1 G.M.O.- korzyści i zagrożenia

2 Czym jest G.M.O. Organizmy zmodyfikowane genetycznie w skrócie GMO (ang. Genetically Modified Organisms) to organizmy, których geny zostały celowo zmienione przez człowieka. Według art. 3 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych GMO to organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji. Modyfikacje, jakim podlegają organizmy można podzielić na trzy grupy: -zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym organizmie -do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów -wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku (organizmy transgeniczne) Modyfikacje genetyczne budzące najwięcej kontrowersji to przeważnie wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, które nadają modyfikowanemu organizmowi pożądaną cechę, nie występującą u niego naturalnie.

3 Przykłady organizmów G.M.O.

4 Zastosowanie G.M.O. W biologii i medycynie: Organizmy transgeniczne mają szerokie zastosowania w badaniach współczesnej biologii i medycyny molekularnej, między innymi w badaniach nad rakiem, chorobami dziedzicznymi, chorobami zakaźnymi oraz w badaniach nad mechanizmami rozwoju (tzw. modele transgeniczne).

5 W ROLNICTWIE Modyfikacje roślin uprawnych polegają przede wszystkim na wprowadzeniu lub usunięciu z nich określonych genów. Modyfikacje mają przede wszystkim na celu: zwiększenie odporności na herbicydy i szkodniki, zwiększenie odporności na infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybowe, zwiększenie tolerancji na stres abiotyczny(głównie zmiany klimatyczne), przedłużenie trwałości owoców, poprawę składu kwasów tłuszczowych oraz aminokwasów białek, unormowanie stężenia fitoestrogenów, zwiększenie zawartości suchej masy, zmianę zawartości węglowodanów, karotenoidów i witamin, usunięcie składników antyżywieniowych – toksyn, związków utrudniających przyswajanie składników, związków które podczas obróbki kulinarnej ulegają reakcjom chemicznym wytwarzając toksyny, zwiększając np. zawartość nutraceutyków, czyli substancji niezbędnych dla zdrowia, Na świecie najczęściej modyfikowanymi roślinami są: kukurydza, pomidory, soja zwyczajna, ziemniaki, bawełna, melony, tytoń. W Europie najczęściej modyfikuje się: kukurydzę, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki.

6 ZWIERZĘTA: Modyfikacje zwierząt mają na celu głównie uzyskanie zwierząt o pożądanych cechach w hodowli – szybciej rosnące świnie, ryby, zastosowaniu ich w produkcji białek, enzymów, innych substancji wykorzystanych w przemyśle farmaceutycznym (jako bioreaktory), uodpornieniu na choroby. Modyfikacje zwierząt nie są tak popularne jak roślin, głównie ze względu na trudności w samym procesie modyfikacji, proces jest bardzo skomplikowany i trwa długo, koszty są bardzo duże. Zwierzęta modyfikowane genetycznie często chorują lub są bezpłodne.

7 G.M.O. na świecie produkcja GMO jest trendem numer 1 w produkcji surowców spożywczych na świecie produkcja GMO jest tańsza od upraw konwencjonalnych średnio o 10-15% uprawy GMO zajmują 8% powierzchni upraw na świecie, co daje w przybliżeniu 120 mln hektarów GMO uprawia 12 mln rolników GMO jest produkowane w 23 krajach świata, jednak aż 99% powierzchni upraw jest zlokalizowane w 6 krajach- USA, Argentyna, Kanada, Chiny, Brazylia, RPA 99% roślin genetycznie modyfikowanych stanowią 4 gatunki- soja (60% produkcji światowej), kukurydza (25% produkcji światowej), bawełna (12% produkcji światowej), rzepak (5% produkcji światowej) w Europie rośliny genetycznie modyfikowane uprawiane są w 8 krajach- Hiszpania, Francja, Portugalia, Czechy, Niemcy, Polska, Rumunia- w sumie 108 tys. hektarów największe uprawy GMO w Europie znajdują się w Hiszpanii- 80 tys. hektarów we Francji i Niemczech od 2008 roku panuje moratorium na produkcję GMO pierwszą rośliną poddaną modyfikacji genetycznej był tytoń, 1984r. obecnie ponad 210 gatunków roślin jest poddawanych modyfikacji genetycznej

8

9

10 G.M.O. - korzyści Ekonomiczne- tańsza produkcja przy wzroście plonów; możliwość wydajnej produkcji na terenach gdzie występuje deficyt żywności; poprawa estetyczności produktów np. barwa kwiatów Agrotechniczne- ułatwienie sposobu uprawy przez zwiększenie odporności roślin na szkodniki, zwiększenie odporności na herbicydy i stresy pogodowe (możliwość uprawy genetycznie modyfikowanego ryżu na nie nawodnionym gruncie, uodpornienie roślin na mróz); podniesienie wartości użytkowej; zwiększenie bioróżnorodności Technologiczno- zdrowotne- możliwość uzyskania żywności o obniżonej alergenności; możliwość uzyskania żywności o podwyższonej wartości odżywczej (np. czekający na pozwolenie obrotu w UE  tzw. „złoty” ryż, któremu wszczepiono gen żonkila i jest żółtej barwy- zawiera beta-karoten, czyli prowitaminę A, której nie posiada jego naturalny odpowiednik); produkcja nowych antybiotyków, przeciwciał oraz szczepionek jadalnych

11 G.M.O.- kontrowersje i wątpliwościZdrowie- możliwość pojawienia się nowych alergenów; użycie wirusów jako nośników w transgenicznych roślinach i zwierzętach (możliwość mutacji tych wirusów);  możliwość uodpornienia się na antybiotyki- stosowanie antybiotyków jako genów markerowych może spowodować wytworzenie genów odpornych na te antybiotyki; istnieje hipotetyczna możliwość koncentracji herbicydów (a są to związki toksyczne) w żywności i wodzie (a w konsekwencji w organizmie człowieka) jako skutek zwiększenia odporności roślin GMO na działanie tych herbicydów Środowisko- możliwość powstawania krzyżówek międzygatunkowych nie występujących w przyrodzie- zagrożenie dla bioróżnorodności; rozprzestrzenianie się pyłków roślin z upraw GMO może skazić plantację roślin uprawianych ekologicznie; możliwość wywołania niekontrolowanych przez inżynierię genetyczną mutacji i powstanie np. „superchwastów” Etyka- wprowadzanie genów ludzkich do innych organizmów; wystąpienie tzw. efektu ciągłości- zanieczyszczenia genami, w przeciwieństwie do skażeń chemicznych nie da się usunąć(!); wprowadzenie genów zwierzęcych do organizmu roślinnego- co na to wegetarianie?

12

13 źródło: http://www.fit.pl/g/str/image/dietetyka/gmo2.jpg