1 GEODEZJA Katedra Geodezji im. K. Weigla ul. Poznańska 2/34 WYKŁAD WSTĘP

2 SKRYPTY I PODRĘCZNIKI 1.Stefan Przewłocki „Geodezja dla inżynierii środowiska”, PWN, Warszawa 1998 2.Stefan Przewłocki „Geodezja dla kierunków niegeodezyjnych”, PWN, Warszawa 2002 3.Michał Gałda „Geodezja w budownictwie i nżynierii”, Rzeszów 2001 4.Cz. Kamela, M. Lipiński „Geodezja” tom I, 5.M. Wójcik, I. Wyczałek „Geodezja”, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, 2006. 6.Stefan Przewłocki „Geomatyka”, Wyd.: naukowe PWN, Warszawa 2009. 7. Józef Gil, Pomiary Geodezyjne w praktyce inżynierskiej. Wyd.: Uniwersytet Zielonogórski, 2007.

3 WPROWADZENIE GEODEZJA – nauka o pomiarach Ziemi, z grupy nauk przyrodniczych. -zajmująca się wyznaczaniem kształtu i rozmiarów globu ziemskiego, -sporządzaniem map, -pomiarami obiektów i gruntów dla celów gospodarczych technicznych, wojskowych itp. Wyodrębniła się jako samodzielna dyscyplina z matematyki i astronomii.

4 RYS HISTORYCZNY 347 rok przed Chrystusem – Arystoteles wprowadził nazwę geodezja (podział ziemi). 190 rok – Eratostenes wyznaczył długość południka Ziemi i promień kuli ziemskiej. (Teorię o kulistości Ziemi przypisuje się Pitagorasowi) 1687 – I. Newton ogłosił teorię o elipsoidalnym kształcie Ziemi. 1752 – Clairaut - podstawy geodezji dynamicznej, (teoria geopotencjału).

5 RYS HISTORYCZNY 1799 – C. F. Gauss, matematyk z Uniwersytetu Helmstedt – wprowadził teorię błędów pomiarów inżynierskich i metody najmniejszych kwadratów do geodezji, 1873 – Listing - pojęcie geoidy. 1889 – Delambre – pomiary długości południka Dunkierka-Barcelona – przyjęcie jednostki 1 m = 1/10 000 000 dł. ćwiartki południka. Od 1960 r 1 metr to: 1 650 763.76 dł. fali monochromat. światła Kr 86.

6 Pomiary Eratostenesa 1/50=7 o 12’ => p = 5000*360 o / 7 o 12’ = 250000 stadiów 1 stadion egip. = 157.2 m skafe

7 Elipsoida obrotowa Elementy elipsoidy obrotowej przyjętej jako powierzchnia odniesienia - elipsoida ziemska.

8 Obliczenia wymiarów elipsoidy ziemskiej Clarce (1909), Bessel (1841), Hayford (1940), Krassowski (1940),GRS-80(1980) parametrBesselHayfordKrasowskiGRS-80 a6377397637838863782456378137 b6356079635691263568636356752 p1/299.2151/297.0001/298.3001/298.257

9 RYS HISTORYCZNY W Polsce XII – XIII w pomiary gruntów po wprowadzeniu tzw. „gosp. trójpolowej”. 1450 – pierwsze dzieło GEOMETRIA REGIS na Uniwersytecie Jagiellońskim 1566 – pierwsza polska książka techniczna Stanisława Grzepskiego. 1790 – Ignacy Zaborowski (matematyk) autor podręcznika z geodezji „Jeometria praktyczna”.

10 Dawne przyrządy pomiarowe Rysunek z manuskryptu przedstawiający znane narzędzia geodezyjne starożytnych mistrzów.

11 Dawne przyrządy geodezyjne Wielki teodolit wykonany w 1787 r w USA (Jessy Ramsden) zbudowany na drewnianej wieży obserwacyjnej z kątomierzem o średnicy 90 cm. Dokładność pomiaru kątów 0,1 ”

12 Powierzchnie odniesienia do rozwiązywania zadań geodezyjnych: fizyczna powierzchnia Ziemi geoida (pow. Ekwipotencjalna - zerowego potencjału siły ciężkości) W o = const elipsoida obrotowa kula płaszczyzna

13 Powierzchnie odniesienia

14 Układy odniesień przestrzennych Układ odniesień przestrzennych tworzy powierzchnia odniesienia i związany z nią układ współrzędnych. 1.Lokalne (topocentryczne), 2.Globalne (geocentryczne). Europejski układ odniesienia systemu ETRS (European Terrestrial Referance Frame 1989) Obecnie w Polsce obowiązuje układ „2000” dla opracowań inżynierskich i tworzenia map wielkoskalowych. Ocenia się, że w Polsce funkcjonowało około 150 układów lokalnych utworzonych w celu opracowania wielkoskalowych map dla terenów miast.

15 Układy odniesienia powiązane z elipsoidą Krasowskiego i układami współrzędnych: 1965, 1942, "Borowa Góra", Rauenberg (dla nawigacji i map morskich), Układy z miejscowymi punktami przyłożenia: dla dużych miast, układ 1982, UTM, Rzeszów-ZAMEK i inne. Jednym z pierwszych globalnych, geocentrycznych systemów odniesienia stał się system WGS (World Geodetic System), opracowany w 1960 r. przez Agencję Kartograficzną DMA (Defence Mapping Agency) z USA, oznaczony jako WGS-60. Obecnie stosowany jest system WGS-84. Powierzchnią odniesienia jest geocentryczna elipsoida GRS 80. W układzie tym operuje się współrzędnymi geodezyjnymi (B,L) na elipsoidzie.

16 Globalny układ odniesień przestrzennych Międzynarodowy system odniesień przestrzennych ITRS (International Terrestrial Referance System). Europejski system odniesień przestrzennych ETRS jest podsystemem ITRS. Powierzchnia odniesienia - geocentryczna elipsoida GRS 80 (ang. Geodetic Reference System 1980) o parametrach: - osie a = 6 378 137 m, b = 6 356 752.314 m, - stała grawitacyjna (z atmosferą): GM=3986005*10 8 m 3 s -2, - współczynnik dynamiczny kształtu: J2 = 108263 *10 -8, - spłaszczenie geometryczne: f = 1/298.257222101, - prędkość obrotu Ziemi: = 7292115 * 10 -11 rad s -1. - współrzędne geodezyjne B, L i wysokość H (wysokość elipsoidalna) i geocentryczne współrzędne prostokątne X, Y, Z.

17 POLSKI SYSTEM ODNIESIEŃ PRZESTRZENNYCH 1. Geodezyjny układ odniesienia na obszarze Polski "EUREF- 89", jest rozszerzeniem europejskiego układu ETRF w wyniku kampanii pomiarowej EUREF-POL 92, której rezultaty zostały zatwierdzone przez Międzynarodową Asocjację Geodezyjną w 1994 r. 2. W EUREF-89 stosuje się Geodezyjny System Odniesienia 1980 (GRS 80), przyjęty na XVII Zgromadzeniu Generalnym Międzynarodowej Unii Geodezji i Geofizyki (MUGG) w Canberze, w grudniu 1979 r.

18 Państwowy system odniesień przestrzennych stosuje się w pracach geodezyjnych i kartograficznych oraz w systemach informacji o terenie, wykonywanych do celów gospodarczych. Państwowy system odniesień przestrzennych tworzą: 1)geodezyjny układ odniesienia, 2)układ wysokości, w którym wyznacza się wysokości punktów względem przyjętego poziomu powierzchni odniesienia, stosowany w pracach geodezyjnych i kartograficznych, 3) układ współrzędnych płaskich prostokątnych, oznaczony symbolem "2000", stosowany w pracach geodezyjnych i kartograficznych, związanych z wykonywaniem mapy zasadniczej, 4) układ współrzędnych płaskich prostokątnych, oznaczony symbolem "1992", stosowany w mapach urzędowych o skali mapy 1:10.000 i skalach mniejszych.

19 UKŁAD WYSOKOŚCI „KRONSZTADT 1968” Układ wysokości tworzą wartości zwane "wysokościami normalnymi", odniesione do średniego poziomu Morza Bałtyckiego w Zatoce Fińskiej, wyznaczonego dla mareografu w Kronsztadzie koło Petersburga (Federacja Rosyjska). Wysokości normalne określa się z pomiarów geodezyjnych nawiązanych do punktów podstawowej osnowy geodezyjnej kraju. UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH PROSTOKĄTNYCH "2000" Układ współrzędnych płaskich prostokątnych "2000" utworzony na podstawie matematycznie jednoznacznego przyporządkowania punktów powierzchni Ziemi odpowiednim punktom na płaszczyźnie według teorii odwzorowania kartograficznego Gaussa-Krügera. UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH PROSTOKĄTNYCH "1992" Układ współrzędnych płaskich prostokątnych "1992" jest utworzony na podstawie matematycznie jednoznacznego przyporządkowania punktów powierzchni Ziemi według teorii odwzorowania Gaussa-Krügera.

20 Wysokości normalne

21 Układ współrzędnych „2000" 1.Współrzędne płaskie prostokątne X, Y obliczane są w odwzorowaniu elipsoidy w trzystopniowych pasach dla południków osiowych: 15°, 18°, 21 °, 24° dł. geograficznej wschodniej. Podział obszaru kraju na 4 pasy odwzorowania Gaussa-Krügera oznaczone numerami: 5, 6, 7 i 8. 2.Współczynnik skali w południku osiowym m = 0,999923. 3. Obraz równika jest linią x = 0, a obraz południka osiowego linią: y = 5 500 000 m na południku L0=15°, y = 6 500 000 m na południku L0=18°, y = 7 500 000 m na południku L0=21°, y = 8 500 000 m na południku L0=24°. 4. Pierwsza cyfra współrzędnej Y jest numerem pasa.

22 Układ współrzędnych „1992" 1. Układ współrzędnych płaskich prostokątnych „1992" oparty jest na współrzędnych geograficznych geodezyjnych w układzie europejskim EUREF-89 (ang. European Reference Frame 1989.0) - ETRF-89 (ang. European Terrestrial Reference Frame 1989.0). 2. Współrzędne płaskie prostokątne X, Y dla obszaru Polski są obliczane w odwzorowaniu kartograficznym Gaussa-Krügera, w pasie dziesięciostopniowym z południkiem osiowym L0 = 19° i przy współczynniku skali w południku osiowym 0.9993 3. Początkiem układu „1992" jest punkt przecięcia się obrazu południka osiowego L0=19° z obrazem równika, przy czym przy określaniu współrzędnych od X odejmuje się 5 300 000 m, a do współrzędnej Y dodaje 500 000 m.

23 Strefa układu „1992” w odwz. Gaussa-Krügera

24 Odwzorowanie walcowe poprzeczne (strefowe) Gaussa-Krügera

25 Odwzorowanie płaszczyznowe ukośne (azymutalne)

26 Odwzorowanie Gaussa-Krügera Odwzorowanie Gaussa-Krügera jest to wiernokątne walcowe poprzeczne odwzorowanie powierzchni elipsoidy obrotowej na płaszczyznę, przy czym środkowy południk strefy odtwarza się wiernie. Długości odcinków w odwzorowaniu Gaussa-Krügera są obarczone zniekształceniami. Zniekształcenia zależą od skali odwzorowania, nie zależą od orientacji odcinka. Maksymalne na styku dwóch stref 3º dla skali m = 0,999923, wynoszą: -7,7 cm/1000m na południku osiowym). Wzór empiryczny z aproksymacji wielomianem 2 stopnia:  =  0 +m 0 * v 2 *( a 1 + a 2 *u+ a 3 *u 2 +a 4 *v 2 )  0 - zniekształceni na południku centralnym. Dla „2000”  0 = -7.7 cm/km m 0 = 0,999923 a 1 = 306.752873, a 2 = -0.312616, a 3 = 0.006382, a 4 = 0.158591, u = (X/ m 0 - 5800000)*2*10 -6 v = (Y/ m 0 )*2*10 -6

27 Strefy odwzorowawcze ukł. „2000” (zniekształcenia -7,7 cm\km na południku osiowym - do +7cm\km na brzegu strefy);

28 Układ współrzędnych „1965„ W 1976 roku wprowadzony został dla potrzeb cywilnej służby geodezyjnej państwowy układ współrzędnych płaskich "1965". „1965" składał się z czterech układów współrzędnych prostokątnych płaskich (stref) o numerach od 1 do 4) w quasi-stereograficznym wiernokątnym odwzorowaniu Roussilhe'a, elipsoidy Krasowskiego na płaszczyznę oraz jednego układu (strefa 5) w od wzorowaniu Gaüssa- Krugera. Skala odwzorowania w punkcie głównym (skala podobieństwa) m 0 =0.9998, natomiast w strefie V - skala na południku środkowym m 0 = 0. 999983. Maksymalne poprawki odwzorowawcze do długości odcinków 20 cm/km.

29 Strefy w układzie „1965”

30 Współrzędne prostokątne X, Y, Z X Y P P’ xPxP zP yP Z

31 Działy geodezji geodezja dynamiczna i grawimetria geodezja wyższa i astronomia geodezyjna geodezja satelitarna kartografia geodezyjna fotogrametria i teledetekcja geodezja gospodarcza (inżynieryjno- przemysłowa, górnicza, rolna) metrologia techniczna (geodezyjna) geomatyka (informatyka geodezyjna)

32 Działy geodezji Uchwałą Kongresu FIG w Wiesbaden w roku 1971 uporządkowano i sklasyfikowano dziedzinę geodezji.Wyróżniając w niej 17 działów: 1. Teorię błędów i rachunek wyrównawczy 2. Pomiary Ziemi 3. Pomiary powierzchni ziemi 4. Pomiary sytuacyjne, w tym pól. Pomiary katastralne 5. Instrumenty i narzędzia geodezyjne 6. Topografia Fotogrametria. 7. Fotointerpretacja 8. Kartografia. Fotografia. 9. Reprodukcja kartograficzna 10. Pomiary inżynierskie 11. Pomiary morskie 12. Pomiary górnicze 13. Wartościowanie nieruchomości 14. Scalanie i wymiany gruntów 15. Pomiary miejskie. Ład przestrzenny 16. Technika cyfrowa. Automatyzacja 17. Zagadnienia ogólne

33 POLSKIE NORMY Normy światowe opracowywane są przez ISO (International Organisation for Standardisation). Zgodne z nimi muszą by normy europejskie opracowywane przez CEN (European Communittee for Standardisation). Zatwierdzone normy europejskie opracowywane przez CEN mają status EN. PN-87/N – 02251 Geodezja. Osnowy geodezyjne. Terminologia. PN-N - 02270-2000 Informacja przestrzenna. Systemy odniesień przestrzennych. Bezpośrednie opisywanie położenia. PN-N – 12160:2004 Informacja geograficzna. Opis danych. Schemat przestrzenny. PN-EN ISO – 19101:2005 (U) Informacja geograficzna. Model odniesienia. PN-EN ISO – 19111 (19112) :2005 (U) Informacja geograficzna. System odniesień przestrzennych. PN ISO-7077:1999 Metody pomiarowe w budownictwie - Zasady ogólne i metody weryfikacji zgodności wymiarowej PN-N-99310:2000 Geodezja - Pomiary realizacyjne - Terminologia PN-87/N-02251:1987 Geodezja - Osnowy geodezyjne - Terminologia PN-ISO 7976-1:1994 - Tolerancje w budownictwie - Metody pomiaru budynków i elementów budowlanych - Metody i przyrządy PN-ISO 7976-2:1994 - Tolerancje w budownictwie - Metody pomiaru budynków i elementów bud. - Usytuowanie punktów pomiarowych

34 Standardy w geodezji Obowiązujące instrukcje techniczne w geodezji O-1 Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych (z 1979r., ze zmianą z 1983 r.). czwarte 1998 wyd. V 2001. O-2 Ogólne zasady opracowania map dla celów gospodarczych (z 1979 r., ze zmianą z 1983 r.). trzecie 1987 wyd. V 2001. O-3 Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej (z 1992 O-4 Zasady prowadzenia państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (z 1987 r.). G-1 Pozioma osnowa geodezyjna (z 1979 r., ze zmianą w 1983 r.). IV 1986 G-2 Wysokościowa osnowa geodezyjna (z 1980r., ze zmianą w 1983 r.). czwarte 1988. Wydanie V 2001. G-3 Geodezyjna obsługa inwestycji (z 1980 r.). piąte 1988 G-4 Pomiary sytuacyjne i wysokościowe (z 1979 r., ze zmianą z 1983) G-5 Ewidencja gruntów i budynków" G-7 Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu (z 1998 r.). K-1 Mapa zasadnicza (z 1979 r., ze zmianą z 1984 r.). trzecie 1987 K-1 Podstawowa mapa kraju (z 1995 r.) K-1 Mapa zasadnicza (z 1998 r.) K-2 Mapy topograficzne do celów gospodarczych (z 1979 r.). drugie 1980 K-3 Mapy tematyczne (z 1980 r.). drugie 1984

35 Odchyłki odległości punktów na kuli i płaszczyźnie. d o /(2*R) = arc tg (d/(2*R)) arc tg x = x – x 3 /3 + x 5 /5 -... d o /(2*R)  d/(2*R) – (d/(2*R)) 3 /3  d = d – d o = d 3 /(12*R 2 ) R = 6370 km d20 km30 km50 km100 km d d 0.016 m0.055 m0.257 m2.054 m

36 Odchyłki różnic wysokości punktów kuli i płaszczyzny. d 2 + R 2 = (R +  H) 2 = R 2 = 2*R*  H +  H 2 d 2 = 2*R*  H +  H 2  H 2 = 0  H = d 2 /(2*R) R = 6370 km d100 m300 m1 km10 km H H 0.8 mm7.1 mm78.5 mm7.849 m

37 Elipsoida WGS 84 (GRS 80) Elipsoida ta jest matematycznym przybliżeniem kształtu Ziemi. Jest to elipsoida geocentryczna jej środek znajduje się w środku ciężkości Ziemi. Powierzchnia WGS84 stanowi odniesienie dla współrzędnych GPS. WGS (World Geodetic System), Półosie elipsoidy: a = 6378137 m, b = 6356752 m

38 Powierzchnie odniesienia i współrzędne geodezyjne Szerokość geodezyjna B punktu na elipsoidzie i jej związek z szerokością geograficzną φ elipsoidy i zredukowaną ψ kuli.

39 Pomiary geodezyjne 1.Cel pomiarów geodezyjnych: wyznaczenie pozycji punktów (współrzędnych) względem przyjętej powierzchni odniesienia, w założonym układzie współrzędnych. 2. Mierzone wielkości: długości odcinków kąty poziome i pionowe różnice wysokości

40 Układy współrzędnych stosowane w geodezji a) w przestrzeni E3: ortogonalny {XYZ}, sferyczny { ,  }, astronomiczny, geograficzny { , }, horyzontalny { ,d,z} b) na płaszczyźnie: ortogonalny {XY}, biegunowy { ,d} Definicja układu musi uwzględnić: - położenie początku układu, - orientację osi

41 Klasyfikacji pomiarów geodezyjnych inwentaryzacyjne - pozyskiwanie informacji o terenie, wykonanie i aktualizacja map gospodarczych, inwentaryzacja obiektów inżynierskich. realizacyjne – wskazanie położenia elementów projektów technicznych, lokalizacja projektowanych budowli, wyznaczenie wskaźników do montażu detali konstrukcyjnych obiektów. kontrolne – kontrola zgodności z projektem realizacji inwestycji budowlanych (normy) i kontrola stanu obiektów w okresie ich eksploatacji (zmian położenia i kształtu).

42 Mapy Mapa jest to obraz fizycznej powierzchni ziemi na płaszczyźnie w przyjętym odwzorowaniu kartograficznym i założonej skali z symbolicznym przedstawieniem obiektów i ukształtowania. Treść map - znaki umowne, punkty wysokościowe (pikiety), warstwice, siatka współrzędnych, opisy. Skala mapy – zależność pomiędzy długością odcinka łączącego 2 punkty na mapie i odległością odpowiadających im punktów na powierzchni odniesienia 1 : M. M=D/d – mianownik skali mapy

43 Mapa topograficzna

44 Mapa zasadnicza

45 Układy współrzędnych w geodezji geograficzny  - szerokość geograficzna, - długość geograficzna

46 Układ horyzontalny A – azymut, h – kąt pionowy (wysokość) zenit biegun

47 Układ współrzędnych geodezyjnych na elipsoidzie B – szerokość geodezyjna, L – długość geodezyjna

48 Układy ortogonalne Globalny geocentryczny, topocentryczny lokalny

49 Współrzędne prostokątne X, Y, Z

50 P Oś biegunowa B  Układ biegunowy płaski  - kąt biegunowy, d – odległość biegunowa d

51 Ax+B y +C=0 y1 y2 y x1 x2 x y1,2 x1,2 1 2 X Y Odcinek [1,2] na prostej w układzie współrzędnych prostokątnych P

52 Specjalistyczny sprzęt do pomiarów geodezyjnych Przymiary wstęgowe – taśmy, ruletki Węgielnice Tyczki geodezyjne Dalmierze Niwelatory Teodolity Odbiorniki GPS

53 Tyczki geodezyjne Węgielnice

54 Drogomierz Przyrządy do pomiaru długości Taśma stalowa - ruletkaDalmierz DISTO

55 Libela Sprzęt pomiarowy do niwelacji Łata niwelacyjna Niwelator

56 Niwelatory precyzyjne Łata niwelacyjna Ni 007 Na2002

57 Elektroniczne stacje pomiarowe (total station)

58 Teodolit elektroniczny

59 Elektroniczne stacje pomiarowe (GTS226)

60 Dawne teodolity optyczne

61 Niwelator kodowy i komplet łat niwelacyjnych

62 Pionownik optyczny

63 Skanowanie laserowe Skanowanie laserowe jest narzędziem inwentaryzacji obiektów architektonicznych, inżynieryjnych, instalacji przemysłowych oraz budowli ziemnych. Obracając się wokół własnej osi skaner punkt po punkcie mierzy wszystkie obiekty będące w jego zasięgu. Uzyskany zbiór punktów umożliwia przeniesienie skanowanego obiektu do komputera i dalsze opracowanie. Skaner pozwala na wyznaczenie współrzędnych XYZ mierzonego punktu z kilkumilimetrową dokładnością. Nowoczesne skanery laserowe potrafią wykonać 500 000 takich pomiarów w ciągu sekundy. Na podstawie takich danych tworzone są szczegółowe trójwymiarowe modele obiektów, rzuty, przekroje i widoki.

64 SKANER LASEROWY skaner laserowy GLS-1000 Topcon Leica ScanStation 2

65 SKANER LASEROWY Leica ScanStation 2 Zasięg pomiaru ScanStation 2 (300m dla powierzchni o zdolności odbijania 90%), Wysoką dokładność pomiaru na poziomie 5 mm, wąską wiązką lasera, i dużą gęstością skanowania, rozdzielczość realizowanego skanowania poniżej 1 mm. umożliwia pomiar większości obiektów.

66 System satelitarny Amerykański GPS - Globalny System Lokalizacyjny i rosyjski GLONASS - Globalny System Nawigacyjny są systemami satelitarnymi przeznaczonymi do szybkiego i dokładnego wyznaczania współrzędnych określających pozycję anteny odbiornika w globalnym systemie odniesienia. Wśród systemów nawigacji GPS i GLONASS wyróżniają się dużym zasięgiem i powszechną dostępnością. Oba wykorzystują technologię rozproszonego widma. Sygnały odbierane mogą być przez powszechnie dostępne odbiorniki w dowolnym momencie czasu.

67 W 1957 r. naukowcy z John Hopkins University w Baltimore, USA, korzystając z sygnałów radiowych nadawanych przez rosyjskiego satelitę Sputnik I, wykazali możliwość wykorzystania do nawigacji. Pierwszym skutecznym, ogólnie dostępnym systemem nawigacji satelitarnej był powstały na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych dwudziestego wieku amerykański system Transit - SATNAV opracowany dla potrzeb marynarki wojennej USA. W 1964 r. został wprowadzony w wojsku, a w 1967 r. system ten udostępniono do celów cywilnych. Do określenia pozycji wykorzystywany był efekt Dopplera. Aby efekt ten uwidaczniał się wyraźnie, satelity umieszczono na niskich orbitach w odległości 1100 km od powierzchni Ziemi. HISTORIA GPS

68

69 Inne uniwersalne systemy nawigacyjne System Galileo to europejska, cywilna wersja amerykańskiego GPS, który w sumie ma obejmować 30 satelitów. BEIDOU Chiński system nawigacji satelitarnej, który w chwili uruchomienia będzie obejmował swym zasięgiem tylko region Chin. DORIS (Doppler Orbitography and Radio-positioning Integrated by Satellite), to system nawigacyjny stworzony przez Francję. GNSS (Global Navigation Satellite System) w fazie projektów i wstępnych realizacji jest stworzenie ogólnoświatowego cywilnego systemu nawigacji.

70 GALILEO Na spotkaniu ministrów transportu państw UE ustalono zasady finansowania budowy europejskiego systemu GALILEO,europejskiego systemu nawigacji satelitarnej - konkurenta dla amerykańskiego GPS. Ma być równoważną alternatywą do amerykańskiego systemu i rosyjskiego GLONASS, lecz w przeciwieństwie do nich będzie kontrolowany przez instytucje cywilne. Segment kosmiczny będzie się składał z 27 satelitów operacyjnych i 3 zapasowych, równomiernie rozmieszczonych na 3 orbitach. Wysokość orbity 23 616 km, a kąt inklinacji 56°. Satelity będą nadawać 10 sygnałów w trzech pasmach częstotliwości. 28.12.2005 z kosmodromu Bajkonur, wystrzelono pierwszego satelitę systemu Galileo, GIOVE-A.

71 SATELITA GALILEO

72 Odbiorniki GPS profesjonalne stosowane w geodezji

73 Tachimetry elektroniczne z odbiornikami GPS

74 Satelity systemu pozycyjnego GPS GPS składa się z 24 satelitów, w tym 3 aktywnych satelitów zapasowych. Na sześciu orbitach kołowych, po cztery na każdej, na wysokości około 20200 km. Co najmniej 5 z nich powinno być widocznych z każdego punktu Ziemi z prawdopodobieństwem 0.9996.

75 Odbiorniki ręczne

76 INNE ODBIORNIKI Obok odbiorników GPS RTK z opcjami GPS/GLONASS (do pracy ze stacjami referencyjnymi) używane są odbiorniki z ekonomicznej serii Green Label. Produkowany w USA odbiornik Hiper GL posiada elektronicznie zablokowane opcje odbioru sygnałów GLONASS, komunikację NTRIP oraz ograniczony zasięg działania do 2,5 km od stacji bazowej.

77 STACJE REFERENCYJNE DLA GPS

78 STACJE REFERENCYJNE Główny Urząd Geodezji i Kartografii rozpoczął prace nad założeniem sieci stacji referencyjnych ASG/EUPOS, pokrywających obszar całej Polski. W skład wielofunkcyjnego systemu precyzyjnego pozycjonowania satelitarnego wchodzi 86 stacji, 2 centra zarządzające (Warszawa, Katowice) i 13 stacji zapasowych.

79 Dziękuję za uwagę