napisał szereg wierszy i opowiadań taternickich oraz żeglarskich, tłumaczył poezje. Pozostawił po sobie Wspomienia i Notatki naukowe - dokładne zapiski niektórych okresów swojego życia. Wygłosił wiele odczytów, przeprowadzał pogadanki i publikował rozliczne artykuły. Napisał kilka podręczników żeglarskich i podręcznik żeglugi morskiej. Był również wielkim miłośnikiem koni, którym poświęcił kilkadziesiąt wierszy. Wydano kilkadziesiąt tytułów jego publikacji.

72 Niektóre dzieła GenerałaNa morzach dalekich Wśród wichrów i fal Na bezdrożach tatrzańskich Sonety morskie Sonety północne Podręcznik narciarstwa według zasad alpejskiej szkoły jazdy Przewodnik po terenach narciarskich Zakopanego i Tatr Polskich

73 Cytaty Mariusza ZaruskiegoGdy nie można zawrócić to trzeba iść naprzód. Najpiękniejsze rzeczy na świecie są za darmo. Błogosławione niech będą morza, góry wysokie i wielkie pustynie, albowiem one są źródłem siły.

74 Malarz z umysłem ścisłymBiografia Mariusza Zaruskiego rozpoczęła się daleko od jego dwóch największych pasji - polskiego morza i polskich gór. Z morzem (dokładnie: Morzem Czarnym) pierwszy raz zetknął się w Odessie, gdzie studiował na Wydziale Matematyczno-Fizycznym. Tutaj pierwszy raz wykazał się swoją niesamowitą wszechstronnością - mimo że studiował kierunek ścisły, zaczął uwieczniać morskie bałwany na płótnie i zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych. Wzburzone fale i niespokojne głębiny zupełnie go zachwyciły. Autoportret rysowany węglem

75 Edukacja malarska Po zesłaniu przybył do Krakowa gdzie kontynuował studia malarskie na Akademii Sztuk Pięknych. Jego profesorami byli, między innymi, Wyczółkowski, Mehoffer a nawet Wyspiański. Akademię ukończył z wynikiem bardzo dobrym. Stanisław Wyspiański

76 Główną dziedziną jego twórczości było malarstwo pejzażowe.

77

78

79

80

81 Wystawa w SP w Pucku

82 Aresztowanie i śmierć generała Po wybuchu II wojny światowej Zaruski ukrywał sie we Lwowie używając fałszywego nazwiska. 31 marca 1940 roku został aresztowany przez rosyjskie NKWD, po prawie rocznym śledztwie został skazany jako "element społecznie niebezpieczny" na 5 lat zsyłki do Krasnojarskiego Kraju. Nie dojechał na miejsce zesłania. Zmarł w Chersoniu niedaleko Odessy 8 kwietnia 1941 roku. Ostatnie zdjęcie gen. Mariusza Zaruskiego z więzienia NKWD

83 Grób Zaruskiego w Chersoniu

84 Warto przypomnieć, że genWarto przypomnieć, że gen. Zaruski jest chyba jedynym spośród naszych narodowych bohaterów, który ma dwie symboliczne mogiły: jedną na morzu w miejscu zatopienia jego ukochanego „Zawiszy Czarnego”, gdzie rozsypano jego prochy, a drugą na Pęksowym Brzysku w Zakopanem. Gdy stanę przed św. Piotrem i ten zapyta, jak mnie zameldować, odpowiem: Łamałem młotem wrzeciądza niewoli, prowadziłem Polaków w góry i na morze, ażeby stali się twardzi jak granit, a dusze mieli czyste i głębokie jak morze.

85 Miejsca pamięci Mariusza Zaruskiego

86 Tablica ku pamięci gen. Zaruskiego w Kielcach

87 Stary cmentarz na Pęksowym Brzysku

88 Ogólnopolska Aleja Zasłużonych Ludzi Morza Gmina Kosakowo

89 Dom turysty w Zakopanem

90

91 Szkoła Podstawowa w Warszawie

92 Szkoła Podstawowa w Warszawie

93 Szkoła Podstawowa w Pucku

94 Szkoła Podstawowa w Bielance

95 Młodzieżowy Dom Kultury w Starogardzie