1 Grzegorz Szczęsny Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii AMRATOWNICTWO Grzegorz Szczęsny Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii AM
2 Polska 1996 w miejscu pracy drogowe wypadki 52 000 ranni 7 000 5200 zabici
3
4 Przyczyny zgonów wczesnychKrwawienia z dużych naczyń Tętniczych Żylnych Urazy czaszkowo – mózgowe Urazy wielomiejscowe Urazy wielonarządowe
5 Dla zmniejszenia śmiertelności urazów ogromne znaczenie ma jak najwcześniejsze udzielenie odpowiedniej PIERWSZEJ POMOCY
6 Zapewnieniu prawidłowego udzielenia pierwszej pomocy służą: obowiązkowe nauczanie zasad udzielania pierwszej pomocy uczniów szkół ponadpodstawowych, pracowników zakładów szczególnie zagrożonych, kierowców, pracowników Straży Pożarnej, Policji, wolontariuszy itd. Jednostki wyspecjalizowanych stacji Pogotowia Ratunkowego oddziały Medycyny Ratunkowej wysokospecjalistyczne Centra Urazowe
7 Postępowanie na miejscu wypadkuRatowanie życia poszkodowanych Tamowanie krwotoków i działania przeciwwstrząsowe Zabezpieczenie ran głowy, klatki piersiowej, brzucha, odmy opłucnowej itp. Ratowanie zdrowia Unieruchomienie złamań i zwichnięć Zabezpieczenie pozostałych ran Zabezpieczenie przed późnymi skutkami urazu Hipotermia, hipowolemia, niedokrwienie kończyn, przygotowanie transportu
8 Wypadki komunikacyjneDrogowe Kolejowe Rolnicze Lotnicze
9
10 Wypadki drogowe Zachowanie na miejscu wypadkuZabezpieczenie miejsca wypadku Ocena stanu zdrowia poszkodowanych Zabiegi resuscytacyjne Wezwanie wykwalifikowanej pomocy
11 Obrażenia urazowe Wiodąca przyczyna śmierci w grupie do 44 roku życiaWystępowanie szacuje się na 1000 na milion osób rocznie Pacjenci po urazach zajmują około 12% łóżek szpitalnych
12 Obrażenia urazowe Powstają błyskawicznie, leczą się powoliLekarz leczący może napotkać wiele pułapek Prewencja jest najlepszym lekarstwem, lecz gdy zawiedzie to LEKARZ musi mieć głęboką wiedzę aby przystąpić do leczenia pacjenta po urazie aby: sprostać wymaganiom pacjenta zredukować śmiertelność i chorobowość w przypadkach urazowych
13 Mechanizmy urazów Dominują tępe urazyW przypadku obrażeń wielomiejscowych i wielonarządowych zwykle jeden z narządów doznaje cięższego uszkodzenia niż inne Obrażenia zagrrażające życiu Głowy 30-70% Klatki piersiowwej % Brzucha 10-35% Kręgosłupa 5% 40% przypadków doznaje obrażeń narządu ruchu zwykle nie zagrażają one życiu
14 Obrażenia urazowe Dystrybucja przypadków śmiertelnychPierwsze maksimum (sekundy - minuty) ciężkie uszkodzenia mózgu, pnia mózgu, rdzenia kręgowego wysoki poziom odcinka szyjnego, uszkodzenia serca, aorty i innych wielkich naczyń Drugie maksimum (minuty - pierwsze godziny) krwiaki pod- i nadtwardówkowe, haemopneumothorax, rozerwanie śledziony, rozerwanie wątroby, złamania miednicy, obrażenia mnnogie ze znaczną utratą OKK Trzecie maksimum (wiele dni - tygodnie) prawie zawsze związane z : zakażeniem uogólnionym (sepsą) lub nieewydolnością wielonarządową (Multiple Organ Failure - MOF) lub ostrą niewydolnością oddechową typu ARDS
15 „Złota Godzina” dla pacjentów z ciężkimi obrażeniamiPierwsza godzina leczenia obrażeń pourazowych ma za zadanie zredukować drugie maksimum śmiertelności pourazowej błyskawiczna ocena i resuscytacja
16 Cele i zadania postępowania w przypadkach pourazowych1. Szybka i dokładna ocena stanu pacjenta 2. Resuscytacja i stabilizacja pacjenta w zależności od potrzeb 3. Określenie czy leczenie pacjenta przekroczy możliwości dalego ośrodka 4. Organizacja transportu między szpitalami 5. Zapewnienie optymalnej opieki medycznej na każdym etapie leczenia
17 Szkolenia podstawowe i zaawansowane z zakresie udzielania pomocy w przypadkach pourazowychBasic Trauma Life Support - pomoc przedszpitalna Advanced Trauma Life Support
18 Pomoc przedszpitalna Ma wyprzedzić pomoc specjalistycznąPrzez wykonanie prostych czynności ma pomóc ratowanemu do czasu przybycia pogotowia ratunkowego Nie zastępuje pomocy lekarskiej kwalifikowanej
19 Zasady udzielania pomocy przedmedycznejNie wolno zostawiać ratowanego samego Wezwać pogotowie (pomoc kwalifikowaną) Nie ruszać gdy nie ma takiej konieczności Ułożyć w pozycji bezpiecznej ustalonej Nie podawać nic doustnie Nie odchylać głowy po urazach kręgosłupa szyjnego
20 Pomoc przedmedyczna ABCD - Drugs? D - disability? (inwalidztwo, niesprawność) 1. Określenie poziomu przytomności AVPU A - Alert - Przytomny V - Responds to Vocal stimuli (Reaguje na głos) P - Responds to Painful stimuli (Reaguje na ból) U - Unresponsive (Bez reakcji) 2. Szerokość, równość i reakcja źrenic
21 Pomoc przedmedyczna Ocena ponowna - Głowa i twarz1. Badanie - wywiad, oglądanie, badanie dotykiem, ponowna ocena źrenic 2. Postępowanie drożność dróg oddechowych, zaopatrzenie krwawień
22 Pomoc przedmedyczna Ocena ponowna - Szyja1. Badanie - wywiad, oglądanie, badanie dotykiem 2. Postępowanie - unieruchomienie (kołnierz, deska, woreczki, itp.)
23 Pomoc przedszpitalnaaOcena ponowna - Kończyny 1. Badanie - wywiad, oglądanie (deformacje, narastanie obwodu kończyny), Badanie dotykiem (miejsca bolesne, trzeszczenie odłamów złamania, nieprawidłowa ruchomość) 2. Postępowanie prawidłowe unieruchomienie
24 Zasady postępowania po urazach głowyNie lekceważyć nawet najmniejszych urazów głowy Uszkodzenia skóry, rany Wydzielina, krwawienie z ucha, nosa Zaburzenia świadomości, mowy, widzenia Nudności, wymioty, drgawki Zaburzenia oddychania Szerokość, równość i reakcja źrenic Ułożenie poszkodowanego - bezpieczne
25 Zasady postępowania po urazach głowyObserwacja czynności życiowych Tętno - zwolnienie tętna po urazie głowy RR - Ciśnienia tętniczego krwi wzrost może świadczyć o wzroście ciśnienia śródczaszkowego Triada Cushinga - Wzrost RR, Zwolnienie tętna, Zaburzenia oddychania) Oddychanie podejrzewamy uszkodzenie OUN u poszkodowanego z zaburzeniami oddychania
26 Zasady postępowania po urazach głowy
27 Unieruchomienia transportowe po urazach kończyn i kręgosłupaCelem unieruchomienia jest: zapobieganie dalszym urazom działanie przeciwbólowe (kontrola bólu)
28 Unieruchomienia transportowe po urazach kończyn i kręgosłupaUnieruchomienia niekonwencjonalne Unieruchomienia konwencjonalne Efekt ! 1. zwiększenie szansy na: podtrzymanie czynności życiowych ratowanego utrzymanie funkcji kończyny 2. zmniejszenie ryzyka powstania powikłań w trakcie transportu
29 Postępowanie po urazach kręgosłupaOkoliczności (n.p. skok na głowę) Objawy: ból, zaburzenia oddychania, niedowłady, porażenia, (ruch, czucie) Utrata przytomności Uraz głowy - podejrzewamy też uraz kręgosłupa szyjnego Postępowanie - Ocena, ABC, krwawienia
30 Postępowanie po urazach kręgosłupaCzynności ratownicze w wodzie z zabezpieczeniem kręgosłupa szyjnego Przemieszczanie poszkodowanego tylko gdy konieczne Przeciąganie na ubraniu w ułożeniu na plecach - gdy tylko 1 ratownik Ułożenie na plecach z zabezpieczeniem unieruchomienia kręgosłupa szyjnego
31 Postępowanie po urazach kręgosłupa
32 Postępowanie po urazach kręgosłupa
33 Postępowanie po urazach kręgosłupa
34 Postępowanie po urazach kręgosłupa
35 Postępowanie po urazach kręgosłupaPrzenoszenie w kilka osób (4) nosze, „Board”, długa deska, drzwi, itp. Jedna osoba „Dowodzi” I - głowa i szyja II - pod barki i plecy III - pod okolicę lędźwiową i pośladki IV - pod kolana i łydki
36 Postępowanie po urazach kręgosłupa
37 Postępowanie po urazach kręgosłupaObrócenie na bok do siebie przy jednoczesnym stabilizowaniu kręgosłupa szyjnego Podsunięcie noszy Położenie na plecach na noszach Przymocowanie poszkodowanego do noszy Unieruchomienie głowy i szyji
38 Postępowanie po urazach kręgosłupaMinimalna ilość zbędnych ruchów Planowanie transportu Punkt docelowy (ostateczny, specjalistyczny, wyposażony /CT/) Trasa Warunki
39 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy deska (nosze)
40 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy nosze ortopedyczne „podbierakowe” do atraumatycznego montażu
41 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy materace (nosze podciśnieniowe)
42 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kręgosłupa
43 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kręgosłupa
44 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy unieruchomienia głowy
45 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy unieruchomienia głowy jednorazowe i „kieszonkowe”
46 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy kołnierze transportowe
47 Urazy kończyn Złamania - zaburzenie osi pomiędzy stawami sąsiednimi, ułożenie przymusowe kończyny Patologiczna ruchomość, objawy osłuchowe Zwichnięcia - Zaburzenie osi kończyny w okolicy uszkodzonego stawu, zatarcie obrysów stawu, przemieszczenie składowych stawu, Ból samoistny, przy dotyku, próbie wykonywania ruchów, obrzęk, zasinienie skóry w okolicy uszkodzenia, zaburzenia ukrwienia
48 Zasady postępowania po urazach kończynA. Ocena ABC i wdrożenie postępowania B. Ocena struktur nerwowo-naczyniowych uszkodzonej kończyny (czy uległy urazowi) C. Wybór właściwego rozmiaru i typu unieruchomienia (zasada unieruchomienia jednego stawu poniżej i powyżej uszkodzenia)
49 Zasady postępowania po urazach kończynD. Założenie opatrunku w przypadku zranienia E. Usunięcie odzieży z kończyny. Zdjęcie pierścionków, zegarków, itp. F. Ocena naczyń i nerwów kończyny przed założeniem szyny (tętno, czucie, ruch) G. Ułożenie miękkich podkładów nad wyniosłościami kostnymi
50 Zasady postępowania po urazach kończynH. Zastosowanie delikatnego wyciągu w osi kończyny i umocowanie szyny lub innego unieruchomienia doraźnego I. Ocena naczyń i nerwów kończyny po założeniu unieruchomienia (tętno, czucie, ruch)
51 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn - przykładyKończyna górna Chusta trójkątna Umocowanie kończyny do klatki piersiowej Doraźna lub kwalifikowana szyna „Gazeta” (+ szalik) Unieruchomienie palców szyna Zimmera (mikroporowata gąbka naklejona na pasek blaszki aluminiowej)
52 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn - przykładyKończyna dolna Unieruchomienie kończyny do drugiej kończyny Doraźna lub kwalifikowana szyna (Kramera, próżniowa, pneumatyczna, wyciągowa, itp.)
53 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn - unieruchomieniaDobór Konwencjonalne - kwalifikowane koszt/dostępność wielokrotne użycie/jednorazowe łatwość formowania trwałość stabilizacji ucisk kończyny (korzystny/niekorzystny)
54 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn - szyna KrameraWyścielona watą/ligniną i owinięta bandażem Powinna zakładać więcej niż jedna osoba Przymierzanie i modelowanie na k. zdrowej Każdą szynę domodelowujemy do kończyny a nie odwrotnie zabezpieczenie miejsc narażonych na ucisk pozostawienie odsłoniętych palców rąk i stóp
55 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn dolnych unieruchomienie doraźne
56 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn dolnych unieruchomienie doraźne
57 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn górnych unieruchomienie doraźne
58 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny unieruchamiające i materace podciśnieniowe
59 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny wyciągowe
60 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny wyciągowe
61 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny wyciągowe
62 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy szyny pneumatyczne (dmuchane)
63 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy ortezy transportowe prefabrykowane
64 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończynAmputacja urazowa Najpierw zabezpieczenie ratowanego, potem odciętej kończyny ABC Opatrunek na ranę, ucisk Krwawienie - opatrunek uciskowy, uciścięcie tętnicy powyżej miejsca krwawienia
65 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończynKrwotok - Opatrunek na ranę, ucisk Krwawienie - opatrunek uciskowy, uciścięcie tętnicy powyżej miejsca krwawienia Opaska uciskowa - NIE!
66 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończynopatrunek uciskowy gaza opatrunkowa jałowa na powierzchnię rany - minimum 2-3 warstwy lub więcej można dołożyć gazę opatrunkową opaska podtrzymująca bandaż elastyczny z uciskiem do zatrzymania krwawienia
67 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończynZłamania otwarte Opatrunek jałowy domodelowane unieruchomienie Gdy szyna - docisk opaską do szyny
68 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończyn
69
70 Zasady i technika unieruchamiania po urazach kończynZabezpieczenie odciętej części ciała Ułożenie z elewacją kończyn, gdy nie ma przeciwwskazań Postępowanie przeciwwstrząsowe
71 Unieruchomienia i sprzęt ratowniczy Zestawy materiałów opatrunkowych