1 I POMOC DE MINIMIS W PROJEKTACH WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓWPOMOC PUBLICZNA I POMOC DE MINIMIS W PROJEKTACH WSPÓŁFINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ dr Artur Bartoszewicz Katowice, 2017 r. 1

2 POJĘCIE POMOCY PUBLICZNEJŹródłowym przepisem całego systemu prawnego w zakresie pomocy publicznej jest art. 107 TFUE (dawniej 87) , który stanowi co następuje: Z wyjątkiem sytuacji opisanych w niniejszym traktacie, wszelka pomoc udzielona przez Państwo Członkowskie lub z użyciem zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub może zakłócić konkurencję poprzez faworyzowanie określonych podmiotów lub wytwarzania określonych dóbr, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem, o ile wpływa na handel między Państwami Członkowskimi. Wykładnia tego przepisu była wielokrotnie dokonywana, w różnych aspektach i przez rożne organy stosujące TFUE, w szczególności przez TS oraz KE.

3 WARUNKI POMOCY Zgodnie z ugruntowaną wykładnią pomocą publiczną jest transfer zasobów przypisywany władzy publicznej, o ile spełnione są łącznie następujące warunki: transfer ten skutkuje przysporzeniem na rzecz określonego podmiotu, na warunkach korzystniejszych niż rynkowe, transfer ten jest selektywny – uprzywilejowuje określone podmioty lub wytwarzanie określonych dóbr, w efekcie tego transferu występuje lub może wystąpić zakłócenie konkurencji, transfer ten wpływa na wymianę gospodarczą między krajami członkowskimi.

4 test POMOCY Ustalenie, czy w określonej transakcji występuje pomoc publiczna polega na zbadaniu, czy jednocześnie występują wszystkie wyżej przedstawione przesłanki. Taką metodologią, zwaną testem pomocy publicznej, posługuje się Komisja Europejska, która jest jedynym organem uprawnionym do wydania wiążącego rozstrzygnięcia w tej materii. Niejednokrotnie, mimo stosowania tej samej metodologii do tego samego stanu faktycznego, rożne podmioty dochodzą do rożnych konkluzji. Komisja Europejska w licznych sprawach uznawała, że dany instrument stanowi pomoc publiczną, mimo że państwo członkowskie było przeciwnego zdania.

5 Modernizacja przepisów o pomocy publicznejzmiana rozporządzenia proceduralnego 659/1999 zmiana rozporządzenia wykonawczego (794/2004) do rozporządzenia 659/1999 zmiana rozporządzenia de minimis 1998/2006 – nowe rozporządzenie 1407/2013 w sprawie pomocy de minimis zmiana rozporządzenia upoważniającego 994/1998 zmiana ogólnego rozporządzenia nr 800/2008 nowe rozporządzenie 651/2014 w sprawie wyłączeń blokowych – nowe przeznaczenia pomocy (na podstawie nowego rozporządzenia upoważniającego 994/98 przyjętego z dniu 22 lipca 2013 r.) nowe wytyczne ws. pomocy regionalnej nowe wytyczne ws. pomocy na badania, rozwój i innowacje nowe wytyczne ws. pomocy na ochronę środowiska nowy komunikat ws. finansowania o podwyższonym ryzyku (Risk Capital) nowy komunikat ws. pomocy w ramach ubezpieczeń kredytów eksportowych konsultacje w sprawie pomocy dla portów nowy komunikat ws. wytycznych lotniskowych nowe wytyczne ws. pomocy na ratowanie i restrukturyzację nowy komunikat ws. produkcji kinematograficznych i innych produkcji audiowizualnych (Cinema Comunication) nowe wytyczne ws. pomocy na sieci szerokopasmowe (Broadband Guidelines) komunikat ws. pojęcia pomocy publicznej (Notion of Aid Communication) komunikat ws. ewaluacji pomocy Nowy komunikat w sprawie pomocy na realizację ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania

6 zakres Zmian W dniu 8 maja 2012 r. Komisja Europejska opublikowała dokument pn. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno–Społecznego i Komitetu Regionów: Unowocześnienie unijnej polityki w dziedzinie pomocy państwa przedstawiający strategię Komisji w zakresie kompleksowej reformy kontroli pomocy państwa. W celu zrealizowania celów reformy, Komisja zaplanowała następujące działania: doprecyzowanie i wyjaśnienie pojęcia pomocy państwa - nowy komunikat (tzw. notion of the aid communication); rewizja rozporządzenia o pomocy de minimis (Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis); wprowadzenie zmian w rozporządzeniu upoważniającym (Rozporządzenie Rady (WE) nr 994/98 z dnia 7 maja 1998 r. dotyczące stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa) – w celu rozszerzenia zakresu ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych; rewizja i rozszerzenie zakresu ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych (GBER) (Rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu), ustalenie i zdefiniowanie wspólnych zasad (tzw. common principles) stosowanych przy ocenie zgodności wszystkich środków pomocy z rynkiem wewnętrznym; rewizja większości funkcjonujących obecnie wytycznych Komisji dotyczących różnych rodzajów pomocy publicznej mająca na celu ich konsolidację i uspójnienie unowocześnienie rozporządzenia proceduralnego (Rozporządzenie Rady (WE) NR 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE).

7 przesłanka 1. NASTĘPUJE TRANSFER ZASOBÓW, PRZYPISYWANY WŁADZY PUBLICZNEJ

8 POJĘCIE władzy PUBLICZNEJPrzez „władzę publiczną” należy rozumieć wszelkie podmioty wykonujące władcze funkcje państwa, zarówno na szczeblu centralnym jak i na szczeblu samorządowym. Wszelkie zasoby przynależne podmiotom publicznym są zasobami publicznymi. Są to przede wszystkim zasoby finansowe (środki pieniężne) oraz zasoby rzeczowe (rzeczowe składniki majątku). Zasób publiczny może również przybrać formę niematerialną. Pojęcie „władzy publicznej” nie obejmuje natomiast jednostek gospodarczych posiadających osobowość prawną, nawet gdy jednostki te pozostają pod kontrolą właścicielską władz publicznych (np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki skarbu państwa, spółki komunalne). Zasoby takich podmiotów nie są zasobami publicznymi sensu stricte. Tym niemniej władza publiczna może w pewnych okolicznościach, w sposób pośredni dysponować zasobami takich jednostek.

9 Uwaga! Przesłanką wystąpienia pomocy publicznej jest wpływ władzy publicznej na dokonanie transferu zasobów („przypisywalność” transferu władzy publicznej) – niezależnie od tego, czy zasoby te są przynależne podmiotowi publicznemu, czy też nie.

10 transfer zasobów To transakcja, w wyniku której następuje przepływ zasobów między dwoma podmiotami. Najczęściej mamy do czynienia z sytuacją, w której jeden z tych podmiotów (podmiot przekazujący zasoby) jest podmiotem publicznym zaś drugi z nich (otrzymujący te zasoby) nie jest takim podmiotem. Jednakże transfer zasobów może mieć miejsce i wówczas, gdy obie strony transakcji są podmiotami publicznymi. W pewnych okolicznościach transfer zasobów, przypisywalny władzy publicznej, może mieć miejsce również w przypadku transakcji zawieranych między dwoma podmiotami niepublicznymi. W niektórych przypadkach KE za transfer uważa nawet przepływ środków pomiędzy danym podmiotem publicznym a jego wyodrębnioną wewnętrznie jednostką organizacyjną. Np JST --> samorządowy zakład budżetowy. Pośrednio wynika to z pkt 10 Zawiadomienia w sprawie pojęcia pomocy Państwa (Podmiot prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą i działalność o charakterze niegospodarczym powinien być traktowany jako przedsiębiorstwo jedynie w odniesieniu do działalności gospodarczej„ JST w zakresie sprawowania władztwa publicznego uznawany jest za organ publiczny, jednocześnie w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej może być traktowany jako przedsiębiorstwo. Wówczas taki "transfer" wewnętrzny także może być relewantny w zakresie oceny występowania pomocy publicznej

11 FORMY TRANSFERÓW Transfer zasobów, poza najprostszą formą, jaką jest bezzwrotne przekazanie danemu podmiotowi środków pochodzących z budżetu, może przybrać również inne formy, takie jak np.: obniżenie obciążeń podatkowych i para fiskalnych (ulga podatkowa, umorzenie lub odroczenie płatności podatku bądź innej daniny publicznej), przeniesienie własności składników majątkowych (np. poprzez sprzedaż lub wniesienie aportem do spółki) lub oddanie takich składników majątkowych w użytkowanie (np. poprzez zawarcie umowy dzierżawy albo najmu), udzielenie pożyczki lub innej formy finansowania zwrotnego, udzielenie gwarancji lub poręczenia (np. gwarancje Skarbu Państwa), objęcie akcji/udziałów w spółce prawa handlowego.

12 Uwaga! Odnosząc się do pierwszego warunku wystąpienia pomocy publicznej, a mianowicie konieczności, aby środek miał charakter pomocy świadczonej przez państwo członkowskie lub pochodził ze źródeł państwowych, należy zaznaczyć, iż w przeszłości nie było do końca jasne czy przesłankę tę należy rozumieć łącznie, czy też rozdzielnie. Zgodnie z orzecznictwem ETS konieczne jest w każdej sytuacji wykorzystanie źródeł publicznych (Sprawa C-72 i 73/91, [1993] ECR I-887). Przesłanka powyższa nie jest spełniona w sytuacji wykorzystania na przykład, tylko i wyłącznie, uprawnień legislacyjnych państwa, nakładających określony sposób rozliczeń między przedsiębiorstwami – podmiotami z sektora edukacji, który skutkuje uprzywilejowaniem niektórych z nich (Sprawa C-379/89, [2001] ECR I-02099). Jednakże w sytuacji zwolnień i ulg podatkowych, pomimo, że nie ma transferu środków publicznych, ale ma miejsce niejako swoisty transfer negatywny – zwrotny, czasem nazywany zaniechaniem transferu, czyli brak lub mniejsze płatności ze strony tego typu przedsiębiorstw na rzecz Państwa. W tym przypadku, brak bezpośredniego transferu funduszy publicznych nie przeciwdziała możliwości uznania danego środka za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 TFUE (Sprawa C-387/92, [1994] ECR I-877; Sprawa C-156/98, [2000] ECR I-6857; Sprawa C-200/97, [1998] ECR I-7907; Sprawa C-72 i 73/91, [1993] ECR I-887). Traktowane jest to jako umniejszanie dochodów publicznych, a więc również, jako korzystanie ze środków publicznych.

13 przesłanka 2. TRANSFER TEN SKUTKUJE PRZYSPORZENIEM NA RZECZ OKREŚLONEGO PODMIOTU, NA WARUNKACH KORZYSTNIEJSZYCH NIŻ RYNKOWE

14 przysporzenie Przez „przysporzenie” należy rozumieć korzyść ekonomiczną osiąganą przez podmiot, na rzecz którego dokonywany jest transfer zasobów. Nie każdy transfer zasobów powoduje przysporzenie. Niejednokrotnie bywa tak, że określony podmiot zarządza zasobami ale nie osiąga z tego powodu korzyści ekonomicznych.

15 Korzyść/przewaga przysporzenierozumiana niezwykle szeroko i funkcjonalnie (wszelka pomoc, bez względu na formę) korzyść, którą przedsiębiorca uzyskuje, a której by nie uzyskał w ramach swojej normalnej działalności nieistotne: sposób ani forma, a jedynie skutek jaki dany środek wywiera (może wywrzeć) na konkurencję wymiar gospodarczy - materialny „Pojęcie pomocy państwa (...) jest bardziej ogólne od pojęcia subwencji, ponieważ obejmuje ono nie tylko rzeczywiste świadczenia, jak same subwencje, ale również działania, które w różnych formach zmniejszają normalne obciążenia budżetu przedsiębiorstwa” (ETS 30/59 De Gezamenlijke Steenkolenmijnen in Limburg) „Pojęcie pomocy państwa (...) jest bardziej ogólne od pojęcia subwencji, ponieważ obejmuje ono nie tylko rzeczywiste świadczenia, jak same subwencje, ale również działania, które w różnych formach zmniejszają normalne obciążenia budżetu przedsiębiorstwa” (ETS 30/59 De Gezamenlijke Steenkolenmijnen in Limburg)

16 przysporzenie cd Przesłanką wystąpienia pomocy publicznej nie jest jakiekolwiek przysporzenie, lecz jedynie takie przysporzenie, które następuje na warunkach korzystniejszych, niż rynkowe. W przypadku, gdy określonemu podmiotowi zostało udzielone zamówienie publiczne, przy czym: 1) zastosowany został taki tryb zamówienia publicznego, który zapewniał możliwość ubiegania się o jego otrzymanie na równych i niedyskryminujących warunkach każdemu zainteresowanemu podmiotowi oraz 2) jedynym kryterium wyboru wykonawcy lub dostawcy była cena należy uznać, że transakcja między stronami (zamawiającym i wykonawcą zamówienia) została zawarta na warunkach rynkowych, nawet gdyby wykonawca osiągnął na tym zamówieniu wysoki zysk. Istotą warunków rynkowych jest bowiem możliwość swobodnego – i na równych, konkurencyjnych prawach – oferowania towarów i usług przez wszystkie zainteresowane podmioty. Jednocześnie niekiedy konieczne jest spełnienie szeregu innych wymogów. Np w przypadku rekompensat nie stanowiących pomocy zastosowanie przetargu stanowi jedno z czterech kryteriów, które muszą być spełnione łącznie. Dodatkowo KE uznaje, ze "w przypadku procedur, w których składana jest tylko jedna oferta, nie można uznać, że przetarg jest wystarczający do zapewnienia efektu w postaci najniższego kosztu dla danej społeczności".

17 Uwaga! Transfer zasobów dokonywany na warunkach ustalonych w wyniku otwartego przetargu zazwyczaj nie stanowi pomocy publicznej.

18 przesłanka 3. TRANSFER TEN JEST SELEKTYWNY, TZN. UPRZYWILEJOWUJE OKREŚLONE PODMIOTY LUB WYTWARZANIE OKREŚLONYCH DÓBR

19 selektywność Przepisy TFUE dotyczą selektywności polegającej na faworyzowaniu określonych podmiotów (ang. „undertaking”). Traktat nie ogranicza zatem zagadnienia pomocy publicznej do relacji władze publiczne - przedsiębiorstwo (ang. „enterprise”). Pomocą publiczną może być transfer zasobów dokonany na rzecz dowolnego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w myśl prawa wspólnotowego, o ile spełnione są wszystkie z omawianych tu przesłanek. Kryterium selektywności oznacza, że nie jest pomocą publiczną taki transfer zasobów, z którego na równych prawach mogą skorzystać wszystkie zainteresowane podmioty.

20 Selektywność selektywnośćnaruszenie równowagi między beneficjentem a jego konkurentami selektywność indywidualna, sektorowa, regionalna, mieszana wyłączone środki generalne, odnoszące się do wszystkich podmiotów w gospodarce, np. środki fiskalne o charakterze ogólnym, środki polityki monetarnej ETS - C-409/00 Hiszpania przeciwko Komisji: „Okoliczność, że liczba przedsiębiorstw, które mogą się domagać korzystania z środka jest bardzo znacząca, ani okoliczność, że przedsiębiorstwa te należą do różnych sektorów działalności, nie jest wystarczająca dla podważenia selektywnego charakteru tego środka”

21 selektywność KOGO konkretny podmiot gospodarczygrupa podmiotów działających w konkretnym sektorze gospodarki podmioty działające w konkretnym regionie kraju produkcja lub obrót konkretnymi rodzajami towarów i usług + selektywność wynikająca z władztwa dyskrecjonalnego

22 selektywność CZYM korzyść ekonomiczna (niedostępna na rynku)ALE: fakt, że środek jest obiektywny i nie jest przyznawany dla z góry określonej grupy, nie oznacza jeszcze, że jest generalny (np. SPI z Stadtwerke Schwabisch Hall, T-92/02) Odnośnie środków generalnych: ETS z , Hiszpania v KE, C-501/00; ETS z , Ecotrade, C-200/97; ETS z , RFN v KE, C-156/98;

23 Uwaga! Forma prawna podmiotu otrzymującego transfer zasobów nie ma znaczenia dla oceny, czy ten transfer stanowi pomoc publiczną.

24 Uwaga! Dla określenia przesłanki selektywności, ważne jest właściwe wydzielenie sektora rynku, na którym badane będzie występowanie tej przesłanki. Kwestia ta jest istotą rozważań Komisji Europejskiej w trakcie procedury udzielania zgody na udzielenie przez państwo członkowskie pomocy publicznej. Rozróżnia się pomoc publiczna od tzw. ogólnych zasad pomocy, które mają zastosowanie do wszystkich przedsiębiorstw, ze wszystkich sektorów gospodarki, działających w danym państwie. Interesującym jest przypadek sytuacji, gdy na danym rynku jest w praktyce monopol naturalny, a jedynym przedsiębiorstwem na nim działającym jest przedsiębiorstwo będące własnością Państwa. Podobnie, w sytuacji, gdy teoretycznie jest możliwa konkurencja, ale w praktyce struktura rynku ją bardzo wyraźnie uniemożliwia lub utrudnia. Tu nasuwa się pytanie, czy w takiej sytuacji możemy mówić o spełnieniu tej przesłanki. Można uznać, że nawet w takiej sytuacji możliwe jest wykazanie tej przesłanki pośrednio, poprzez odniesienie m.in. do wpływu na konkurencje na rynku oraz wymianę handlową między państwami członkowskimi.

25 przesłanka 4. W EFEKCIE TEGO TRANSFERU WYSTĘPUJE LUB MOŻE WYSTĄPIĆ ZAKŁÓCENIE KONKURENCJI

26 zakres przepisów Przesłanka ta ma szczególne znaczenie, jako że nadrzędnym celem przepisów o pomocy publicznej jest ochrona konkurencji na jednolitym rynku europejskim. Zakres podmiotowy przepisów o pomocy publicznej jest nieograniczony (przepisy te dotyczą wszystkich podmiotów, niezależnie od cech tych podmiotów). Zakres przedmiotowy tych przepisów obejmuje wszelką działalność zdefiniowaną w orzecznictwie ETS jako „oferowanie dóbr i usług na określonym rynku”; niezależnie od tego, czy owo „oferowanie” następuje w celu zarobkowym.

27 zakres przepisów Podmiot prowadzący działalność gospodarczą, do której maja zastosowanie reguły konkurencyjności określone w przepisach części III tytułu VII rozdziału I TFUE (dawniej części III tytułu VI rozdziału I TWEI) Wszelka działalność polegająca na oferowaniu towarów i usług na danym rynku jest działalnością gospodarczą (orzeczenie ETS z dnia 18 czerwca 1998 roku w sprawie C35/98 Komisja przeciwko Włochom oraz w sprawach C180/98-184/98 Pavlov)

28 zakłócenia lub groźba zakłócenia konkurencjinie ma więc znaczenia, czy faktycznie zakłócenie będzie miało miejsce, znaczenie ma to, czy istnieją przesłanki do tego, żeby nastąpiło (monopole sieciowe) jest wynikiem selektywnego uprzywilejowania, które powoduje, że jedne podmioty gospodarcze, dzięki interwencji państwa, są w lepszej sytuacji niż ich konkurenci

29 zakłócenia lub groźba zakłócenia konkurencjinależy zbadać wpływ danego środka na stan konkurencji na rynku, na którym działa beneficjent oraz na rynkach znajdujących się powyżej i poniżej w układzie wartości należy porównać stan konkurencji sprzed przyznania środka i po jego przyznaniu nawet jeśli obecnie beneficjent nie spotyka się z konkurencją, należy rozważyć, czy dany środek nie wpłynie negatywnie na możliwość wejścia na rynek jego potencjalnych konkurentów

30 Uwaga! Dla oceny występowania pomocy publicznej nie ma znaczenia cel działalności wykonywanej przez określony podmiot. Istotne jest tylko to, czy działalność ta jest wykonywana w warunkach faktycznej lub potencjalnej konkurencji.

31 monopol Pomoc publiczna nie dotyczy tych dziedzin działalności, które nie są wykonywane w warunkach konkurencyjnych, nawet jeśli jest to działalność zarobkowa (działalność gospodarcza w rozumieniu prawa polskiego). Taka sytuacja występuje wówczas, gdy działalność jest wykonywana w warunkach monopolu naturalnego lub monopolu prawnego. Zgodnie z Zawiadomieniem w sprawie pojęcia pomocy państwa: Jeśli chodzi o budowę infrastruktury, Komisja uważa, że wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi lub zakłócenie konkurencji są zazwyczaj wykluczone w przypadkach, w których jednocześnie spełnione są następujące przesłanki: (i) infrastruktura na ogół nie podlega bezpośredniej konkurencji, (ii) finansowanie prywatne jest nieznaczące w danym sektorze i w państwie członkowskim oraz (iii) infrastruktura nie jest zaprojektowana, aby selektywne sprzyjać jednemu przedsiębiorstwu lub sektorowi, ale przynosi korzyści całemu społeczeństwu. Wspomaganie zasobami publicznymi działalności wykonywanej w warunkach monopolu naturalnego lub monopolu ustanowionego prawem nie stanowi pomocy publicznej.

32 Uwaga! W orzeczeniach ETS wskazywał, że wpływ na konkurencję jest widoczny zwłaszcza w sektorach charakteryzujących się intensywną walką o rynek zbytu. Wtedy ryzyko naruszenia konkurencji jest szczególnie wysokie (Sprawa C-288/96, [2000] ECR I-8237). W praktyce pewne działania Państwa nie mieszczą się w tej przesłance, choć mogą mieć wpływ na konkurencję. Sama chociażby możliwość restrukturyzacji zadłużenie, czy też ulgi podatkowe mają pewien wymiar rynkowy. W sytuacji, gdy Państwo działa jako kredytodawca (wierzyciel), czy zaniechujący poboru poborca podatkowy, ma on duże możliwości zmiany warunków w sposób korzystny dla przedsiębiorstwa. Taka możliwość ma również wymiar rynkowy.

33 przesłanka 5 TRANSFER TEN WPŁYWA NA WYMIANĘ GOSPODARCZĄ MIĘDZY KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI

34 wymiana - handel Pojęcie „handlu” należy rozumieć szeroko – jako wszelkie aspekty międzynarodowej wymiany gospodarczej, w tym przepływy kapitału. W warunkach jednolitego rynku europejskiego stosunkowo rzadko występują sytuacje, w których wsparcie udzielone danemu podmiotowi, wykonującemu działalność w warunkach konkurencji, nie wywierałoby w ogóle takiego wpływu (zgodnie z orzecznictwem ETS „siła” tego wpływu nie ma znaczenia). KE wydając indywidualne decyzje w sprawach dotyczących pomocy publicznej, niejednokrotnie zajmowała stanowisko, że w określonym przypadku pomoc publiczna nie występuje ze względu na brak oddziaływania na handel między krajami członkowskimi.

35 MIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMIWPŁYW NA WYMIANĘ HANDLOWĄ MIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI Wpływ na handel między Państwami Członkowskimi istotne jest by dany środek był w stanie wpłynąć na pozycję konkurencyjną beneficjenta względem jego konkurentów lub potencjalnych konkurentów działających na obszarze Wspólnoty ETS w sprawie 730/79 Philip Morris – przesłanka jest spełniona jeżeli pomoc „wzmacnia pozycję przedsiębiorstwa w porównaniu do innych przedsiębiorstw konkurujących w handlu wspólnotowym” ETS w sprawie C-280/00 Altmark: „Przesłanka (...) może zostać spełniona niezależnie od lokalnego lub regionalnego charakteru świadczonych usług bądź znaczenia danego sektora”.

36 MIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMIWPŁYW NA WYMIANĘ HANDLOWĄ MIĘDZY PAŃSTWAMI CZŁONKOWSKIMI beneficjent pomocy konkuruje z podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą z innych państw członkowskich - zasięg działalności - wielkość pomocy ETS z , Heiser, C-172/03; ETS z , Altmark Trans GmbH, C-280/00

37 Uwaga! W kwestii ostatniej przesłanki dotyczącej wpływ na wymianę miedzy państwami członkowskimi należy podkreślić, że pomoc niemająca charakteru transgranicznego, nie jest uznawana za pomoc publiczną (Sprawa C-52/76, [1977] ECR 163). W orzecznictwie ETS była rozważana również kwestia, czy relatywnie mały rozmiar przedsiębiorstwa, które otrzymało pomoc publiczną oraz relatywnie mała wielkość pomocy ma znaczenie. Trybunał uznał, iż te przesłanki nie są istotne przy ocenie wpływu na handel wewnątrz Unii Europejskiej (Sprawa C-142/87, [1990] ECR I-959). Może się zdarzyć, iż relatywnie małe przedsiębiorstwo może w znaczący sposób wpłynąć na sytuację danego sektora w obrębie Unii Europejskiej (Sprawa C-259/85, [1987] ECR I-4393). Również pomoc publiczna wspierająca eksport towarów do innego państwa, niebędącego członkiem Unii Europejskiej, ma potencjalnie wpływ na handel wewnątrz Unii (Sprawa C-142/87, [1990] ECR I-959).

38 DOPUSZCZALNOŚĆ POMOCY PUBLICZNEJPrzepis art. 107 ust. 1 TFUE stanowi, że pomoc publiczna jest niezgodna ze wspólnym rynkiem (a zatem jest niedopuszczalna) z wyjątkiem sytuacji opisanych w niniejszym traktacie. Wyjątki te zostały skatalogowane w przepisach art. 107 ust. 2 i 3 TFUE.

39 ART. 107 UST. 2 TFUE 2. Zgodna ze wspólnym rynkiem jest: a) pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem, że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej pochodzeniem produktów, b) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi, c) pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem.

40 ART. 107 UST. 2 TFUE Ust. 2 dotyczy sytuacji, w których pomoc jest dopuszczalna z mocy samego Traktatu. Przepisy ust. 2 lit. b i c nie znajdują zastosowania w przypadku pomocy udzielanej w ramach programów operacyjnych na lata Natomiast przepis ust. 2 lit. a dotyczy pomocy o charakterze socjalnym przyznawanej konsumentom.

41 ART. 107 UST. 3 TFUE 3. Za zgodną ze wspólnym rynkiem może zostać uznana: a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia; b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego; c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych dziedzin gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem; d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji we Wspólnocie w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem; e) inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, podejmowaną większością kwalifikowaną, na wniosek Komisji.

42 ART. 107 UST. 3 TFUE W ust. 3 wymienione są sytuacje, w których pomoc publiczna może zostać uznana za dopuszczalną. Organem, w którego kompetencji pozostaje uznanie pomocy za dopuszczalną (lub niedopuszczalną) jest KE, co wynika z przepisów art. 108 TFUE. KE może wykonywać tę kompetencję na dwa sposoby: poprzez ocenę środka pomocowego zgłoszonego przez państwo członkowskie, poprzez wydanie rozporządzenia, uznającego określone środki pomocowe za zgodne ze wspólnym rynkiem. W pierwszym z powyższych przypadków państwo członkowskie zgłasza Komisji Europejskiej zamiar zastosowania określonego środka pomocowego.

43       ETAPY ANALIZY - NALEŻY ZBADAĆ CZY:1. beneficjent jest przedsiębiorstwem 2. środek pochodził od Państwa lub ze źródeł państwowych (zaangażowane zostały środki publiczne) 3. sytuacja ma wymiar wspólnotowy - wpływa na handel między Państwami Członkowskimi 4. środek stanowił dla beneficjenta korzyść 5. środek zakłócił lub groził zakłóceniem konkurencji 6. środek miał charakter selektywny      

44 Trzy główne kategorie pomocy wynikające z art. 107 ust. 3 TFUE DEFINICJA I PODSTAWOWE UREGULOWANIA POMOCY PUBLICZNEJ Trzy główne kategorie pomocy wynikające z art. 107 ust. 3 TFUE pomoc regionalna, pomoc horyzontalna, pomoc sektorowa.

45 Zatwierdzanie pomocy publicznej (art. 108 ust. 3 TFUE)DEFINICJA I PODSTAWOWE UREGULOWANIA POMOCY PUBLICZNEJ Zatwierdzanie pomocy publicznej (art. 108 ust. 3 TFUE) Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Jeśli uznaje ona, że plan nie jest zgodny ze wspólnym rynkiem w rozumieniu artykułu 107, wszczyna bezzwłocznie procedurę zmiany pomocy lub jej zwrotu. Dane Państwo Członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych środków dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej.

46 Zwrot pomocy publicznej (art. 108 ust. 2 TFUE)DEFINICJA I PODSTAWOWE UREGULOWANIA POMOCY PUBLICZNEJ Zwrot pomocy publicznej (art. 108 ust. 2 TFUE) Jeśli Komisja stwierdzi, po wezwaniu zainteresowanych stron do przedstawienia uwag, że pomoc przyznana przez Państwo lub przy użyciu zasobów państwowych nie jest zgodna ze wspólnym rynkiem w rozumieniu artykułu 107, lub że pomoc ta jest nadużywana, decyduje o zniesieniu lub zmianie tej pomocy przez dane Państwo w terminie, który ona określa. Jeśli dane Państwo nie zastosuje się do tej decyzji w wyznaczonym terminie, Komisja lub każde inne zainteresowane Państwo może wnieść sprawę bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości.

47 Monitorowanie pomocy publicznej (art. 108 ust. 1 TFUE)DEFINICJA I PODSTAWOWE UREGULOWANIA POMOCY PUBLICZNEJ Monitorowanie pomocy publicznej (art. 108 ust. 1 TFUE) Komisja we współpracy z Państwami Członkowskimi stale bada systemy pomocy istniejące w tych Państwach. Proponuje im ona stosowne środki konieczne ze względu na stopniowy rozwój lub funkcjonowanie wspólnego rynku.

48 DEFINICJA I PODSTAWOWE UREGULOWANIA POMOCY PUBLICZNEJArt. 106 TWE Państwa Członkowskie, w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych i przedsiębiorstw, którym przyznają prawa specjalne lub wyłączne, nie wprowadzają ani nie utrzymują żadnego środka sprzecznego z normami Traktatów, w szczególności z normami przewidzianymi w artykułach 18 oraz 101–109. Przedsiębiorstwa zobowiązane do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym lub mające charakter monopolu skarbowego podlegają normom Traktatów, zwłaszcza regułom konkurencji, w granicach, w jakich ich stosowanie nie stanowi prawnej lub faktycznej przeszkody w wykonywaniu poszczególnych zadań im powierzonych. Rozwój handlu nie może być naruszony w sposób pozostający w sprzeczności z interesem Unii. Komisja czuwa nad stosowaniem postanowień niniejszego artykułu i w miarę potrzeby kieruje stosowne dyrektywy lub decyzje do Państw Członkowskich.

49 Ekwiwalent dotacyjny brutto / nettoWIELKOŚĆ POMOCY A RÓŻNE FORMY POMOCY Ekwiwalent dotacyjny brutto / netto Ze względu na to, że pomoc jest udzielana w różnych formach, nie zawsze jej nominalna kwota będzie rzeczywistą kwotą pomocy. Tak jest tylko wtedy, kiedy pomoc jest udzielana w formie dotacji. Ekwiwalent dotacyjny jest sposobem na wyrażenie pomocy w takiej wielkości, którą można przyrównać do pomocy udzielonej w formie dotacji. EDB dla dotacji = wielkość dotacji.

50 edb Pomoc jest udzielana w formie pożyczki.Pomocą publiczną nie jest jednak kwota pożyczki (z reguły). Jeśli więc pożyczka wynosi 100 jednostek – nie można od razu przyjąć, że wielkością pomocy jest 100 jednostek. Trzeba obliczyć rzeczywistą pomoc dla beneficjenta – czyli przedstawić pomoc jako ekwiwalent dotacyjny. W prawie polskim służą do tego wzory przewidziane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach (Dz. U r. Nr 194, poz ze zm.).

51 DYSKONTOWANIE Udzielenie pomocy nie jest co do zasady czynnością faktyczną, ale prawną. Oznacza więc, że beneficjent nabywa prawo do otrzymania pomocy, a władze publiczne zobowiązują się do jej wypłacenia. Udzielenie pomocy może być tożsame z jej wypłaceniem (faktycznym przyznaniem). W takim przypadku nie ma konieczności dyskontowania wielkości pomocy. Jeżeli jednak pomoc została udzielona 1 stycznia 2017 r. ale jej wypłata nastąpi wraz z nadejściem określonego terminu, np. 31 grudnia 2017 r. – wtedy konieczne jest obliczenie wielkości udzielanej pomocy z uwzględnieniem zmiany wartości pieniądza w czasie.

52 Środki pomocowe Środkiem pomocowym może być:pomoc indywidualna – przyznawana określonemu, z góry znanemu podmiotowi, na określony cel, program pomocowy, czyli akt normatywny wydawany przez państwo członkowskie, stanowiący podstawę do przyznawania pomocy na określony cel grupie podmiotów; grupa ta powinna być zdefiniowana w programie pomocowym w sposób abstrakcyjny, tzn. podmioty te nie mogą być imiennie wskazane.

53 uwaga! Udzielanie pomocy publicznej podlegającej notyfikacji jest dozwolone dopiero po wydaniu przez Komisję decyzji uznającej środek pomocowy za zgodny ze wspólnym rynkiem.

54 siatki analityczne W siatkach analitycznych opublikowanych przez KE odnaleźć można siatkę odnoszącą się do infrastruktury dostarcza ona wskazówek w celu ustalenia, czy publiczne finansowanie infrastruktury stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, a jeżeli tak, to czy podlega ono obowiązkowi zgłoszenia zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE.

55 siatki analityczne KE uznaje, że przyszłe wykorzystanie infrastruktury (dla działalności gospodarczej lub też działalności innej niż gospodarcza) określa, czy finansowanie wchodzi w zakres przepisów pomocy państwa. W zależności od charakteru projektu, potencjalnymi beneficjentami mogłyby być wszystkie przedsiębiorstwa, które posiadają, użytkują lub zarządzają całością lub częścią infrastruktury wspieranej poprzez finansowanie z funduszy. Status prawny beneficjenta pomocy (osobowość prawna lub jej brak, podlegający prawu prywatnemu lub publicznemu; część administracji; przedsiębiorstwo skarbu państwa lub jednostka nienastawiona na zysk) nie jest istotny z punktu widzenia oceny pomocy państwa. Nawet jeżeli stanowi on część administracji lub jest instytucją prawa publicznego o charakterze niezarobkowym lub ponoszącą straty, mogą pojawić się kwestie dotyczące pomocy państwa. Państwo członkowskie musi dokonać oceny nie tylko „dużych projektów” określonych w ramach przepisów dotyczących funduszy strukturalnych, lecz wszystkich projektów.

56 siatki analityczne KE sugeruje, że należy badać czy którykolwiek z potencjalnych beneficjentów prowadzi działalność gospodarczą? Jeśli nie, pomoc państwa nie występuje. Przez działalność gospodarczą rozumie się oferowanie towarów i usług na danym rynku. Komisja uznała np.: w decyzjach w obszarze kultury, że usługi w zakresie kultury stanowią działalność gospodarczą w przypadku, gdy istnieją podmioty prywatne oferujące te same lub zamienne towary i usługi. Jeśli dla danego rodzaju działalności istnieje rynek, nawet ograniczony, działalność ta zorganizowana jest na zasadach rynkowych i uznaje się ją za działalność gospodarczą. Również pomimo decyzji organu w sprawie zamknięcia danego rynku dla konkurencji, działalność gospodarcza może istnieć, jeśli inne podmioty gospodarcze byłyby gotowe i zdolne do świadczenia usług na tym rynku. W szczególności należy zauważyć, że decyzja władz przypisująca świadczenie pewnych usług jednej spółce i uniemożliwiająca osobom trzecim ich świadczenie (np. ze względu na intencję świadczenia usługi wewnętrznej) nie wyklucza istnienia działalności gospodarczej. Jeżeli beneficjent pomocy prowadzi działalność o charakterze innym niż gospodarczy równocześnie z działalnością gospodarczą, ryzyko subsydiowania krzyżowego powinno być wykluczone poprzez prowadzenie odrębnych rachunków („rozdział funkcjonalny”) zgodnie z zasadami dyrektywy w sprawie przejrzystości. N 464/09 – Węgry - pomoc państwa dla organizacji związanych ze sztukami widowiskowymi, pkt 14 i N 293/2008 „Pomoc w dziedzinie kultury dla wielofunkcyjnych społecznych ośrodków kultury, muzeów, bibliotek publicznych i ośrodków uzupełniającego kształcenia wyższego”, pkt 18. Dyrektywa Komisji 2006/111/WE z dnia 16 listopada 2006 r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między państwami członkowskimi a przedsiębiorstwami publicznymi, a także w sprawie przejrzystości finansowej wewnątrz określonych przedsiębiorstw, Dz.U. L 318 z , s

57 siatki analityczne Kolejnym sugerowanym obszarem jest zbadanie czy inwestor postępujący zgodnie z regułami rynkowymi udostępniłby fundusze dla projektu na tych samych warunkach? Jeśli tak, pomoc państwa nie występuje. Można to wykazać poprzez znaczący udział w projekcie prywatnych współinwestorów na warunkach (takich jak ogólne ryzyko i zwrot), które są równoważne z warunkami inwestora publicznego (na zasadzie równorzędności). Solidny plan operacyjny ex ante wykazujący zwrot z inwestycji byłby również dobrą wskazówką. Należy jednak zauważyć, że towarzysząca lub wcześniejsza pomoc państwa służąca temu samemu celowi unieważnia stwierdzenie, że podobny środek mógłby także zostać podjęty przez prywatnego inwestora.

58 siatki analityczne Wsparcie, aby zostać objęte zakresem art. 107 TFUE, musi zakłócać, lub zagrażać zakłóceniem, wymiany handlowej między państwami członkowskimi. Wpływ na wymianę handlową ma zwykle miejsce wówczas, gdy pomoc państwa wzmacnia pozycję jednego przedsiębiorstwa w stosunku do innych przedsiębiorstw konkurujących w ramach handlu wewnątrz UE. Nie istnieje próg lub granica procentowa, poniżej której wymianę handlową między państwami członkowskim można uznać za niezakłóconą. Stosunkowo niewielka kwota pomocy lub stosunkowo mały rozmiar przedsiębiorstwa-beneficjenta nie oznacza a priori, że nie miał miejsca wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Z drugiej strony, Komisja w kilku przypadkach stwierdziła, w kontekście stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa, że działania miały czysto lokalny charakter i nie miały wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Np. baseny przeznaczone do użytku głównie przez społeczności lokalne, lokalne szpitale obsługujące wyłącznie populację lokalną; lokalne muzea potencjalnie mało atrakcyjne dla zwiedzających z innych państw, lokalne wydarzenia kulturalne, których potencjalna publiczność jest ograniczona do zasięgu lokalnego. Praktyczne przykłady ujęto w siatce analitycznej dotyczącej infrastruktury w zakresie kultury.

59 siatki analityczne Po wykazaniu faktu istnienia działalności gospodarczej i udzielenia korzyści należy ocenić, czy środek może zakłócić konkurencję. Jeżeli przedsiębiorstwo korzysta z monopolu prawnego i jest ograniczone przez system regulacyjny odnoszący się do tej działalności, a ponadto rynek nie jest zliberalizowany, tj. nie jest otwarty dla konkurencji ze względu na przepisy unijne i krajowe lub de facto na skutek rozwoju sytuacji rynkowej, nie istnieje ryzyko zakłócenia konkurencji. Z kolei jeżeli beneficjent świadczy usługi na jakimkolwiek rynku, finansowanie ze środków publicznych (współfinansowanie UE i krajowe) inwestycji tego beneficjenta może wymagać analizy na mocy art. 107 ust. 1 TFUE. Zob. decyzja Komisji N 356/2002 Network Rail. Tj. w przypadku gdy podaż, nawet wyłącznie od jednego dostawcy pokrywa popyt.

60 siatki analityczne Jeżeli projekt lub jego realizacja stanowi 1) część usługi powierzonej jako usługa świadczona w ogólnym interesie gospodarczym (UOIG) i 2) parametry rekompensaty zostały wyraźnie zdefiniowane z wyprzedzeniem; 3) rekompensata ograniczona jest do kosztów netto świadczenia usługi publicznej oraz rozsądnego zysku; oraz 4) UOIG została udzielona w drodze procedury zamówień publicznych gwarantującej świadczenie usługi za cenę najkorzystniejszą dla danej społeczności lub rekompensata nie przekracza wynagrodzenia, które wymagane byłoby przez przeciętne przedsiębiorstwo prawidłowo zarządzane, to pomoc państwa nie występuje w zakresie danego projektu. Należy zauważyć, że przepisy w zakresie UOIG przewidują także opcję pomocy zgodnej z przepisami lub pomocy de minimis. W przypadku projektów częściowo objętych pomocą publiczną w rozumieniu art. 107 TFUE do części nieobjętej tą pomocą należy zastosować odpowiednio zasady dotyczące ustalania poziomu dofinansowania w oparciu o metodę luki w finansowaniu lub zryczałtowanych stawek procentowych dochodów. Zob. orzeczenie Trybunału z dnia 24 lipca 2003 r. w sprawie Altmark Trans GmbH, sprawa C 280/2000.

61 działalność gospodarcza a działalność niegospodarczaW swoim Zawiadomieniu KE stwierdza, że tradycyjne uważano, że publiczne finansowanie większości infrastruktury nie wchodzi w zakres zasad pomocy państwa, gdyż budowę i eksploatację infrastruktury traktowano jako ogólny środek polityki publicznej, a nie jako działalność gospodarczą. Ostatnio jednak kilka czynników, takich jak liberalizacja, prywatyzacja, integracja rynkowa i postęp technologiczny sprawiło, że wzrosły możliwości komercyjnej eksploatacji infrastruktury. W wyroku Aéroports de Paris Sąd dostrzegł te zmiany i wyjaśnił, że eksploatację portu lotniczego należy traktować jako działalność gospodarczą. W nowszym wyroku w sprawie Leipzig/Halle Sąd potwierdził, że budowa komercyjnego pasa startowego sama w sobie stanowi działalność gospodarczą. Mimo że przypadki te dotyczą wyraźnie portów lotniczych, wydaje się, że zasady wypracowane przez sądy unijne mają szerszą interpretację i w związku z tym stosują się do budowy innych rodzajów infrastruktury, nieodłącznie związanych z działalnością gospodarczą. Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Komisja Europejska (2016/C 262/01). Wyrok Sądu z dnia 12 grudnia 2000 r. w sprawie T-128/98 Aéroports de Paris przeciwko Komisji, ECLI:EU:T:2000:290, pkt 125, utrzymany w mocy w postępowaniu odwoławczym wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 24 października 2002 r. w sprawie C-82/01 P Aéroports de Paris przeciwko Komisji, ECLI:EU:C:2002:617. Zob. także wyrok Sądu z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie T- 196/04 Ryanair przeciwko Komisji, ECLI:EU:T:2008:585, pkt 88. Wyrok Sądu z dnia 24 marca 2011 r. w sprawach połączonych T-443/08 i T-455/08 Freistaat Sachsen, Land Sachsen-Anhalt i inni przeciwko Komisji, ECLI:EU:T:2011:117, w szczególności pkt 93 i 94, utrzymany w mocy w postępowaniu odwoławczym wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie C-288/11 P Mitteldeutsche Flughafen AG i Flughafen Leipzig-Halle GmbH przeciwko Komisji, ECLI:EU:C:2012:821, w szczególności pkt 40–43, 47. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie C-288/11 P Mitteldeutsche Flughafen AG i Flughafen Leipzig- Halle GmbH przeciwko Komisji, ECLI:EU:C:2012:821, pkt 43 i 44. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 14 stycznia 2015 r. w sprawie C-518/13 Eventech przeciwko The Parking Adjudicator, ECLI:EU:C:2015:9, pkt 40.

62 działalność gospodarcza a działalność niegospodarczaZ drugiej strony, finansowanie infrastruktury nieprzeznaczonej do komercyjnej eksploatacji, nie wchodzi z zasady w zakres stosowania zasad pomocy państwa. Dotyczy to na przykład infrastruktury wykorzystywanej do działań zwykle należących do kompetencji państwa w ramach prerogatyw władzy publicznej (na przykład obiekty wojskowe, kontrola ruchu lotniczego w portach lotniczych, latarnie morskie i inny sprzęt na potrzeby ogólnej nawigacji, w tym także na śródlądowych drogach wodnych, ochrona przeciwpowodziowa i zarządzanie przy niskich stanach wód w interesie publicznym, policja i służba celna) lub infrastruktury niewykorzystywanej do oferowania towarów lub usług na rynku (na przykład drogi udostępnione do nieodpłatnego użytku publicznego). Takie działania nie mają charakteru gospodarczego i w związku z tym nie wchodzą w zakres zasad pomocy państwa, tak jak, odpowiednio, finansowanie publiczne związanej z nimi infrastruktury. Gdy infrastruktura, pierwotnie wykorzystywana do działalności niegospodarczej, zostanie w późniejszym terminie przeznaczona do użytku gospodarczego (np. gdy lotnisko wojskowe zostanie przekształcone w lotnisko cywilne), przy ocenie finasowania na podstawie zasad pomocy państwa zostaną wzięte pod uwagę wyłącznie koszty przekształcenia tej infrastruktury na użytek gospodarczy. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 czerwca 1987 r. w sprawie C-118/85 Komisja przeciwko Włochom, ECLI:EU: C:1987:283, pkt 7 i 8. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 4 maja 1988 r. w sprawie C-30/87 Bodson/Pompes funèbres des regions libérées, ECLI:EU:C:1988:225, pkt 18; wyrok Sądu z dnia 24 marca 2011 r. w sprawach połączonych T-443/08 i T-455/08 Freistaat Sachsen, Land Sachsen-Anhalt i inni przeciwko Komisji, ECLI:EU:T:2011:117, pkt 98. Zob. decyzja Komisji w sprawie pomocy państwa SA – port lotniczy Tampere-Pirkkala (Dz.U. L 309 z , s. 27), oraz w sprawie pomocy państwa SA – Polska – Utworzenie portu lotniczego Gdynia-Kosakowo.

63 działalność gospodarcza a działalność niegospodarczaJeżeli infrastruktura jest użytkowana zarówno do prowadzenia działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej, finansowanie publiczne jej budowy będzie wchodziło w zakres zasad pomocy państwa wyłącznie w odniesieniu do finansowania publicznego pokrywającego koszty związane z działalnością gospodarczą. Jeżeli jakiś podmiot prowadzi działalność gospodarczą i niegospodarczą, państwo członkowskie musi zadbać o to, aby finansowanie publiczne działalności niegospodarczej nie było wykorzystywane do subsydiowania skrośnego działalności gospodarczej. Można to w szczególności zapewnić przez ograniczenie finansowania publicznego do kosztów netto (w tym kosztu kapitału) działalności niegospodarczej, które należy wyodrębnić w oparciu o wyraźny rozdział rachunkowości.

64 działalność gospodarcza a działalność niegospodarczaW przypadkach infrastruktury podwójnego wykorzystania, jeżeli, jest ona prawie wyłącznie wykorzystywana do celów działalności niegospodarczej, Komisja uważa, że finansowanie takiej infrastruktury może w całości wykraczać poza zakres zasad pomocy państwa, pod warunkiem że użytkowanie do celów działalności gospodarczej ma charakter czysto pomocniczy, tj. działalności bezpośrednio powiązanej z eksploatacją infrastruktury, koniecznej do eksploatacji infrastruktury lub nieodłącznie związanej z podstawowym wykorzystaniem o charakterze niegospodarczym. Uznaje się, że taka sytuacja ma miejsce, gdy działalność gospodarcza pochłania takie same nakłady jak podstawowa działalność o charakterze niegospodarczym, takie jak materiały, sprzęt, siła robocza lub aktywa trwałe. Działalność gospodarcza o charakterze pomocniczym musi mieć ograniczony zakres, w odniesieniu do wydajności infrastruktury. Przykładem działalności gospodarczej o charakterze pomocniczym może być okazjonalny wynajem przez organizację badawczą sprzętu i laboratoria partnerom przemysłowym. W tym względzie użytkowanie infrastruktury do celów gospodarczych można uznać za działalność pomocniczą, jeżeli wydajność przydzielana co roku na taką działalność nie przekracza 20 % całkowitej rocznej wydajności infrastruktury. Jeżeli działalność nie zachowuje charakteru pomocniczego, także drugorzędna działalność gospodarcza może podlegać zasadom pomocy państwa (zob. wyrok Sądu z dnia 12 września 2013 r. w sprawie T-347/09 Niemcy przeciwko Komisji, ECLI:EU:T:2013:418 dotyczący sprzedaży drewna oraz działalności związanej z turystyką prowadzonej przez organizacje ochrony przyrody).

65 działalność gospodarcza a działalność niegospodarczaKomisja uważa także, że finansowanie publiczne zwykłej infrastruktury (takiej jak restauracje, sklepy lub płatne parkingi), znajdującej się w otoczeniu obiektów wykorzystywanych niemal wyłącznie do prowadzenia działalności niegospodarczej, zazwyczaj nie wywiera żadnego wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi, ponieważ ta zwykła infrastruktura raczej nie będzie przyciągać klientów z innych państw członkowskich i jest mało prawdopodobne, aby wpływ jej finansowania na inwestycje transgraniczne lub przedsiębiorczość transgraniczną był większy niż marginalny. Jak stwierdził Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie Leipzig/Halle, budowa infrastruktury lub jej części może wchodzić w zakres wykonywania przez państwo prerogatyw władzy publicznej. W takim przypadku finansowanie publiczne infrastruktury (lub odpowiedniej jej części) nie podlega zasadom pomocy państw. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie C-288/11 P Mitteldeutsche Flughafen AG i Flughafen Leipzig- Halle GmbH przeciwko Komisji, ECLI:EU:C:2012:821, pkt 47.

66 działalność gospodarcza a działalność niegospodarczaZ uwagi na niepewność, jaka istniała przed wydaniem wyroku w sprawie Aéroports de Paris, organy publiczne mogły słusznie sądzić, że finansowanie publiczne infrastruktury przyznawane przed tym wyrokiem nie stanowiło pomocy państwa i w związku z tym nie było potrzeby zgłaszania takich środków Komisji. Komisja nie może zatem kwestionować finansowania środków, ostatecznie przyjętych przed wyrokiem w sprawie Aéroports de Paris, opierając się na zasadach pomocy państwa. Nie oznacza to jakiegokolwiek domniemania istnienia lub braku istnienia pomocy państwa czy też uzasadnionych oczekiwań w odniesieniu do finansowania środków, które przed wydaniem wyroku w sprawie Aéroports de Paris nie zostały ostatecznie przyjęte, każdy przypadek będzie trzeba weryfikować oddzielnie. Decyzja Komisji z dnia 3 października 2012 r. w sprawie środka pomocy nr SA.23600, Plan finansowania Terminalu 2 portu lotniczego w Monachium (Dz.U. L 319 z , s. 8), pkt 74–81. Komisja w swoich wytycznych dotyczących lotnictwa z 1994 r. uznała, że: „realizacja projektów infrastrukturalnych (portów lotniczych, autostrad, mostów itp.) stanowi narzędzie ogólnej polityki gospodarczej, którego Komisja nie może kontrolować z tytułu zasad Traktatu rządzących pomocą państwa” (Dz.U. C 350 z , s. 5), pkt 12. Wyjaśnienia te pozostają bez uszczerbku dla stosowania w takich okolicznościach zasad polityki spójności, w sprawie których stosowne wytyczne przedstawiono w innych przypadkach. Zob. np. wytyczne Komisji do komitetu koordynującego fundusze: Weryfikacja zgodności z zasadami pomocy państwa w sprawach dotyczących infrastruktury, dostępne na stronie

67 Kształcenie i działalność badawcza - Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE Zgodnie z orzecznictwem kształcenie publiczne organizowane w ramach krajowego systemu kształcenia finansowanego i nadzorowanego przez państwo może być uznane za działalność niegospodarczą. Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że państwo: „ustanawiając i utrzymując taki system szkolnictwa publicznego – finansowany co do zasady z budżetu publicznego, a nie przez uczniów lub ich rodziców – (…) nie angażuje się w działalność prowadzoną za wynagrodzeniem, lecz wykonuje zadania z dziedziny społecznej, kulturalnej i edukacyjnej na rzecz swych mieszkańców”. Zgodnie z tym samym orzecznictwem na niegospodarczy charakter kształcenia publicznego zasadniczo nie ma wpływu fakt, że uczniowie lub ich rodzice muszą czasem opłacać czesne za nauczanie lub opłaty wpisowe, które stanowią wkład w koszty operacyjne systemu. Takie wkłady finansowe pokrywają często jedynie ułamek faktycznych kosztów usługi, a zatem nie można ich uznać za wynagrodzenie za świadczoną usługę. Nie zmieniają one zatem niegospodarczego charakteru usługi kształcenia powszechnego finansowanej głównie ze środków publicznych.

68 Kształcenie i działalność badawczaZasady te mogą dotyczyć usług kształcenia publicznego, takich jak szkolenia zawodowe, prywatne i publiczne szkoły podstawowe i przedszkola, działalność dodatkowa w zakresie nauczania w szkołach wyższych oraz kształcenie w szkołach wyższych. Takie same zasady mogą być stosowane w odniesieniu do określonych usług kulturalnych, takich jak biblioteki publiczne. Należy odróżnić takie publiczne świadczenie usług edukacyjnych od usług finansowanych głównie przez rodziców lub uczniów lub z przychodów komercyjnych. Na przykład kształcenie na poziomie wyższym finansowane w całości przez studentów wyraźnie kwalifikuje się do tej ostatniej kategorii. W niektórych państwach członkowskich podmioty publiczne mogą także oferować usługi edukacyjne, które ze względu na ich charakter, strukturę finansowania i istnienie konkurencyjnych podmiotów prywatnych należy uznać za gospodarcze. Wyrok z 2007 r. w sprawie C-318/05 Komisja przeciwko Niemcom, Zb.Orz. s. I-6957, pkt 68. Zob. także decyzja Komisji z dnia 25 kwietnia 2001 r. w sprawie pomocy państwa N 118/00 Subventions publiques aux clubs sportifs professionnels, Dz.U. C 333 z , s. 6. Wyrok Trybunału EFTA z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie E-5/07 Private Barnehagers Landsforbund przeciwko Urzędowi Nadzoru EFTA, EFTA Ct. Rep., s. 62, pkt 83. Wyrok z 1988 r. w sprawie 263/86 Humbel, Rec. s. 5365, pkt 18. Wyrok z 2007 r. w sprawie C-318/05 Komisja przeciwko Niemcom, Zb.Orz. s. I-6957, pkt 65–71. Wyrok z 2007 r. w sprawie C-76/05 Schwartz, Zb.Orz. s. I-6849, pkt 37–47. Wyrok Trybunału EFTA z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie E-5/07 Private Barnehagers Landsforbund przeciwko Urzędowi Nadzoru EFTA. Wyrok z 2007 r. w sprawie C-281/06 Jundt, Zb.Orz. s. I-12231, pkt 28–39. Wyrok z 1993 r. w sprawie C-109/92 Wirth, Rec. s. I-6447, pkt 14–22. Zob. decyzja Komisji z dnia 16 kwietnia 2013 r. w sprawie pomocy państwa SA – Republika Czeska – digitalizacja książek w bibliotekach.

69 Kształcenie i działalność badawczaW świetle powyższych zasad Komisja uznaje, że niektóre rodzaje działalności szkół wyższych i organizacji badawczych wykraczają poza zakres zastosowania zasad pomocy państwa. Dotyczy to podstawowej działalności wspomnianych podmiotów, mianowicie: a) kształcenia mającego na celu zwiększanie coraz lepiej wyszkolonych zasobów ludzkich; b) prowadzenia niezależnej działalności badawczej i rozwojowej mającej na celu powiększanie zasobów wiedzy i lepsze zrozumienie, w tym współpracy w zakresie badań i rozwoju; oraz c) rozpowszechniania wyników badań.

70 Kształcenie i działalność badawczaKomisja uważa, że działalność w zakresie transferu technologii (udzielanie licencji, tworzenie firm typu spin-off lub inne formy zarządzania wiedzą utworzone przez organizację badawczą) ma charakter niegospodarczy, jeżeli odbywa się wewnątrz przedsiębiorstwa i cały pochodzący z niej dochód jest reinwestowany w podstawową działalność odnośnych organizacji badawczych. Zgodnie z przypisem zawartym we wspólnotowych zasadach ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną określenie „wewnątrz przedsiębiorstwa” oznacza sytuację, w której zarządzanie wiedzą organizacji badawczej odbywa się albo w jednym z jej działów, albo w spółce zależnej tej organizacji, lub też wspólnie z innymi organizacjami badawczymi. Zlecanie dostarczania określonych usług stronom trzecim w drodze otwartych przetargów nie stanowi zagrożenia dla wewnętrznego charakteru tych działań.

71 Zasady ramowe dotyczące pomocy państwana działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną

72 Środki objęte niniejszymi zasadami ramowymiKomisja określiła szereg środków na rzecz działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej, w przypadku których pomoc państwa może być – pod pewnymi warunkami – zgodna z art. 107 ust. 3 lit. b) lub art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu: a) pomoc na realizację projektów badawczo-rozwojowych, jeżeli objęta pomocą część projektu badawczego należy do kategorii badań podstawowych i badań stosowanych, które to z kolei można podzielić na badania przemysłowe eksperymentalne prace rozwojowe. Taka pomoc jest ukierunkowana na niedoskonałość rynku związaną z pozytywnymi efektami zewnętrznymi (transfer wiedzy), ale może również stanowić odpowiedź na niedoskonałość rynku spowodowaną niedoskonałością bądź asymetrią informacji lub (głównie w przypadku projektów wspólnych) problemami z koordynacją; b) pomoc na studia wykonalności dotyczące projektów badawczo-rozwojowych, której celem jest zniwelowanie niedoskonałości rynku związanej z niedoskonałością i asymetrią informacji;

73 Środki objęte niniejszymi zasadami ramowymic) pomoc na budowę lub modernizację infrastruktury naukowo-badawczej, ukierunkowana głównie na niedoskonałości rynku wynikające z problemów z koordynacją. Przełomowe badania naukowe i innowacje coraz częściej wymagają wysokiej jakości infrastruktury naukowo-badawczej, gdyż przyciągają utalentowanych naukowców z całego świata i mają zasadnicze znaczenie dla technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz kluczowych technologii wspomagających; d) pomoc na działalność innowacyjną, ukierunkowana przede wszystkim na niedoskonałości rynku związane z pozytywnymi efektami zewnętrznymi (transfer wiedzy), problemami z koordynacją i – w mniejszym stopniu – asymetrią informacji. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) taką pomoc na rzecz innowacji można przyznawać na uzyskanie, walidację i obronę patentów i innych wartości niematerialnych i prawnych, na oddelegowanie wysoko wykwalifikowanego personelu oraz opłacenie usług doradczych w zakresie innowacji i usług wsparcia innowacji. Ponadto aby zachęcić duże przedsiębiorstwa do współpracy z MŚP w działaniach dotyczących innowacji organizacyjnej lub procesowej, można udzielić wsparcia na pokrycie kosztów poniesionych zarówno przez MŚP, jak i duże przedsiębiorstwa w związku z takimi działaniami; e) pomoc dla klastrów innowacyjnych, której celem jest niwelowanie niedoskonałości rynku związanych z problemami z koordynacją utrudniającymi rozwój klastrów lub ograniczającymi wzajemne kontakty i przepływ wiedzy w ramach klastrów. Pomoc państwa może przyczynić się do rozwiązania tego problemu, po pierwsze poprzez wspieranie inwestycji w otwartą infrastrukturę współdzieloną przez klastry innowacyjne, a po drugie przez wspieranie działalności klastrów w celu poprawy współpracy, tworzenia sieci kontaktów i uczenia się.

74 uwaga Zasadniczo państwa członkowskie muszą zgłaszać pomoc na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE, z wyjątkiem środków spełniających warunki określone w rozporządzeniu w sprawie wyłączeń grupowych przyjętym przez Komisję na podstawie art. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 733/2013 z dnia 22 lipca 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 994/98 dotyczące stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa.

75 Wyłączenia blokowe Wyłączenie grupowe jest to rozporządzenie Komisji Europejskiej znoszące obowiązek notyfikacji środków pomocowych spełniających warunki określone w tym rozporządzeniu. Udzielanie pomocy publicznej w oparciu o wyłączenia grupowe ma tę zaletę, że może nastąpić bezzwłocznie po ustanowieniu przez państwo członkowskie środka pomocowego - bez oczekiwania na stanowisko Komisji Europejskiej, gdyż stanowisko takie nie jest wymagane.

76 definicje 1/9 „badania stosowane” oznaczają badania przemysłowe, eksperymentalne prace rozwojowe lub ich dowolne połączenie; „warunki pełnej konkurencji” oznaczają, że warunki transakcji między umawiającymi się stronami nie różnią się od tych, na jakich transakcję zawarłyby niezależne przedsiębiorstwa, i nie zawierają jakiegokolwiek elementu porozumienia. Uważa się, że zasada warunków pełnej konkurencji jest spełniona w przypadku przeprowadzenia dla transakcji otwartej, przejrzystej i bezwarunkowej procedury przetargowej; „zamówienie komercyjne” oznacza nabycie usług badawczych, z których korzyści przypadają wyłącznie instytucji zamawiającej lub podmiotowi zamawiającemu; instytucja zamawiająca lub podmiot zamawiający mogą te korzyści wykorzystać w ramach prowadzenia własnej działalności, pod warunkiem że uregulują pełną opłatę za usługi; „skuteczna współpraca” oznacza współpracę na rzecz wymiany wiedzy lub technologii lub w celu osiągnięcia wspólnego celu opartą na podziale pracy, w ramach której strony wspólnie określają zakres projektu współpracy i dzielą ryzyko oraz wyniki. Podwykonawstwa nie uważa się za skuteczną współpracę;

77 definicje 2/9 „eksperymentalne prace rozwojowe” oznaczają zdobywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i biznesu oraz innej stosownej wiedzy i umiejętności w celu opracowania nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. Mogą one także obejmować np. czynności mające na celu pojęciowe definiowanie, planowanie oraz dokumentowanie nowych produktów, procesów lub usług. Eksperymentalne prace rozwojowe mogą obejmować opracowywanie prototypów, demonstracje, projekty pilotażowe, testowanie i walidację nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze usprawnienie zasadniczo jeszcze nieokreślonych produktów, procesów lub usług. Może to obejmować opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp z konieczności jest produktem końcowym do wykorzystania do celów komercyjnych, a jego produkcja jest zbyt kosztowna, aby służył on jedynie do celów demonstracji i walidacji. Eksperymentalne prace rozwojowe nie obejmują rutynowych i okresowych zmian wprowadzanych do istniejących produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, usług oraz innych operacji w toku, nawet jeśli takie zmiany mają charakter ulepszeń. Eksperymentalne prace rozwojowe zazwyczaj odpowiadają poziomom gotowości technologicznej 5–8.

78 definicje 3/9 „przekazywanie w całości” oznacza, że organizacja prowadząca badania, infrastruktura naukowo-badawcza lub nabywca publiczny uzyskuje pełnię ekonomicznych korzyści wynikających z praw własności intelektualnej poprzez zachowanie prawa do bezwzględnego rozporządzania nimi, w szczególności prawa własności i prawa do udzielania licencji. Przekazywanie w całości ma również miejsce, jeżeli organizacja prowadząca badania lub infrastruktura naukowo-badawcza (lub nabywca publiczny) podejmuje decyzję o zawarciu dalszych umów dotyczących tych praw, w tym o udzieleniu licencji partnerowi współpracującemu (lub przedsiębiorstwom). „badania podstawowe” oznaczają prace eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. Badania podstawowe zazwyczaj odpowiadają 1. poziomowi gotowości technologicznej. „wartości niematerialne i prawne” oznaczają aktywa nabyte w wyniku transferu technologii, takie jak prawa patentowe, licencje, wiedza fachowa lub inne prawa własności intelektualnej;

79 definicje 4/9 „wysoko wykwalifikowany personel” oznacza personel posiadający wyższe wykształcenie i co najmniej pięcioletnie odpowiednie doświadczenie zawodowe, do którego mogą zaliczać się także studia doktoranckie; „badania przemysłowe” oznaczają badania planowane lub badania krytyczne mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności celem opracowania nowych produktów, procesów lub usług, lub też wprowadzenia znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów lub usług. Obejmują one tworzenie elementów składowych systemów złożonych i mogą obejmować budowę prototypów w środowisku laboratoryjnym lub środowisku stymulowanego interfejsu do istniejących systemów, a także małych linii pilotażowych w celu testowania i walidacji wydajności metody produkcyjnej, kiedy są one konieczne do badań przemysłowych, a zwłaszcza walidacji technologii generycznych. Badania przemysłowe zazwyczaj odpowiadają poziomom gotowości technologicznej 2–4. „dodatkowe koszty netto” oznaczają różnicę pomiędzy oczekiwanymi wartościami bieżącymi netto projektu lub działania objętego pomocą i inwestycji alternatywnej. Jeżeli scenariusz alternatywny zakłada brak alternatywnego projektu, dodatkowe koszty netto projektu objętego pomocą odpowiadają jego wartości bieżącej netto;

80 definicje 5/9 „transfer wiedzy” oznacza wszelkie procesy, których celem jest zdobycie i gromadzenie wiedzy jawnej i dorozumianej oraz dzielenie się tą wiedzą, w tym umiejętnościami i kompetencjami w zakresie działalności gospodarczej i niegospodarczej, np. współpracy badawczej, doradztwa, udzielania licencji, tworzenia firm typu spin-off, publikacji i mobilności badaczy i innego personelu zajmującego się taką działalnością. Transfer wiedzy obejmuje – oprócz wiedzy naukowej i technicznej – również inne rodzaje wiedzy, np. wiedzę na temat korzystania z norm i obejmujących je regulacji oraz warunków rzeczywistego funkcjonowania i metod związanych z innowacjami organizacyjnymi, a także zarządzanie wiedzą w zakresie określania, nabywania, ochrony i wykorzystania wartości niematerialnych i prawnych. „innowacja organizacyjna” oznacza wdrożenie nowej metody organizacyjnej w praktykach prowadzenia działalności w danym przedsiębiorstwie, organizacji pracy lub stosunkach z podmiotami zewnętrznymi, z wyłączeniem zmian, które opierają się na metodach organizacyjnych już stosowanych, zmian w zakresie strategii zarządzania, połączeń i przejęć, zaprzestania stosowania danego procesu, prostego refinansowania lub podwyższenia majątku, zmian wynikających wyłącznie ze zmian cen czynników produkcji, dostosowania do potrzeb użytkownika, lokalizacji, regularnych zmian sezonowych lub innych zmian cyklicznych oraz obrotu nowymi lub znacząco udoskonalonymi produktami;

81 definicje 6/9 „koszty personelu” oznaczają wydatki związane z zatrudnieniem badaczy, techników i pozostałych pracowników pomocniczych w zakresie, w jakim są oni zatrudnieni przy danym projekcie lub działaniu; „zamówienie przedkomercyjne” oznacza nabycie usług badawczych, w której to transakcji instytucja zamawiająca lub podmiot zamawiający nie przejmuje całego ryzyka oraz wszystkich wyników i korzyści do wykorzystania w ramach prowadzenia własnej działalności, ale dzieli je z usługodawcami na warunkach rynkowych. Umowę, której przedmiot wchodzi w zakres jednej lub większej liczby kategorii badań i rozwoju określonych w niniejszych zasadach ramowych, zawiera się na czas określony. Zakup produktów lub usług opracowanych na podstawie umowy dotyczącej zamówienia przedkomercyjnego, z wyjątkiem prototypów i limitowanych serii produktów przeznaczonych do pierwszych testów, nie może być przedmiotem tej samej umowy;

82 definicje 7/9 „innowacja procesowa” oznacza wdrożenie nowej lub znacznie udoskonalonej metody produkcji lub dostarczania towarów i usług (w tym znacznej zmiany w obrębie techniki, sprzętu lub oprogramowania), z wyjątkiem niewielkich zmian lub ulepszeń, zwiększenia mocy produkcyjnych lub usługowych poprzez dodanie systemów produkcyjnych lub logistycznych bardzo podobnych do obecnie stosowanych, zaprzestania stosowania danego procesu, prostego refinansowania lub podwyższenia majątku, zmian wynikających jedynie ze zmian cen czynników produkcji, dostosowania do potrzeb użytkownika, lokalizacji, regularnych zmian sezonowych i innych zmian cyklicznych oraz obrotu nowymi lub znacząco udoskonalonymi produktami; „projekt badawczo-rozwojowy” oznacza operację obejmującą działania wchodzące w zakres jednej lub większej liczby kategorii badań i rozwoju określonych w niniejszych zasadach ramowych, której celem jest wykonanie niepodzielnego zadania o sprecyzowanym charakterze gospodarczym lub technicznym i o jasno określonych z góry celach. Projekt badawczo-rozwojowy może składać się z kilku pakietów roboczych, działań lub usług; obejmuje on jasne cele, działania, które należy przeprowadzić w celu osiągnięcia tych celów (w tym ich oczekiwane koszty), oraz konkretne rezultaty, które umożliwią określenie wyników tych działań i porównanie ich z odpowiednimi celami. Dwa lub większą liczbę projektów badawczo-rozwojowych uznaje się za jeden projekt, jeżeli nie są one wyraźnie odrębne, a w szczególności jeżeli prawdopodobieństwo powodzenia technologicznego tych projektów nie jest od siebie niezależne;

83 definicje 8/9 „organizacja prowadząca badania i szerząca wiedzę” lub „organizacja prowadząca badania” oznacza podmiot (taki jak uniwersytet lub instytut badawczy, agencję zajmującą się transferem technologii, pośrednika innowacyjnego, wirtualny lub fizyczny podmiot prowadzący współpracę w dziedzinie badań), niezależnie od jego statusu prawnego (ustanowienia na mocy prawa publicznego lub prywatnego) lub sposobu finansowania, którego podstawowym celem jest samodzielne prowadzenie badań podstawowych, badań przemysłowych lub eksperymentalnych prac rozwojowych lub rozpowszechnianie na szeroką skalę wyników takich działań poprzez nauczanie, publikacje lub transfer wiedzy. Jeżeli taki podmiot prowadzi również działalność gospodarczą, to finansowanie, koszty i przychody z działalności gospodarczej należy rozliczać osobno. Przedsiębiorstwa mogące wywierać wpływ na taki podmiot, np. w roli jego udziałowców/akcjonariuszy czy wspólników, nie mogą mieć preferencyjnego dostępu do potencjału badawczego tego podmiotu ani do wyników prowadzonych przez niego badań;

84 definicje 9/9 „infrastruktura naukowo-badawcza” oznacza obiekty, zasoby i powiązane z nimi usługi, które są wykorzystywane przez środowisko naukowe do prowadzenia badań naukowych w swoich dziedzinach. Definicja ta obejmuje istotne wyposażenie naukowe i materiał badawczy, zasoby oparte na wiedzy takie jak zbiory, archiwa lub uporządkowane informacje naukowe, infrastrukturę dostępową opartą na technologiach informacyjno komunikacyjnych taką jak sieć „Grid”, infrastrukturę komputerową, oprogramowanie i infrastrukturę łączności, oraz wszelkie inne unikalne środki niezbędne do prowadzenia badań naukowych. Infrastruktury naukowobadawcze tego typu mogą być zlokalizowane w jednej placówce lub „rozproszone” (zorganizowana sieć zasobów); „rozpoczęcie prac” lub „rozpoczęcie projektu” oznacza rozpoczęcie działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej albo zawarcie pierwszej nieodwołalnej umowy pomiędzy beneficjentem i wykonawcami dotyczącej realizacji projektu, w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej. Prac przygotowawczych, takich jak uzyskiwanie zezwoleń i wykonanie wstępnych studiów wykonalności, nie uznaje się za rozpoczęcie prac.

85 Finansowanie publiczne działalności niegospodarczejJeżeli ten sam podmiot prowadzi zarówno działalność o charakterze gospodarczym jak i niegospodarczym, to finansowanie publiczne działalności niegospodarczej nie wchodzi w zakres art. 107 ust. 1 Traktatu, jeśli oba rodzaje działalności oraz ich koszty, finansowanie i przychody można wyraźnie rozdzielić w celu uniknięcia subsydiowania skrośnego działalności gospodarczej. Dowodem na odpowiednie rozdzielenie kosztów, finansowania i przychodów mogą być roczne sprawozdania finansowe odpowiedniego podmiotu.

86 Finansowanie publiczne działalności niegospodarczejKomisja uznaje, że następujące rodzaje działalności zazwyczaj mają charakter niegospodarczy: a) zasadnicza działalność organizacji prowadzących badania i infrastruktur naukowo-badawczych, w szczególności: − kształcenie mające na celu zwiększanie coraz lepiej wyszkolonych zasobów ludzkich. Zgodnie z orzecznictwem i dotychczasową praktyką decyzyjną oraz jak wyjaśniono w zawiadomieniu dotyczącym pojęcia pomocy państwa i w komunikacie w sprawie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym edukację publiczną organizowaną w ramach krajowego systemu edukacji, finansowaną głównie lub wyłącznie przez państwo i nadzorowaną przez państwo uznaje się za działalność niegospodarczą; − niezależna działalność badawczo-rozwojowa mająca na celu powiększanie zasobów wiedzy i lepsze zrozumienie, w tym badania i rozwój w ramach współpracy, kiedy to organizacja prowadząca badania lub infrastruktura badawcza podejmuje skuteczną współpracę; − szerokie rozpowszechnianie wyników badań na zasadzie niedyskryminacji i braku wyłączności; b) działania związane z transferem wiedzy, jeżeli są one prowadzone przez dział lub jednostkę zależną organizacji prowadzącej badania lub infrastruktury naukowo-badawczej albo wspólnie z innymi podmiotami tego typu lub w imieniu innych podmiotów tego typu, a wszelkie przychody z tych działań są reinwestowane w zasadniczą działalność organizacji prowadzących badania lub infrastruktur naukowo-badawczych. Zlecenie wykonania odpowiednich usług stronom trzecim w drodze procedury otwartej pozostaje bez uszczerbku dla niegospodarczego charakteru takiej działalności.

87 uwaga Jeżeli organizację prowadzącą badania albo infrastrukturę naukowo-badawczą wykorzystuje się zarówno do prowadzenia działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej, zasadami pomocy państwa obejmuje się te środki publiczne, które powiązane są z działalnością gospodarczą. Jeśli organizacja prowadząca badania lub infrastruktura naukowo-badawcza prowadzi niemal wyłącznie działalność niegospodarczą, to może być ona w całości nieobjęta zasadami pomocy państwa, nawet jeśli dodatkowo prowadzi także czysto pomocniczą działalność gospodarczą, tj. działalność, która jest bezpośrednio związana z funkcjonowaniem danej organizacji lub infrastruktury i konieczna do jej funkcjonowania lub nieodłącznie związana z jej główną działalnością niegospodarczą oraz która ma ograniczony zakres. Do celów niniejszych wytycznych Komisja uznaje, że działalność gospodarcza ma ograniczony zakres, jeżeli zasoby przeznaczane rocznie na tę działalność nie przekraczają 15 % całkowitego rocznego budżetu danego podmiotu.

88 Finansowanie publiczne działalności niegospodarczejJeżeli organizacje prowadzące badania lub infrastruktury naukowo-badawcze prowadzą działalność gospodarczą, np. udostępniają infrastrukturę przedsiębiorstwom w drodze wynajmu, świadczą usługi dla przedsiębiorstw lub prowadzą badania na zlecenie, to finansowanie publiczne przeznaczone na taką działalność gospodarczą na ogół uznaje się za pomoc państwa. Jednak Komisja uznaje, że organizacja prowadząca badania lub infrastruktura naukowo-badawcza nie jest beneficjentem pomocy państwa, jeżeli działa jedynie jako pośrednik, przekazując beneficjentom końcowym całość finansowania publicznego oraz wszelkie korzyści uzyskane dzięki temu finansowaniu.

89 Finansowanie publiczne działalności gospodarczejZazwyczaj ma to miejsce, jeżeli: – zarówno finansowanie publiczne, jak i korzyść uzyskana dzięki temu finansowaniu są wymierne i można je wykazać oraz istnieje odpowiedni mechanizm, który zapewni ich pełne przekazanie beneficjentom końcowym, np. poprzez obniżenie cen; – pośrednik nie otrzymuje żadnej dodatkowej korzyści, ponieważ albo wybrano go w drodze procedury otwartej, albo finansowanie publiczne jest dostępne dla wszystkich podmiotów, które spełnią niezbędne obiektywne warunki, tak aby usługobiorcy – jako beneficjenci końcowi – mogli nabyć ekwiwalentne usługi od każdego z odpowiednich pośredników. W przypadku pomocy udzielanej beneficjentom końcowym stosuje się zwykłe zasady pomocy państwa.

90 Działalność badawcza prowadzona w imieniu przedsiębiorstw (badania na zlecenie lub usługi badawcze)Jeżeli organizacja prowadząca badania albo infrastruktura naukowo-badawcza prowadzi badania na zlecenie lub świadczy usługi badawcze na rzecz przedsiębiorstwa, które zazwyczaj określa warunki umowy, jest właścicielem wyników badań i ponosi ryzyko niepowodzenia, to zazwyczaj pomoc państwa nie jest przenoszona na przedsiębiorstwo, jeżeli organizacja prowadząca badania albo infrastruktura naukowo-badawcza otrzymuje odpowiednie wynagrodzenie za swoje usługi, w szczególności jeżeli spełniono jeden z następujących warunków: a) organizacja prowadząca badania lub infrastruktura naukowo-badawcza świadczy swoje usługi po cenach rynkowych; lub b) jeżeli nie istnieją ceny rynkowe, organizacja prowadząca badania albo infrastruktura naukowo-badawcza świadczy usługi po cenie, która: - odzwierciedla pełne koszty usługi oraz obejmuje marżę określoną poprzez odniesienie do marż powszechnie stosowanych przez przedsiębiorstwa w przypadku danych usług, lub - jest wynikiem negocjacji przeprowadzonych w warunkach pełnej konkurencji, podczas których organizacja prowadząca badania albo infrastruktura naukowo-badawcza – w charakterze dostawcy usług – negocjuje w celu uzyskania maksymalnej korzyści gospodarczej w momencie zawarcia umowy oraz pokrywa przynajmniej swoje koszty krańcowe. Jeżeli własność lub prawo dostępu do praw własności intelektualnej są przekazywane organizacji prowadzącej badania albo infrastrukturze naukowo-badawczej, to ich wartość rynkową można odjąć od ceny należnej za dane usługi.

91 Współpraca z przedsiębiorstwamiProjekt uznaje się za wspólny projekt, jeżeli przynajmniej dwóch niezależnych partnerów bierze udział w jego przygotowaniu i realizacji, dzieli związane z nim ryzyko finansowe, technologiczne, naukowe i inne oraz wspólnie wykorzystuje wyniki. Warunki wspólnego projektu, w szczególności warunki dotyczące kosztów, wspólnego udziału w ryzyku i wynikach, rozpowszechniania wyników oraz dostępu do praw własności intelektualnej i podziału tych praw, należy określić przed rozpoczęciem projektu. Badań na zlecenie ani świadczenia usług badawczych nie uznaje się za formy współpracy.

92 Współpraca z przedsiębiorstwamiW przypadku wspólnych projektów realizowanych w ramach współpracy przez przedsiębiorstwa oraz organizacje prowadzące badania lub infrastruktury naukowobadawcze Komisja uznaje, że uczestniczącym przedsiębiorstwom nie udziela się pośredniej pomocy państwa za pośrednictwem tych podmiotów ze względu na korzystne warunki współpracy, jeśli spełniony jest jeden z następujących warunków: a) uczestniczące w projekcie przedsiębiorstwa ponoszą pełne koszty projektu, lub b) wyniki, które nie powodują powstania praw własności intelektualnej, mogą być rozpowszechniane, a prawa własności intelektualnej powstające w wyniku działań organizacji prowadzących badania lub infrastruktur naukowobadawczych w pełni przynależą do tych podmiotów, lub c) wszelkie prawa własności intelektualnej powstałe w wyniku projektu oraz powiązane prawa dostępu są rozdzielane pomiędzy różnych partnerów współpracujących w sposób należycie odzwierciedlający ich pakiety prac, wkład i wzajemne interesy, lub d) organizacje prowadzące badania albo infrastruktury naukowo-badawcze otrzymują rekompensatę odpowiadającą wartości rynkowej praw własności intelektualnej, które powstały w wyniku prowadzonych przez te podmioty działań i które przekazano uczestniczącym przedsiębiorstwom. Z tej rekompensaty można potrącić bezwzględną wartość wszelkiego wkładu – finansowego i niefinansowego – uczestniczących przedsiębiorstw na poczet kosztów działań organizacji prowadzących badania lub infrastruktur naukowobadawczych, które to działania doprowadziły do powstania przedmiotowych praw własności intelektualnej.

93 Współpraca z przedsiębiorstwamiDo celów literki (d) Komisja uznaje, że otrzymana rekompensata odpowiada wartości rynkowej, jeżeli umożliwia organizacjom prowadzącym badania lub infrastrukturom naukowo-badawczym korzystanie z pełni ekonomicznych korzyści wynikających z przedmiotowych praw, w szczególności jeżeli spełniono jeden z następujących warunków: a) wysokość rekompensaty określono w drodze publicznej, otwartej i przejrzystej konkurencyjnej procedury sprzedaży, lub b) wycena niezależnego eksperta potwierdziła, że cena odpowiada wartości rynkowej, lub c) organizacja prowadząca badania albo infrastruktura naukowo-badawcza – jako sprzedający – może wykazać, że przeprowadziła negocjacje w sprawie rekompensaty w warunkach pełnej konkurencji, aby uzyskać maksymalną korzyść gospodarczą w momencie zawierania umowy, z uwzględnieniem swoich celów ogólnych, lub d) w przypadku gdy zgodnie z umową współpracy współpracujące przedsiębiorstwo ma prawo odmowy w odniesieniu do praw własności intelektualnej powstałych w wyniku współpracy organizacji prowadzących badania lub infrastruktur naukowo-badawczych, jeżeli prawo to jest połączone z prawem tych podmiotów do zabiegania o korzystniejsze pod względem gospodarczym oferty od stron trzecich, tak aby przedsiębiorstwa współpracujące musiały odpowiednio dostosować swoją ofertę.

94 uwaga Jeżeli nie spełniono żadnego z warunków określonych powyżej, całkowitą wartość wkładu organizacji prowadzących badania lub infrastruktur badawczych w projekt uznaje się za pomoc na rzecz współpracujących przedsiębiorstw, do której stosuje się zwykłe zasady pomocy państwa.

95 ZAŁĄCZNIK I – KOSZTY KWALIFIKOWALNE

96 ZAŁĄCZNIK I – KOSZTY KWALIFIKOWALNE c.d.

97 Załącznik II – Maksymalne intensywności pomocy

98 Identyfikacja potencjalnych trybów komercjalizacji wyników prac badawczych i ich następstw z punktu widzenia ryzyka wystąpienia pomocy publicznej Komercjalizacja technologii to czynności prawne, finansowe i związane z jakością proponowanych nowych rozwiązań. W szczególności w zakres tych rozwiązań wchodzi określenie potrzeb rynku, określenie i zlecenie badań jakościowych (próba typu, badania ekologiczne, możliwość dopuszczenia wyrobu na rynek, itp.) oraz ustalenie prawnych zasad przejmowania projektu przez producenta od uczelni (twórcy technologii). W szerokim znaczeniu pojęciem komercjalizacja technologii określa się całokształt działań związanych z przenoszeniem danej wiedzy technicznej lub organizacyjnej i związanego z nią know-how do praktyki gospodarczej. Komercjalizację technologii można określić jako proces zasilania rynku nowymi technologiami. Obejmuje on wszelkiego rodzaju formy dyfuzji innowacji oraz edukacji technicznej. W wąskim rozumieniu komercjalizację technologii określa się jako celowe, ukierunkowane przekazywanie wiedzy i umiejętności do procesu produkcyjnego, celem udanego jej urynkowienia w postaci produktu.

99 Identyfikacja potencjalnych trybów komercjalizacji wyników prac badawczych i ich następstw z punktu widzenia ryzyka wystąpienia pomocy publicznej W tym układzie podstawowe strategie komercjalizacji to: sprzedaż praw własności, licencjonowanie, alians strategiczny, joint venture – wspólne przedsięwzięcie, samodzielne wdrożenie (spin-off, spin-out). Szerzej: K. Górak, Strategie komercjalizacji technologii, Pakiet tematyczny: Innowacyjność, PARP, 08/01/2008.

100 sprzedaż praw własnościSprzedaż jest jedną z najbardziej powszechnych metod komercjalizacji technologii i może ona przybierać różne formy. Najczęściej następuje to poprzez sprzedaż pojedynczej maszyny lub linii technologicznej wraz z zawartą w niej technologią. Z punktu widzenia przedsiębiorstwa – nabywcy – jest to szybki i łatwy sposób pozyskania technologii, ponieważ jest ona gotowa do użycia. Poza tym kupujący uzyskuje również gwarancję działania maszyny oraz wsparcie w jej wdrażaniu do pracy. Inną formą komercjalizacji technologii jest sprzedaż tylko know-how dotyczącego danej technologii oraz prawa używania jej przez kupującego. Przypomina to sprzedaż licencji pełnej lub wyłącznej. Grupa kontraktów dotyczących sprzedaży technologii, o różnym charakterze prawnym, których wspólną cechą jest społeczno-gospodarczy cel polegający na umożliwieniu obrotu prawami własności przemysłowej, nazywana jest umowami o przeniesienie prawa. Przedmiotem tych umów mogą być: prawa wyłączne (np. patent, prawo ochronne na wzór użytkowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego), prawa służące do uzyskania praw wyłącznych (np. w przypadku wynalazków – prawo do uzyskania prawa ochronnego, w przypadku wzorów użytkowych – prawo do uzyskania prawa ochronnego), prawa zapewniające pierwszeństwo do uzyskania prawa wyłącznego (pierwszeństwo do uzyskania patentu, pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego, pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji), prawa tzw. urywaczy – ich zbywalność podlega jednak ograniczeniu polegającemu na możliwości przeniesienia tego prawa tylko łącznie z przedsiębiorstwem, w którym prawa te są wykonywane.

101 licencjonowanie Sprzedaż licencji jest popularną metodą komercjalizacji technologii. Przedsiębiorstwu kupującemu licencja umożliwia pominięcie etapu rozwoju technologii i przeskoczenie od razu w fazę wdrożenia. Możliwe jest skorzystanie z różnych rodzajów umowy licencyjnej: licencja pełna – zezwolenie uprawnionego na korzystanie z prawa do wynalazku przez licencjobiorcę w tym samym zakresie co licencjodawca, licencja wyłączna – zezwolenie uprawnionego na wyłączne korzystanie z prawa do wynalazku na określonym terytorium lub polu eksploatacji, licencja niewyłączna – zezwolenie uprawnionego wielokrotne, niewyłączne dla jednego podmiotu, dopuszczające konkurencję licencjobiorców, licencja otwarta – oświadczenie uprawnionego do patentu o gotowości udzielenia licencji, zezwolenia na korzystanie z jego wynalazku, sublicencja – licencja udzielona poprzez licencjobiorcę, może mieć miejsce tylko wtedy, gdy przewiduje to umowa licencyjna. Opłaty licencyjne ustalane są w drodze negocjacji pomiędzy stronami umowy, a ich wysokość zależy od rodzaju podmiotu, jakim jest licencjodawca. W przypadku instytucji badawczo – rozwojowej, która nie prowadzi własnej działalności produkcyjnej, sprzedaż licencji może stanowić jedyną szansę na zwrot kosztów poniesionych na działania związane z opracowaniem technologii. W przypadku, gdy twórcą technologii jest przedsiębiorstwo, cena licencji może być niższa, ponieważ licencjodawca, jeżeli wdrożył technologię dla własnych potrzeb produkcyjnych, mógł uzyskać dotychczas wpływy, które zapewniły mu zwrot zainwestowanego kapitału.

102 alians strategiczny Alians strategiczny zwykle dotyczy przedsiębiorstw o takich samych potrzebach, które wspólnie zlecają instytucji badawczej przeprowadzenie dla nich prac. Pozwala to im dzielić się ryzykiem oraz kosztami związanymi z B+R. Stwarza to również sytuację, w której mogą uczyć się od instytucji realizującej badania, jak również nawzajem od siebie. Przedsiębiorstwa realizujące B+R w ramach aliansu strategicznego poszukują tej samej technologii i tych samych rozwiązań technicznych, są więc de facto swoimi konkurentami. Z tej przyczyny projekty, które najbardziej nadają się do tego rodzaju transferu i komercjalizacji technologii, częściej dotyczą przedsiębiorstw, które działają na innych rynkach terytorialnych, i przez to nie są bezpośrednimi konkurentami. Partnerstwo strategiczne w B+R może być zainicjowane przez samą instytucję zajmującą się B+R i zainteresowaną kontraktem badawczym w przedsiębiorstwami.

103 joint venture – wspólne przedsięwzięcieZawarcie przez twórcę technologii umowy joint-venture z przedsiębiorstwem zainteresowanym pozyskaniem technologii określane jest jako partnerstwo podmiotu dysponującego technologią i przedsiębiorstwa posiadającej dostęp do rynku. Może ono, choć nie musi, przyjąć formę nowego przedsiębiorstwa, do którego partnerzy wnoszą, obok inwestycji kapitałowych, technologię i rynkowe know-how. Marketing i dystrybucja nowej firmy często korzystają z potencjału firmy posiadającej dostęp do rynku. Inna z form komercjalizacji w ramach joint-venture zbliżona jest do licencjonowania. Podmioty dostarczająca i przejmująca technologię zawierają umowę określającą co dostarcza każde z przedsiębiorstw i w jaki sposób dzielone będę przychody. Główna różnica w stosunku do licencjonowania polega na tym, że dostawca technologii ma bliskie relacje z podmiotem przejmującym technologię. Wspólnie podejmują decyzje o produkcji i marketingu. Niewątpliwą korzyścią takiego rozwiązania jest możliwość uczenia się od siebie nawzajem. Wadą jest natomiast konieczność uzgadniania wspólnego stanowiska.

104 samodzielne wdrożenie (spin-off, spin-out)Jednym z aktywnych mechanizmów komercjalizacji jest samodzielne wdrożenie technologii przez jej twórców, którzy decydują się na utworzenie spółki spin–off lub spin-out. Spin-off jest to nowe przedsiębiorstwo, które powstaje w drodze usamodzielnienia się pracownika/-ów przedsiębiorstwa macierzystego lub innej organizacji (np. laboratorium badawczego, szkoły wyższej), wykorzystującego/-ych w tym celu wiedzę i intelektualne zasoby uzyskane w organizacji macierzystej. Przedsiębiorstwa typu spin-off mają charakter przedsięwzięć niezależnych od organizacji macierzystej, a czasem są realizowane wbrew jej interesom. Nie wypracowano, jak dotąd jednolitej definicji spółki spin-off, ale pojęcie to jest używane dla określenia podmiotu powstającego w drodze wydzielenia/oddzielenia się od jednostki (korporacji macierzystej) w celu podjęcia działalności, która w ramach tejże jednostki byłaby trudna do zrealizowania lub wręcz niemożliwa. Analiza różnych podejść do definicji spółek spin-off pozwoliła na określenie trzech wspólnych elementów: wśród założycieli są pracownicy instytucji naukowej/badawczej, podmiot bazuje na technologii przekazanej w formie licencji, podmiot taki jest wspierany kapitałowo (w formie udziału we własności) przez sektor publiczny.

105 samodzielne wdrożenie (spin-off, spin-out)Spin-out jest to nowe przedsiębiorstwo, które zostało założone przez pracownika/-ów przedsiębiorstwa macierzystego lub innej organizacji (np. laboratorium badawczego, szkoły wyższej), wykorzystując w tym celu intelektualne oraz materialne zasoby organizacji macierzystej. Przedsiębiorstwa typu spin-out są tworzone za zgodą organizacji macierzystej, zwykle przy wsparciu kapitałowym lub operacyjnym z jej strony. Tworzone są często jako element realizacji jej celów technologicznych lub rynkowych.

106 samodzielne wdrożenie (spin-off, spin-out)W literaturze zdefiniowali trzy typy spin-off różniące się sposobem zaangażowania i powiązania kluczowych czynników (człowiek, instytucja naukowa, powiązania własnościowe): ortodoksyjny – gdzie podmiot bazuje na akademiku-wynalazcy oraz transferowanej technologii; hybrydowy – gdzie podmiot bazuje na transferowanej technologii, podczas gdy akademicy (wszyscy zaangażowani w projekt lub tylko niektórzy) mogą nadal pozostać w ramach uczelni, pełniąc w spółce funkcje doradcze (rada naukowa), kontrolne (rada nadzorcza), itd.; technologiczny – gdzie podmiot bazuje na technologii przenoszonej z uczelni, jednakże akademik (wynalazca) nie ma żadnego kontaktu z nowo powstałą firmą. Może jednakże posiadać w niej udziały lub świadczyć na jej rzecz usługi doradcze. Z powyższych modeli zdefiniować można kilka podstawowych transakcji ujawnianych w procesach komercjalizacji, które powinny być rozważone pod kątem ryzyka wystąpienia pomocy publicznej. Do tych transakcji zaliczamy: sprzedaż praw majątkowych, wniesienie praw majątkowych (aport), podwyższanie kapitału w spółce, objęcie udziałów w spółce, utworzenie nowych podmiotów gospodarczych, łączenie podmiotów, oddanie w nieodpłatne użytkowanie, leasing praw, dzierżawa praw itd. P. Tamowicz, Przedsiębiorczość akademicka – spółki spin-off w Polsce, PARP, Warszawa 2006, s. 12. – raport dostępny pod adresem:

107 POMOC REGIONALNA PODSTAWOWE POJĘCIA I ZASADY

108 pomoc regionalna Zgodnie z art. 107 ust. 3 lit a. za zgodną ze wspólnym rynkiem może zostać uznana pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia. Pomoc publiczna przyznawana na podstawie tego przepisu nosi nazwę pomocy regionalnej.

109 pomoc inwestycyjna Spośród rodzajów pomocy regionalnej uregulowanych w Wytycznych największe znaczenie ma pomoc inwestycyjna. Pomoc taka może być udzielona wyłącznie na dokonanie tzw. inwestycji początkowej.

110 inwestycja początkowaPod tym pojęciem rozumie się: inwestycję w aktywa materialne lub niematerialne, związaną z utworzeniem nowego zakładu, rozbudową istniejącego zakładu, dywersyfikacją produkcji w istniejącym zakładzie lub zasadniczą zmianą całościowego procesu produkcyjnego w istniejącym zakładzie. Jakkolwiek wymieniony tu katalog rodzajów inwestycji jest dosyć szeroki, to nie obejmuje on wszystkich rodzajów inwestycji. nabycie środków trwałych związanych bezpośrednio z zakładem, który został zamknięty, lub zostałby zamknięty, gdyby nabycie nie nastąpiło.

111 inwestycja początkowaNależy zauważyć, że w tym przypadku jest mowa o nabyciu fizycznych aktywów. Zatem nabycie akcji/udziałów przedsiębiorcy nie stanowi inwestycji początkowej. Ponadto, aktywa te muszą być nabywane przez tzw. niezależnego inwestora, tzn. między zbywcą a nabywcą aktywów nie mogą występować takie powiązania, które poddawałby w wątpliwość, czy transakcja między nimi odbywa się na warunkach rynkowych.

112 uwaga! Regionalna pomoc inwestycyjna nie może być udzielana na inwestycje odtworzeniowe.

113 efekt zachęty Pomoc publiczna powinna zachęcać beneficjentów do określonych zachowań (realizowania określonych projektów) które są pożądane z punktu widzenia celów polityki władz publicznych. Innymi słowy pomoc publiczna powinna być przeznaczana na takie projekty, które w przypadku jej nieotrzymania nie byłyby zrealizowane (albo byłyby zrealizowane później lub w ograniczonym zakresie).

114 JEDNOSTKOWY PROJEKT INWESTYCYJNYKE bada: czy inwestycje są położone w bezpośredniej bliskości geograficznej (z praktyki orzeczniczej wynika, że 1 km wyznacza bliskość), czy pomiędzy inwestycjami nie upłynął okres 3 lat, czy istnieją między nimi powiązania techniczne, funkcjonalne, strategiczne (ekonomiczna niepodzielność) – bada się to, czy poszczególni inwestorzy podjęli swoje decyzje niezależnie od siebie, czy istnieją między nimi powiązania kooperacyjne, czy produkcja towarów dokonuje się niezależnie (np. nie ma przepływu komponentów między inwestycjami), czy w ramach każdej inwestycji niezależnie będzie dokonywać się zarządzanie procesami produkcyjnymi, czy istnieje wspólny cel kilku projektów inwestycyjnych (wykluczenie niezależnych celów) 114

115 uwaga! Intensywność pomocy publicznej - jest to odsetek wydatków kwalifikowanych pokrywany pomocą publiczną.

116 Kontekst zmian W wytycznych w sprawie pomocy regionalnej z czerwca 2013 r. określono warunki, na jakich państwa członkowskie mogą przyznawać przedsiębiorstwom pomoc, aby wesprzeć inwestycje w nowe zakłady produkcyjne w mniej uprzywilejowanych regionach Europy albo rozbudować lub zmodernizować zakłady istniejące. Nadrzędnym celem pomocy regionalnej jest pobudzenie rozwoju gospodarczego i zatrudnienia. Wytyczne w sprawie pomocy regionalnej zawierają zasady określające, na jakiej podstawie państwa członkowskie mogą sporządzać mapy pomocy regionalnej stosowane w okresie obowiązywania wytycznych. Mapy określają, na jakich obszarach geograficznych przedsiębiorstwa mogą otrzymać pomoc regionalną oraz jaki odsetek kwalifikowalnych kosztów inwestycji może zostać objęty pomocą (intensywność pomocy). Koszty kwalifikowalne oznaczają część łącznych kosztów inwestycji, którą można uwzględnić do obliczania pomocy.

117 Kontekst zmian Artykuł 107 ust. 3 lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) umożliwia państwom członkowskim przyznawanie pomocy państwa przeznaczonej na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski, lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia. Zgodnie z wytycznymi w sprawie pomocy regionalnej regiony tego rodzaju to obszary, których PKB jest niższe niż 75 proc. średniej unijnej. Artykuł 107 ust. 3 lit. c) TFUE umożliwia przyznawanie pomocy przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie pogarsza ona warunków wymiany handlowej. Zgodnie z wytycznymi w sprawie pomocy regionalnej regiony tego rodzaju to regiony państwa członkowskiego, które są mniej uprzywilejowane w stosunku do średniej krajowej lub które w latach kwalifikowały się do pomocy na mocy art. 107 ust. 3 lit. a) - tak jak w przypadku Polski. Te regiony znajdują się w mniej niekorzystnym położeniu niż obszary wchodzące w zakres art. 107 ust. 3 lit. a), więc ich zakres geograficzny i intensywność pomocy są ograniczone.

118 Perspektywa Maksymalna intensywność pomocy regionalnej liczona jako stosunek wartości pomocy regionalnej, wyrażonej w ekwiwalencie dotacji brutto, do kosztów kwalifikujących się do objęcia tą pomocą wynosi: 1) 50% - na obszarach należących do województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, warmińsko – mazurskiego; 2) 35% - na obszarach należących do województw: kujawsko – pomorskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, opolskiego, pomorskiego, świętokrzyskiego, zachodniopomorskiego oraz na obszarach należących do podregionów: ciechanowsko-płockiego, ostrołęcko-siedleckiego, radomskiego i warszawskiego wschodniego; 3) 25 % - na obszarach należących do województw dolnośląskiego, wielkopolskiego, śląskiego; 4) 20% - na obszarze należącym do podregionu warszawskiego zachodniego; 5) 15% - na obszarze należącym do miasta stołecznego Warszawy w okresie od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2017 r.; 6) 10% - na obszarze należącym do miasta stołecznego Warszawy w okresie od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.

119

120 Perspektywa Maksymalną wartość pomocy regionalnej udzielanej na realizację dużego projektu inwestycyjnego ustala się zgodnie ze wzorem: I = R × (50 mln euro + 0,5 × B + 0,34 × C), gdzie poszczególne symbole oznaczają: I - maksymalną wartość pomocy dla dużego projektu inwestycyjnego, R - intensywność pomocy w zależności od obszaru, na którym ma być zlokalizowana inwestycja, B - wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą przekraczającą równowartość 50 mln euro, ustaloną według kursu średniego walut obcych, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu udzielenia pomocy - nieprzekraczającą równowartości 100 mln euro, C - wielkość kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą przekraczającą równowartość 100 mln euro.

121 Perspektywa Maksymalną intensywność pomocy regionalnej udzielanej małym lub średnim przedsiębiorcom, w rozumieniu ustalonym przez Komisję Europejską, z wyłączeniem nowych inwestycji o kosztach kwalifikowanych przekraczających 50 mln euro, podwyższa się o 20 punktów procentowych brutto w przypadku małych przedsiębiorców oraz o 10 punktów procentowych brutto w przypadku średnich przedsiębiorców, w stosunku do maksymalnej intensywności określonej dla poszczególnych obszarów.

122 Perspektywa Nie jest dozwolone w zakresie określonym przez Komisję Europejską udzielanie pomocy regionalnej: 1) przedsiębiorcom zagrożonym w rozumieniu właściwych przepisów unijnych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację zagrożonych przedsiębiorstw; 2) w sektorze hutnictwa żelaza i stali; 3) w sektorze włókien syntetycznych; 4) w sektorze rybołówstwa i akwakultury; 5) w sektorze rolnictwa rozumianym jako produkcja pierwotna, przetwórstwo i wprowadzanie do obrotu produktów rolnych, o których mowa w Załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; 6) w sektorze leśnictwa; 7) w sektorze transportu; 8) w sektorze energetyki; 9) portom lotniczym.

123 Perspektywa Z uwagi na fakt, iż zgodnie z pkt 186 Wytycznych Komisja przedłużyła okres obowiązywania Wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata (Dz. Urz. UE C 54 z , str. 13) do dnia 30 czerwca 2014 r., przedmiotowe rozporządzenie będzie obowiązywać dopiero od dnia 1 lipca 2014 r. Jednocześnie do dnia 30 czerwca 2014 r. przedłużony zostanie okres obowiązywania rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 października 2006 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej (Dz. U. Nr 190, poz. 1402). Stosownie do okresu na jaki przyjęto Wytyczne, obowiązywanie przedmiotowego rozporządzenia zostało ograniczone do dnia 31 grudnia 2020 roku.

124 Zmiana ogólnego rozporządzenia nr 800/2008 - nowe rozporządzenie 651/2014 ws. wyłączeń blokowychNiniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do następujących kategorii pomocy: a) pomoc regionalna; b) pomoc dla MŚP w formie pomocy inwestycyjnej, pomocy operacyjnej i dostępu MŚP do finansowania; c) pomoc na ochronę środowiska naturalnego; d) pomoc na badania, rozwój oraz innowacje; e) pomoc szkoleniowa; f) pomoc na rekrutację i zatrudnienie pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji i pracowników niepełnosprawnych; g) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych niektórymi klęskami żywiołowymi; h) pomoc o charakterze społecznym w zakresie transportu na rzecz mieszkańców regionów oddalonych; i) pomoc na infrastrukturę szerokopasmową; j) pomoc na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego; k) pomoc na infrastrukturę sportową i wielofunkcyjną infrastrukturę rekreacyjną.

125 Zmiana ogólnego rozporządzenia nr 800/2008 - nowe rozporządzenie 651/2014 ws. wyłączeń blokowychNiniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do: a) programów wchodzących w zakres sekcji: 1 (z wyjątkiem art. 15), 2, 3, 4, 7 (z wyjątkiem art. 40) i 10 niniejszego rozporządzenia, w których roczne wydatki z tytułu pomocy państwa przekraczają 0,01 % produktu krajowego brutto (PKB) danego państwa członkowskiego, jeżeli roczne wydatki z tytułu pomocy państwa w ramach danego programu przekraczają 100 mln EUR; b) pomocy przyznawanej na działalność związaną z wywozem do państw trzecich lub państw członkowskich, tzn. pomocy bezpośrednio związanej z ilością wywożonych produktów, tworzeniem i prowadzeniem sieci dystrybucyjnej lub innymi wydatkami bieżącymi związanymi z prowadzeniem działalności wywozowej; c) pomocy uwarunkowanej pierwszeństwem użycia towarów produkcji krajowej w stosunku do towarów importowanych.

126 Zmiana ogólnego rozporządzenia nr 800/2008 - nowe rozporządzenie 651/2014 ws. wyłączeń blokowychNiniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do: a) pomocy przyznawanej w sektorze rybołówstwa i akwakultury, objętej rozporządzeniem Rady (WE) nr 104/2000; niniejsze rozporządzenie ma jednak zastosowanie w tym sektorze do pomocy szkoleniowej, pomocy na dostęp do finansowania dla MŚP, pomocy w obszarze działalności badawczej i rozwojowej, pomocy dla MŚP na wspieranie innowacyjności oraz pomocy przeznaczonej na pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji i pracowników niepełnosprawnych; b) pomocy przyznawanej w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych; niniejsze rozporządzenie ma jednak zastosowanie w tym sektorze do rekompensaty z tytułu dodatkowych kosztów innych niż koszty transportu w regionach najbardziej oddalonych na mocy art. 15 ust. 2 lit. b), pomocy na finansowanie ryzyka, pomocy na działalność badawczą i rozwojową, pomocy dla MŚP na wspieranie innowacyjności, pomocy na ochronę środowiska, pomocy szkoleniowej oraz pomocy przeznaczonej na pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji i pracowników niepełnosprawnych; c) pomocy przyznawanej w sektorze przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych w następujących przypadkach: (i) kiedy wysokość pomocy ustalana jest na podstawie ceny lub ilości takich produktów nabytych od producentów surowców lub wprowadzonych na rynek przez przedsiębiorstwa objęte pomocą; lub (ii) kiedy przyznanie pomocy zależy od faktu przekazania jej w części lub w całości producentom surowców; d) pomocy państwa ułatwiającej zamykanie niekonkurencyjnych kopalń węgla, objętej decyzją Rady nr 2010/787; e) kategorii pomocy regionalnej wymienionych w art. 13.

127 Zmiana ogólnego rozporządzenia nr 800/2008 - nowe rozporządzenie 651/2014 ws. wyłączeń blokowychW przypadku przedsiębiorstwa prowadzącego działalność w sektorach, o których mowa w akapicie pierwszym lit. a), b) lub c), oraz w sektorach wchodzących w zakres stosowania niniejszego rozporządzenia, niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do pomocy przyznanej w związku z działalnością w sektorach wchodzących w zakres stosowania rozporządzenia, pod warunkiem że państwa członkowskie zapewnią za pomocą odpowiednich środków, takich jak rozdzielenie działalności lub wyodrębnienie kosztów, że działalność w wyłączonych sektorach nie odniesie korzyści z pomocy przyznanej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

128 Zmiana ogólnego rozporządzenia nr 800/2008 - nowe rozporządzenie 651/2014 ws. wyłączeń blokowychNiniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do: programów pomocy, które nie wykluczają wyraźnie możliwości wypłacenia pomocy indywidualnej na rzecz przedsiębiorstwa, na którym ciąży obowiązek zwrotu pomocy wynikający z wcześniejszej decyzji Komisji uznającej pomoc za niezgodną z prawem i z rynkiem wewnętrznym, z wyjątkiem programów pomocy mających na celu naprawienie szkód spowodowanych niektórymi klęskami żywiołowymi; pomocy ad hoc na rzecz przedsiębiorstwa, o którym mowa w lit. a); pomocy dla przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, z wyjątkiem programów pomocy mających na celu naprawienie szkód spowodowanych niektórymi klęskami żywiołowymi.

129 Zmiana ogólnego rozporządzenia nr 800/2008 - nowe rozporządzenie 651/2014 ws. wyłączeń blokowychNiniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do środków pomocy państwa, które jako takie nieodłącznie prowadzą – przez warunki z nimi związane lub przez swoją metodę finansowania – do naruszenia prawa Unii, a w szczególności do: a) środków pomocy, w przypadku których przyznanie pomocy jest uzależnione od zobowiązania beneficjenta do posiadania siedziby w danym państwie członkowskim lub do prowadzenia działalności w przeważającej mierze w danym państwie członkowskim; b) środków pomocy, w przypadku których przyznanie pomocy jest uzależnione od zobowiązania beneficjenta do korzystania z towarów produkcji krajowej lub usług krajowych; c) środków pomocy ograniczających możliwości beneficjentów w zakresie wykorzystania wyników działalności badawczej, rozwojowej i innowacyjnej w innych państwach członkowskich.

130 Warunki wyłączenia Programy pomocy, pomoc indywidualna przyznana w ramach programów pomocy oraz pomoc ad hoc są zgodne z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 Traktatu i wyłączone z wymogu zgłoszenia, o którym mowa w art. 108 ust. 3 Traktatu, jeżeli pomoc spełnia wszystkie warunki przewidziane w rozdziale I oraz odpowiednie warunki ustanowione w rozdziale III.

131 przejrzystość pomocy Niniejsze rozporządzenie stosuje się jedynie do pomocy przejrzystej, tj. pomocy, w przypadku której możliwe jest wcześniejsze dokładne obliczenie ekwiwalentu dotacji brutto bez konieczności przeprowadzania oceny ryzyka. Za pomoc przejrzystą uznaje się następujące kategorie pomocy: a) pomoc w formie dotacji oraz dotacji na spłatę odsetek; b) pomoc w formie pożyczek, gdzie ekwiwalent dotacji brutto oblicza się na podstawie stopy referencyjnej obowiązującej w dniu przyznania pomocy; c) pomoc w formie gwarancji: (i) jeżeli ekwiwalent dotacji brutto obliczono na podstawie „bezpiecznych stawek” określonych w obwieszczeniu Komisji; lub (ii) jeżeli – przed wdrożeniem – metoda obliczania ekwiwalentu dotacji brutto gwarancji została zatwierdzona na podstawie obwieszczenia Komisji w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE do pomocy państwa w formie gwarancji (Dz. U. C 155 z , s. 10) lub na podstawie zawiadomienia, którym zastąpiono powyższe obwieszczenie, w następstwie zgłoszenia tej metody do Komisji na mocy obowiązującego rozporządzenia przyjętego przez Komisję w dziedzinie pomocy państwa, a zatwierdzona metoda wyraźnie odnosi się do przedmiotowego rodzaju gwarancji i rodzaju transakcji bazowej w kontekście stosowania niniejszego rozporządzenia; d) pomoc w formie korzyści podatkowych, jeżeli środek przewiduje pewien maksymalny poziom, tak aby nie przekroczono obowiązującego progu; e) pomoc w formie środków finansowania ryzyka, jeżeli spełnione są warunki ustanowione w art. 20; f) pomoc dla przedsiębiorstw rozpoczynających działalność, jeżeli spełnione są warunki ustanowione w art. 21; g) pomoc w formie zaliczek zwrotnych, jeżeli łączna nominalna kwota zaliczek zwrotnych nie przekracza progów obowiązujących na mocy niniejszego rozporządzenia lub jeżeli metoda obliczania ekwiwalentu dotacji brutto zaliczki zwrotnej została – po zgłoszeniu jej Komisji – zaakceptowana przed wprowadzeniem środka.

132 efekt zachęty Niniejsze rozporządzenie stosuje się jedynie do pomocy, która wywołuje efekt zachęty. Uznaje się, że pomoc wywołuje efekt zachęty, jeżeli beneficjent złożył do danego państwa członkowskiego pisemny wniosek o przyznanie pomocy przed rozpoczęciem prac nad projektem lub przed rozpoczęciem działalności. Wniosek o pomoc zawiera co najmniej następujące informacje: a) nazwę i rozmiar przedsiębiorstwa; b) opis projektu, w tym daty jego rozpoczęcia i zakończenia; c) lokalizację projektu; d) wykaz kosztów kwalifikowalnych; e) kwotę pomocy.

133 efekt zachęty Uznaje się, że pomoc ad hoc przyznana dużym przedsiębiorstwom wywołuje efekt zachęty, jeśli – oprócz spełnienia warunku określonego w ust. 2 – państwo członkowskie przed przyznaniem pomocy sprawdziło, że dokumentacja przygotowana przez beneficjenta zakłada spełnienie jednego lub więcej z poniższych kryteriów: a) w przypadku regionalnej pomocy inwestycyjnej: nieprzeprowadzenie projektu na danym obszarze albo brak wystarczających korzyści dla beneficjenta na danym obszarze w przypadku braku pomocy; b) we wszystkich innych przypadkach: a) znaczące zwiększenie zakresu projektu/działania dzięki pomocy; b) znaczące zwiększenie całkowitej kwoty wydanej przez beneficjenta na projekt/działanie dzięki pomocy; c) znaczące przyspieszenie zakończenia projektu/działania.

134 efekt zachęty Tytułem odstępstwa uznaje się, że środki w formie korzyści podatkowych wywołują efekt zachęty, jeżeli spełnione są następujące warunki: a) środek w formie korzyści podatkowych daje prawo do uzyskania pomocy zgodnie z obiektywnymi kryteriami i bez dalszego stosowania przez państwo członkowskie swobody decyzyjnej; oraz b) środek w formie korzyści podatkowych został przyjęty i obowiązywał przed rozpoczęciem działań w ramach realizacji projektu lub działań objętych pomocą; warunek ten nie ma jednak zastosowania w przypadku kolejnych wersji programu pomocy fiskalnej, pod warunkiem że dana działalność była już objęta poprzednimi programami w formie korzyści podatkowych.

135 efekt zachęty Tytułem odstępstwa od przepisów ust. 2-4, jeżeli spełnione są warunki określone w odpowiednich szczegółowych przepisach rozdziału III, to w odniesieniu do następujących kategorii pomocy nie wymaga się występowania efektu zachęty albo zakłada się, że efekt zachęty występuje: a) regionalna pomoc operacyjna, jeżeli spełnione są warunki ustanowione w art. 15; b) pomoc na dostęp do finansowania dla MŚP, jeżeli spełnione zostały odpowiednie warunki ustanowione w art. 21 i 22; c) pomoc w formie subsydiowania wynagrodzeń na rekrutację pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji oraz pomoc w formie subsydiowania wynagrodzeń na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych, jeżeli spełnione są odnośne warunki określone odpowiednio w art. 32 i 33; d) pomoc na rekompensatę dodatkowych kosztów zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych, jeśli spełnione są warunki określone w art. 34; e) pomoc w formie ulg podatkowych na ochronę środowiska w formie zgodnie z dyrektywą 2003/96/WE, jeśli spełnione są warunki określone w art. 44 niniejszego rozporządzenia; f) pomoc na wyrównanie szkód spowodowanych niektórymi klęskami żywiołowymi, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 50; g) pomoc o charakterze społecznym na transport przeznaczony dla mieszkańców regionów oddalonych, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 51; h) pomoc na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego, jeżeli spełnione są warunki ustanowione w art. 53.

136 kumulacja Aby ustalić, czy przestrzegane są określone w art. 4 progi pomocy indywidualnej powodujące obowiązek zgłoszenia oraz określone w rozdziale III progi maksymalnej intensywności pomocy, uwzględnia się całkowitą kwotę pomocy państwa dla działania, projektu lub przedsiębiorstwa objętego pomocą. Finansowanie unijne zarządzane centralnie przez instytucje, agencje, wspólne przedsiębiorstwa lub inne unijne organy, które nie jest bezpośrednio ani pośrednio kontrolowane przez państwo członkowskie, nie stanowi pomocy państwa. W przypadku łączenia takiego finansowania unijnego z pomocą państwa, do określenia, czy przestrzegane są progi powodujące obowiązek zgłoszenia i maksymalne intensywności pomocy, uwzględnia się wyłącznie pomoc państwa, pod warunkiem że łączna kwota finansowania publicznego przyznanego w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowalnych nie przekracza najkorzystniejszej stopy finansowania określonej w odpowiednich przepisach prawa Unii. Wyłączoną na mocy niniejszego rozporządzenia pomoc, w przypadku której można wyodrębnić koszty kwalifikowalne, można kumulować z: a) wszelką inną pomocą państwa, pod warunkiem że środki te dotyczą różnych, możliwych do wyodrębnienia kosztów kwalifikowalnych; b) wszelką inną pomocą państwa w odniesieniu do tych samych – pokrywających się częściowo lub w całości – kosztów kwalifikowalnych tylko wówczas, gdy taka kumulacja nie powoduje przekroczenia najwyższego poziomu intensywności pomocy lub kwoty pomocy mających zastosowanie do tej pomocy na mocy niniejszego rozporządzenia.

137 kumulacja Pomoc, w przypadku której nie można wyodrębnić kosztów kwalifikowalnych, wyłączoną na mocy art. 20, 21 i 22 niniejszego rozporządzenia, można kumulować z każdym innym środkiem pomocy państwa, w przypadku którego można wyodrębnić koszty kwalifikowalne. Pomoc, w przypadku której nie można wyodrębnić kosztów kwalifikowalnych, można kumulować z inną pomocą państwa, w przypadku której nie można wyodrębnić kosztów kwalifikowalnych, do najwyższego odpowiedniego łącznego progu finansowania ustalonego pod kątem specyficznych uwarunkowań każdego przypadku w niniejszym lub innym rozporządzeniu o wyłączeniach grupowych lub decyzji Komisji. Pomocy państwa wyłączonej na mocy niniejszego rozporządzenia nie można kumulować z pomocą de minimis w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowalnych, jeżeli skutkiem takiej kumulacji byłoby przekroczenie poziomów intensywności pomocy określonych w rozdziale III niniejszego rozporządzenia. Tytułem odstępstwa od przepisów ust. 3 lit. b), pomoc przeznaczoną na pracowników niepełnosprawnych zgodną z art. 32 i 33 można kumulować z pomocą wyłączoną na mocy niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowalnych, przekraczając najwyższe progi mające zastosowanie na mocy niniejszego rozporządzenia, pod warunkiem że w wyniku tej kumulacji intensywność pomocy nie przekroczy 100 % odpowiednich kosztów w okresie zatrudnienia danych pracowników.

138 Zakres pomocy regionalnejNiniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do: a) pomocy regionalnej wspierającej działalność w sektorze hutnictwa żelaza i stali, sektorze węglowym, sektorze budownictwa okrętowego, sektorze włókien syntetycznych, sektorze transportu oraz w sektorze energetycznym; b) pomocy regionalnej w formie programów skierowanych do konkretnych sektorów działalności gospodarczej w rozumieniu niniejszego rozporządzenia; programów dotyczących działalności związanej z turystyką, infrastruktury szerokopasmowej lub przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych nie uznaje się za skierowane do konkretnych sektorów działalności gospodarczej; c) pomocy regionalnej w formie programów rekompensujących koszty transportu towarów produkowanych w regionach najbardziej oddalonych lub obszarach słabo zaludnionych oraz: (i) wspierających działania związane z produkcją, przetwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu produktów wymienionych w załączniku I do Traktatu; lub (ii) wspierających działania sklasyfikowane jako rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo w sekcji A NACE Rev. 2, górnictwo i wydobycie kamienia w sekcji B NACE Rev. 2 oraz dostawy elektryczności, gazu, pary wodnej i powietrza do układów klimatyzacyjnych w sekcji D NACE Rev. 2; lub (ii) wspierających transport towarów rurociągami; d) indywidualnej regionalnej pomocy inwestycyjnej na rzecz beneficjenta, który zamknął taką samą lub podobną działalność na terytorium EOG w ciągu dwóch lat poprzedzających jego wniosek o przyznanie regionalnej pomocy inwestycyjnej lub który – w momencie składania wniosku o pomoc – ma konkretne plany zamknięcia takiej działalności w ciągu dwóch lat od zakończenia inwestycji początkowej, której dotyczy wniosek o pomoc, w danym obszarze; e) regionalnej pomocy operacyjnej przyznawanej przedsiębiorstwom, których główna działalność wchodzi w zakres sekcji K „Działalność finansowa i ubezpieczeniowa” w statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev. 2, lub przedsiębiorstwom, które prowadzą działalność w ramach grupy przedsiębiorstw i których główna działalność wchodzi w zakres klas „Działalność firm centralnych (head office)” i „Doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, pozostałe” NACE Rev. 2.

139 Regionalna pomoc inwestycyjnaŚrodki regionalnej pomocy inwestycyjnej są zgodne z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 Traktatu i wyłączone z wymogu zgłoszenia, o którym mowa w art. 108 ust. 3 Traktatu, jeżeli spełnione są warunki ustanowione w niniejszym artykule i w rozdziale I. Pomoc przyznaje się w obszarach objętych pomocą. Na obszarach objętych pomocą, które spełniają warunki określone w art. 107 ust. 3 lit. a) Traktatu, pomoc może być przyznana dla inwestycji początkowej w rozumieniu niniejszego rozporządzenia niezależnie od rozmiarów beneficjenta. Na obszarach objętych pomocą, które spełniają warunki określone w art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu, pomoc może być przyznana MŚP na każdy rodzaj inwestycji początkowej, podczas gdy pomoc dla dużych przedsiębiorstw przyznaje się na inwestycję początkową wyłącznie w przypadku nowej działalności gospodarczej, w rozumieniu niniejszego rozporządzenia, na danym obszarze. Za koszty kwalifikowalne uznaje się: a) koszty inwestycji w rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne; b) szacunkowe koszty płacy wynikające z utworzenia miejsc pracy w następstwie inwestycji początkowej, obliczone za okres dwóch lat; lub c) połączenie kosztów wchodzących w zakres lit. a) i b) nieprzekraczające kwoty a) lub b), w zależności od tego, która z tych kwot jest wyższa.

140 Regionalna pomoc inwestycyjnaInwestycja jest utrzymana w obszarze otrzymującym pomoc przez co najmniej pięć lat lub, w przypadku MŚP, co najmniej trzy lata od daty jej ukończenia. Powyższa zasada nie wyklucza wymiany w tym okresie przestarzałych lub zepsutych instalacji lub sprzętu, pod warunkiem że działalność gospodarcza zostanie utrzymana na danym obszarze przez wskazany powyżej okres minimalny. Nabywane aktywa muszą być nowe, z wyjątkiem aktywów nabywanych przez MŚP i z wyjątkiem przejęcia zakładu. Koszty związane z dzierżawą lub najmem rzeczowych aktywów trwałych muszą spełniać następujące warunki: dzierżawa/najem gruntów i budynków musi trwać przez okres co najmniej pięciu lat od przewidywanego terminu zakończenia projektu inwestycyjnego w przypadku dużych przedsiębiorstw lub trzech lat w przypadku MŚP; dzierżawa/najem instalacji lub maszyn musi mieć formę leasingu finansowego i obejmować obowiązek zakupu aktywów przez beneficjenta po wygaśnięciu umowy. W przypadku przejęcia aktywów zakładu w rozumieniu pkt 40 załącznika I uwzględniane są wyłącznie koszty zakupu aktywów od osób trzecich niemających powiązań z nabywcą. Transakcja musi być przeprowadzona na warunkach rynkowych. Jeżeli pomoc na zakup aktywów przyznano przed ich zakupem, koszt tych aktywów odlicza się od kosztów kwalifikowalnych związanych z przejęciem zakładu. W przypadku przekazania małego przedsiębiorstwa rodzinie pierwotnego właściciela (pierwotnych właścicieli) lub byłym pracownikom warunek nabycia aktywów od stron trzecich niemających powiązań z nabywcą nie ma zastosowania. Nabycie udziałów/akcji nie stanowi inwestycji początkowej.

141 Regionalna pomoc inwestycyjnaW przypadku pomocy przyznanej na zasadniczą zmianę procesu produkcji koszty kwalifikowalne muszą przekraczać koszty amortyzacji aktywów związanej z działalnością podlegającą modernizacji w ciągu poprzednich trzech lat obrotowych. W przypadku pomocy przyznanej na dywersyfikację istniejącego zakładu koszty kwalifikowalne muszą przekraczać o co najmniej 200 % wartość księgową ponownie wykorzystywanych aktywów odnotowaną w roku obrotowym poprzedzającym rozpoczęcie prac. Wartości niematerialne i prawne muszą spełniać następujące warunki: a) korzysta się z nich wyłącznie w zakładzie otrzymującym pomoc; b) muszą podlegać amortyzacji; c) nabywane są na warunkach rynkowych od stron trzecich niepowiązanych z nabywcą; oraz d) muszą być włączone do aktywów przedsiębiorstwa otrzymującego pomoc i muszą pozostać związane z projektem, na który przyznano pomoc, przez co najmniej pięć lat lub trzy lata w przypadku MŚP; e) w przypadku dużych przedsiębiorstw koszty wartości niematerialnych i prawnych są kwalifikowalne jedynie do wysokości 50 % całkowitych kwalifikowalnych kosztów inwestycji początkowej.

142 Regionalna pomoc inwestycyjnaJeżeli koszty kwalifikowalne oblicza się w odniesieniu do szacunkowych kosztów płacy, o których mowa w ust. 4 lit. b) niniejszego artykułu, muszą być spełnione następujące warunki: a) projekt inwestycyjny prowadzi do wzrostu netto liczby pracowników w danym zakładzie w porównaniu ze średnią z poprzednich 12 miesięcy; od liczby utworzonych miejsc pracy należy odjąć liczbę miejsc pracy zlikwidowanych w tym samym okresie; b) wszystkie stanowiska zostają obsadzone w ciągu trzech lat od zakończenia prac; oraz c) każde miejsce pracy utworzone dzięki inwestycji jest utrzymane na danym obszarze przez okres pięciu lat od dnia pierwszego obsadzenia stanowiska lub trzech lat w przypadku MŚP.

143 Regionalna pomoc inwestycyjnaPomoc regionalna na rzecz rozwoju sieci szerokopasmowej musi spełniać następujące warunki: a) pomoc przyznaje się wyłącznie obszarom, na których sieć tego rodzaju (podstawowa sieć szerokopasmowa lub sieć NGA) nie istnieje i najprawdopodobniej nie zostanie założona na zasadach komercyjnych w ciągu trzech lat od daty wydania decyzji o przyznaniu pomocy; oraz b) dotowany operator sieci oferuje aktywny i pasywny dostęp hurtowy na sprawiedliwych i niedyskryminacyjnych warunkach, z możliwością skutecznego i pełnego dostępu w przypadku sieci NGA; oraz c) pomoc jest przyznawana na podstawie konkurencyjnej procedury wyboru. Pomoc regionalną na infrastrukturę naukowo-badawczą przyznaje się wyłącznie jeżeli przyznanie pomocy jest uzależnione od udostępnienia przedmiotowej infrastruktury na przejrzystych i niedyskryminacyjnych warunkach.

144 Regionalna pomoc inwestycyjnaIntensywność pomocy wyrażona jako ekwiwalent dotacji brutto nie przekracza maksymalnej intensywności pomocy określonej w mapie pomocy regionalnej i obowiązującej w dniu przyznania pomocy na danym obszarze. Jeżeli intensywność pomocy oblicza się na podstawie ust. 4 lit. c) niniejszego artykułu, maksymalna intensywność pomocy nie przekracza najbardziej korzystnej kwoty wynikającej z zastosowania tej intensywności na podstawie kosztów inwestycji lub kosztów płacy. W przypadku dużych projektów inwestycyjnych pomoc nie przekracza dostosowanej kwoty pomocy obliczonej zgodnie ze wzorem określonym w załączniku I pkt 35. Każdą inwestycję początkową rozpoczętą przez tego samego beneficjenta (na poziomie grupy) w okresie trzech lat od daty rozpoczęcia prac nad inną inwestycją objętą pomocą w tym samym regionie NUTS 3 uznaje się za część jednostkowego projektu inwestycyjnego. Jeżeli taki jednostkowy projekt inwestycyjny jest dużym projektem inwestycyjnym, łączna pomoc na jednostkowy projekt inwestycyjny nie przekracza maksymalnej pomocy dla dużych projektów inwestycyjnych.

145 Regionalna pomoc inwestycyjnaBeneficjent pomocy musi wnieść wkład finansowy w wysokości co najmniej 25 % kosztów kwalifikowalnych, pochodzący ze środków własnych lub zewnętrznych źródeł finansowania, w postaci wolnej od wszelkiego publicznego wsparcia finansowego. Jeżeli jednak maksymalna intensywność pomocy dla inwestycji MŚP w regionie najbardziej oddalonym przekracza 75 %, to wkład finansowy beneficjenta może zostać zmniejszony o tyle punktów procentowych, o ile intensywność pomocy przekracza 75 %. W przypadku inwestycji początkowej związanej z projektami w ramach Europejskiej współpracy terytorialnej wchodzącymi w zakres rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna” [wniosek Komisji COM(2011)611 EFRR/EWT] intensywność pomocy obszaru, na którym znajduje się dana inwestycja początkowa, ma zastosowanie do wszystkich beneficjentów uczestniczących w danym projekcie. Jeżeli inwestycja początkowa mieści się na dwóch lub większej liczbie obszarów objętych pomocą, zastosowanie ma maksymalna intensywność pomocy odnosząca się do tego obszaru objętego pomocą, na którym poniesiono najwięcej kosztów kwalifikowalnych. Na obszarach objętych pomocą kwalifikujących się do pomocy zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. c) Traktatu przepis ten stosuje się dużych przedsiębiorstw, wyłącznie jeżeli inwestycja początkowa dotyczy nowej działalności gospodarczej.

146 Regionalna pomoc operacyjnaProgramy regionalnej pomocy operacyjnej w regionach najbardziej oddalonych lub na obszarach słabo zaludnionych są zgodne z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 Traktatu i wyłączone z wymogu zgłoszenia, o którym mowa w art. 108 ust. 3 Traktatu, jeżeli spełnione są warunki ustanowione w tymże artykule i w rozdziale I. Regionalne programy pomocy operacyjnej pokrywają: a) dodatkowe koszty transportu towarów, które zostały wyprodukowane na obszarach kwalifikujących się do pomocy operacyjnej, na następujących warunkach: beneficjenci prowadzą działalność produkcyjną na tych obszarach, pomoc z góry obiektywnie obliczono na podstawie ustalonej kwoty lub wskaźnika na tonokilometr lub innej odpowiedniej jednostki, dodatkowe koszty transportu obliczono na podstawie przejazdu wyrobów wyprodukowanych na obszarze kwalifikującym się z miejsca pochodzenia do miejsca przeznaczenia w danym państwie członkowskim za pomocą środka transportu, którego koszt jest dla beneficjenta najniższy, z uwzględnieniem zewnętrznych kosztów związanych z ochroną środowiska, w przypadku regionów najbardziej oddalonych kwalifikowalne dodatkowe koszty transportu mogą obejmować koszty transportu produktów podstawowych, surowców lub produktów pośrednich z miejsca produkcji do miejsca na obszarach najbardziej oddalonych, w którym są dalej przetwarzane;

147 Regionalna pomoc operacyjnab) dodatkowe koszty operacyjne inne niż koszty transportu ponoszone w regionach najbardziej oddalonych bezpośrednio wskutek jednego lub kilku stałych ograniczeń, o których mowa w art. 349 TFUE, pod warunkiem że: beneficjenci prowadzą działalność w regionie najbardziej oddalonym, roczna kwota pomocy przypadająca na beneficjenta nie przekracza najniższej z następujących kwot: 15 % wartości dodanej brutto wytworzonej w ciągu roku przez beneficjenta w danym regionie najbardziej oddalonym, 25 % rocznych kosztów pracy poniesionych przez beneficjenta w danym regionie najbardziej oddalonym. Intensywność pomocy nie przekracza 100 % kwalifikowalnych kosztów dodatkowych, o których mowa w niniejszym artykule.

148 pozostałe pomoce Pomoc regionalna na rzecz rozwoju obszarów miejskichPomoc inwestycyjna dla MŚP Pomoc na udział MŚP w targach Pomoc dla MŚP na koszty współpracy związane z projektami w ramach Europejskiej współpracy terytorialnej Pomoc na finansowanie ryzyka Pomoc dla przedsiębiorstw rozpoczynających działalność Pomoc na rzecz alternatywnych platform obrotu specjalizujących się w MŚP Pomoc na koszty rozpoznania Pomoc na projekty badawczo-rozwojowe Pomoc inwestycyjna na infrastrukturę naukowo-badawczą Pomoc dla klastrów innowacyjnych Pomoc dla MŚP na wspieranie innowacyjności Pomoc na innowacje procesowe lub organizacyjne Pomoc na działalność badawczo-rozwojową w sektorze rybołówstwa i akwakultury Pomoc szkoleniowa Pomoc w formie subsydiowania wynagrodzeń na rekrutację pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji Pomoc w formie subsydiowania wynagrodzeń na zatrudnianie pracowników niepełnosprawnych Pomoc na rekompensatę dodatkowych kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników niepełnosprawnych Pomoc inwestycyjna umożliwiająca przedsiębiorstwom zastosowanie norm surowszych niż normy unijne w zakresie ochrony środowiska lub podniesienie poziomu ochrony środowiska w przypadku braku norm unijnych

149 pozostałe pomoce Pomoc inwestycyjna na wcześniejsze dostosowanie do przyszłych norm unijnych Pomoc inwestycyjna na środki wspierające oszczędność energii Pomoc na projekty dotyczące efektywności energetycznej Pomoc na inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji Pomoc inwestycyjna na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych Pomoc operacyjna na propagowanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych Pomoc operacyjna na propagowanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w instalacjach działających na małą skalę Pomoc w formie ulg w podatkach na ochronę środowiska na mocy dyrektywy 2003/96/WE Pomoc inwestycyjna na rekultywację zanieczyszczonych terenów Pomoc inwestycyjna na efektywny energetycznie system ciepłowniczy i chłodniczy Pomoc na badania środowiska Programy pomocy mające na celu naprawienie szkód spowodowanych niektórymi klęskami żywiołowymi Pomoc o charakterze społecznym w zakresie transportu na rzecz mieszkańców regionów oddalonych Pomoc na infrastrukturę szerokopasmową Pomoc na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego Programy pomocy na rzecz utworów audiowizualnych Pomoc na infrastrukturę sportową i wielofunkcyjną infrastrukturę rekreacyjną

150 zwrot pomocy Pomoc publiczna uznana przez Komisję Europejską za „niezgodną ze wspólnym rynkiem”, a więc nielegalna, a także pomoc wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, podlega zwrotowi do organu lub podmiotu, który tej pomocy udzielił, wraz z odsetkami naliczanymi według tzw. stopy referencyjnej. Procedurę postępowania w tych przypadkach określają przepisy Rozporządzenia Rady (UE) NR 734/2013 z dnia 22 lipca 2013 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 659/1999 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE oraz przepisy rozdziału 4 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404).

151 pomoc de minimis Pomocą de minimis jest pomoc, która ze względu na niewielką wartość nie wpływa na wymianę gospodarczą między krajami członkowskimi i/lub nie zakłóca konkurencji. Z formalnego punktu widzenia pomoc de minimis nie jest pomocą publiczną.

152 podmiot w trudnej sytuacji ekonomicznejPrzedsiębiorstwo zagrożone: przy pomocy środków własnych, ani środków, które mogłoby uzyskać od właścicieli (akcjonariuszy) lub wierzycieli, nie jest w stanie powstrzymać strat, które bez zewnętrznej interwencji władz publicznych prawie na pewno doprowadzą do zniknięcia z rynku przedsiębiorstwa w perspektywie krótko- lub średnioterminowej. Sztywne przesłanki przedsiębiorstwa zagrożonego (pkt. 10): ponad połowa kapitału spółki została utracona, w tym ponad ¼ w okresie ostatnich 12 miesięcy, spółka spełnia przesłanki upadłości. Miękkie przesłanki przedsiębiorstwa zagrożonego (pkt. 11): rosnące straty, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżka produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie, rosnące kwoty odsetek, zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto. 152

153 okres 3 lat 2015 2016 2017 (do dnia udzielenia pomocy)

154 KUMULACJA W CELU BADANIA WIELKOŚCI W EURO – C.DPodmioty udzielające pomocy wydają beneficjentowi zaświadczenie stwierdzające, że udzielona pomoc jest pomocą de minimis (art. 5 ust. 3 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej) Zaświadczenie (wg załącznika do rozporządzenia RM z 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie i rybołówstwie): dane podmiotu udzielającego pomocy podstawa prawna dane beneficjenta pomocy wartość pomocy brutto/równowartość euro (kurs średni NBP z dnia udzielenia pomocy) dane osoby upoważnionej do wydania zaświadczenia 154

155 zaświadczenie Zaświadczenie o udzieleniu pomocy de minimis (art. 5(3) ustawy o postępowaniu…) Zaświadczenie wydawane jest z urzędu (w dniu udzielenia pomocy). Zaświadczenie – korekta (14 dni): art. 5(3a) ustawy o postępowaniu…) zaświadczenie korygujące powinno zawierać: informację o anulowaniu poprzedniego zaświadczenia (wraz z podaniem przyczyn tego anulowania) i zastąpieniu go aktualnym, stwierdzającym rzeczywistą wartość udzielonej pomocy de minimis w sytuacji, gdy w ogóle nie doszło do udzielenia wsparcia powinno zostać wydane zaświadczenie o anulowaniu poprzedniego zaświadczenia oraz stwierdzające nieudzielenie określonej w nim pomocy 155

156 zaświadczenie Art. 37 (1) ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej Podmiot ubiegający się o pomoc de minimis jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy: wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis, jakie otrzymał w roku, w którym ubiega się o pomoc, oraz w ciągu 2 poprzedzających go lat, albo oświadczenia o wielkości pomocy de minimis otrzymanej w tym okresie albo oświadczenia o nieotrzymaniu pomocy de minimis; 156

157 KUMULACJA DE MINIMIS + POMOC PUBLICZNAPomocy de minimis nie należy łączyć z inną pomocą państwa w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowanych w przypadku, gdyby taka kumulacja miała skutkować przekroczeniem dopuszczalnych pułapów intensywności 157

158 KUMULACJA DE MINIMIS + POMOC PUBLICZNAArt. 37 (1) ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej Podmiot ubiegający się o pomoc de minimis jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy wielkości o przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, na pokrycie których ma być udzielona pomoc de minimis. 158

159 KUMULACJA Pomocy Publicznej (+de minimis)Art. 37 (5) ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej Podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o jej udzielenie, informacji […] o otrzymanej pomocy publicznej, zawierających w szczególności wskazanie dnia i podstawy prawnej jej udzielenia, formy i przeznaczenia, albo informacji o nieotrzymaniu pomocy. 159

160 KUMULACJA Pomocy Publicznej (+de minimis)Art. 35 (6) – Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zakres informacji, biorąc pod uwagę przeznaczenie planowanej pomocy oraz konieczność nieprzekraczania dopuszczalnej wielkości pomocy Rozporządzenie RM z 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis Rozporządzenie RM z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie 160

161 POMOC DE MINIMIS - Sprawozdania z pomocy publicznej udzielonejPodmioty udzielające pomocy publicznej zgodnie z ustawą z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (tekst jedn. Dz. U. z 2007 Nr 59, poz. 404 z późn. zm.) są zobowiązane do przedstawiania Prezesowi UOKiK a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie ministrowi właściwemu ds. rolnictwa, sprawozdań o przyznanym wsparciu lub informacji o nieudzieleniu pomocy w danym okresie sprawozdawczym. Sporządzane sprawozdania służą do opracowania przez Prezesa UOKiK i przedstawiania Radzie Ministrów sprawozdania zawierającego wyniki monitorowania pomocy publicznej w Polsce jak również do oceny skutków udzielonej pomocy w sferze konkurencji. Obowiązek sprawozdawczy w powyższym zakresie realizowany jest przez organy udzielające pomocy w oparciu o przepisy zawarte w: Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2008 r. w sprawie sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej, informacji o nieudzieleniu takiej pomocy oraz sprawozdań o zaległościach przedsiębiorców we wpłatach świadczeń należnych na rzecz sektora finansów publicznych (Dz. U. Nr 153, poz. 952 z późn. zm.). Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie przekazywania sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej i informacji o nieudzieleniu takiej pomocy z wykorzystaniem aplikacji SHRIMP (Dz. U. z 2010 r.Nr 6, poz. 32 z późn. zm.). Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 września 2008 r. w sprawie sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie oraz informacji o nieudzieleniu pomocy (Dz. U. Nr 174, poz z późn. zm.). Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2009 r. w sprawie przekazywania sprawozdań albo informacji dotyczących pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie z wykorzystaniem aplikacji (Dz. U. Nr 127, poz z późn. zm.). Sprawozdania z udzielonej pomocy publicznej są przekazywane za pośrednictwem aplikacji SHRIMP (aplikacja informatyczna pod nazwą System Harmonogramowania, Rejestracji i Monitorowania Pomocy Publicznej, służącą do monitorowania pomocy publicznej innej niż pomoc publiczna w rolnictwie lub rybołówstwie). Sprawozdania z udzielonej pomocy w rolnictwie lub rybołówstwie od 2013 roku przekazywane są za pośrednictwem aplikacji udostępnionej przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Zgodnie z art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. g ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz z późn. zm.) na jednostkach samorządu terytorialnego ciąży obowiązek publikowania wykazu osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, którym udzielono pomocy publicznej.

162 nowy de minimis ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis

163 zakres Niniejsze rozporządzenie stosuje się do pomocy przyznawanej przedsiębiorstwom we wszystkich sektorach, z wyjątkiem: a) pomocy przyznawanej przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury, objętym rozporządzeniem Rady (WE) nr 104/2000 ( 1 ); b) pomocy przyznawanej przedsiębiorstwom zajmującym się produkcją podstawową produktów rolnych; c) pomocy przyznawanej przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w sektorze przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych w następujących przypadkach: (i) kiedy wysokość pomocy ustalana jest na podstawie ceny lub ilości takich produktów nabytych od producentów podstawowych lub wprowadzonych na rynek przez przedsiębiorstwa objęte pomocą; (ii) kiedy przyznanie pomocy zależy od faktu przekazania jej w części lub w całości producentom podstawowym; d) pomocy przyznawanej na działalność związaną z wywozem do państw trzecich lub państw członkowskich, tzn. pomocy bezpośrednio związanej z ilością wywożonych produktów, tworzeniem i prowadzeniem sieci dystrybucyjnej lub innymi wydatkami bieżącymi związanymi z prowadzeniem działalności wywozowej; e) pomocy uwarunkowanej pierwszeństwem korzystania z towarów krajowych w stosunku do towarów sprowadzanych z zagranicy.;

164 zakres Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność w sektorach, o których mowa w ust. 1 lit. a), b) lub c), a także działalność w jednym lub większej liczbie sektorów lub w innych obszarach działalności wchodzących w zakres stosowania niniejszego rozporządzenia, niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do pomocy przyznanej w związku z działalnością w sektorach lub obszarach działalności wchodzących w zakres stosowania niniejszego rozporządzenia, pod warunkiem że dane państwo członkowskie zapewni za pomocą odpowiednich środków, takich jak rozdzielenie działalności lub wyodrębnienie kosztów, by działalność w sektorach wyłączonych z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia nie odnosiła korzyści z pomocy de minimis przyznanej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

165 definicje „produkty rolne” oznaczają produkty wymienione w załączniku I do Traktatu, z wyjątkiem produktów rybołówstwa i akwakultury wchodzących w zakres stosowania rozporządzenia (WE) nr 104/2000; „przetwarzanie produktów rolnych” oznacza czynności wykonywane na produkcie rolnym, w wyniku których powstaje produkt będący również produktem rolnym, z wyjątkiem czynności wykonywanych w gospodarstwach, niezbędnych do przygotowania produktów zwierzęcych lub roślinnych do pierwszej sprzedaży; „wprowadzanie do obrotu produktów rolnych” oznacza posiadanie lub wystawianie produktu w celu sprzedaży, oferowanie go na sprzedaż, dostawę lub każdy inny sposób wprowadzania produktu na rynek, z wyjątkiem jego pierwszej sprzedaży przez producenta podstawowego na rzecz podmiotów zajmujących się odsprzedażą lub przetwórstwem i czynności przygotowujących produkt do pierwszej sprzedaży; sprzedaż produktu przez producenta podstawowego konsumentowi końcowemu uznaje się za wprowadzanie do obrotu, jeśli następuje w odpowiednio wydzielonym do tego celu miejscu.

166 definicje Do celów niniejszego rozporządzenia „jedno przedsiębiorstwo” obejmuje wszystkie jednostki gospodarcze, które są ze sobą powiązane co najmniej jednym z następujących stosunków: a) jedna jednostka gospodarcza posiada w drugiej jednostce gospodarczej większość praw głosu akcjonariuszy, wspólników lub członków; b) jedna jednostka gospodarcza ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innej jednostki gospodarczej; c) jedna jednostka gospodarcza ma prawo wywierać dominujący wpływ na inną jednostkę gospodarczą zgodnie z umową zawartą z tą jednostką lub postanowieniami w jej akcie założycielskim lub umowie spółki; d) jedna jednostka gospodarcza, która jest akcjonariuszem lub wspólnikiem w innej jednostce gospodarczej lub jej członkiem, samodzielnie kontroluje, zgodnie z porozumieniem z innymi akcjonariuszami, wspólnikami lub członkami tej jednostki, większość praw głosu akcjonariuszy, wspólników lub członków tej jednostki. Jednostki gospodarcze pozostające w jakimkolwiek ze stosunków, o których mowa w akapicie pierwszym lit. a)–d), za pośrednictwem jednej innej jednostki gospodarczej lub kilku innych jednostek gospodarczych również są uznawane za jedno przedsiębiorstwo. Info z motywu 4 preambuły rozporządzenia 1407/2013: jednostki gospodarcze, które są ze sobą powiązane wyłącznie dlatego, że każda z nich jest bezpośrednio związana z danym organem publicznym lub danymi organami publicznymi, nie będą traktowane jako wzajemnie powiązane. Uwzględnia się tym samym szczególną sytuację jednostek gospodarczych, które są kontrolowane przez ten sam organ publiczny lub te same organy publiczne, ale które mogą posiadać niezależne uprawnienia decyzyjne.

167 pomoc de minimis Uważa się, że środki pomocy nie spełniają wszystkich kryteriów określonych w art. 107 ust. 1 Traktatu i dlatego są zwolnione z wymogu zgłoszenia przewidzianego w art. 108 ust. 3 Traktatu, jeżeli spełniają warunki określone w niniejszym rozporządzeniu. Całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć EUR w okresie trzech lat podatkowych. Całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu prowadzącemu działalność zarobkową w zakresie drogowego transportu towarów nie może przekroczyć EUR w okresie trzech lat podatkowych. Pomoc de minimis nie może zostać wykorzystana na nabycie pojazdów przeznaczonych do transportu drogowego towarów.

168 pomoc de minimis Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność zarobkową w zakresie drogowego transportu towarów a także inną działalność, w odniesieniu do której stosuje się pułap wynoszący EUR, to w odniesieniu do tego przedsiębiorstwa stosuje się pułap wynoszący EUR, pod warunkiem że dane państwo członkowskie zapewni za pomocą odpowiednich środków, takich jak rozdzielenie działalności lub wyodrębnienie kosztów, by korzyść dotycząca działalności w zakresie drogowego transportu towarów nie przekraczała EUR oraz by pomoc de minimis nie była wykorzystywana na nabycie pojazdów przeznaczonych do transportu drogowego towarów. Pomoc de minimis uznaje się za przyznaną w dniu, w którym przedsiębiorstwo uzyskuje prawo otrzymania takiej pomocy zgodnie z obowiązującym krajowym systemem prawnym, niezależnie od terminu wypłacenia pomocy de minimis temu przedsiębiorstwu. Pułapy określone powyżej stosuje się bez względu na formę i cel pomocy de minimis, a także bez względu na to, czy pomoc przyznana przez państwo członkowskie jest w całości lub częściowo finansowana z zasobów Unii. Okres trzech lat podatkowych ustala się przez odniesienie do lat obrotowych stosowanych przez przedsiębiorstwo w danym państwie członkowskim.

169 pomoc de minimis Do celów stosowania pułapów określonych powyżej pomoc wyraża się jako dotację pieniężną. Wszystkie podane wartości są wartościami brutto, czyli nie uwzględniają potrąceń z tytułu podatków ani innych opłat. W przypadku gdy pomoc przyznawana jest w formie innej niż dotacja, kwotę pomocy stanowi ekwiwalent dotacji brutto pomocy. Pomoc wypłacana w kilku ratach jest dyskontowana do wartości w momencie przyznania pomocy. Stopą procentową stosowaną do dyskontowania jest stopa dyskontowa mająca zastosowanie w momencie przyznania pomocy.

170 pomoc de minimis Jeżeli z powodu udzielenia nowej pomocy de minimis odpowiednie pułapy określone powyżej zostałyby przekroczone, nowa pomoc nie może być objęta przepisami niniejszego rozporządzenia. W przypadku połączenia lub przejęcia przedsiębiorstw, w celu ustalenia, czy nowa pomoc de minimis dla nowego przedsiębiorstwa lub przedsiębiorstwa przejmującego nie przekracza odpowiedniego pułapu, uwzględnia się wszelką wcześniejszą pomoc de minimis przyznaną któremukolwiek z łączących się przedsiębiorstw. Pomoc de minimis przyznana zgodnie z prawem przed połączeniem lub przejęciem pozostaje zgodna z prawem. Jeżeli przedsiębiorstwo podzieli się na co najmniej dwa osobne przedsiębiorstwa, pomoc de minimis przyznaną przed podziałem przydziela się przedsiębiorstwu, które z niej skorzystało, co oznacza zasadniczo przedsiębiorstwo, które przejmuje działalność, w odniesieniu do której pomoc de minimis została wykorzystana. Jeżeli taki przydział jest niemożliwy, pomoc de minimis przydziela się proporcjonalnie na podstawie wartości księgowej kapitału podstawowego nowych przedsiębiorstw zgodnie ze stanem na dzień wejścia podziału w życie.

171 Obliczanie ekwiwalentu dotacji bruttoNiniejsze rozporządzenie stosuje się jedynie do pomocy, w przypadku której możliwe jest wcześniejsze dokładne obliczenie ekwiwalentu dotacji brutto bez konieczności przeprowadzania oceny ryzyka („pomoc przejrzysta”). Pomoc w formie dotacji lub dopłat do oprocentowania uznaje się za przejrzystą pomoc de minimis. Pomoc w formie dokapitalizowania uznaje się za przejrzystą pomoc de minimis, tylko jeżeli całkowita kwota dokapitalizowania ze środków publicznych nie przekracza pułapu de minimis. Pomoc w formie środków finansowania ryzyka przyjmujących postać inwestycji kapitałowych i quasi-kapitałowych jest uznawana za przejrzystą pomoc de minimis, jeżeli kapitał dostarczany jednemu przedsiębiorstwu nie przekracza pułapu de minimis. Pomoc w formie innych instrumentów uznaje się przejrzystą pomoc de minimis, jeżeli instrument określa poziom maksymalny, tak aby nie przekroczono odpowiedniego pułapu.

172 pomoc w formie pożyczek uznaje się za przejrzystą pomoc de minimis, jeżeli:beneficjent nie jest przedmiotem zbiorowego postępowania upadłościowego lub nie spełnia określonych właściwym dla niego prawem krajowym kryteriów objęcia zbiorowym postępowaniem upadłościowym na wniosek wierzycieli. W przypadku dużych przedsiębiorstw beneficjent musi znajdować się w sytuacji porównywalnej co najmniej z oceną kredytową B-; oraz pożyczka jest objęta zabezpieczeniem pokrywającym co najmniej 50 % pożyczki oraz wynosi EUR (lub, w przypadku przedsiębiorstw zajmujących się transportem drogowym towarów, EUR) w okresie pięciu lat, albo EUR (lub, w przypadku przedsiębiorstw zajmujących się transportem drogowym towarów, EUR) w okresie dziesięciu lat; jeżeli kwota pożyczki jest niższa niż te kwoty lub udzielono jej na okres krótszy niż odpowiednio pięć albo dziesięć lat, ekwiwalent dotacji brutto pożyczki oblicza się jako odpowiedni odsetek odpowiedniego pułapu określonego powyżej; lub ekwiwalent dotacji brutto obliczono na podstawie stopy referencyjnej mającej zastosowanie w momencie przyznania pomocy.

173 Pomoc w formie gwarancji uznaje się za przejrzystą pomoc de minimis, jeżeli: :beneficjent nie jest przedmiotem zbiorowego postępowania upadłościowego lub nie spełnia określonych właściwym dla niego prawem krajowym kryteriów objęcia zbiorowym postępowaniem upadłościowym na wniosek wierzycieli. W przypadku dużych przedsiębiorstw beneficjent musi znajdować się w sytuacji porównywalnej co najmniej z oceną kredytową B-; oraz gwarancja nie przekracza 80 % wartości pożyczki bazowej oraz gwarantowana kwota wynosi EUR (lub, w przypadku przedsiębiorstw zajmujących się transportem drogowym towarów, EUR) i czas trwania gwarancji wynosi pięć lat, albo gwarantowana kwota wynosi EUR (lub, w przypadku przedsiębiorstw zajmujących się transportem drogowym towarów, EUR) i czas trwania gwarancji wynosi dziesięć lat; jeżeli gwarantowana kwota jest niższa niż te kwoty lub gwarancji udzielono na okres krótszy niż odpowiednio pięć albo dziesięć lat, ekwiwalent dotacji brutto gwarancji oblicza się jako odpowiedni odsetek odpowiedniego pułapu; lub

174 cd: ekwiwalent dotacji brutto obliczono na podstawie „bezpiecznych stawek” określonych w zawiadomieniu Komisji; lub przed jej wdrożeniem, (i) metoda wykorzystana do obliczania ekwiwalentu dotacji brutto gwarancji została zgłoszona Komisji na podstawie innego rozporządzenia Komisji w obszarze pomocy państwa obowiązującego w danym okresie i zatwierdzona przez Komisję jako zgodna z obwieszczeniem w sprawie gwarancji lub aktem zastępującym to obwieszczenie; oraz (ii) ta metoda wyraźnie odnosi się do przedmiotowego rodzaju gwarancji i rodzaju transakcji bazowej w kontekście stosowania niniejszego rozporządzenia.

175 kumulacja Pomoc de minimis przyznaną zgodnie z niniejszym rozporządzeniem można łączyć z pomocą de minimis przyznaną zgodnie z rozporządzeniem Komisji (UE) nr 360/2012 do pułapu określonego w tym rozporządzeniu. Można ją łączyć z pomocą de minimis przyznaną zgodnie z innymi rozporządzeniami o pomocy de minimis do odpowiedniego pułapu. Pomocy de minimis nie można łączyć z pomocą państwa w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowalnych lub z pomocą państwa dla tego samego środka finansowania ryzyka, w przypadku gdyby taka kumulacja miała przekroczyć odpowiedni maksymalny poziom intensywności pomocy lub kwotę pomocy ustaloną pod kątem specyficznych uwarunkowań każdego przypadku w rozporządzeniu w sprawie wyłączeń grupowych lub w decyzji Komisji. Pomoc de minimis, której nie przyznano w odniesieniu do konkretnych kosztów kwalifikowalnych lub której nie można przypisać do takich kosztów, można łączyć z inną pomocą państwa przyznaną zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wyłączeń grupowych lub zgodnie z decyzją przyjętą przez Komisję.

176 monitorowanie W przypadku gdy państwo członkowskie zamierza przyznać przedsiębiorstwu pomoc de minimis zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, pisemnie powiadamia to przedsiębiorstwo o przewidywanej kwocie pomocy (wyrażonej jako ekwiwalent dotacji brutto) oraz o jej charakterze de minimis, podając wyraźne odniesienie do niniejszego rozporządzenia, podając jego tytuł oraz odniesienie do jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Jeśli pomoc de minimis przyznaje się zgodnie z niniejszym rozporządzeniem różnym przedsiębiorstwom na podstawie programu pomocy, w ramach którego otrzymują one różne kwoty pomocy indywidualnej, zainteresowane państwo członkowskie może wypełnić ten obowiązek, informując te przedsiębiorstwa o wysokości stałej kwoty odpowiadającej maksymalnej kwocie pomocy, która ma być przyznana w ramach tego programu. W takim przypadku stała kwota służy do określenia, czy nie przekroczono odpowiedniego pułapu. Przed przyznaniem pomocy państwo członkowskie uzyskuje także od zainteresowanego przedsiębiorstwa oświadczenie, w formie pisemnej lub elektronicznej, na temat wszelkiej innej pomocy de minimis, w odniesieniu do której stosuje się niniejsze rozporządzenie lub inne rozporządzenia o pomocy de minimis, otrzymanej w czasie dwóch poprzednich lat podatkowych oraz bieżącego roku podatkowego.

177 monitorowanie Jeżeli państwo członkowskie ustanowiło centralny rejestr pomocy de minimis zawierający pełne informacje dotyczące wszelkiej pomocy de minimis przyznanej przez wszelkie organy w danym państwie członkowskim, powyższe przestaje się stosować z dniem, w którym informacje zawarte w rejestrze obejmują okres trzech lat podatkowych. Państwo członkowskie przyznaje nową pomoc de minimis zgodnie z niniejszym rozporządzeniem dopiero po upewnieniu się, że nie podniesie ona całkowitej kwoty pomocy de minimis przyznanej danemu przedsiębiorstwu do poziomu przekraczającego odpowiedni pułap oraz że wszystkie warunki określone w niniejszym rozporządzeniu są przestrzegane. Państwa członkowskie rejestrują i gromadzą wszystkie informacje dotyczące stosowania niniejszego rozporządzenia. Informacje te obejmują wszelkie dane konieczne do wykazania, że warunki niniejszego rozporządzenia zostały spełnione. Dane dotyczące indywidualnej pomocy de minimis przechowuje się przez 10 lat podatkowych od daty przyznania pomocy. Dane dotyczące programu pomocy de minimis przechowuje się przez 10 lat podatkowych od daty przyznania ostatniej indywidualnej pomocy w ramach takiego programu. Dane państwo członkowskie przekazuje Komisji, na pisemny wniosek, w ciągu 20 dni roboczych lub w ciągu dłuższego okresu określonego we wniosku, wszelkie informacje, jakie Komisja uzna za niezbędne do oceny, czy spełnione zostały warunki niniejszego rozporządzenia, a w szczególności czy nie zostały przekroczone całkowite kwoty pomocy de minimis otrzymanej przez przedsiębiorstwo w rozumieniu niniejszego rozporządzenia lub innych rozporządzeń dotyczących pomocy de minimis.

178 przepisy przejściowe Niniejsze rozporządzenie stosuje się do pomocy przyznanej przed jego wejściem w życie, jeżeli pomoc spełnia wszystkie warunki określone niniejszym rozporządzeniem. Pomoc, która nie spełnia tych warunków, będzie oceniana przez Komisję zgodnie z odpowiednimi ramami, wytycznymi, komunikatami oraz zawiadomieniami. Uznaje się, że wszelka indywidualna pomoc de minimis spełniająca warunki rozporządzenia (WE) nr 69/2001 przyznana w dniach od 2 lutego 2001 r. do 30 czerwca 2007 r. nie spełnia wszystkich kryteriów określonych w art. 107 ust. 1 Traktatu, w związku z czym nie podlega procedurze zgłoszenia przewidzianej w art. 108 ust. 3 Traktatu. Uznaje się, że wszelka indywidualna pomoc de minimis spełniająca warunki rozporządzenia (WE) nr 1998/2006 przyznana w dniach od 1 stycznia 2007 r. do 30 czerwca 2014 r. nie spełnia wszystkich kryteriów określonych w art. 107 ust. 1 Traktatu, w związku z czym nie podlega procedurze zgłoszenia przewidzianej w art. 108 ust. 3 Traktatu. Po upływie okresu stosowania niniejszego rozporządzenia wszelkie programy pomocy de minimis spełniające warunki określone w tym rozporządzeniu pozostają objęte niniejszym rozporządzeniem przez kolejne sześć miesięcy.

179 Nowy de minimis w rolnictwieROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym

180 zakres Niniejsze rozporządzenie stosuje się do pomocy przyznawanej przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych, z wyjątkiem: a) pomocy, której kwotę ustalono na postawie ceny lub ilości produktów wprowadzonych na rynek; b) pomocy przyznawanej na działalność związaną z wywozem do państw trzecich lub państw członkowskich, tzn. pomocy bezpośrednio związanej z ilością wywożonych produktów, tworzeniem i prowadzeniem sieci dystrybucyjnej lub innymi wydatkami bieżącymi związanymi z prowadzeniem działalności wywozowej; c) pomocy uwarunkowanej pierwszeństwem korzystania z towarów krajowych w stosunku do towarów sprowadzanych z zagranicy.

181 zakres Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych, a także działalność w jednym lub większej liczbie sektorów lub w innych obszarach działalności wchodzących w zakres stosowania rozporządzenia (UE) nr 1407/2013, rozporządzenie to stosuje się do pomocy przyznanej w związku z działalnością w sektorach lub obszarach działalności wchodzących w zakres stosowania tego rozporządzenia, pod warunkiem że dane państwo członkowskie zapewni za pomocą odpowiednich środków, takich jak rozdzielenie działalności lub wyodrębnienie kosztów, by działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych nie odnosiła korzyści z pomocy de minimis przyznanej zgodnie z tym rozporządzeniem. Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych oraz działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury, to w odniesieniu do pomocy przyznanej z związku z działalnością w sektorze rybołówstwa i akwakultury stosuje się przepisy rozporządzenia Komisji (WE) nr 875/2007, pod warunkiem że dane państwo członkowskie zapewni za pomocą odpowiednich środków, takich jak rozdzielenie działalności lub wyodrębnienie kosztów, by działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych nie odnosiła korzyści z pomocy de minimis przyznanej zgodnie z tym rozporządzeniem.

182 definicje Do celów niniejszego rozporządzenia „produkty rolne” oznaczają produkty wymienione w załączniku I do Traktatu, z wyjątkiem produktów rybołówstwa i akwakultury wchodzących w zakres stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000.

183 pomoc de minimis Uważa się, że środki pomocy nie spełniają wszystkich kryteriów określonych w art. 107 ust. 1 Traktatu i dlatego są zwolnione z wymogu zgłoszenia przewidzianego w art. 108 ust. 3 Traktatu, jeżeli spełniają warunki określone w niniejszym rozporządzeniu. Całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo członkowskie jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć EUR w okresie trzech lat podatkowych. Łączna kwota pomocy de minimis przyznanej w okresie trzech lat podatkowych przez państwo członkowskie przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych nie może przekroczyć górnego limitu krajowego określonego w załączniku. Pomoc de minimis uznaje się za przyznaną w dniu, w którym przedsiębiorstwo uzyskuje prawo otrzymania takiej pomocy zgodnie z obowiązującym krajowym systemem prawnym, niezależnie od terminu wypłacenia pomocy de minimis temu przedsiębiorstwu.

184 pomoc de minimis Pułap określony oraz górny limit krajowy, stosuje się bez względu na formę i cel pomocy de minimis, a także bez względu na to, czy pomoc przyznana przez państwo członkowskie jest w całości lub częściowo finansowana z zasobów Unii. Okres trzech lat podatkowych ustala się przez odniesienie do lat obrotowych stosowanych przez przedsiębiorstwo w danym państwie członkowskim. Do celów stosowania pułapu określonego oraz górnego limitu krajowego,, pomoc wyraża się jako dotację pieniężną. Wszystkie podane wartości są wartościami brutto, czyli nie uwzględniają potrąceń z tytułu podatków ani innych opłat. W przypadku gdy pomoc przyznawana jest w formie innej niż dotacja, kwotę pomocy stanowi ekwiwalent dotacji brutto pomocy. Pomoc wypłacana w kilku ratach jest dyskontowana do wartości w momencie przyznania pomocy. Stopą procentową stosowaną do dyskontowania jest stopa dyskontowa mająca zastosowanie w momencie przyznania pomocy.

185 pomoc de minimis Jeżeli z powodu udzielenia nowej pomocy de minimis pułap lub górny limit krajowy, zostałby przekroczony, nowa pomoc nie może być objęta przepisami niniejszego rozporządzenia. W przypadku połączenia lub przejęcia przedsiębiorstw, w celu ustalenia, czy nowa pomoc de minimis dla nowego przedsiębiorstwa lub przedsiębiorstwa przejmującego nie przekracza pułapu lub górnego limitu krajowego, uwzględnia się wszelką wcześniejszą pomoc de minimis przyznaną któremukolwiek z łączących się przedsiębiorstw. Pomoc de minimis przyznana zgodnie z prawem przed połączeniem lub przejęciem pozostaje zgodna z prawem. Jeżeli przedsiębiorstwo podzieli się na co najmniej dwa osobne przedsiębiorstwa, pomoc de minimis przyznaną przed podziałem przydziela się przedsiębiorstwu, które z niej skorzystało, co oznacza zasadniczo przedsiębiorstwo, które przejmuje działalność, w odniesieniu do której pomoc de minimis została wykorzystana. Jeżeli taki przydział jest niemożliwy, pomoc de minimis przydziela się proporcjonalnie na podstawie wartości księgowej kapitału podstawowego nowych przedsiębiorstw zgodnie ze stanem na dzień wejścia podziału w życie.

186 Obliczanie ekwiwalentu dotacji bruttoNiniejsze rozporządzenie stosuje się jedynie do pomocy, w przypadku której możliwe jest wcześniejsze dokładne obliczenie ekwiwalentu dotacji brutto bez konieczności przeprowadzania oceny ryzyka („pomoc przejrzysta”). Pomoc w formie dotacji lub dopłat do oprocentowania uznaje się za przejrzystą pomoc de minimis. Pomoc w formie dokapitalizowania uznaje się za przejrzystą pomoc de minimis, tylko jeżeli całkowita kwota dokapitalizowania ze środków publicznych nie przekracza pułapu de minimis. Pomoc w formie środków finansowania ryzyka przyjmujących postać inwestycji kapitałowych i quasi-kapitałowych jest uznawana za przejrzystą pomoc de minimis, jeżeli kapitał dostarczany jednemu przedsiębiorstwu nie przekracza pułapu de minimis. Pomoc w formie innych instrumentów uznaje się przejrzystą pomoc de minimis, jeżeli instrument określa poziom maksymalny, tak aby nie przekroczono odpowiedniego pułapu.

187 pomoc w formie pożyczek uznaje się za przejrzystą pomoc de minimis, jeżeli:a) beneficjent nie jest przedmiotem zbiorowego postępowania upadłościowego lub nie spełnia określonych właściwym dla niego prawem krajowym kryteriów objęcia zbiorowym postępowaniem upadłościowym na wniosek wierzycieli. W przypadku dużych przedsiębiorstw beneficjent musi znajdować się w sytuacji porównywalnej co najmniej z oceną kredytową B-; oraz b) pożyczka jest objęta zabezpieczeniem pokrywającym co najmniej 50 % pożyczki oraz wynosi EUR w okresie pięciu lat albo EUR w okresie dziesięciu lat; jeżeli kwota pożyczki jest niższa niż te kwoty lub udzielono jej na okres krótszy niż odpowiednio pięć albo dziesięć lat, ekwiwalent dotacji brutto pożyczki oblicza się jako odpowiedni odsetek pułapu; lub c) ekwiwalent dotacji brutto obliczono na podstawie stopy referencyjnej mającej zastosowanie w momencie przyznania pomocy.

188 pomoc w formie gwarancji uznaje się za przejrzystą pomoc de minimis, jeżeli:a) beneficjent nie jest podmiotem zbiorowego postępowania upadłościowego lub nie spełnia określonych właściwym dla niego prawem krajowym kryteriów objęcia zbiorowym postępowaniem upadłościowym na wniosek wierzycieli. W przypadku dużych przedsiębiorstw beneficjent musi znajdować się w sytuacji porównywalnej co najmniej z oceną kredytową B-; oraz b) gwarancja nie przekracza 80 % wartości pożyczki bazowej oraz gwarantowana kwota wynosi EUR i czas trwania gwarancji wynosi pięć lat, albo gwarantowana kwota wynosi EUR i czas trwania gwarancji wynosi dziesięć lat; jeżeli gwarantowana kwota jest niższa niż te kwoty lub gwarancji udzielono na okres krótszy niż odpowiednio pięć albo dziesięć lat, ekwiwalent dotacji brutto gwarancji oblicza się jako odpowiedni odsetek pułapu; lub c) ekwiwalent dotacji brutto obliczono na podstawie „bezpiecznych stawek” określonych w zawiadomieniu Komisji; lub d) przed jej wdrożeniem, (i) metoda wykorzystana do obliczania ekwiwalentu dotacji brutto gwarancji została zgłoszona Komisji na podstawie innego rozporządzenia Komisji w obszarze pomocy państwa obowiązującego w danym okresie i zatwierdzona przez Komisję jako zgodna z obwieszczeniem w sprawie gwarancji lub aktem zastępującym to obwieszczenie; oraz (ii) ta metoda wyraźnie odnosi się do przedmiotowego rodzaju gwarancji i rodzaju transakcji bazowej w kontekście stosowania niniejszego rozporządzenia.

189 kumulacja Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych, a także działalność w jednym lub większej liczbie sektorów lub w innych obszarach działalności wchodzących w zakres stosowania rozporządzenia (UE) nr 1407/2013, pomoc de minimis przyznaną na działalność w sektorze produkcji rolnej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem można łączyć z pomocą de minimis przyznaną na działalność w sektorach lub obszarach działalności wchodzących w zakres stosowania rozporządzenia (UE) nr 1407/2013 do odpowiedniego pułapu tego rozporządzenia, pod warunkiem że dane państwo członkowskie zapewni za pomocą odpowiednich środków, takich jak rozdzielenie działalności lub wyodrębnienie kosztów, by działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych nie odnosiła korzyści z pomocy de minimis przyznanej zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1407/2013.

190 kumulacja Jeżeli przedsiębiorstwo prowadzi działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych oraz działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury, pomoc de minimis przyznaną na działalność w sektorze produkcji rolnej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem można łączyć z pomocą de minimis przyznaną na działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury zgodnie z rozporządzaniem (WE) nr 875/2007 do pułapu określonego w tym rozporządzeniu, pod warunkiem że dane państwo członkowskie zapewni za pomocą odpowiednich środków, takich jak rozdzielenie działalności lub wyodrębnienie kosztów, by działalność w zakresie podstawowej produkcji produktów rolnych nie odnosiła korzyści z pomocy de minimis przyznanej zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 875/2007. Pomocy de minimis nie można łączyć z pomocą państwa w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikowalnych lub z pomocą państwa dla tego samego środka finansowania ryzyka, w przypadku gdyby taka kumulacja miała przekroczyć odpowiedni maksymalny poziom intensywności pomocy lub kwotę pomocy ustaloną pod kątem specyficznych uwarunkowań każdego przypadku w rozporządzeniu w sprawie wyłączeń grupowych lub w decyzji Komisji. Pomoc de minimis, której nie przyznano w odniesieniu do konkretnych kosztów kwalifikowalnych lub której nie można przypisać do takich kosztów, można łączyć z inną pomocą państwa przyznaną zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wyłączeń grupowych lub zgodnie z decyzją przyjętą przez Komisję.

191 Maksymalne łączne kwoty pomocy de minimis przyznanej przez poszczególne państwa członkowskie przedsiębiorstwom z sektora produkcji rolnej, o której mowa w art. 3 ust. 3

192 zmiany W porównaniu do dotychczasowego rozporządzenia KE nr 1998/2006 wprowadza ono dość istotne zmiany (zasadniczo korzystne dla przedsiębiorców), tj. 1)     brak konieczności badania sytuacji ekonomicznej przedsiębiorcy – co oznacza de facto, iż nawet przedsiębiorca będący w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu Wytycznych na ratowanie i restrukturyzację od dnia 1 stycznia 2014 r. może skorzystać z pomocy de minimis, 2)     zwiększenie pułapu pomocy de minimis dla przedsiębiorstw sektora drogowego transportu pasażerskiego (ze 100 tys. EUR do 200 tys. EUR), 3)     dopuszczenie pomocy de minimis dla sektora węglowego, 4)     doprecyzowanie zasad dotyczących kumulacji pomocy (w przypadku połączeń i przejęcia przedsiębiorstw, podziału przedsiębiorstwa na co najmniej dwa oddzielne podmioty, kumulacja pomocy w przypadku prowadzenia działalności w sektorach objętych różnymi limitami de minimis), 5)     wprowadzenie definicji pojęcia pojedynczego przedsiębiorstwa (tzw. pojedynczego organizmu gospodarczego).

193 KOMUNIKAT KOMISJI Wytyczne Unii w sprawie pomocy państwa na rzecz promowania inwestycji w zakresie finansowania ryzyka

194 test prywatnego inwestoraŚrodki finansowania ryzyka często wiążą się ze złożonymi strukturami tworzącymi zachęty dla pewnej grupy podmiotów gospodarczych (inwestorów) do zapewniania finansowania ryzyka innej grupie podmiotów (kwalifikującym się przedsiębiorstwom). Nawet jeżeli intencją organów publicznych jest zapewnienie korzyści tylko tej drugiej grupie, to w zależności od założeń rządzących danym środkiem z pomocy państwa mogą korzystać przedsiębiorstwa należące do jednej z grup bądź do obu. Ponadto środki finansowania ryzyka zawsze obejmują co najmniej jednego pośrednika finansowego, który może mieć status oddzielny od statusu inwestorów oraz od beneficjentów końcowych, do których trafiają inwestycje. W takich przypadkach konieczne jest również rozważenie, czy pośrednika finansowego można uznać za podmiot korzystający z pomocy państwa. Zasadniczo interwencję publiczną można uznać za niestanowiącą pomocy państwa, jeśli na przykład spełnia test prywatnego inwestora. W myśl tego testu transakcje ekonomiczne, które są przeprowadzane przez organy publiczne lub przedsiębiorstwa zgodnie z normalnymi warunkami rynkowymi i nie prowadzą do powstania korzyści dla ich odpowiednika, nie stanowią pomocy państwa. Bez uszczerbku dla najważniejszej prerogatywy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jaką jest orzekanie o istnieniu pomocy, niniejsza sekcja zawiera dodatkowe wytyczne w sprawie stosowania testu prywatnego inwestora w obszarze finansowania ryzyka.

195 Definicja małych i średnich przedsiębiorstw

196 przedsiębiorstwo Za przedsiębiorstwo uważa się podmiot prowadzący działalność gospodarcza bez względu na jego formę prawna. Zalicza się tu w szczególności osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz firmy rodzinne zajmujące się rzemiosłem lub inna działalnością, a także spółki lub konsorcja prowadzące regularna działalność gospodarcza.

197 definicja msp Kryterium niezależności Suma bilansowaRoczne jednostki robocze Roczny obrót

198 progi i pułapy msp Kategoria firmy RJR Roczny obrót Bilans rocznyŚrednie < 250 ≤ 50 mln € ≤ 43 mln € Małe < 50 ≤ 10 mln € ≤ 10 mln € Mikro < 10 ≤ 2 mln € ≤ 2 mln €

199 PUŁAP ZATRUDNIENIA ORAZ PUŁAPY FINANSOWE OKREŚLAJĄCE KATEGORIE PRZEDSIĘBIORSTWA:Do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw („MSP”) należą przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników, i których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR a/lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 milionów EUR. W kategorii MSP małe przedsiębiorstwo definiuje sie jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 50 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 milionów EUR. W kategorii MSP mikroprzedsiębiorstwo definiuje sie jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 10 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 milionów EUR.

200 RODZAJE PRZEDSIĘBIORSTW BRANE POD UWAGĘ PRZY OBLICZANIU PUŁAPU ZATRUDNIENIA I PUŁAPU FINANSOWEGOSamodzielne Partnerskie Powiązane

201 „PRZEDSIĘBIORSTWO SAMODZIELNE”oznacza każde przedsiębiorstwo, które nie jest zakwalifikowane jako przedsiębiorstwo partnerskie ani jako przedsiębiorstwo powiązane.

202 Inne przedsiębiorstwo„Przedsiębiorstwa niezależne” Beneficjent pomocy posiada mniej niż 25% kapitału lub głosów w innym przedsiębiorstwie. < 25% Beneficjent pomocy Inne przedsiębiorstwo Inne przedsiębiorstwo posiada mniej niż 25% kapitału lub głosów w beneficjencie pomocy. < 25%

203 „Przedsiębiorstwa partnerskie”oznaczają wszystkie przedsiębiorstwa, które nie zostały zakwalifikowane jako przedsiębiorstwa powiązane i miedzy którymi istnieją następujące związki: przedsiębiorstwo działające na rynku wyższego szczebla (typu upstream) posiada, samodzielnie lub wspólnie z co najmniej jednym przedsiębiorstwem powiązanym, 25 % lub więcej kapitału lub praw głosu innego przedsiębiorstwa działającego na rynku niższego szczebla (typu downstream).

204 Inne przedsiębiorstwo„Przedsiębiorstwa partnerskie” Beneficjent pomocy posiada co najmniej 25%, lecz nie więcej niż 50% kapitału lub głosów w innym przedsiębiorstwie. 25%-50% Beneficjent pomocy Inne przedsiębiorstwo Inne przedsiębiorstwo posiada co najmniej 25%, lecz nie więcej niż 50% kapitału lub głosów w beneficjencie pomocy. 25%-50%

205 B A C D OBLICZANIE DANYCH PRZEDSIĘBIORSTW PARTNERSKICH 25% 33% 49%Aby obliczyć liczbę zatrudnionych (RJR) i dane finansowe beneficjenta pomocy (A), dodajemy odpowiednie procenty danych dla przedsiębiorstw partnerskich B, C i D. Dane beneficjenta pomocy 100% A + 25% B + 33% C + 49 % D 25% A 33% 49% C D

206 wyjątki! Przedsiębiorstwo można jednak zakwalifikować jako samodzielne i w związku z tym niemające żadnych przedsiębiorstw partnerskich, nawet jeśli niżej wymienieni inwestorzy osiągnęli lub przekroczyli pułap 25 %, pod warunkiem ze nie są oni powiązani, indywidualnie ani wspólnie, z danym przedsiębiorstwem: publiczne korporacje inwestycyjne, spółki kapitałowe podwyższonego ryzyka, osoby fizyczne lub grupy osób prowadzące regularna działalność inwestycyjna podwyższonego ryzyka, które inwestują w firmy nienotowane na giełdzie (tzw. „anioły biznesu”), pod warunkiem ze całkowita kwota inwestycji tych inwestorów w jedno przedsiębiorstwo nie przekroczy EUR; uczelnie wyższe lub ośrodki badawcze nienastawione na zysk; inwestorzy instytucjonalni, w tym regionalne fundusze rozwoju; niezależne władze lokalne jednostki administracyjnej z rocznym budżetem poniżej 10 milionów EUR oraz liczba mieszkańców poniżej

207 „Przedsiębiorstwa powiązane”Oznaczają przedsiębiorstwa, które pozostają w jednym z poniższych związków: przedsiębiorstwo ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka; przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa; przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo zgodnie z umowa zawarta z tym przedsiębiorstwem lub postanowieniami w jego statucie lub umowie spółki; przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, zgodnie z umowa z innymi udziałowcami /akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie.

208 Inne przedsiębiorstwoPrzedsiębiorstwa związane Beneficjent pomocy posiada ponad 50% głosów udziałowców w innym przedsiębiorstwie. > 50% Beneficjent pomocy Inne przedsiębiorstwo Inne przedsiębiorstwo posiada ponad 50% głosów udziałowców w beneficjencie pomocy. > 50%

209 B A C D OBLICZANIE DANYCH PRZEDSIĘBIORSTW związanych 60% 51% 95%Ponieważ w każdym z przypadku udział wynosi powyżej 50%, przy obliczaniu liczby zatrudnionych (RJR) i pułapów finansowych beneficjenta pomocy (A) należy wziąć 100% danych z przedsiębiorstw związanych B, C, D. Dane beneficjenta pomocy 100% A + 100% B + 100% C + 100% D B 60% A 51% 95% C D

210 uwaga! Zakłada się, że wpływ dominujący nie istnieje, jeżeli inwestorzy nie angażują się bezpośrednio lub pośrednio w zarządzanie danym przedsiębiorstwem, bez uszczerbku dla ich praw jako udziałowców/ akcjonariuszy. Przedsiębiorstwa, które pozostają w jednym ze związków opisanych powyżej z co najmniej jednym przedsiębiorstwem, lub inwestorów, również traktuje się jako powiązanych. Przedsiębiorstwa pozostające w jednym z takich związków z osoba fizyczna lub grupa osób fizycznych działających wspólnie również traktuje się jak przedsiębiorstwa powiązane, jeżeli prowadza swoja działalność lub cześć działalności na tym samym właściwym rynku lub rynkach pokrewnych. Za „rynek pokrewny” uważa się rynek dla danego produktu lub usługi znajdujący się bezpośrednio na wyższym lub niższym szczeblu rynku w stosunku do właściwego rynku.

211 wyłączenie Poza przypadkami określonymi powyżej przedsiębiorstwa nie można uznać za małe lub średnie przedsiębiorstwo, jeżeli 25 % lub więcej kapitału lub praw głosu kontroluje bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie, co najmniej jeden organ państwowy.

212 oświadczenie Przedsiębiorstwa mogą złożyć oświadczenie o swoim statusie prawnym przedsiębiorstwa samodzielnego, przedsiębiorstwa partnerskiego lub przedsiębiorstwa powiązanego, załączając dane dotyczące pułapów określonych powyżej. Oświadczenie można złożyć nawet wtedy, gdy kapitał jest rozdrobniony w stopniu uniemożliwiającym określenie właściciela, w którym to przypadku przedsiębiorstwo w dobrej wierze oświadcza, ze w sposób prawnie uzasadniony może przyjąć, iż 25 % lub więcej jego kapitału nie jest w posiadaniu innego przedsiębiorstwa ani we wspólnym posiadaniu większej liczby powiązanych przedsiębiorstw. Oświadczenia takie nie wykluczają kontroli i postępowań wyjaśniających przewidzianych w przepisach krajowych lub wspólnotowych.

213 DANE STOSOWANE DO OKREŚLANIA PUŁAPU ZATRUDNIENIA I PUŁAPU FINANSOWEGO ORAZ OKRESY REFERENCYJNEDane stosowane do określania liczby pracowników i kwot finansowych to dane odnoszące się do ostatniego zatwierdzonego okresu obrachunkowego i obliczane w skali rocznej. Uwzględnia się je począwszy od dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych. Kwota wybrana jako obrót jest obliczana z pominięciem podatku VAT i innych podatków pośrednich. Jeżeli w dniu zamknięcia ksiąg rachunkowych dane przedsiębiorstwo stwierdza, ze w skali rocznej przekroczyło pułapy zatrudnienia lub pułapy finansowe, lub spadło poniżej tych pułapów, uzyskanie lub utrata statusu średniego, małego lub mikroprzedsiębiorstwa następuje tylko wówczas, gdy zjawisko to powtórzy się w ciągu dwóch kolejnych okresów obrachunkowych. W przypadku nowo utworzonych przedsiębiorstw, których księgi rachunkowe nie zostały jeszcze zatwierdzone, odpowiednie dane pochodzą z oceny dokonanej w dobrej wierze w trakcie roku obrachunkowego.

214 pułap zatrudnienia Liczba zatrudnionych osób odpowiada liczbie rocznych jednostek roboczych (RJR), to jest liczbie pracowników zatrudnionych na pełnych etatach w obrębie danego przedsiębiorstwa lub w jego imieniu w ciągu całego uwzględnianego roku referencyjnego. Praca osób, które nie przepracowały pełnego roku, które pracowały w niepełnym wymiarze godzin bez względu na długość okresu zatrudnienia, lub pracowników sezonowych jest obliczana jako cześć ułamkowa RJR. W skład personelu wchodzą: a) pracownicy; b) osoby pracujące dla przedsiębiorstwa, podlegające mu i uważane za pracowników na mocy prawa krajowego; c) właściciele-kierownicy; d) partnerzy prowadzący regularna działalność w przedsiębiorstwie i czerpiący z niego korzyści finansowe. Praktykanci lub studenci odbywający szkolenie zawodowe na podstawie umowy o praktyce lub szkoleniu zawodowym nie wchodzą w skład personelu. Nie wlicza się okresu trwania urlopu macierzyńskiego ani wychowawczego.

215 USTALENIE DANYCH PRZEDSIĘBIORSTWAW przypadku przedsiębiorstwa samodzielnego dane dotyczące liczby pracowników ustalane są wyłącznie na podstawie jego ksiąg rachunkowych. W przypadku przedsiębiorstwa mającego przedsiębiorstwo partnerskie lub przedsiębiorstwa powiązane dane, w tym dane dotyczące liczby pracowników, określa się na podstawie ksiąg rachunkowych i innych danych przedsiębiorstwa lub, jeżeli istnieje, skonsolidowanego sprawozdania finansowego danego przedsiębiorstwa lub skonsolidowanego sprawozdania finansowego innego przedsiębiorstwa, w którym ujęte jest dane przedsiębiorstwo.

216 USTALENIE DANYCH PRZEDSIĘBIORSTWADane, o których mowa powyżej, uzupełnia się danymi dotyczącymi każdego przedsiębiorstwa partnerskiego znajdującego się bezpośrednio na wyższym lub niższym szczeblu rynku w stosunku do danego przedsiębiorstwa. Uzupełnienie danych jest proporcjonalne do procentowego udziału w kapitale lub prawach głosu (zależnie od tego, która z tych wartości jest większa). W przypadku holdingów typu cross-holding stosuje się większy udział procentowy. Dane uzupełnia się pełnymi danymi każdego przedsiębiorstwa, które jest bezpośrednio lub pośrednio powiązane z danym przedsiębiorstwem, jeśli dane te nie zostały podane wcześniej w ramach skonsolidowanego sprawozdania finansowego.

217 USTALENIE DANYCH PRZEDSIĘBIORSTWADane przedsiębiorstw partnerskich danego przedsiębiorstwa pochodzą z ich ksiąg rachunkowych i innych danych, w tym skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli takie istnieje. Dane te uzupełnia się pełnymi danymi przedsiębiorstw, które są powiązane z tymi przedsiębiorstwami partnerskimi, jeśli dane te nie zostały podane wcześniej w ramach skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Dane przedsiębiorstw, które są powiązane z danym przedsiębiorstwem pochodzą z ich ksiąg rachunkowych i innych danych, w tym skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli takie istnieje.

218 USTALENIE DANYCH PRZEDSIĘBIORSTWADane te uzupełnia się proporcjonalnie danymi każdego ewentualnego przedsiębiorstwa partnerskiego takiego przedsiębiorstwa powiązanego, znajdującego się na wyższym lub niższym szczeblu rynku, chyba ze zostały one już ujęte w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w stosunku co najmniej proporcjonalnym do udziału określonego powyżej. W przypadku gdy w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym brakuje danych dotyczących zatrudnienia w danym przedsiębiorstwie, dane te oblicza się przez proporcjonalne zestawienie danych od przedsiębiorstw partnerskich oraz przez dodanie danych od przedsiębiorstw, z którymi dane przedsiębiorstwo jest powiązane.

219 Uwaga! Równowartość pomocy w euro ustala się według kursu średniego walut obcych, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu udzielenia pomocy.

220 trwałość projektu Regionalna pomoc inwestycyjna powinna być udzielana pod warunkiem zagwarantowania trwałości projektu. Przez trwałość projektu należy rozumieć utrzymanie inwestycji, na której realizację została udzielona pomoc, w regionie objętym pomocą, przez okres co najmniej 5 lat (a w przypadku mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców – 3 lat). Należy zaznaczyć, że wymóg utrzymania inwestycji nie oznacza zakazu wymiany poszczególnych aktywów nabytych w ramach projektu objętego pomocą publiczną. Aktywa te mogą być wymienione w okresie wymaganej trwałości projektu, jeśli ze względu na postęp technologiczny stały się przestarzałe (co może dotyczyć np. sprzętu komputerowego).

221 kumulacja pomocy Może się zdarzyć, że dany projekt jest jednocześnie wspomagany rożnymi środkami pomocowymi. Kumulacją pomocy publicznej jest udzielenie z różnych źródeł pomocy publicznej przeznaczonej na poniesienie tych samych wydatków kwalifikowanych, w ramach realizacji tego samego projektu.

222 UREGULOWANIA DOTYCZĄCE DOPUSZCZALNOŚCI I ZASAD KUMULACJI REGIONALNEJ POMOCY INWESTYCYJNEJjeżeli kumulowane są dwa środki pomocowe, przy czym obydwa stanowią regionalną pomoc inwestycyjną, to skumulowana intensywność pomocy nie może przekroczyć maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej, obowiązującej w danym regionie, jeżeli regionalna pomoc inwestycyjna jest kumulowana z pomocą de minimis w odniesieniu do tych samych wydatków kwalifikowanych, to skumulowana wielkość pomocy nie może przekroczyć maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej, obowiązującej w danym regionie, jeżeli kumulowane są dwa środki pomocowe, z których jeden stanowi regionalną pomoc inwestycyjną (i nie może przekroczyć pułapu maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej), a drugi stanowi pomoc przeznaczaną na inny cel (i nie może przekroczyć pułapu określonego w przepisach właściwych dla tego rodzaju pomocy), to skumulowana intensywność pomocy nie może przekroczyć tego pułapu, który jest korzystniejszy dla beneficjenta.

223 ZWOLNIENIE Z OBOWIĄZKU NOTYFIKACJIPomoc ta, zgodnie z rozporządzeniem, jest zwolniona z obowiązku notyfikacji, z następującymi obostrzeniami: 1) muszą zostać spełnione warunki dotyczące: udzielania pomocy wyłącznie na inwestycje początkowe, nieudzielania pomocy na inwestycje już rozpoczęte (czyli występowania efektu zachęty), intensywności pomocy (z tym że w przypadku sektora przetwórstwa produktów rolnych i obrotu takimi produktami stosuje się podwyższone maksymalne intensywności pomocy), finansowania co najmniej 25 % wydatków kwalifikowanych środkami wolnymi od jakiegokolwiek wsparcia publicznego, kumulacji pomocy, trwałości projektu; 2) pomoc nie może być udzielona na inwestycje dotyczące prowadzenia działalności we wskazanych sektorach.

224 ZWOLNIENIE Z OBOWIĄZKU NOTYFIKACJI3) pomoc nie może być uzależniona od wielkości eksportu ani od wykorzystywania towarów krajowych zamiast towarów zagranicznych, nie może też być przeznaczona na tworzenie sieci dystrybucyjnych za granicą ani na pokrycie wydatków bieżących związanych z działalnością eksportową; 4) udzielana pomoc powinna być „przejrzysta” – rozumie się przez to pomoc, której kwota może być z góry ustalona bez potrzeby przeprowadzenia oceny ryzyka; 5) pomoc nie może być udzielona beneficjentowi, na którym ciąży obowiązek zwrotu pomocy wcześniej udzielonej; 6) jeżeli pomoc jest udzielana w ramach programu pomocowego (a nie jako pomoc indywidualna), to program ten nie może być ukierunkowany na konkretne sektory, chyba że jest to sektor turystyki.

225 POZIOMY WYSTĘPOWANIA POMOCY PUBLICZNEJ

226 poziom pierwszy To dofinansowanie projektu środkami np. programu operacyjnego/programu pomocowego. Dofinansowanie takie stanowi transfer zasobów publicznych między instytucją zarządzającą (lub instytucją pośredniczącą) a beneficjentem. Transfer taki występuje nawet wówczas, gdy beneficjentem jest podmiot publiczny (np. jednostka samorządu terytorialnego). Transfer ten ma charakter selektywny - nie wszystkie zainteresowane podmioty mają równy dostęp do środków programu operacyjnego, jako że projekty otrzymujące dofinansowanie są wybierane wedle określonych kryteriów.

227 poziom pierwszy Tak więc w każdym przypadku dofinansowania projektu ze środków programu spełnione są co najmniej dwie spośród przesłanek wystąpienia pomocy publicznej, a składających się na test pomocy publicznej. Natomiast kolejne przesłanki (wystąpienie przysporzenia udzielanego na warunkach korzystniejszych niż rynkowe, zakłócenie konkurencji oraz wpływ na wymianę gospodarczą między krajami członkowskimi) dotyczą już tylko części projektów.

228 odpowiedzialność ustalenia ppZgodnie z ustawą z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404) podmiotem odpowiedzialnym za ustalenie, czy planowany środek pomocowy stanowi pomoc publiczną jest: w przypadku programu pomocowego - organ administracji publicznej opracowujący projekt tego programu, w przypadku pomocy indywidualnej – podmiot udzielający tej pomocy .

229 opinia prezesa uokik W przypadkach wskazanych w ww. ustawie niezbędne jest wystąpienie o opinię Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a w zakresie pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie – ministra właściwego do spraw rolnictwa. Organ ten w wydanej opinii wskazuje, czy środek pomocowy jest zgodny z przepisami o pomocy publicznej i czy wymagana jest notyfikacja.

230 poziom drugi Potencjalnego występowania pomocy publicznej wiąże się z dysponowaniem przez beneficjenta produktami nabytymi lub wytworzonymi w ramach realizacji projektu dofinansowanego środkami programu operacyjnego. W wielu przypadkach projekty są skonstruowane w ten sposób, że beneficjentem projektu jest jeden podmiot (np. jednostka samorządu terytorialnego), jednakże majątek nabyty lub wytworzony przez tego beneficjenta ma być wykorzystywany przez inny podmiot.

231 poziom drugi W takich przypadkach sama realizacja projektu w ramach programu operacyjnego nie jest obarczona występowaniem pomocy publicznej, jako że beneficjent nie wykorzystuje zasobów pozyskanych w ramach projektu do prowadzenia działalności wykonywanej w warunkach konkurencji. Jednakże w wyniku tego projektu podmiot publiczny pozyskał nowe zasoby majątkowe, które udostępnia innemu podmiotowi. Udostępnienie to może nastąpić w drodze różnych czynności prawnych, a w szczególności: oddania majątku w najem, dzierżawę lub bezpłatne użytkowanie, wniesienia majątku do spółki, sprzedaży majątku. W takim przypadku występuje transfer zasobów, który podlega ocenie pod kątem występowania pomocy publicznej.

232 poziom drugi Kryterium selektywności będzie spełnione w szczególności w przypadku, gdy przy wyłanianiu podmiotu, któremu majątek ma zostać powierzony w zarząd, oddany w dzierżawę czy najem, nie znajdzie zastosowania otwarta i niedyskryminacyjna procedura przetargowa. Bardziej skomplikowana jest kwestia występowania przysporzenia na warunkach korzystniejszych, niż rynkowe.

233 poziom drugi Nie zawsze transfer majątku skutkuje przysporzeniem dla podmiotu, który ten majątek otrzymuje. W praktyce niejednokrotnie może być jednak trudno wykazać, że cała korzyść ekonomiczna została przetransferowana na rzecz ostatecznych odbiorców pomocy. W szczególności należy zapewnić, że majątek ten nie będzie jednocześnie wykorzystywany przez podmiot otrzymujący dofinansowanie do jego własnych celów.

234 uwaga! Oddanie majątku w użytkowanie (bezpłatne lub po stawkach niższych, niż rynkowe) nie będzie stanowiło pomocy publicznej dla podmiotu otrzymującego majątek, jeśli podmiot ten przeniesie wszelkie korzyści ekonomiczne wynikające z tego użytkowania na ostatecznych odbiorców pomocy publicznej.

235 uwaga! Zazwyczaj jednak oddanie majątku wytworzonego w ramach projektu finansowanego ze środków programu operacyjnego w użytkowanie (najem, dzierżawę) określonemu podmiotowi będzie stanowiło dla tego podmiotu przysporzenie, o ile stawki czynszu ustalone między stronami będą niższe niż stawki rynkowe (lub też umowa nie przewiduje żadnej zapłaty). Wystąpi zatem pomoc publiczna na rzecz podmiotu użytkującego ten majątek.

236 uwaga! Jeżeli dysponowanie przez publicznego beneficjenta majątkiem wytworzonym lub nabytym w ramach projektu finansowanego środkami programu operacyjnego wiąże się z wystąpieniem pomocy publicznej, to obowiązek zapewnienia legalności tej pomocy spoczywa na tym beneficjencie.

237 poziom trzeci Potencjalnego występowania pomocy publicznej wiąże się z wykorzystywaniem majątku wytworzonego lub nabytego w ramach projektu finansowanego środkami programu operacyjnego w celu dostarczania określonych świadczeń innym podmiotom (ostatecznym odbiorcom pomocy).

238 poziom trzeci Na trzecim poziomie występowania pomocy publicznej najczęściej będziemy mieli do czynienia z wielokrotnie powtarzającymi się, analogicznymi transakcjami. W związku z tym racjonalne wydaje się zapewnienie legalności udzielanej pomocy publicznej poprzez ustanowienie programu pomocowego, określającego ramowe warunki tych transakcji.

239 poziom trzeci Takie programy pomocowe powinny być notyfikowane, chyba że są oparte o wyłączenia grupowe lub też stanowią programy pomocy de minimis. Za rozpoczęcie procedury notyfikacyjnej (wystąpienie do Prezesa UOKiK z wnioskiem o wydanie opinii, o której mowa w art. 12 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej) jest w tym przypadku odpowiedzialny organ administracji publicznej opracowujący program pomocowy

240 DOTYCZĄCYM UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJorzeczenie W SPRAWIE ALTMARK TRANS JAKO PUNKT ZWROTNY W PRAWODAWSTWIE WSPÓLNOTOWYM DOTYCZĄCYM UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Orzeczenie w sprawie Altmark Trans jest jednym z najistotniejszych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości, zapadłych w ostatnich latach w sprawach pomocy publicznej dla przedsiębiorstw. Rozstrzyga ono o klasyfikacji rekompensat wypłacanych przez państwa członkowskie na rzecz przedsiębiorstw świadczących usługi w ogólnym interesie gospodarczym. Sprawa, którą zajmował się Trybunał dotyczyła sporu pomiędzy dwoma operatorami transportu publicznego w niemieckim regionie Stendal. W 1994 r. jeden z nich otrzymał zezwolenie na obsługę kilku linii autobusowych bez przeprowadzania procedury przetargowej. Drugi operator, który odpowiedniego zezwolenia nie otrzymał podnosił okoliczność, że wybrany został podmiot, który jest w stanie świadczyć usługi jedynie ze względu na subsydia przyznane przez lokalne władze. Skarżący uznawał przyznanie takich subsydiów za niezgodne z wspólnotowym prawem pomocy publicznej. Ponieważ prawo niemieckie pozwala na przyznanie pewnego rodzaju rekompensat tylko w drodze przetargu, sąd krajowy musiał orzec, czy rozpatrywane rekompensaty należały do tej kategorii. Sąd musiał również rozważyć czy władze publiczne mogły wypłacić subsydia bez uwzględnienia wspólnotowych zasad dotyczących pomocy państwa. W tym celu niemiecki sąd administracyjny zwrócił się z zapytaniem prejudycjalnym o interpretację art. 73 i 87 TWE do Trybunału Sprawiedliwości.

241 DOTYCZĄCYM UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJorzeczenie W SPRAWIE ALTMARK TRANS JAKO PUNKT ZWROTNY W PRAWODAWSTWIE WSPÓLNOTOWYM DOTYCZĄCYM UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Europejski Trybunał Sprawiedliwości potwierdził w wyroku, iż z uwagi na otwarcie krajowych rynków transportowych na konkurencję przewoźników z innych państw członkowskich, prawo przyznawania subsydiów przewoźnikom transportu publicznego może wiązać się z występowaniem pomocy publicznej. Zdaniem ETS „niemożliwe jest, aby dotacja publiczna przyznana przedsiębiorstwu, które świadczy jedynie lokalne lub regionalne usługi transportowe i nie świadczy żadnych usług transportowych poza swoim krajem pochodzenia, pozostawała bez wpływu na handel pomiędzy państwami członkowskimi”. Ponadto, zdaniem ETS, w przypadku gdy państwo członkowskie przyznaje publiczną dotację dowolnemu przedsiębiorstwu, podaż usług transportowych może z tego powodu zostać utrzymana na dotychczasowym poziomie lub być zwiększona i w efekcie przedsiębiorstwa posiadające siedzibę w innych państwach członkowskich mają mniejsze szanse na rynku w danym państwie członkowskim.

242 DOTYCZĄCYM UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJorzeczenie W SPRAWIE ALTMARK TRANS JAKO PUNKT ZWROTNY W PRAWODAWSTWIE WSPÓLNOTOWYM DOTYCZĄCYM UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Szczególnie istotnym aspektem wyroku są wskazówki dotyczące sposobu dokonywania oceny występowania przesłanki korzyści ekonomicznej dla przedsiębiorcy (tym wypadku dla przewoźnika, z którym władze regionalne podpisały umowę na świadczenie usług transportowych). Trybunał orzekł, że dotacje z tytułu świadczenia usługi użyteczności publicznej nie będą stanowiły korzyści ekonomicznej, a tym samym nie będą traktowane jako pomoc państwa w rozumieniu art. 87 Traktatu WE, jeśli spełnią cztery kryteria.

243 kryteria 1. Przedsiębiorstwo beneficjent musi faktycznie być zobowiązane do świadczenia usługi użyteczności publicznej i zobowiązanie to musi być w sposób jasny zdefiniowane, 2. Parametry, w oparciu o które obliczane jest wynagrodzenie za wykonywane usługi (dotacja) powinny być określone z góry w sposób obiektywny i przejrzysty, tak aby uniknąć przyznania przedsiębiorstwu korzystającemu ze wsparcia korzyści uprzywilejowujących je w stosunku do przedsiębiorców nie uzyskujących takiego wsparcia, 3. Dotacja uzyskiwana w związku z wykonywanymi usługami publicznymi nie powinna przewyższać kwoty niezbędnej dla pokrycia całości lub części kosztów związanych z wykonywaniem zobowiązania świadczenia usługi użyteczności publicznej, uwzględniając związane z tym wykonywaniem usługi przychody i rozsądny zysk jakiego przedsiębiorstwo może się spodziewać w związku z wykonywanymi usługami, 4. W przypadku, gdy wybór przedsiębiorstwa zobowiązanego do wykonywania usługi użyteczności publicznej nie jest dokonywany w drodze procedury przetargu publicznego, umożliwiającej wyłonienie przedsiębiorstwa będącego w stanie świadczyć swe usługi w sposób najtańszy, poziom koniecznej rekompensaty finansowej powinien być określany w oparciu o analizę kosztów, jakie poniosłoby wykonując dane zobowiązanie przedsiębiorstwo średniej wielkości, prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w majątek pozwalający na spełnienie nałożonych wymogów usługi użyteczności publicznej, z uwzględnieniem przychodów związanych z świadczeniem tych usług i rozsądnego zysku wynikającego z wykonywania zobowiązania. KE szczegółowo omówiła, jak rozumie poszczególne kryteria w dokumencie Komunikat Komisji w sprawie stosowania reguł Unii Europejskiej w dziedzinie pomocy państwa w odniesieniu do rekompensaty z tytułu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym

244 stopa referencyjna Stopa referencyjna to stopa oprocentowania wykorzystywana do obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w takich formach jak: pożyczka, odroczenie terminu płatności, rozłożenie płatności na raty, jak również do dyskontowania pomocy. Do dnia 30 czerwca 2008 r. była ona okresowo ustalana przez Komisję Europejską na podstawie obiektywnych kryteriów i publikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Natomiast w okresie przed 21 września 2004 r. funkcję stopy referencyjnej pełniła tzw. stopa odniesienia (średniomiesięczny WIBOR 6M z miesiąca poprzedzającego dzień podjęcia decyzji o udzieleniu pomocy + 4 punkty procentowe). W związku ze zmianą metody ustalania stóp referencyjnych i dyskontowych, ogłoszonej w Komunikacie KE, od dnia 1 lipca 2008 r. KE nie publikuje już stopy referencyjnej tylko tzw. stopę bazową, która stanowi podstawę do obliczenia stopy referencyjnej. Stopę referencyjną, w zależności od zastosowania, ustala się poprzez dodanie do podanej stopy bazowej odpowiedniej marży określonej w Komunikacie KE. W przypadku stosowania stopy referencyjnej jako stopy dyskontowej do stopy bazowej należy dodać marżę 100 punktów bazowych.

245 Stopa bazowa dyskontowa okres obowiązywania wartość 1,83 % 2,83 % (1,83% + 1 p.p.) 1,76 % 2,76 % (1,76% + 1 p.p.) 2,16 % 3,16 % (2,16% + 1 p.p.) 2,75 % 3,75 % (2,75% + 1 p.p.) 3,18 % 4,18 % (3,18% + 1 p.p.) 3,90 % 4,90 % (3,90% + 1 p.p.) 4,80 % 5,80 % (4,80% + 1 p.p.) 4,91 % 5,91 % (4,91% + 1 p.p.) 4,26 % 5,26% (4,26% + 1 p.p.) 4,49 % 5,49 % (4,49% + 1 p.p.) 4,53 % 5,53 % (4,53% + 1 p.p.) 5,62 % 6,62 % (5,62% + 1 p.p.) 6,78 % 7,78 % (6,78 % + 1 p.p.) 6,42 % 7,42 % (6,42 % + 1 p.p.)

246 Procedury i informacje o decyzjach Komisji Europejskiej

247 Notyfikacja pomocy publicznejArt. 108 (3) TFUE KE jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Jeżeli uznaje ona, że plan nie jest zgodny ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 107, wszczyna niezwłocznie procedurę przewidzianą w ust. 2. Dane Państwo Członkowskie nie może wprowadzić w życie projektowanych środków dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej. Pomoc nielegalna Pomoc niezgodna ze wspólnym rynkiem

248 Przepisy wykonawcze do Art. 108 (3) TFUE zawarte są w:Notyfikacja pomocy publicznej Przepisy wykonawcze do Art. 108 (3) TFUE zawarte są w: ROZPORZĄDZENIE RADY (UE) NR 734/2013 z dnia 22 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 659/1999 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE zmiana rozporządzenia wykonawczego (794/2004) do rozporządzenia 659/1999 Kodeks Dobrych Praktyk w procedurze kontroli pomocy publicznej; Procedura uproszczona Rozporządzenia regulują procedurę notyfikacyjną przed KE oraz sposób i formę dokonywania notyfikacji przez państwa członkowskie.

249 Przygotowanie notyfikacji – kompetencje Prezesa UOKiKUstawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej Art. 7 – projekt programu pomocowego, pomocy indywidualnej lub pomocy ind. na restrukturyzację podlega notyfikacji Art. 9 – notyfikacji podlega zmiana zatwierdzonej przez KE pomocy Art. 12 – projekt programu pomocowego (w tym wyłączenia grupowe), pomocy indywidualnej, pomocy ind. na restrukturyzację, wymaga uzyskania opinii Prezesa UOKiK W przypadku programu z wnioskiem występuje organ opracowujący projekt W przypadku pomocy ind. – podmiot udzielający pomocy W przypadku pomocy ind. na restrukturyzację – podmiot ubiegający się o pomoc

250 Przygotowanie notyfikacji – kompetencje Prezesa UOKiKArt Do wniosku o wydanie opinii dołącza się projekt programu pomocowego, projekt aktu, na podstawie którego ma być udzielona pomoc indywidualna, plan restrukturyzacyjny (w przypadku pomocy restr.) + informacje niezbędne do wydania opinii Rozporządzenie RM określa zakres informacji niezbędny do wydania opinii (Rozporządzenie RM w sprawie informacji przekazywanych w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej) Art. 14 – 21 dni na wydanie opinii w przypadku programu, 60 dni w pozostałych przypadkach Art. 16 – notyfikacja programu wymaga zgody RM (chyba że program na podstawie aktu prawa miejscowego) Art. 18 – dla pomocy indywidualnej (w tym na restr.) w przypadku opinii negatywnej – podmiot występujący o wydanie opinii może w terminie 14 dni wystąpić o notyfikację (bezskuteczny upływ terminu wyklucza notyfikację)

251 Przygotowanie notyfikacji – kompetencje Prezesa UOKiKArt Prezes UOKiK dokonuje notyfikacji niezwłocznie po wydaniu opinii (względnie niezwłocznie po otrzymaniu wystąpienia o notyfikację, jeśli opinia była negatywna) Do notyfikacji stosuje się formularze zawarte w załącznikach do znowelizowanego Rozporządzenia Nr 794/2004 Notyfikacja dokonywana jest za pośrednictwem Stałego Przedstawicielstwa w formie elektronicznej (korespondencja w trakcie postępowania też w formie elektronicznej)

252 Postępowanie przed KE – rola Prezesa UOKiKArt W postępowaniu przed KE – organem właściwym jest Prezes UOKiK Za jego pośrednictwie dokonuje się wymiana informacji potrzebnych do wydania decyzji przez KE Prezes UOKiK konsultuje z podmiotami udzielającymi pomocy treść dodatkowych informacji

253 Prenotyfikacja Należy przekazać wszystkie informacje tak jak przy notyfikacji Po minimum 2 tyg. możliwe są kontakty ( , konferencje tel., spotkania) Kontakty nie powinny trwać dłużej niż 2 miesiące KE zaleca, jeśli to może być przydatne, udział beneficjenta Ustalenia z KE (jej ocena) nie ma charakteru wiążącego KE może zaproponować (pod koniec prenotyfikacji) wprowadzenie tzw. Wspólnego Planu Działania, zakładającego: priorytetowy charakter sprawy i tym samym zawieszającego inne postępowania, dostarczenie przez państwo członkowskie analiz, ekspertyz, czas potrzebny na wydanie decyzji po dokonaniu notyfikacji

254 postępowanie przed ke Postępowanie wstępneKończy się wydaniem decyzji: o braku pomocy o niewnoszeniu zastrzeżeń o otwarciu formalnego postępowania wyjaśniającego KE ma 2 miesiące na zajęcie stanowiska od dnia otrzymania kompletnych informacji. Brak reakcji KE oznacza, że można zacząć udzielać pomocy po uprzednim jej poinformowaniu – chyba że KE w ciągu 15 dni wyda decyzję. Ile razy KE może występować o dodatkowe informacje? KE będzie dokładać starań, by zasadniczo miała miejsce tylko 1 runda pytań + ewentualne dodatkowe pytania w konsekwencji otrzymania dodatkowych informacji

255 Występowanie o dodatkowe informacje:postępowanie przed ke Występowanie o dodatkowe informacje: W przypadku braku reakcji państwa członkowskiego, KE ma prawo wyznaczyć dodatkowy termin Notyfikacja uznawana jest za wycofaną, jeżeli państwo członkowskie nie udziela odpowiedzi, nie prosi o dodatkowy termin lub nie informuje, że uważa przekazane wyjaśnienia za kompletne Możliwe jest także „zawieszenie” postępowania, jeżeli państwo członkowskie potrzebuje więcej czasu na odpowiedzi

256 Formalna procedura wyjaśniającapostępowanie przed ke Formalna procedura wyjaśniająca Kiedy jest wszczynana? Co musi znaleźć się w decyzji? (co nie może się w niej znaleźć?) Jak zmienia się charakter postępowania wraz z wydaniem decyzji? Wezwanie państwa i wszystkich zainteresowanych podmiotów (beneficjenta, konkurentów) do przedstawiania uwag w terminie 1 miesiąca

257 postępowanie przed ke Uwagi są przekazywane państwu członkowskiemu, które ma zwykle 1 miesiąc na ustosunkowanie się do nich (przedłużenie tego terminu o kolejny miesiąc może dokonać się co do zasady tylko raz) – wobec braku odpowiedzi KE podejmuje decyzję na podstawie pozyskanych informacji KE może w szczególnych przypadkach zadać pytania jeszcze raz – miesiąc na odpowiedź + przedłużenie o 15 dni (BEZ DODATKOWEGO PRZEDŁUŻENIA)

258 Formalna procedura wyjaśniająca kończy ocenę notyfikowanej pomocy:postępowanie przed ke Formalna procedura wyjaśniająca kończy ocenę notyfikowanej pomocy: Decyzja pozytywna, Decyzja warunkowa, Decyzja negatywna Decyzje powinny być podjęte w ciągu 18 miesięcy od wszczęcia procedury (KE ma dokładać starań)

259 Procedura notyfikacji pomocypostępowanie wstępne wsparcie nie jest pomocą publiczną wsparcie jest pomocą publiczną decyzja o niestosowaniu prawa pomocy publicznej pomoc zgodna ze wspólnym rynkiem decyzja o otwarciu formalnej procedury dochodzenia decyzja negatywna decyzja o niewnoszeniu zastrzeżeń decyzja warunkowa decyzja pozytywna 259

260 monitorowanie pomocy publicznejUstawa o postępowaniu w sprawach dotyczących … Art Monitorowanie pomocy publicznej obejmuje gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o udzielanej pomocy publicznej, w szczególności o jej rodzajach, formach i wielkości, oraz przestrzeganie krajowego limitu skumulowanej kwoty pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie. 2. Organem monitorującym pomoc publiczną jest Prezes Urzędu (minister właściwy do spraw rolnictwa). 3. Prezes Urzędu (minister właściwy do spraw rolnictwa) przekazuje Komisji sprawozdanie roczne z pomocy publicznej. 260

261 monitorowanie na poziomie projektuMonitorowanie w trakcie realizacji umowy, pod kątem wydatkowania środków z uzyskanego wsparcia Monitorowanie realizacji umowy po jej zakończeniu, w celu sprawdzenia dotrzymania warunków umowy / zatwierdzonego programu pomocowego / zatwierdzonej pomocy indywidualnej 261

262 ubieganie się o pomoc Art. 35 (6) – Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zakres informacji, biorąc pod uwagę przeznaczenie planowanej pomocy oraz konieczność nieprzekraczania dopuszczalnej wielkości pomocy Rozporządzenie RM z 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis Rozporządzenie RM z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie 262

263 Pomoc bezprawna Pomoc bezprawna (art. 1 lit. f rozporządzenia nr 659/1999 oraz ROZPORZĄDZENIE RADY (UE) NR 734/2013 z dnia 22 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 659/1999 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE): nowa pomoc, wprowadzona w życie z naruszeniem art. 108 ust. 3 TFUE, tzn.: pomoc nienotyfikowana, lub pomoc notyfikowana, ale udzielona przed uzyskaniem akceptacji KE. Sankcje związane z udzieleniem bezprawnej pomocy publicznej (działania KE przed merytorycznym zbadaniem pomocy): decyzja stanowiąca nakaz zawieszenia udzielania pomocy, decyzja o tymczasowej windykacji pomocy. 263

264 zwrot pomocy publicznejSkutki dla podmiotów udzielających pomocy: brak skutków, ewentualna odpowiedzialność służbowa, odpowiedzialność odszkodowawcza. Skutki dla beneficjentów pomocy: zwrot pomocy niezgodnej, zapłata odsetek, zakaz udzielenia nowej pomocy do czasu zwrotu. 264

265 zwrot pomocy publicznejSkutki dla beneficjentów pomocy: Ustawa o postępowaniu w sprawach ..., art. 25 (pomoc publiczna): zwrot pomocy, co do której KE wydała decyzję o obowiązku zwrotu, zapłata odsetek, zakaz udzielenia nowej pomocy do czasu zwrotu. Ustawa o finansach publicznych (środki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich): zwrot wraz z odsetkami (art. 207 ust. 1 ustawy o finansach publicznych), wykluczenie na okres 3 lat od dnia zwrotu środków (art. 207 ust. 5 ustawy o finansach publicznych). 265

266 prenotyfikacja Prenotyfikacja to nowy rodzaj postępowania w sprawach dotyczących pomocy publicznej, dodany do standardowej procedury kontroli pomocy państwa. Został sformalizowany w przyjętym przez Komisję Europejską 29 kwietnia 2009 r. Kodeksie najlepszych praktyk dotyczących przebiegu postępowania w zakresie kontroli pomocy państwa. Postępowanie prenotyfikacyjne, które jest prowadzone między państwem członkowskim a Komisją, nie powinno trwać dłużej niż 2 miesiące. W tym czasie służby Komisji oraz państwa członkowskie mają możliwość nieformalnego i poufnego przedyskutowania prawnych i ekonomicznych aspektów dotyczących projektu przyznania pomocy. To z kolei ma wpłynąć na wyższą jakość notyfikacji i ich lepsze przygotowanie.

267 prenotyfikacja Od powodzenia postępowania prenotyfikacyjnego Komisja uzależnia możliwość podjęcia decyzji w ciągu 2 miesięcy od daty notyfikacji, bez konieczności wszczynania formalnej procedury dochodzenia. Komisja ze swej strony zapewnia, iż każde państwo członkowskie, które wystąpi z prenotyfikacją, zawsze otrzyma nieformalne wskazówki odnośnie do zgłaszanego projektu. W ramach postępowania, wszelkie informacje niezbędne dla dokonania oceny zgodności danego środka z rynkiem wewnętrznym przekazywane są Komisji na standardowych formularzach notyfikacyjnych dostępnych w systemie elektronicznym SANI. Następnie, Komisja rejestruje sprawę i nadaje jej numer. Prenotyfikacja nie jest niezbędnym etapem kontroli pomocy państwa, niemniej jest zalecana w celu ułatwienia i przyspieszenia procesu rozpatrywania środków zgłaszanych Komisji, zwłaszcza w bardziej skomplikowanych sprawach.

268 notyfikacja Notyfikacja pomocy publicznej polega na oficjalnym przekazaniu Komisji Europejskiej, za pomocą formularzy dostępnych w systemie elektronicznym SANI, projektu programu pomocowego, projektu pomocy indywidualnej lub projektu pomocy indywidualnej na restrukturyzację wraz z informacjami niezbędnymi dla oceny zgodności pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym. Komisja Europejska rejestruje notyfikowaną sprawę i nadaje jej numer. Jest on wykorzystywany zarówno w trakcie postępowania w danej sprawie przed Komisją, jak i w sprawozdaniach z udzielonej pomocy publicznej na etapie monitorowania zatwierdzonej przez Komisję pomocy.

269 uproszczona procedura notyfikacjiCelem uproszczonej procedury jest usprawnienie procesu rozpatrywania przez Komisję Europejską prostych spraw, takich jak środki mające wyraźny związek z istniejącymi instrumentami horyzontalnymi lub ustaloną praktyką decyzyjną Komisji. Uproszczoną procedurą objęte jest także przedłużenie okresu obowiązywania lub rozszerzenie zakresu istniejących programów pomocowych. Jeśli spełnione będą wszystkie warunki określone w Zawiadomieniu w sprawie uproszczonej procedury. zatwierdzenie pomocy państwa poprzez decyzję w formie uproszczonej będzie możliwe już w ciągu 20 dni roboczych. Dotyczy to jednak wyłącznie przypadków, gdy pomoc jest w sposób oczywisty zgodna z prawem, a państwa członkowskie przekazały w zgłoszeniu wszystkie wymagane informacje.

270 uproszczona procedura notyfikacjiKomisja jest zobowiązana jedynie do sprawdzenia, czy dany środek jest zgodny z obowiązującymi przepisami i praktykami, nie korzysta przy tym ze swojej swobody decyzyjnej. W Zawiadomieniu zamieszczono przykładową listę środków pomocy, które zasadniczo kwalifikują się do objęcia procedurą uproszczoną, o ile nie występują żadne szczególne okoliczności. Są to m.in. niektóre rodzaje pomocy dla małych i średnich przedsiębiorstw, pomocy na ochronę środowiska, pomocy na działalność innowacyjną oraz pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw. Ze względu na ograniczenia czasowe związane z procedurą uproszczoną, konieczne w tym wypadku jest przeprowadzenie postępowania prenotyfikacyjnego.

271 decyzje komisji europejskiejKomisja Europejska w ciągu 2 miesięcy (w ciągu 20 dni roboczych w procedurze uproszczonej) od otrzymania kompletu informacji i dokumentów podejmuje ostateczną decyzję o zgodności projektu udzielenia pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym. W sytuacji, gdy Komisja zgłasza poważne zastrzeżenia, państwo członkowskie może wycofać dany środek pomocowy, poprawić go i złożyć ponownie. W przypadku wątpliwości co do zgodności projektowanej pomocy z rynkiem wewnętrznym, Komisja podejmuje decyzję o wszczęciu tzw. postępowania wyjaśniającego. Publikuje wówczas informację w tej sprawie w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Inne państwa i przedsiębiorcy mają prawo zgłaszać swoje uwagi, które mogą, ale nie muszą być uwzględnione przy podejmowaniu ostatecznej decyzji w sprawie.

272 decyzje komisji europejskiejOd momentu publikacji Komisja ma 18 miesięcy na podjęcie ostatecznej decyzji. Od negatywnego rozstrzygnięcia Komisji można odwołać się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Sądu. Komisja Europejska kontroluje pomoc publiczną nie tylko przed jej udzieleniem, ale sprawdza również, jak została ona wykorzystana. W przypadku udzielenia pomocy niezgodnej z rynkiem wewnętrznym, bądź wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, Komisja może nakazać zwrot udzielonej pomocy wraz z odsetkami. Zgodnie z art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów informuje o decyzjach Komisji Europejskiej – zarówno w sprawach zgodności planowanej pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym, jak i zwrotu przyznanego wsparcia.

273 stanowisko ke Zdaniem Komisji, nie stanowi pomocy danej spółce zwykłe (częściowe lub całkowite), nabycie udziału w kapitale istniejącej spółki, bez wnoszenia nowego kapitału. Pomoc publiczna nie zachodzi także wtedy, gdy wniesienie nowego kapitału następuje w okolicznościach, które byłyby możliwe do przyjęcia dla prywatnego inwestora działającego w normalnych warunkach gospodarki rynkowej. Taka sytuacja ma miejsce gdy: następuje utworzenie nowej spółki, w której władze publiczne kontrolują cały kapitał, bądź też większościowy lub mniejszościowy pakiet akcji, pod warunkiem, że władze stosują te same kryteria, co dostawca kapitału w normalnych warunkach gospodarki rynkowej, następuje wniesienie nowego kapitału do przedsiębiorstwa publicznego, pod warunkiem, że odpowiada on nowym potrzebom inwestycyjnym oraz bezpośrednio z nimi związanym kosztom, a także sektor, w obrębie którego działa dane przedsiębiorstwo, nie cierpi na strukturalną nadwyżkę mocy produkcyjnych na wspólnym rynku, a sytuacja finansowa przedsiębiorstwa nie budzi zastrzeżeń, ma nastąpić zwiększenie udziału publicznego w spółce, pod warunkiem, że wnoszony kapitał jest proporcjonalny do liczby udziałów posiadanych przez władze oraz następuje jednocześnie z wniesieniem kapitału o realnej wartości ekonomicznej przez prywatnego udziałowca, jest to udział w małym lub średnim przedsiębiorstwie, które z racji swej wielkości nie jest zdolne uzyskać odpowiedniego zabezpieczenia na prywatnym rynku finansowym, lecz którego perspektywy uzasadniają udział publiczny przekraczający jego aktywa netto lub prywatne inwestycje, strategiczny charakter inwestycji pod względem rynków lub dostaw pozwala traktować nabycie pakietu akcji jako normalne zachowanie dostawcy kapitału, pomimo że rentowność jest opóźniona w czasie, potencjał rozwojowy spółki przejawiający się w zdolności tworzenia innowacji przez wszelkiego rodzaju inwestycje, pozwala traktować nabycie udziałów jako inwestycję związaną ze szczególnym ryzykiem, lecz w ostateczności opłacalną.

274 stanowisko ke Pomoc publiczna ma natomiast miejsce gdy wniesienie nowego kapitału następuje w okolicznościach, które nie byłyby możliwe do przyjęcia dla prywatnego inwestora działającego w normalnych warunkach gospodarki rynkowej. Dzieje się tak w przypadku, w którym: sytuacja finansowa spółki, a w szczególności struktura wielkość długu, nie pozwala oczekiwać w rozsądnym terminie normalnego zysku (w postaci dywidend lub zysków kapitałowych) od zainwestowanego kapitału, ze względu na niewystarczający przepływ środków pieniężnych, spółka nie byłaby w stanie pozyskać funduszy potrzebnych do programu inwestycyjnego na rynku kapitałowych, udział ma charakter krótkoterminowy, z okresem obowiązywania i ceną sprzedaży określonymi z góry tak, że zysk dla dostawcy kapitału jest zdecydowanie niższy, niż mógłby on oczekiwać od inwestycji na rynku kapitałowym przy podobnym okresie czasu, udział w władz publicznych obejmuje przejęcie lub kontynuację całości lub części nieefektywnych działań spółki w złej kondycji poprzez utworzenie nowej osoby prawnej, wniesienie kapitału do spółek, których kapitał podzielony jest pomiędzy prywatnych i publicznych akcjonariuszy, sprawia, że udział publiczny osiąga znacznie wyższy poziom niż pierwotnie, zaś stosunkowy brak zaangażowania prywatnych udziałowców jest w znacznym stopniu spowodowany niepewnymi perspektywami uzyskania przez spółki dochodu, wielkość udziału przekracza rzeczywistą wartość (aktywa netto plus wartość firmy lub wartość know-how) spółki.

275 Dziękuję za uwagę! Artur Bartoszewicz 0-602-288-576 [email protected]