1 „INFRASTRUKTURALNE UWARUNKOWANIA JAKOŚCI ŻYCIA NA WSI” Jerzy Zająkała, wójt gminy Łubianka, członek NRR

2 Struktura wystąpienia: I.Wprowadzenie. II.Podstawowa infrastruktura techniczna. III.Infrastruktura społeczna. IV.Zasoby finansowe wspierające rozwój obszarów wiejskich. V.Rekomendacje.

3 I. Wprowadzenie Samorządy lokalne w Polsce Ogółem2478 w tym: gminy wiejskie 1563(63 %) gminy miejsko – wiejskie 611(25 %) gminy miejskie 304(12 %) Gminy wiejskie i miejsko – wiejskie łącznie: 2174 (88 % ogółu)

4 I. Wprowadzenie: Zmiany demograficzne w Polsce 2003%200720112014% populacji/ zmiana (w%) Polska 38.195.17738.115.96738.525.67038.478.602(+ 0,7) w tym: - gminy miejskie 19.077.8045018.888.29418.818.11918.655.03048,5 (- 2,2) - gminy wiejskie i m-w 19.117.3735019.227.67319.787.55119.823.57251,5 (+3,7) w tym: - gminy wiejskie 10.715.0102810.744.80810.988.04710.952.36728,5 (+2,2) - gminy miejsko- wiejskie 8.402.363228.482.8658.799.5048.871.20523 (+5,6)

5 I. Wprowadzenie: Populacja w Polsce ogółem (2014) – 38.478.602 ZamieszkiwaniePopulacja% do ogółu populacji na obszarach wyłącznie wiejskich15.244.70739,6 na obszarach wiejskich i miejsko- wiejskich 19.823.57251,5 w tym: w części wiejskiej gm. miejsko- wiejskich, 4.275.40811,1 (48,2) w części miejskiej gmin miejsko- wiejskich 4.578.86511,9 w miastach poza gminami miejsko- wiejskimi 18.655.03048,5

6 II. Podstawowa infrastruktura techniczna Sieci wodociągowe Sieci kanalizacyjne Długość sieci %Ilość przyłączy %Poziom pokrycia potrzeb Miasto62.240222.052.0003896,4 % Wieś227.760783.348.0006284,3 % Długość sieci %Ilość przyłączy %Poziom pokrycia potrzeb Miasto61.500431.620.0005687,9 % Wieś81.500571.280.0004437,4 %

7 II. Podstawowa infrastruktura techniczna Drogi gminne Dostęp do internetu Ogółem (km) Nawierzchnia twarda (km) %Nawierzchnia gruntowa (km) % Miasto45.40534.76476,610.64123,4 Wieś195.04286.63644,4108.40555,6 Łącza szerokopasmowe (w %) Korzystający w wieku 16 – 74 lat (w %) Miasto73,371,8 Wieś66,758,7

8 Podstawowa infrastruktura techniczna – podsumowanie 1.Dostępność wody z sieci wodociągowej jest na wsi znacznie niższa (84,3% do 96,4% w miastach – szacunkowy koszt zrównania ok. 3 mld zł). 2.Dostępność do sieci kanalizacyjnej jest na wsi rażąco niższa (37,4% do 87,9% w miastach – szacunkowy koszt osiągnięcia 60% ok. 15 mld zł). 3.Co najmniej 92.000 km dróg gminnych na wsi wymaga utwardzenia (szacunkowy koszt ok. 35 mld zł), przy ok. 10.000 km potrzeb w miastach. 4.Dostęp do internetu szerokopasmowego jest na wsi niższy o ok. 7%. Obecny stan infrastruktury technicznej wpływa negatywnie na jakość życia mieszkańców wsi, utrudnia prowadzenie rolniczej działalności gospodarczej oraz ogranicza bądź uniemożliwia podejmowanie pozarolniczej działalności gospodarczej. Osiągnięcie dostępności do wodociągów, kanalizacji i dróg na poziomie istniejącym w miastach wymaga zainwestowania co najmniej 53 mld zł.

9 III. Infrastruktura społeczna – Edukacja Przedszkola i punkty przedszkolne Ilość miejsc Liczba dzieci DostępnośćDostępność dla dzieci 3-5 letnich w swojej gminie Miasta775.114869.14789,287,6 Wieś260.663428.04260,955,7

10 III. Infrastruktura społeczna – Edukacja Szkoły podstawowe Gimnazja Ilość szkółZmianaIlość uczniówZmiana 2003/042013/142003/042013/14 Miasta4.2424.047- 4,6%1.676.7491.179.036- 29,6% Wieś (wyłącznie ow) 10.3238.635- 16,5%1.312.336840.319- 36% Ilość szkółZmianaIlość uczniówZmiana 2003/042013/142003/042013/14 Miasta2.9763.179+ 6,8%1.131.387743.760- 34,3% Wieś (wyłącznie ow) 3.1383.394+ 8,2%561.272394.832- 29,7%

11 III. Infrastruktura społeczna – Ochrona zdrowia Ambulatoryjna opieka zdrowotna Apteki Liczba przychodni Liczba porad% porad stomat. LekarskichSpecjalist.Stomatolog.na 1 mieszk. Miasta15.426264.401.000108.985.00028.437.00011,384 Wieś4.62647.387.0002.983.0005.437.0003,116 Liczba aptek Liczba punktów aptecznych Mieszk. na 1 aptekę i punkt apteczny Mieszk. na 1 aptekę Miasta10.40914bd Wieś 2.02912954.6007.500 Polska 12.4381.3092.8003.100

12 Infrastruktura społeczna – podsumowanie 1.Aby osiągnąć na wsi miejski poziom dostępności do wychowania przedszkolnego należałoby stworzyć ok. 120.000 nowych miejsc w przedszkolach (+ 46 %). 2.Średnia liczba uczniów w SP na wsi jest o 46 % niższa niż w miastach, a istniejący system subwencjonowania gmin nie wyrównuje tej dysproporcji. 3.Na obszarach wiejskich jedynie połowa gimnazjów i 2/3 szkół podstawowych posiada sale gimnastyczne. 4.Uśrednione wyniki sprawdzianów VI klas SP i egzaminów gimnazjalnych są na wsi do 10 % niższe niż w miastach pow. 100 tyś. 5.W świetle danych GUS o ilości porad lekarskich dostrzegamy znaczną ich dysproporcję w miastach i na wsi. Uwzględniając uzasadnienie lokalizacji specjalistycznej opieki lekarskiej głównie w miastach, pozostaje duża dysproporcja w liczbie porad podstawowej opieki zdrowotnej oraz stomatologii. 6.Usługi farmaceutyczne na wsi są zabezpieczane głównie poprzez punkty apteczne mające ograniczony asortyment dostępnych leków, szczególnie wydawanych na receptę.

13 IV Zasoby finansowe wspierające rozwój gmin wiejskich Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Kierunek interwencjiPROW 2007-13 (w euro) PROW 2014-20 (w euro) Różnica w % Na rozwój gospodarstw rolnych10.604.800.0007.446.710.000- 29,8 Na poprawę infrastruktury2.625.240.0001.151.571.000- 56,1 Rodzaj programowaniaAlokacja (w euro) Udział Krajowe programy operacyjne,45.600.000.000 w tym deklarowane wsparcie obszarów wiejskich 1.860.000.0004,1% Regionalne programy operacyjne,31.150.000.000 w tym deklarowane wsparcie obszarów wiejskich 6.500.000.00021%

14 V. Rekomendacje Polskie gminy wiejskie i miejsko – wiejskie zamieszkuje 51,5 % ogółu populacji Rzeczpospolitej, a infrastruktura techniczna i społeczna, mimo wieloletnich starań lokalnych samorządów, jest znacznie uboższa niż w miastach. W związku z tym należy: 1.Uznać obszary wiejskie jako równoprawne z miastami miejsca do zamieszkania, prowadzenia rolniczej i pozarolniczej działalności gospodarczej oraz korzystania z zasobów dziedzictwa kulturowego i wypoczynku, wymagające wyposażenia w porównywalnej jakości infrastrukturę i usługi publiczne. W tym celu należy zrezygnować z dyfuzyjno – polaryzacyjnego podejścia rozwoju kraju na rzecz podejścia zrównoważonego. 2.Oprzeć krajową i regionalną politykę rozwoju na podejściu funkcjonalnym, uwzględniającym równoprawnie potencjały i potrzeby rozwojowe miast i obszarów wiejskich. 3.Zastosować w programach wspierających rozwój regionalny instrumenty finansowe umożliwiające realne zmniejszenie dysproporcji w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej występujących pomiędzy wsią i miastami (nie akceptowalna jest zarówno UE różnych prędkości jak i Rzeczpospolita różnych prędkości). 4.Zapewnić skierowanie w latach 2014-2020 na rzecz przedsięwzięć rozwojowych gmin wiejskich kwot deklarowanych w krajowych i regionalnych programach operacyjnych przez Ministra Rozwoju i samorządy województw. 5.Dokonać poważnej analizy systemu dochodów samorządu terytorialnego, w tym szczególnie w zakresie zabezpieczenia środków na realizację zadań zleconych samorządom lokalnym, ponieważ niedoszacowanie kosztów realizacji zadań zleconych jest ważną przyczyną trudności finansowych gmin wiejskich i miejsko – wiejskich. 6.Opracować Krajową Polityką Wiejską, która uzupełni przyjętą przez Radę Ministrów Krajową Politykę Miejską i w sposób spójny i komplementarny określi priorytety i narzędzia realizacji Polityki Rozwoju Kraju. 7.Rozpocząć prace na utworzeniem Funduszu Rozwoju Wsi jako instrumentu wspierającego rozwój obszarów wiejskich po roku 2020.

15 Zrównoważony (ekonomicznie, społecznie i przyrodniczo) rozwój Rzeczpospolitej, uwzględniający w pełni potencjały zarówno miast, jak i obszarów wiejskich oraz szanujący oczekiwania ich mieszkańców leży w interesie całej Polski i wszystkich Polaków Dziękuję za uwagę