1 Gręzówka i okolice Zespół Szkół w Gręzówce Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej Cmentarz parafialny Biblioteka Publiczna w Gręzówce

2 Herbem gminy jest jeleń na czerwonej tarczy zwrócony w stronę prawą (dla patrzącego strona lewa) wsparty przednimi kopytami na skrzyżowanych u podstawy godła zielonych gałązkach dębu i wawrzynu. Położenie gminy na mapie województwa Gręzówka jest dużą miejscowością wchodzącą w skład powiatu łukowskiego w województwie lubelskim. Miejscowość leży na północny zachód od Łukowa, w odległości 8 km drogą przez Ławki lub 12 km drogą przez Kryńszczak. Teren, na którym znajduje się wieś, jest dość płaski. Występują tu pagórki piaszczysto - żwirowe oraz wydmy, najczęściej zniszczone i porośnięte lasem iglastym. Ponieważ przez Gręzówkę nie przepływa żadna rzeka (brak jest również stawów i basenów), okolice wsi narażone są na skutki suszy. Grunty wsi są wybitnie piaszczyste, należą do V i VI klasy bonitacyjnej. Stąd też, główne uprawy to: żyto, owies i ziemniaki

3 Zespół Szkół w Gręzówce Parking rowerowy dla uczniówParking samochodowy dla pracowników

4 Grupa 3 latkówGrupa 4 latków Sala grupy OASala grupy OB

5 Klasa I Klasa II Klasa III

6 Klasa IV a Klasa IV b Klasa V a Klasa V b Klasa VI bKlasa VI a

7 Pracownia klasy I a gimnazjum Pracownia klasy II a gimnazjum Pracownia klasy II b gimnazjum Pracownia klasy III a gimnazjum Pracownia klasy III b gimnazjum

8

9

10 Boisko szkolneSala gimnastyczna Sale do zajęć sportowych i rekreacyjnych

11 Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej

12

13 Cmentarz parafialny

14 Pomniki poświęcone poległym w bitwie pod Kryńszczakiem

15 Biblioteka Publiczna w Gręzówce

16 Ma powierzchnię 8 ha i znajduje się na łąkach wsi Gołaszyn. Rezerwat ten został ustanowiony dla ochrony unikalnego w skali światowej złoża amonitów. Pod warstwą ziemi znajduje się tu pokład czarnego iłu zawierającego skamieniałe muszle amonitów, małż, ramienionogów i otwornic. Według opinii naukowców odłamy kry w stanie nienaruszonym zostały przeniesione przez lodowiec z dalekiej Estonii. Iły te poza obszarem rezerwatu mogą być wykorzystywane do produkcji keramzytu, jednak dotychczas eksploatacja nie została podjęta. Zaznaczyć należy, że w przypadku podjęcia eksploatacji byłaby możliwość dokładnego zbadania i zaprezentowania znajdujących się tam skamielin.

17 Ławki –osada, tak jak Gołaszyn, należy do osadnictwa mazurskiego. O istnieniu Ławek czytamy w dokumencie biskupa Jastrzębca z 1418r. Miejscowość wchodziła w skład parafii łukowskiej. W latach 1905 – 1907 przez Łuków i okolice przeszła fala niepokojów rewolucyjnych i walk o polską szkołę. W szeregach bojowników tamtego okresu trwałe miejsce zajął właściciel majątku Ławki – Stanisław Lewicki. W niedalekiej odległości od Ławek znajduje się siedziba Nadleśnictwa Łuków utworzona w 1920 r. Liczba ludności zamieszkujących Ławki - 435 (dane na rok 2010).

18 Klimki – w dokumentach archiwalnych powiatu łukowskiego pierwsze wzmianki o wsi Klimki pojawiają się w początkach XVI wieku. Klimki są jedną z najmniejszych miejscowości gminy Łuków. W 32 gospodarstwach na koniec 2006 roku zamieszkiwało 157 mieszkańcow. Wieś położona jest w odległości 4 km na północny zachód od miasta Łuków. Od strony zachodniej i południowej graniczy z dużym kompleksem leśnym, od połnocy z miejscowościami Gręzówka i Gręzówka Kolonia, a od południa - Ławki. Wieś ma zabudowę 2-częściową w kształcie litery „L” przy czym części te przedzielone są pasmem leśnym i oddalone od siebie o ok. 600 m. Krajobraz wsi jest równinny. Po obu stronach biegnącej przez wieś drogi znajdują się pola uprawne wśrod ktorych występują fragmenty zadrzewione i zarośla. Ostatnie zabudowania obu części wsi przylegają do obfitego w owoce runa leśnego i grzyby kompleksu leśnego Lasy Łukowskie. Lasy te charakteryzują się wysokimi walorami przyrodniczymi. Obok wsi przepływa rzeka Krzna Południowa mająca źródła w pobliskich bagnach Jaty. Liczba ludności zamieszkujących Klimki -157 (dane na rok 2010).

19 Jej długie na kilkaset metrów ramiona ustawione są w kierunku przeciwnym do wiejących w przeszłości wiatrów. Powstała prawdopodobnie na przełomie plejstocenu (epoki lodowcowej) i trwającego obecnie holocenu (okresu ocieplenia). Nie została więc usypana w warunkach klimatu gorącego lecz subpolarnego – suchego i zimnego, który sprawiał że bardzo skąpa ówcześnie szata roślinna nie była w stanie uchronić piaszczystego podłoża przed wywiewaniem. W odsłonięciu u jej czoła i południowego ramienia, można zaobserwować budowę wewnętrzną (charakterystyczne warstwowania piasku). Nazwę swą wydma zawdzięcza prawdopodobnie słabo porośniętemu przez roślinność a więc „łysemu” wierzchołkowi. Łysa Góra jest najbardziej na wschód wysuniętą wydmą spośród całego zespołu wydmowego, porośniętego lasem, położonego na zachód od Gręzówki. Cały ten zespół wydm jest najpiękniej rozwiniętym i największym na całej Nizinie Południowopodlaskiej. Łysa Góra to typowa paraboliczna wydma śródlądowa. Jest dowodem rzeźbotwórczej, budującej działalności wiatru. Składa się z bardzo dobrze przesortowanych i osadzonych przez wiatr ziarenek piasku.

20 Biardy – wzmianki o osadzie spotykamy w dokumentach z końca XVIw. Nazwa miejscowości prawdopodobnie pochodzi od nazwiska Biarda. Pomimo iż we wsi nikt już nie nosi tego nazwiska, Biardów spotykamy w wioskach sąsiednich, Starsi ludzie pamiętają jednak karczmarza w Biardach noszącego to nazwisko. Ważnym momentem w życiu wsi było Powstanie Styczniowe. Władze carskie aresztowały chłopów za udział lub pomoc w powstaniu. Z Biard aresztowano m.in. w 1864 Stanisława Baniaka, Józefa Dołęgę (sołtysa wsi). Liczba ludności zamieszkujących Biardy -364 (dane na rok 2010).

21 Zajazd położony w mieście Łuków, otoczony przez lasy jagodowo - grzybowe, w jego pobliżu znajduje się rezerwat jodły Jata. Leśne otoczenie hotelu stwarza swoisty mikroklimat, pozwalający odetchnąć świeżym powietrzem. Ponadto istnieje możliwość skorzystania z akwenu wodnego w bezpośrednim sąsiedztwie zalewu "Zimna Woda" na rzece Krznie oraz pełnowymiarowego boiska do piłki nożnej.

22

23

24 Rezerwat Jata leży w województwie lubelskim, powiecie łukowskim, gminie Łuków, w terytorialnym zasięgu Nadleśnictwa Łuków, które nim zarządza. Pod względem długości istnienia ustępuje tylko Białowieskiemu Parkowi Narodowemu. Utworzony 21.03.1933 roku z inicjatywy prof. W. Szafera - wybitnego polskiego przyrodnika. Miał wówczas powierzchnię 335 ha i status rezerwatu częściowego. Powodem powołania rezerwatu była ochrona najdalej wysuniętego na północ naturalnego, wyspowego stanowiska jodły (Abies alba), która znalazła tu znakomite warunki rozwoju oraz niezwykle korzystny dla siebie mikroklimat. Na chwilę obecną ma powierzchnię 1117 ha, z czego 337 ha jest objęte ochroną ścisłą. Jata jest obecnie jednym z 83 rezerwatów na terenie woj. lubelskiego (i jednym z 6 rezerwatów ścisłych na wymienionym terenie). Jest wyjątkowym miejscem - to najstarszy i największy rezerwat w województwie lubelskim. Jata – to kraina pachnącej żywicą jodły. Miejsce, nad którym krąży orlik krzykliwy, a jego głos brzmi donośnie w zimnym powietrzu. Miejsce, gdzie nawet czas nie zatarł śladów bohaterskiej walki z najeźdźcami......

25 Największą osobliwość stanowią wspaniałe bory jodłowe z udziałem świerka i sosny. Drzewostan buduje 14 gatunków drzew (jodła, sosna, świerk, grab, jawor, dąb, olcha, brzoza, lipa i inne) w wieku 120-180 lat, ale zdarzają się okazy drzew w wieku ok. 250 lat. Najbardziej znana turystom i mieszkańcom okolic jodła, tzw. Królowa Jodeł o wysokości 36 m i średnicy 95 cm; uschła w roku 2008 w wieku ok. 200 lat. Oznacza to, że szumiała w tym prastarym lesie już wtedy, kiedy Polska znajdowała się pod zaborami. Sam las ma charakter naturalny - najnowsze badania stwierdzają obecność pyłków jodły na tym terenie już 5 tys. lat temu.

26 Zbiorowiska roślinne mają dużą zmienność i tworzą ciekawą mozaikę - od borów poprzez grądy, olsy, lęgi aż po torfowiska i bagna. Bardzo bogata jest flora rezerwatu. Znajdziemy tu widłaki, storczyki, sasanki, wawrzynek wilcze łyko, lilię złotogłów, narecznice, żywiec, marzankę wonną.

27 Drzewa pokrywają około 35% powierzchni lądów na Ziemi. Są twórcami biomasy. Stabilizują temperaturę oraz regulują obieg azotu i tlenu w powietrzu. Dostarczają także drewna – surowca najczęściej używanego przez człowieka. Te długowieczne i wyjątkowo mocne rośliny, oprócz drewna dają człowiekowi cień, natleniają powietrze oraz tłumią hałas. Nie zawsze uświadamiamy sobie, jak wspaniałymi istotami żywymi są drzewa i ile im zawdzięczamy.

28 Grzyby nie tylko ozdabiają las. Są przede wszystkim składnikiem naturalnych ekosystemów. Nawet te niejadalne pełnią bardzo ważną i niezastąpioną rolę w przyrodzie. Kluczową rolę w życiu lasu odgrywają grzyby żyjące w symbiozie z korzeniami drzew. Podziemne strzępki grzybni przyrastają do najmniejszych korzonków drzewa, dostarczając roślinie związki mineralne oraz wodę. W zamian otrzymują wytworzone przez roślinę w wyniku fotosyntezy związki organiczne. Zjawisko to nosi nazwę mikoryzy. Obaj partnerzy czerpią z tego korzyści.

29 Miejsca pamięci narodowej

30 Beata Wysokińska