1 Grzegorz Cygan Podstawy Linuksa

2 Spis treści vim Wybrane polecenia Ochrona plików Konfiguracja interfejsów sieciowych Instalacja oprogramowania Udostępnianie plików - SAMBA

3 Co to jest Linux? ● Wystarczy spojrzeć na komunikat zwracany po zalogowaniu Last login: Sun Oct 7 18:27:25 2012 from 192.168.2.3 Linux 2.6.33.4. root@gora:~# ● Aby zauważyć, że Linux to właściwie jądro (ang. kernel) w tym przypadku w wersji 2.6.33.4 ● W powszechnym rozumieniu Linux to cała dystrybucja, czyli np. Slackware, Ubuntu, itp.

4 Jak zainstalować nowego Linuksa? ● Pobierz ze strony www.kernel.orgwww.kernel.org ● Rozpakuj ● Skompiluj ● Zainstaluj

5 Pobieranie obrazu systemu Linux dla VirtualBox ● Pobierz z serwera pracowni plik linux2.rar z zainstalowanym systemem Linux oraz program rar.exe. ● Rozpakuj pobrany plik do katalogu C:\SOISK, na przykład za pomocą polecenia:C:\SOISK rar e linux2.rar

6 Instalacja systemu Linux na VirtualBox 1. Uruchom menedżer maszyn wirtualnych. 2. Kliknij przycisk Nowa. 3. Wpisz nazwę maszyny i wybierz system operacyjny.

7 Instalacja systemu Linux na VirtualBox 4. Na kolejnej karcie ustalamy rozmiar pamięci. Kreator proponuje 256MiB, ale w zupełności wystarczy 128MiB. Komputer wirtualny nie może mieć więcej pamięci RAM niż komputer, na którym pracuje maszyna wirtualna. 5. W następnej karcie zaznacz Użyj istniejącego dysku twardego. Plik z obrazem dysku linux2.vdi znajduje się w katalogu c:\soisk. 6. Po uruchomieniu maszyny wirtualnej możesz się zalogować w systemie Linux jako administrator login: root, hasło: toor123

8 Tryb edycji Tryb poleceń Korzystanie z edytora vi oraz vim System operacyjny

9 Korzystanie z edytora vi oraz vim Tryb poleceń :e – otwarcie pliku :wq – zapis do pliku i wyjście z programu :w! – wyjście z programu bez zapisu yy – skopiowanie całego wiersza p – wklejenie i – przełączenie w tryb edycji Tryb edycji Esc – przełączenie w tryb poleceń

10 Korzystanie z edytora vim na przykładzie pliku /etc/profile.d/lang.sh vim /etc/profile.d/lang.sh – otwarcie pliku i – przełączenie w tryb edycji (przepisz zawartość pliku z następnego slajdu) Esc – przełączenie w tryb poleceń :wq – zapis do pliku i wyjście

11 Polonizacja systemu Plik: /etc/profile.d/lang.sh #!/bin/sh export LANG=pl_PL export LC_ALL=pl_PL export LESSCHARSET=latin1

12 X Window ● Polecenie uruchamiające serwer XWindow: X ● Skrypt uruchamiający serwer X Window i wybrany menedżer okien: startx ● Zamykanie sesji Xwindow: Ctrl+Alt+Backspace ● Skrypt konfigurujący serwer XWindows xwmconfig ● Uruchomić skrypt: xwmconfig - wybrać menedżer fluxbox ● Skrypt: fluxbox-generate_menu ● Skrypt: fbsetbg -f

13 Wybrane polecenia systemu Linux Większość poleceń ma dodatkowe parametry, np.: polecenie lsusb wyświetli urządzenia USB. lecz z parametrem -v lsusb -v wyświetli dodatkowe informacje.

14 ● mkdir Tworzenie katalogu ● touch Tworzenie pliku ● cp Kopiowanie pliku lub katalogu Przykład: mkdir /srv/samba/netlogon Uworzenie katalogu /srv/samba/netlogon Wybrane polecenia systemu Linux Operacje na plikach i katalogach

15 ● uptime Czas pracy i obciążenie systemu 02:20:07 up 8 min, load average: 0.00, 0.02, 0.00 ● uname -a Szczegółowe informacje o sprzęcie i systemie operacyjnym Linux darkstar 2.6.33.4-smp #2 SMP Wed May 12 22:47;36 CDT 2010 i686 Intel(R) Atom(TM) CPU Z520 @ 1.33GHz GenuineIntel GMU/Linux ● hostname Nazwa hosta ● hostname -i Adres IP hosta Wybrane polecenia systemu Linux System

16 ● dmesg Komunikaty jądra Linuksa ● dmesg | grep -i usb Komunikaty jądra Linuksa doty- czące urządzeń USB (-i oznacza ignoruj wielkość liter) ssb: Core 3 found: USB 2.0 Host (cc 0x819, rev 0x02, vendor 0x4243) ● lsusb -t Wyświetla urządzenia USB Bus# 1 `-Dev# 1 Vendor 0x1d6b Product 0x0001 ● lspci Wyświetla urządzenia PCI Wybrane polecenia systemu Linux Sprzęt

17 ● id Wyświetla id, login oraz grupę aktualnie zalogowanego użytkownika uid=1000(gcygan)gid=1000(gcygan), groups=1000(gcygan),11(floppy), 17(audio),18(video),19(cdrom),93(scanner) ● who Wyświetla listę obecnie zalogowanych użytkowników roottty12012-06-02 09:52 gcygantty22012-06-02 09:58 Wybrane polecenia systemu Linux Użytkownicy

18 ● groupadd uczniowie Tworzy grupę uczen ● groupdel uczniowie Usuwa grupę uczeniowie ● groups jas Wyświetla nazwy grup do których należy użytkownik jas Wybrane polecenia systemu Linux Zarządzanie grupami

19 ● useradd -m jas Tworzy użytkownika jas i tworzy dla niego katalog domowy /home/jas ● userdel jas Usuwa użytkownika jas ● userdel -r jas Usuwa użytkownika jas i jego katalog domowy ● passwd jas Zmienia hasło użytkownika jas ● usermod -g users jas Przypisuje użytkownika jas do grupy users Wybrane polecenia systemu Linux Zarządzanie użytkownikami

20 Utworzymy grupę uczniowie, a następnie użytkownika jas, którego przypiszemy do tej grupy. Utwórz użytkownika malgosia. Ją także przypisz do grupy uczniowie. ● groupadd uczeniowie Tworzy grupę uczen ● useradd -m -g uczniowie jas Tworzy użytkownika jas i przypisuje go do grupy uczniowie ● passwd jas Zmienia hasło użytkownika jas Zarządzanie użytkownikami i grupami Zadanie praktyczne

21 ● date Wyświetla datę i godzinę ● date -s”2012-09-01 07:00:00” Ustawia zegarek Wybrane polecenia systemu Linux Ustawianie zegarka

22 Ochrona plików w wybranych systemach plików ● FAT (FAT 12, FAT 16, FAT 32) - Brak ochrony! – File Alocation Table – w systemach operacyjnych DOS, Windows – Dyskietka FAT12, pendrive ● NTFS - Ochrona ACL – New Technology File System – W systemach operacyjnych Windows NT i późniejszych ● ext3, ext4 - Ochrona rwxrwxrwx – W systemach operacyjnych Linux

23 ● W Linuksie każdy plik ma właściciela – Do zmiany właściciela służy polecenie chown ● Prawa odczyt, zapis, wykonanie (rwx) są określone kolejno dla: – Właściciela pliku – Grupy, do której należy właściciel – Pozostałych użytkowników r w x r w x r w x Prawa w systemie Linux r – odczyt w – zapis x – wykonanie

24 chmod +r - nadanie prawa odczytu dla wszystkich chmod -x - odebranie wszystkim prawa wykonywania chmod 744 - nadanie właścicielowi wszystkich praw, a grupie i pozostałym tylko odczytu rwxrwxrwx 111100100 7 4 4 r – odczyt w – zapis x – wykonanie Przykłady użycia polecenia chmod

25 Konfiguracja sieci

26 1. Zainstalowanie karty sieciowej w komputerze. 2. Dołączenie przewodu łączącego kartę sieciową komputera z przełącznikiem. 3. Zainstalowanie sterowników karty sieciowej. 4. Skonfigurowanie interfejsu sieciowego (karty sieciowej): adres IP i maska sieci. 5. Dokonanie odpowiednich wpisów w tablicy rutingu. 6. Skonfigurowanie systemu rozwiązywania nazw domenowych DNS.

27 Polecenie ifconfig ● Służy do konfigurowania interfejsów sieciowych (kart sieciowych) przewodowych i bezprzewodowych ● Podobne do polecenia ipconfig z systemu Windows ● Dla kart bezprzewodowych korzystamy dodatkowo z polecenia iwconfig

28 Polecenie ifconfig ● Bez parametrów – wyświetla wszystkie skonfigurowane interfejsy sieciowe (karty sieciowe). ● Z parametrem -h lub --help ifconfig -h – wyświetla listę dostępnych parametrów Szczegółowe informacje znajdują się w podręczniku man. man ifconfig

29 Wybrane parametry polecenia ifconfig ifconfig eth0 – wyświetla informacje o interfejsie eth0, czyli pierwszej karcie sieciowej. Kolejna karta ma oznaczenie eth1, itd. Karty bezprzewodowe mogą mieć przedrostek wlan ifconfig -a – wyświetla wszystkie interfejsy sieciowe, nawet te nieskonfigurowane. Jeżeli dany interfejs pojawi się, to znak, że system ma do niego sterowniki

30 Jeżeli ifconfig -a nie wyświetli interfejsu ● Znajdź typ kontrolera sieciowego – Za pomocą polecenia lspci (lub innego) – Odczytaj z układu scalonego na karcie ● Zainstaluj sterowniki

31 Ręczne konfigurowanie interfejsu ● Adres IP ● Maska sieci ● Adres rozgłoszeniowy Wprowadzamy tylko adres i maskę, adres rozgłoszeniowy zostanie obliczony. Jeżeli nie wprowadzimy maski, polecenie obliczy ją na podstawie tzw. klasy adresu.

32 Skrypt /etc/rc.d/rc.inet1 W dystrybucji Slackware jest skrypt służący do konfiguracji interfejsów. Znajduje się on w pliku /etc/rc.d/rc.inet1. Skrypt ten czyta plik konfiguracyjny /etc/rc.d/rc.inet1.conf, w którym należy umieścić parametry konfiguracyjne interfejsów, takie jak adresy IP maski itp. Po dokonaniu zmian w pliku konfiguracyjnym należy ponownie uruchomić skrypt /etc/rc.d/rc.inet1 restart

33 Ręczne konfigurowanie interfejsu przewodowego eth0 3 przykłady konfiguracji 1. ifconfig eth0 192.168.1.33 Zostanie przypisana maska 255.255.255.0 2. ifconfig eth0 192.168.1.33/17 Zostanie przypisana maska /17 czyli 255.255.128.0. 3. dhclient eth0 Pobranie konfiguracji z serwera DHCP

34 Ręczne konfigurowanie interfejsu bezprzewodowego wlan0 z zabezpieczeniem WEP ● ifconfig wlan0 down ● iwconfig wlan0 essid ”sisk-wan” ● iwcfonfig wlan0 key s:”5praw” ● ifconfig wlan0 up ● dhclient wlan0 W sieci bez zabezpieczeń pominąć parametr key.

35 Polecenie ping do testowania interfejsu Ping 172.16.0.14 sprawdzenie komputera w sieci lokalnej ping 212.77.100.101 sprawdzenie komputera w sieci rozległej ping www.wp.plwww.wp.pl sprawdzenie komputera za pomocą adresu domenowego Ctrl+C(^C) Zakończenie pracy programu ping

36 Polecenia wyświetlające tablicę routingu route vs. ip route route Destination Gateway Genmask Flags Metric Ref Use Iface 192.168.2.0 * 255.255.255.0 U 202 0 0 eth0 ip route 192.168.2.0/24 dev eth0 proto kernel scope link src 192.168.2.2 metric 202

37 Instalacja programów

38 Instalacja programów ze źródeł 1. Pobieramy skompresowaną wersję źródłową programu. 2. Dekompresujemy pliki 3. Przechodzimy do katalogu z rozpakowanymi plikami i zapoznajemy się z plikiem README 4. Uruchamiamy skrypt konfiguracyjny 5. Kompilujemy źródła 6. Instalujemy programy(wymaga konta root)

39 Przykład - instalacja ffmpeg 1) Pobieramy skompresowaną wersję źródłową programu. wget http://ffmpeg.org/releases/ffmpeg-0.10.tar.gzhttp://ffmpeg.org/releases/ffmpeg-0.10.tar.gz 2) Dekompresujemy pliki tar -xzf ffmpeg-0.10.tar.gz 3) Przechodzimy do katalogu z rozpakowanymi plikami cd ffmpeg-0.10 4) Uruchamiamy skrypt konfiguracyjny./configure 5) Kompilujemy źródła make 6) Instalujemy make install

40 Instalacja programów z pakietów na przykładzie dystrybucji Slackware Do zarządzania pakietami służą następujące narzędzia: installpkg (instalacja pakietu), removepkg (usunięcie pakietu), upgradepkg (aktualizacja pakietu), makepkg (utworzenie pakietu tgx z zawartości bieżącego katalogu), explodepkg (rozpakowanie zawartości pakietu do bieżącego katalogu).

41 Instalacja programów z pakietów ● http://repository.slacky.eu/slackware- 13.37/office/libreoffice/3.3.3/

42 Przykład użycia programu ffmpeg Konwersja filmu z aparatu cyfrowego na format MPEG-2 / AC3 (DVD) ffmpeg.exe -y -i 100_8754.MOV -f dvd -vcodec mpeg2video -r 25.00 -s 576x720 -aspect 4:3 -b 4000k -mbd rd -acodec mp2 -ab 128k -ar 48000 - ac 2 temp.mpg

43 Udostępnianie katalogów z wykorzystaniem protokołu SMB

44 Założenia ● 1. Mamy zainstalowanego linuksa Slackware z oprogramowaniem samba z dostępem do sieci (sieć jest skonfigurowana). ● 2. Chcemy udostępnić udział WYMIANA (katalog /usr/local/share) dla użytkowników korzystających z Windowsa. Oczywiście komputery z Windowsem także są dołączone do sieci. ● 3. Dostęp do udziału będzie chroniny hasłem, dlatego stworzymy użytkownika jurek. ● Można dokonać modyfikacji w przykładzie, np wpisać inną nazwę NetBios, inną nazwę użytkownika, itp.

45 1. Utworzenie pliku /etc/samba/smb.conf [global] workgroup = MSHOME netbios name = S60 server string = Komputer na gorze encrypt passwords = yes smb passwd file = /etc/smbpass security = user log file = /var/log/samba.%m max log size = 50 [wymiana] comment = Pliki path = /usr/local/share browseable = yes writable = yes guest ok = yes

46 2. Uruchomienie samby Po dokonaniu zmian w pliku konfiguracyjnym należy zrestartować sambę przy pomocy skryptu /etc/rc.d/rc.samba restart Jeżeli skryptu nie można uruchomić prawdopodobnie należy nadać prawa wykonalności plikowi. chmod +x /etc/rc.d/rc.samba /etc/rc.d/rc.samba start

47 3. Utworzenie użytkownika systemu Linux i dodanie go do użytkowników samby useradd -g users jurek passwd jurek smbpasswd -a jurek Na komputerze z systemem Windows wpisać polecenie (Start->Uruchom) lub odnaleźć komputer w otoczeniu sieciowym. Zamiast nazwy NetBIOS można podać adres IP. \\S60

48 Samba jako PDC Uzupełnij plik /etc/samba/smb.conf: [global] domain master = yes domain logons = yes smb passwd file = /etc/smbpass preferred master = yes os level = 90 [netlogon] comment = Network Logon Service path = /home/samba/netlogon guest ok = yes read only = yes share modes = no