1 Infrastruktura sieciowa dla e-naukidr inż. Maciej Stroiński, Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe

2 Zamiast wstępu Polska e-infrastruktura bazująca na sieci PIONIER integralną częścią European Research Area (ERA) Duży wkład polskiego środowiska naukowego w rozwój europejskiej e-infrastruktury

3 Krajowa sieć naukowa - PIONIERObszar tys. km2 Ludność mln Główne centra akademickie Szkoły wyższe Studenci mln Instytucje badawczo-rozwojowe i Jednostki naukowe w sieci PIONIER 5443 km własnych linii światłowodowych Konsorcjum PIONIER - 21 MANów i 5 Centrów KDM Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe – operator sieci PIONIER

4 Krajowa sieć naukowa - PIONIERInternet 10 Gb/s GDAŃSK POZNAŃ ZIELONA GÓRA KATOWICE KRAKÓW LUBLIN WARSZAWA BYDGOSZCZ TORUŃ CZĘSTOCHOWA BIAŁYSTOK OLSZTYN RZESZÓW BIELSKO-BIAŁA KOSZALIN SZCZECIN WROCŁAW ŁÓDŹ KIELCE PUŁAWY OPOLE RADOM GÉANT Gb/s GÉANT2/Internet 10 Gb/s ELBLĄG SUWAŁKI ZAMOŚĆ UKRAINA 1x10 Gb/s BIAŁORUŚ 1x10 Gb/s LITWA 1x10 Gb/s KALININGRAD 1x10 Gb/s GORZÓW SURFNET/NORDUNET 4x10 Gb/s DFN 4x10 Gb/s Węzeł sieci PIONIER PIONIER 3Q2010 2 x 10 Gb/s CBDF 10Gb/s CBDF 4x10Gb/s CESNET 2x10 Gb/s SANET 2x10 Gb/s

5 „FILOZOFIA” WŁASNEGO ŚWIATŁOWODUPo co nauce własna sieć? Wyprzedzające badania naukowe wymagają sieci i usług nowych generacji - operatorzy ich nie oferują i wdrażają po sukcesie w środowisku naukowym Konieczność dynamicznych zmian topologii i transmisji w sieci Poszukiwania optymalnej CENY / JAKOŚCI „FILOZOFIA” WŁASNEGO ŚWIATŁOWODU

6 WSPÓLNIE Z OPERATORAMIJak budujemy PIONIERa? WSPÓLNIE Z OPERATORAMI Wspólny kabel, rozdzielne włókna Wspólna kanalizacja teletechniczna, rozdzielne rury i kable EFEKT GOSPODARCZY Wdrażanie nowych technologii Rozwój operatorów telekomunikacyjnych

7 Ranking PIONIERa Sieć PIONIER zajmuje:1. pozycję (wspólnie z SURFnet (NL)), w zakresie pojemności kręgosłupa w Mb/s, 1. pozycję w zakresie liczby bezpośrednich połączeń światłowodowych transgranicznych, 4. pozycję w rozmiarze sieci kręgosłupowej (Mb/s x km), 5. pozycję w ruchu wychodzącym (w TB), 6. pozycję w ruchu przychodzącym (w TB), PIONIER jest jedną z dziesięciu sieci, bazujących w całości na światłowodach, podczas gdy Polska zajmuje dopiero 19. pozycję według indeksu rozwojowego dla sieci naukowych (RENDI – Research and Education Networking Development Indeks), wyliczonego przez organizację TERENA (w ramach projektu EARNEST).

8 Pytanie: Jak to możliwe?Źródłem sukcesu jest innowacyjność PIONIERa Realizacja koncepcji „All-Optical Networks” Realizacja bezpośrednich światłowodowych połączeń do sieci naukowych sąsiadów (ang. Cross Border Dark Fiber) Realizacja koncepcji otwartości e-infrastruktury dla misyjnych zastosowań w obszarze społeczeństwa informacyjnego (założenia programu PIONIER)

9 „All-Optical Networks” - MANy

10 „All-Optical Networks” - PIONIERkoncepcja przedstawiona w KBN – listopad 1999 roku przyjęcie programu PIONIER – czerwiec 2000 roku budowa pilota PIONIERa na konferencji i wystawie ISThmus2000 koncepcja wielokolorowej sieci optycznej ISThmus2000 rozpoczęcie budowy sieci optycznej – listopad 2001 roku

11 „All-Optical Networks”Sukces budowy e-infrastruktury bazującej na koncepcji „sieci w pełni optycznej” przełamanie konwencji organizacyjno-prawnych otwarcie na rewolucję technologiczną uwzględnienie parametrów ekonomicznych uwzględnienie relacji z otoczeniem (wspólna budowa z operatorami)

12 CBDF - koncepcja N.Meyer, M.Stroiński, J.Węglarz – „Optical Network for Euro-Regional Cooperation”, materiały konferencyjne na Polish-German Symposium Science Research Education, SRE’2000, września 2000, Zielona Góra

13 CBDF – Porta Optica

14 CBDF - realizacja

15 CBDF - efekty

16 Otwartość: PIONIER – włókna regionalnePodłączenie PWSZ Bielsko-Biała Elbląg, Gniezno, Gorzów Wlkp., Konin, Legnica, Łomża, Piła, Sulechów, Słupsk, Tarnów, Zamość.

17 Otwartość – otoczenie MANówJednostki naukowe – 198 Uczelnie wyższe – 165 Instytucje wyższej użyteczności publicznej – 158 w tym: Komendy Policji – 18, Straż Pożarna – 10, ośrodki TVP - 11 Administracja publiczna – 105, w tym: Urzędy Marszałkowskie – 13 Urzędy Wojewódzkie – 13 Urzędy Miast – 20 Białystok (6), Bydgoszcz (8), Kielce (2), Koszalin (2), Kraków (10), Lublin (3), Łódź (11), Opole (2), Poznań (16), Wrocław (2), Zielona Góra (3) Szkoły średnie – 115 Biblioteki, Muzea, Archiwa - 134 Szpitale – 95 (w tym wszystkie kliniczne)

18 Otwartość – Living Lab w PIONIERzeSystem Dostarczania Treści: rozproszony, hierarchiczny, dwupoziomowy Poziomy systemu: Regionalne Centra Danych Urządzenia proxy/cache (p/c) Projekt celowy MNiSzW nr 6T11  C/5677 ( )

19 Otwartość – inicjatywy aplikacyjnee-Medycyna Sieć sieć e-Administracja Współpraca z UM telepatomorfologii telekonsultacje e-Edukacja Federacja Bibliotek Cyfrowych Światłowodowa sieć szkolna Poznań

20 INŻYNIERIA INTERNETU PRZYSZŁOŚCIProjekty sieciowe Phosphorus Porta Optica FEDERICA GÉANT/ GÉANT2/ GÉANT3 EMANICS MUPBED 6NET 6WINIT SEQUIN Atrium PIONIER EuQOS PLATON, INŻYNIERIA INTERNETU PRZYSZŁOŚCI Geyser

21 Projekty gridowe PROGRESS, SGI GRID, CLUSTERIX, KMD, PL-GRID, POWIEWHPC Europa I/II EGEE I/II/III BalticGrid int.eu.grid DORII RINgrid EUFORIA PRACE EuroGrid InteliGrid CrossGrid GridLab ACGT QosCos Grid OMII_Europe g-Eclipse Chemomentum FP5, FP6, FP7 ViroLab

22 repositories infrastructureProjekty warstwy danych naukowych Wirtualne Laboratorium Nauki Federacja Bibliotek Cyfrowych DRIVER/DRIVER2 EuropeanaLocal ENRICH CACAO repositories infrastructure sustained protected discoverable selected contents managed trusted Concern for quality organisational context Biblioteka Wirtualna Nauki IMPACT, NMDB, METAFOR, EuroVO-AIDA, GENESI-DR, DRIVER II

23 Przykłady zastosowań w nauce (1)Radioastronomia Dedykowane połączenia dla projektu W przyszłości dodatkowo projekt E-VLBI/EXPReS 1 Gb/s (na kanale 10 Gb/s) 10 Gb/s (od 2011/2012) POLFAR 3 Gb/s (w formie początkowej) 10 Gb/s (w okresie późniejszym)

24 Światowa sieć radioteleskopów eVLBIPrzykłady zastosowań w nauce (2) Światowa sieć radioteleskopów eVLBI Slide prepared by Mike Garrett from JIVE

25 Przykłady zastosowań w nauce (3)Fizyka wysokich energii Dedykowane połączenia AKTUALNIE 1 Gb/s (na kanale 10 Gb/s) W PRZYSZŁOŚCI (2015) 100 Gb/s – 1 Tb/s

26 Strategia rozwoju – PIONIER2 (1)

27 Strategia rozwoju – PIONIER2 (2)

28 KONTENER USŁUG WSPÓLNYCH

29 Aktywność konsorcjum PIONIER w projekcie PLATONUsługi wideokonferencji HD Wdrożenie usług EDUROAM Usługi obliczeń kampusowych na żądanie Usługi archiwizacji na Usługi naukowej telewizji HD Koordynator usługi Węzeł usługi Partner usługi

30 U1: Wideokonferencja - lokalizacjaIlość Jednostek: 22 Krajowy węzeł serwerowy zarządzania usługą wideokonferencji: 2 Poznań, Gdańsk Regionalny węzeł teleinformatycznej usługi Wideokonferencyjnej: 22 Oprogramowanie specjalistyczne zarządzania usługą: 2 Ilość Jednostek: 22 Krajowy węzeł serwerowy zarządzania usługą wideokonferencji: 2 Poznań, Gdańsk Regionalny węzeł teleinformatycznej usługi Wideokonferencyjnej: 22 Oprogramowanie specjalistyczne zarządzania usługą: 2 Legenda Koordynator usługi Węzły główne usługi Pozostałe jednostki uczestniczące w projekcie

31 U1: Wideokonferencja - architektura2 węzły serwerowe - MCU - Gatekeeper - serwer archiwizacji strumieniowania 22 wideoterminale Full HD - kodek - kamera - mikrofon - głośniki - monitor - projektor

32 U1: Wideokonferencja – korzyści dla użytkownikówH.323/SIP MCU zdalne nauczanie telemedycyna identyfikacja wyspecyfikowanych obiektów lub niebezpiecznych zdarzeń zdalne konsultacje

33 U2: Eduroam - lokalizacjaIlość Jednostek: 22 Krajowy serwer pośredniczący usługi eduroam: 2 Poznań, Toruń Serwer pośredniczący usługi eduroam: 22 System sieci bezprzewodowej wraz ze specjalistycznym oprogramowanie zarządzającym usługą: 21 (bez K22 NASK W-wa) Legenda Koordynator usługi Węzły główne usługi Pozostałe jednostki uczestniczące w projekcie

34 lokalny serwer uwierzytelniającyU2: Eduroam – architektura Studenci Goście Pracownicy MAN jednostki Internet serwer pośredniczący lokalny serwer uwierzytelniający

35 U2: Eduroam – korzyści dla użytkownikóweduroam skupia instytucjonalne sieci bezprzewodowe oparte na standardzie 802.1X użytkownik korzysta z dostępu gościnnego tak, jak z sieci we własnej instytucji dane uwierzytelniające są przekazywane poprzez strukturę eduroam do serwera macierzystego użytkownika potwierdzenie tożsamości przesłane przez serwer macierzysty pozwala na udostępnienie sieci eduroam zapewnia ochronę prywatności użytkownika każde zalogowanie się do sieci jest odnotowywane przez instytucję macierzystą i na podstawie jej logów możliwe jest odszukanie użytkownika w przypadku naruszeń prawa eduroam działa od wielu lat i do tej pory nie odnotowano żadnego istotnego incydentu prawnego eduroam działa w oparciu o regulaminy akceptowane przez partycypujące sieci krajowe oraz indywidualne instytucje

36 U3: Obliczenia kampusowe - lokalizacjaIlość Jednostek: 20 (poza Kielcami, UW W-wa) Klaster lokalny: 8 - Poznań, Bydgoszcz, Kraków, Puławy, Lublin, Białystok, Częstochowa, Gdańsk; Klaster lokalny: 12 – Koszalin, Łódź, Radom, Rzeszów, Szczecin, Gliwice, Wrocław, Toruń, Opole, Olsztyn, Zielona Góra, NASK – Warszawa Specjalistyczne oprogramowanie: 1 (wszystkie jednostki realizujące usługę) Legenda Koordynator usługi Węzły główne usługi Pozostałe jednostki uczestniczące w projekcie

37 U3: Obliczenia kampusowe – architekturaSchemat warstw funkcjonalnych

38 U3: Obliczenia kampusowe – korzyści dla użytkownikówLinux

39 Pozostałe jednostki uczestniczące w projekcieU4: Powszechna archiwizacja - lokalizacja Ilość Jednostek: 10 Poznań, Kraków, Lublin, Białystok, Częstochowa, Gdańsk, Łódź, Kielce, Wrocław, Warszawa Węzeł przechowywania: 4 Węzeł usługowy: 6 Specjalistyczne oprogramowanie zarządzające usługą w węzłach przechowywania: 4 zarządzające usługą w węzłach lokalnych: 6 Legenda Koordynator usługi Węzły główne usługi Pozostałe jednostki uczestniczące w projekcie

40 U4: Powszechna archiwizacja - architektura

41 U4: Powszechna archiwizacja – korzyści dla użytkownikówCentrum Danych 1 Centrum Danych 3 Centrum Danych 2 Użytkownik Usługa PLATON-U4 Dane użytkownika Replika 1 Replika 2 Replika 3 R E P L I K A C J A

42 U4: Powszechna archiwizacja – korzyści dla użytkownikówUsługa PLATON-U4 Centrum Danych 1 Centrum Danych 3 Centrum Danych 2 Replika 1 Replika 2 Replika 3 O D T W A R Z A N I E Dane dostępne! Użytkownik Dane użytkownika

43 Pozostałe jednostki uczestniczące w projekcieU5: Naukowa interaktywna TV HD - lokalizacja Ilość Jednostek: 22 Węzeł RCD: 5 Urządzenie p/c HD: 2 szt. x 16 MAN, 8szt. x 5 RCD Repozytorium treści – 30 TB: 2 Studio produkcyjne: 6 System emisyjny: 5 System AoD: 1 Studio mobilne - wóz realizatorski: 1 Legenda Koordynator usługi Węzły główne usługi Pozostałe jednostki uczestniczące w projekcie

44 U5: Naukowa interaktywna TV HD - architektura

45 U5: Naukowa interaktywna TV HD – korzyści dla użytkownikówDocelowe zastosowania naukowej interaktywnej TV HD Przeprowadzenie wysokiej jakości transmisji AV Produkcja materiałów video w standardzie HD Efektywna dystrybucja materiałów AV w sieci PIONIER za pośrednictwem Systemu Dostarczania Treści HD Zarządzanie treścią cyfrową HD w całym cyklu jej „życia” Rozwój interaktywnych aplikacji dostępowych Grupy usług naukowej interaktywnej TV HD Usługi dla użytkowników profesjonalnych obejmują głównie narzędzia dedykowane dla wąskich grup użytkowników (np. określone dyscypliny naukowe, środowisko medyczne), posiadających specyficzne wymagania jakościowe dla transmisji audiowizualnych Usługi dla wszystkich użytkowników infrastruktury naukowej (np. jednostek naukowych, projektów badawczych, laboratoriów itp.) wraz ze wsparciem w uruchamianiu sieciowej telewizji w trybie „Application on demand”

46 Projekt NewMAN Technologie MPLS/VPN

47 Przyszłość: cyfrowa EuropaStrategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Priorytety: Rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji Rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywnej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną

48 Projekty przewodnie „Unia innowacji” „Młodzież w drodze”Komisja przedstawia siedem projektów przewodnich, które umożliwią postępy w ramach każdego z priorytetów tematycznych: Projekty przewodnie: „Unia innowacji” i „Europejska agenda cyfrowa” są integralnie związane z rozwojem technologii ICT „Unia innowacji” „Młodzież w drodze” „Europejska agenda cyfrowa” „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” „Polityka przemysłowa w erze globalizacji” „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” „Europejski program walki z ubóstwem” Projekty te wymagają wsparcia ze strony środków i metod ICT

49 Projekt przewodni: „Unia innowacji”Celem projektu jest wykorzystanie działalności B+R i innowacyjnej do rozwiązania takich problemów jak: zmiany klimatu, efektywność energetyczna i pod względem zasobów. zdrowie oraz zmiany demograficzne. Wybrane działania w projekcie: ukończyć tworzenie europejskiej przestrzeni badawczej i programów badań skupionych na zagadnieniach j.w, utworzyć europejskie partnerstwa innowacyjne wspierać partnerstwa w obszarze wiedzy. Zalecane działania krajowe obejmują między innymi: zreformowanie systemów działalności B+R, zapewnienie odpowiedniej liczby absolwentów nauk ścisłych.

50 Projekt przewodni: „Europejska Agenda Cyfrowa”Siedem celów: Nowy jednolity rynek przyniesie korzyści wynikające z epoki cyfrowej Poprawa w zakresie tworzenia standardów ICT oraz interoperacyjności Zwiększenie zaufania i bezpieczeństwa. Zwiększenie dostępu Europejczyków do szybkiego i bardzo szybkiego Internetu. Pobudzanie pionierskich badań i innowacji w sektorze ICT. Zapewnienie wszystkim Europejczykom umiejętności informatycznych oraz dostępności usług internetowych. Uwolnienie potencjału ICT z korzyścią dla Społeczeństwa.

51 Nowe strategie EU dla e-InfrastrukturyPIONIER MAN-y i PIONIER od początku 2003 roku oferują e-infrastrukturę dla realizacji pilotowych zastosowań w edukacji, administracji i medycynie. Bruksela, dnia KOM (2009) 108 wersja ostateczna KOMUNIKATKOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW INFRASTRUKTURY TIK DLA E-NAUKI … 2.3. Odnowiona strategia … Trzeci filar dotyczy potencjału innowacyjnego e-infrastruktur. Innymi aspektami do uwzględnienia są transfer wiedzy do innych dziedzin (np. e-zdrowie, e-administarcja publiczna, e-edukacja) oraz wykorzystanie e-infrastruktur jako wydajnych kosztowo platform w dużych doświadczeniach technicznych (np. Internet Przyszłości, oprogramowanie masowo równoległe, Living Labs).

52 Rozwój 2020 – kluczowa rola e-InfrastrukturyTEZA: Sukces projektów przewodnich jest uwarunkowany zaangażowaniem zespołów naukowych wspartych e-Infrastrukturą DZIAŁANIA: Rozwój e-Infrastruktury w powiązaniu z nowymi technologiami (np. Future Internet) 2. Szerokie społeczne otwarcie e-Infrastruktury (np. konsorcja naukowo-przemysłowe, klastry typu research driven, rozwiązania pilotowe, living Labs)

53 Rozwój 2020: Architektura e-infrastrukturyWirtualizacja infrastruktury Widok globalny Regionalizacja

54 Future Internet Week Zaproszenie do współuczestnictwaw czasie polskiej prezydencji Future Internet Week Poznań, 3-7 października 2011 r. W programie: … Future Internet Assembly Future Internet Forum Europe 2030 Seminar

55 Dziękuję za uwagę