INSULINOTERAPIA W CUKRZYCY TYPU 2

1 INSULINOTERAPIA W CUKRZYCY TYPU 2mgr Wioletta Skowron A...

Author: Urszula Piotrowska

0 downloads 3 Views

3 „Ci, którzy więcej wiedzą dłużej żyją”E.P. Joslin Edukacja terapeutyczna w cukrzycy stanowi fundament postępowania dla takich celów jak: kontrolowanie żywienia, codzienna aktywność fizyczna, stosowanie leków hipoglikemizujących umożliwiających normoglikemię, samokontrola, zapobieganie powikłaniom cukrzycy oraz kształtowanie właściwej postawy życiowej i wsparcia. Głównym celem postępowania terapeutycznego jest: osiągnięcie przeciętnej długości życia, wysokiej jakości życia, osiągnięcie normoglikemii, zapobieganie hipoglikemii i powikłaniom cukrzycy. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

4 Schemat leczenia cukrzycy typu 2W cukrzycy typu 2 znalazły zastosowanie trzy schematy leczenia: Zmiana stylu życia Zastosowanie leków doustnych obniżających poziom cukru Zastosowanie insuliny Głównymi przyczynami cukrzycy typu 2 są: czynniki genetyczne i czynniki środowiskowe. Dotychczas medycyna nie znalazła skutecznego leku na tę chorobę. Istotnymi czynnikami predysponującymi do cukrzycy są czynniki środowiskowe: otyłość, mała aktywność fizyczna, dieta obfitująca w tłuszcz, dieta uboga w błonnik, nadużywanie alkoholu i inne. W Polsce jak i innych krajach rozwiniętych obserwujemy stały przyrost masy ciała i zwiększenie zapadalności na cukrzycę. Również wszelakie zdobycze cywilizacji (samochody, TV, Internet itd.) znacznie zmniejszyły codzienna aktywność fizyczną naszego społeczeństwa. Obserwujemy też skłonność do spożywania wysokokalorycznych pokarmów, które są bogate w tłuszcz i węglowodany oraz nadużywanie alkoholu. Rolą edukatorów w zakresie cukrzycy jest profilaktyka cukrzycy z grupach ryzyka (prewencja pierwotna) i prewencja wtórna (wczesne wykrywanie choroby, zapobieganie jej progresji oraz zapobieganie powikłaniom) oraz motywowanie osób zagrożonych cukrzycą, pacjentów do zmiany stylu życia. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

5 Schemat leczenia cukrzycy typu 2Pierwszy schemat leczenia obowiązuje wszystkich chorych na cukrzycę. Zdrowy styl życia umożliwia osiągnięcie celów terapeutycznych bez zastosowania farmakoterapii. Na zdrowy styl życia składają się w przedstawionym wyżej ujęciu: 1. Hartowanie ciała i umysłu poprzez ruch na świeżym powietrzu, hartowanie. 2. Ruch: systematyczna aktywność fizyczna (np. nordic walking, marsz, trucht, bieg, jazda na rowerze) 3. Unikanie zagrożeń i rzeczy przynoszących szkody: używek i uzależnień (alkohol, papierosy, narkotyki), nadmiaru leków (np. przeciwbólowych). 4. Zdrowe odżywianie poprzez unikanie przetworzonej „chemicznej” żywności, wyeliminowanie cukrów prostych, picie dużych ilości wody (około 2 l/dziennie), spożywanie świeżych warzyw i owoców, pełnoziarnistego pieczywa, itd.. 5. Unikanie i ograniczenie stresów, neutralizacja negatywnych skutków stresu poprzez ruch i wypoczynek; zmianę sposobu myślenia (optymizm, radość, pozytywne myślenie, zmianę przekonań). 6. Sposób myślenia sprzyjający zdrowiu: nastawienie na zdrowie, zmiana przekonań, budowanie wiary w potencjał własnego zdrowia, praca nad rozwojem osobistym sprzyjającym zachowaniu równowagi ciała i umysłu, pozytywne nastawienie do świata i ludzi, samomotywacja do zachowań sprzyjających zdrowiu. Nasz sposób myślenia pozwala wypracować korzystne dla zdrowia decyzje, sprzyja motywacji do podejmowania wysiłków. To sposób myślenia kształtuje nawyki i cechy, wiarę potrzebną by wytrwać w realizacji podjętych celów. Podsumowując: to sposób myślenia sprawia, że przestrzegamy wymienione wyżej zasady i podejmujemy niezbędne działania, lub nie. Źródło: ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

6 Schemat leczenia cukrzycy typu 2Elementami zdrowego stylu życia są: Zdrowa dieta Aktywność fizyczna Zapobieganie i redukowanie otyłości Wyrównanie zaburzeń lipidowych Zaprzestanie palenia tytoniu Nienadużywanie alkoholu

7 Zalecenia dietetyczne„Dieta cukrzycowa” to archaiczne określenie zasad zdrowego odżywiania. Celem prawidłowego odżywiania się w cukrzycy jest utrzymanie prawidłowych poziomów cukrów. Podstawową zasadą prawidłowego odżywiania się – to przede wszystkim zachowanie umiaru w jedzeniu. Prawidłowe poziomy glikemii to: na czczo – mg%; 1-godzina po posiłku – do 160 mg%; 2-godziny po posiłku – do 140 mg%. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

8 Zalecenia dietetyczneCzęstotliwość spożywania posiłków W leczeniu cukrzycy typu 2 leczonej dietą i lekami doustnymi wystarczy spożywanie 3 posiłków dziennie. W leczeniu insulinami wymagane jest spożywanie 5-6 posiłków dziennie. W leczeniu analogami insulin można ograniczyć się do spożywania 3 posiłków dziennie. Należy dzielić dzienną porcję kalorii najlepiej na 5 – 6 posiłków. Posiłki należy spożywać o stałych porach i w podobnych ilościach każdego dnia. Ostatni posiłek należy zjeść krótko przed snem, aby zapobiec spadkowi poziomu cukru podczas snu. Nie należy się przejadać. Zawsze należy mieć przy sobie glukozę, lub cukier, lub słodki napój, aby spożyć je w razie niedocukrzenia. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

9 Zapotrzebowanie kaloryczneCelem zbilansowanego zapotrzebowania kalorycznego jest: Zapewnienie odpowiedniej masy ciała lub Redukcja masy ciała (nadwaga, otyłość). Zwalczanie otyłości jest głównym zadaniem w leczeniu cukrzycy typu 2. Zmniejszenie masy ciała o 5–10% powoduje poprawę metabolizmu węglowodanów i tłuszczów. Idea leczenia dietą jest niezwykle istotna i potrzebna w leczeniu cukrzycy. Jednak wprowadzenie wszystkich elementów leczenia dietą i wysiłkiem w życiu codziennym u pacjenta, u którego rozpoznano zaburzenia gospodarki węglowodanowej jest bardzo trudne. Szczególnie kiedy dotyczy osób starszych, które nie chcą zmienić upodobań kulinarnych; dlatego indywidualne, metodyczne podejście do pacjentów jest bardzo ważne. Zmniejszenie masy ciała znacznie poprawia rokowanie chorych na cukrzycę z otyłością. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

10 BMI – Body Mass Index 18,5–24,9 – prawidłowa masa ciała 25–29,9 – nadwaga powyżej 30 – otyłość Kontrola wagi ciała jest kolejną składową zdrowego stylu życia. BMI (współczynnik masy ciała, z ang. Body Mass Index) powinien wynosić pomiędzy 18,5 a 24,9; co świadczy o prawidłowym stosunku masy ciała do wzrostu. BMI oblicza się dzieląc masę ciała (wyrażoną w kilogramach) przez wzrost (wyrażony w metrach), podniesiony do kwadratu. Np. osoba o wzroście 180 cm (=1,8m) ważąca 80 kg, ma BMI równy 24,7 (80kg/(1,8m)2= 80kg/3,24m2= 24,7), co należy zinterpretować jako prawidłowy BMI. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

11 Wzór Broc’a Obliczanie należnej masy ciała wg wzoru Broc’a Wzrost – 100 = masa należna Np. przy wzroście 175 cm: 175 – 100 = 75 kg (masa należna) Innym pomocnym sposobem obliczania należnej masy ciała jest wzór Broca. Np. osoba o wzroście 175 cm. Od 175 cm odejmujemy 100 uzyskujemy wynik 75kg, który stanowi masę należną dla przykładowej osoby. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

12 Zapotrzebowanie kaloryczneNależy wyliczoną należną masę ciała pomnożyć: Pozycja siedząca – kcal/kg n.m.c., Średni wysiłek fizyczny – kcal/kg n.m.c., Ciężka praca – kcal/kg n.m.c. Np. dla osoby o wzroście 175 cm, ważącej 73 kg (masa należna = 75 kg), która ciężko pracuje dzienne zapotrzebowanie kaloryczne wynosi (75 kg x 40 kcal = 3000 kcal) 3000 kcal. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

13 Zapotrzebowanie kalorycznePrzykład: dla kobiety prowadzącej siedzący tryb życia, ważącej 78 kg przy wzroście 164 cm: 164 – 100 = 64 kg to masa należna 64 x 20 = 1280 kcal Zapotrzebowanie kaloryczne to 1280 kcal

14 Zapotrzebowanie kaloryczneNależy przestrzegać zasady – zbliżonej kaloryczności posiłków każdego dnia Dieta chorego na cukrzycę powinna być ustalana indywidualnie, zależnie od celów leczenia. Podstawową zasadą w cukrzycy typu 2 jest zachowanie podobnej ilości produktów żywieniowych w każdym spożywanym posiłku. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

15 Skład jakościowy dietyWęglowodany – 45-50% Tłuszcze – 30-35% Białka – 15-20% Piramida żywieniowa to optymalny model odżywiania, który można stosować przez całe życie. Wierzchołek to słodycze i czerwone mięso - możemy je jadać najwyżej kilka razy w miesiącu w porcjach nie większych niż 50-60g. Gdy zjadamy zbyt dużo tych tłuszczów grozi nam zawał serca lub udar mózgu. Nie należy jednak całkowicie rezygnować z ich jedzenia, gdyż zawierają doskonale przyswajalne przez nasz organizm żelazo hemowe. Równie dobre żelazo (ale niehemowe, bo z produktów roślinnych nie zwierzęcych) zawierają np. cykoria, pory, sery, śmietana i drożdże piwne. Po nie powinni sięgać zwłaszcza wegetarianie. Z kolei białko - oprócz mięsa, mleka, jaj i ryb, ma też groch, fasola, soczewica i soja. Nabiał należy jadać codziennie. Mleko i jego przetwory to najważniejsze źródło wapnia w naszej diecie oraz pełnowartościowego białka i witaminy B2. Niedobór dwóch pierwszych w organizmie przyczynia się do odwapnienia kości i osteoporozy. Witamina B12 jest natomiast niezbędna dla sprawności naszego układu nerwowego i odpornościowego. Ryby, drób, jaja są od góry kolejnym poziomem piramidy. Należy je jadać kilka razy w tygodniu po ok g, jaja 2 razy tygodniowo, są bogate w cenną witaminę D, która jest niezbędna do budowy mocnych i zdrowych kości i zębów. Wraz z nią łatwiej wchłania się w naszym organizmie wapń. Jedz zatem pełnowartościowe - śledzie, sardynki, makrele, łososia i tuńczyka, które bogate są w kwasy omega-3. Aby dłużej zachować sprawność umysłową jedz też pokarmy niskowęglowodanowe, wysokobiałkowe i niskotłuszczowe, czyli np. chude mięso indyka i kurczaka. Tłuszcze roślinne możesz jadać codziennie w ilości 2 łyżek. Są one bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, które nie podnoszą stężenia cholesterolu we krwi. Zamiast smażonych dań jedz potrawy duszone, pieczone lub gotowane. Do smażenia używaj oleju rzepakowego, zaś do sałatek oliwy z pestek winogron, oliwy z oliwek, oleju słonecznikowego lub sojowego. Owoce i warzywa można jadać codziennie i to przy każdy posiłku (czyli 5 porcji), po g. To one są najbogatszym naturalnym źródłem witamin i składników mineralnych, bez których nie moglibyśmy prawidłowo funkcjonować. Ponadto chronią nas przed chorobami układu krążenia, mają dużo antyoksydantów i błonnika, a do tego są mało kaloryczne. Produkty zbożowe jadaj codziennie po kilka porcji. Mogą to być 2 kromki ciemnego pieczywa, pół szklanki ryżu lub makaronu pełne ziarno czy też 3/4 szklanki płatków śniadaniowych. Ważne dla naszego organizmu są produkty o niskim stopniu przetworzenia, czyli np. grube kasze, ciemne pieczywo, niełuskany ciemny ryż, płatki owsiane czy też kukurydziane. Są one doskonałym źródłem błonnika, witamin i minerałów. Regulują pracę układu pokarmowego i niwelują zaparcia. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

16 Węglowodany Zapotrzebowanie dzienne to 45-50%1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal Węglowodany stanowią główne źródło energii Nadmiar węglowodanów ulega zamianie w tłuszcz Wskazane jest ograniczenie sacharozy w diecie na rzecz innych węglowodanów Węglowodany są podstawowym elementem diety, również chorego na cukrzycę. Ich ilość, rodzaj wpływa na wartość glikemii. Do obliczania zawartości węglowodanów w spożywanych pokarmach służy wymiennik węglowodanowy (WW) jest to taka ilość produktu żywieniowego w g w jakiej zawarte jest 10g węglowodanów. 1WW to np. 20 gramowa kromka chleba, 100g jogurtu owocowego, czy 1 średniej wielkości jabłko. WW ma szerokie zastosowanie: w cukrzycy typu 1 oraz w intensywnej insulinoterapii – w każdym typie cukrzycy. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

17 Węglowodany Słodziki mogą być stosowane zgodnie z zaleceniami producenta Chorzy leczeni stałymi dawkami insuliny powinni codziennie spożywać podobną ilość węglowodanów Chorzy leczeni intensywnie insuliną powinni dostosowywać dawki insuliny do ilości i składu spożywanych posiłków Słodziki są produktem zapewniającym słodki smak bez dostarczania energii (kalorii) lub z bardzo małą ich zawartością. Większość z nich nie jest trawiona przez organizm (stąd brak dostarczania kalorii). Wyjątkiem jest aspartam (organiczny związek chemiczny z grupy estrów peptydowych), który jest metabolizowany naturalnie. Jednakże, odkąd odkryto, iż środek ten jest ok. 200 razy słodszy niż sacharoza - bardzo mała jego ilość (1/10 kalorii) jest potrzebna do zrównoważenia słodkości łyżeczki cukru (20 kalorii), zaczęto nagminnie na całym świecie dodawać go do napojów i innych produktów dietetycznych. Od pewnego czasu naukowcy bacznie przyglądają się temu składnikowi, odkryto bowiem iż przyczynia się do otyłości i wielu poważnych schorzeń. Środki słodzące nie szkodzą jeżeli nie są stosowane w nadmiarze (są one tak intensywnie słodkie, że wymagają stosowania w bardzo małych ilościach). Nazwy handlowe NutraSweet ®, Sweet Top® oraz Clio stanowią własność intelektualną firm: Südzucker Polska oraz Domos i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

18 Indeks Glikemiczny – IGIG to szybkość wchłaniania się węglowodanów, podawany w skali od 0 do 100 Im wyższy poziom glikemii pojawia się po spożyciu określonego produktu, tym wyższy IG Dla osób chorych na cukrzycę zaleca się produkty o IG poniżej 55 IG wzrasta po poddaniu produktów obróbce termicznej, np. gotowanie, smażenie itp. Indeks glikemiczny to klasyfikacja produktów żywnościowych na podstawie ich wpływu na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po ich spożyciu. Indeks glikemiczny jest definiowany jako średni, procentowy wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu, przez reprezentatywną statystycznie próbkę ludzi, porcji produktu zawierającej 50 gramów przyswajalnych węglowodanów. Wzrost poziomu cukru we krwi w przypadku spożycia 50 gramów glukozy przyjęto jako podstawę skali (100%). Indeks glikemiczny dotyczy tylko węglowodanów, ponieważ tłuszcze i białka nie powodują wysokiego wzrostu poziomu glukozy. Indeks glikemiczny może być używany do planowania diety odchudzającej, jednak w przeciwieństwie do takich współczynników jak ilość kalorii czy zawartość tłuszczu różni się znacznie w podobnych produktach (np. różnych odmianach ryżu) i podlega ogromnym zmianom w procesie obróbki, a więc jest trudny w stosowaniu. Powolne przyswajanie i stopniowy wzrost oraz spadek poziomu cukru we krwi po spożyciu produktów o niskim indeksie glikemicznym, ułatwia kontrolę poziomu cukru we krwi u osób chorych na cukrzycę. Najkorzystniejsze do spożycia są produkty, których IG nie przekracza 55. Różne źródła podają różne wartości IG w zależności od warunków badań testowych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

19 BIEGNĄCE – wysoki IG (70–100)Przykłady: Coca – cola Ziemniaki puree Ziemniaki pieczone, frytki Płatki kukurydziane Białe pieczywo Miód

20 KROCZĄCE – średni IG (50–70)Przykłady: Chleb razowy Ryż Ziemniaki gotowane Chleb chrupki Płatki owsiane Kasza gryczana Spaghetti gotowane Jabłka, pomarańcze, banan

21 PEŁZAJĄCE – niski IG (0–50)Przykłady: Pomidory Ogórki Jogurt naturalny Fasola Marchew – surowa Grapefruit Kalafior Brokuły

22 Tłuszcze Zapotrzebowanie dzienne to 30-35%1 g tłuszczu dostarcza 9 kcal Tłuszcze to główny składnik energetyczny Witaminy A, D, E, K są rozpuszczalne w tłuszczach Tłuszcze poprawiają smak potraw Tłuszcze powinny pokrywać w 30-35% dobowe zapotrzebowanie energetyczne, przy czym mniej niż 10% powinny stanowić tłuszcze nasycone (tłuszcze zwierzęce, sery, żółtka jaj), kolejne 10% tłuszcze jednonienasycone (np. oliwa z oliwek, orzeszki ziemne, majonezy) i 10% kwasy wielonienasycone (np. oleje roślinne, tłuste ryby) w tym kwasy tłuszczowe omega 3 i omega 6. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

23 Białka Zapotrzebowanie dzienne to 15-20% 1 g białek dostarcza 4 kcalBiałka stanowią główny materiał budulcowy tkanek Źródłem białek są produkty zwierzęce (mięso, mleko i jego przetwory) oraz rośliny (orzechy, migdały, produkty zbożowe, nasiona). Stosunek białka zwierzęcego do roślinnego powinien wynosić 50/ 50%. Osobom chorym na cukrzycę poleca się szczególnie spożywanie chudego mięsa drobiowego i ryb. Modyfikacja ilości białka w diecie konieczna jest w przypadku wystąpienia nefropatii cukrzycowej. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

24 Błonnik Zapotrzebowanie dzienne na błonnik to około 15 g/dobęBłonnik zwalnia tempo trawienia i wchłaniania węglowodanów i tłuszczów Spożywanie błonnika przez osoby chore na cukrzycę umiarkowanie obniża glikemię i poprawia profil lipidowy Podstawowym źródłem błonnika są m.in. warzywa, owoce, produkty zbożowe (otręby zbożowe, kasze, naturalne płatki zbożowe, musli, niełuskany ryż, pieczywo razowe i pełnoziarniste) i nasiona roślin strączkowych. Błonnika NIE zawierają m.in. mięso, ryby, mleko, jaja, alkohole, masło, oleje i inne produkty tłuszczowe. Możliwe jest również nabycie suplementów zawierających błonnik w różnych postaciach (sypkiej, granulek i innej). Włączenie błonnika do diety powoduje poprawę glikemii i profilu lipidowego. Nazwa handlowa Zdrowy Błonnk stanowią własność intelektualną firmy Granex została wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

25 Sól Zapotrzebowanie dzienne na sól wynosi do 5 gOsoby chorujące na nadciśnienie i nefropatię powinny ograniczyć spożycie soli do 3 g Zalecana dzienna dawka soli to 5-6 g (czyli mała łyżeczka), natomiast sodu 1g/1000kcal, czyli maksymalnie do 3g/dobę. Dodatkowego ograniczenia wymagają chorzy z rozpoznaną niewydolnością nerek. Przeciętny Polak przekracza normę prawie trzykrotnie. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

26 Alkohol Spożycie alkoholu należy ograniczać, a szczególnie w przypadku cukrzycy niewyrównanej Wg PTD dopuszczalna dobowa ilość alkoholu wynosi 20 g dla kobiet i 30 g dla mężczyzn 1 g alkoholu dostarcza 7 kcal Naraża na hipoglikemię, dlatego powinien być spożywany zawsze łącznie z posiłkiem Nie wolno spożywać alkoholu w przypadku zażywania m.in. pochodnych sulfonylomocznika Wg PTD dopuszczalna dobowa ilość alkoholu wynosi 20g dla kobiet i 30g dla mężczyzn. Alkohol naraża osobę chorą na cukrzycę na hipoglikemię (nawet do kilku godzin po spożyciu alkoholu), dlatego też powinien być spożywany łącznie z posiłkiem. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

27 Aktywność fizyczna Podjęcie aktywności fizycznej należy skonsultować z lekarzem Wysiłek fizyczny korzystnie wpływa na wrażliwość na insulinę, ciśnienie tętnicze i parametry gospodarki lipidowej Wysiłek fizyczny powoduje, że insulina i glukoza krążą szybciej, a pracujące mięśnie szybciej ją zużywają. Wynikiem tego jest obniżenie poziomu glikemii Rodzaj aktywności fizycznej powinien być dostosowany do stanu zdrowia, kontroli cukrzycy i dotychczasowego stylu życia. Formę aktywności powinien doradzić lekarz (mogą to być: spacery, jogging, pływanie, czy jazda na rowerze). Prace domowe takie, jak: odkurzanie, sprzątanie mieszkania, czy praca w ogródku też się liczą. Przed podjęciem aktywności fizycznej, powinno się oznaczyć poziom cukru we krwi i mieć przy sobie „coś” słodkiego, na wypadek hipoglikemii w trakcie lub po wysiłku. Osoby chore na cukrzycę mogą też podejmować intensywny wysiłek fizyczny (np. wyczynowy sport) pod warunkiem dobrego stanu zdrowia, dobrego wyrównania cukrzycy i bezwzględnie po konsultacji z lekarzem. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

28 Aktywność fizyczna Wysiłek fizyczny powinien być regularny, podejmowany co 2-3 dni, a najlepiej codziennie Zmniejszenie masy ciała i regularna aktywność fizyczna zapobiega lub opóźnia rozwój przewlekłych powikłań i obniża insulinooporność 1 godzina wysiłku fizycznego – zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę o 30-50%

29 Aktywność fizyczna Najbardziej odpowiednią formą wysiłku fizycznego w cukrzycy typu 2 w podeszłym wieku i/lub z nadwagą jest nieforsowny spacer – 3-5 x w tygodniu (około 150 minut tygodniowo) Nie należy ćwiczyć kiedy poziom glikemii przekracza 300 mg% i pojawiają się ciała ketonowe w surowicy/moczu Oprócz wymienionych wyżej zalet aktywność fizyczna: pozwala regulować ciśnienie tętnicze krwi, obniża ryzyko udaru mózgu, wzmacnia kości i mięśnie, pozwala utrzymać odpowiednią masę ciała i podnosi poziom „dobrego „ cholesterolu HDL- zmniejszając ryzyko chorób serca, poprawia przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, obniża ryzyko powikłań zakrzepowych. Ponadto aktywność fizyczna poprawia samoocenę i samopoczucie, ponieważ substancje uwalniane podczas ćwiczeń zapobiegają depresji i napadom złego nastroju. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

30 Doustne leki przeciwcukrzycoweLeczenie doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi lekarz rozpoczyna jednocześnie ze zmianą stylu (redukcją masy ciała i zwiększenie aktywności fizycznej do min/dobę) życia, włączając metforminę lub u osób bez nadwagi pochodnymi sulfonylomocznika Pochodne sulfonylomocznika włączamy, gdy zachowana jest czynność wydzielnicza komórki beta. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

31 Doustne leki przeciwcukrzycoweCelem zastosowania leków doustnych jest obniżenie wartości poziomów glikemii do wartości zalecanych Zastosowanie leków hipoglikemizujących ma na celu obniżenie hiperglikemii oraz zapobieganie powikłaniom cukrzycy: mikroangiopatii (retinoaptia, nefropatia, neuropatii itd..) i makroangiopatii (choroba niedokrwienna serca, udary mózgu, choroba niedokrwienna kończyn dolnych itd.) oraz stopy cukrzycowej. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

32 Doustne leki przeciwcukrzycoweWszystkie grupy leków obniżają poziom glikemii, wykorzystując różne mechanizmy działania: Zmniejszenie insulinooporności – biguanidy, np. Glucophage, Metformax, Metformin, Siofor. Pobudzenie wydzielanie insuliny – pochodne sulfonylomocznika, np. Glibenese GITS, Diaprel MR, Amaryl, Glibetic, GlimHexal. Zmniejszenie wchłaniania glukozy w przewodzie pokarmowym – akarboza, np. Glucobay. Biguanidy to np. Glucophage, Metformax, Metformin, Siofor. Pochodne sulfonylomocznika to np. Glibenese GITS, Diaprel MR, Amaryl, Glibetic, GlimHexal. Akarboza to np. Glocobay. Nazwy handlowe Glucophage®, Metformax® R, Metformin® , Siofor®, Glibenese GITS®, Diaprel MR®, Amaryl®, Siofor®,Glibetic®, GlimHexal®, a także Glucobay® R stanowią własność intelektualną odnośnych firm: Merc, Teva Pharmaceuticals, Polfarmex, Servier, Pfizer, Polpharma, Hexal oraz Bayer® i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

33 Doustne leki przeciwcukrzycoweZASADY PRZYJMOWANIA Biguanidy należy przyjmować w trakcie posiłku lub tuż po posiłku Pochodne sulfonylomocznika należy przyjmować przed posiłkiem Akarbozę należy przyjmować w trakcie posiłku z „pierwszym kęsem”

34 Doustne leki przeciwcukrzycoweW sytuacji, kiedy leczenie jednym lekiem w maksymalnej dawce nie jest skuteczne (nie osiągamy normoglikemii) lekarz może włączyć drugi lek, a następnie trzeci Jeśli pomimo włączenia metforminy (u osoby z nadwagą, otyłością) lub pochodnej sulfonylomocznika nie osiągamy prawidłowych wartości glikemii lekarz może dołączyć inne preparaty: 1) dołączenie do metforminy pochodnej sulfonylomocznika lub glinidu albo dołączenie insuliny bazalnej; 2) dołączenie leków z grupy inkretynowej (agonista receptora GLP-1 lub inhibitor DPP-IV) lub glitazonu; 3) możliwe jest dołączenie trzeciego leku (sulfonylomocznika, glinidu, akarbozy) ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

35 Doustne leki przeciwcukrzycoweJednak na każdym etapie leczenia cukrzycy typu 2 mogą wystąpić okresowe wskazania do włączenia leczenia insuliną. Na przykład: Zawał mięśnia sercowego Udar mózgu Zabiegi operacyjne RTG z podaniem kontrastu

36 Kryteria rozpoczęcia leczenia insuliną„Świeżo” rozpoznana cukrzyca z glikemią około 300 mg% (16,7 mmol/l) i ze współistniejącymi objawami klinicznymi cukrzycy Długotrwała cukrzyca Stężenie HbA1c > 7% po nieskutecznej terapii doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi

37 Co to jest insulina? INSULINA jest:hormonem białkowym, którego zadaniem jest obniżanie poziomu cukru we krwi produkowana przez komórki beta trzustki, a następnie wydzielana do krwi Insulina – to hormon peptydowy o działaniu ogólnoustrojowym, odgrywający zasadniczą rolę przede wszystkim w metabolizmie węglowodanów, lecz także białek i tłuszczów. Nazwa insulina z łac. insula - wyspa, pochodzi od wysepek Langerhansa trzustki, gdzie insulina jest produkowana. Odkrycie insuliny w 1922 roku było jednym z ważniejszych odkryć medycyny w tamtym czasie i stanowiło przełom w leczeniu cukrzycy. Trójwymiarowa struktura chemiczna insuliny ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

38 Insulina INSULINA – wydzielana jest do krwi w bardzo małych dawkach przez cała dobę (tzw. baza), a przed posiłkami wydzielana jest większa dawka insuliny (tzw. bolus) Prawidłowe wydzielanie insuliny składają się z dwóch faz: wczesna faza wydzielania insuliny, czyli szybki nagły jej wzrost, początek 1-3 min. po wzroście glikemii, powrót do wartości podstawowych po ok. 10 min. Druga fizjologiczna faza to insulina wydzielana wolno na stałym poziomie, co powoduje hamowanie wątrobowej produkcji glukozy, ograniczenie poposiłkowej glikemii, ograniczenie późnej hiperinsulinemii. Ta druga faza trwa od kilku minut do godziny, pochodzi z insuliny wytwarzanej de novo, a utrzymuje się tak długo, jak długo podwyższona jest glikemia. Dlatego chory na cukrzycę powinien spożywać najlepiej pięć – niewielkich posiłków. Organizm wtedy optymalnie korzysta z pierwszej fazy wydzielania insuliny, a wyspy trzustkowe nie muszą nadmiernie pracować. W cukrzycy typu 2. następuje zanik pierwszej fazy i opóźnienie drugiej fazy wydzielania insuliny. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

39 Insulina Uwzględniając powyższe właściwości stworzono preparaty insulin, za pomocą, których można naśladować fizjologiczne wydzielanie insuliny osób zdrowych. Obecnie mamy dostępne na rynku: insuliny ludzkie (5 rodzajów) analogi (5 rodzajów)

40 Insulina Insuliny krótko- działające Początek działaniaSzczyt działania Całkowity czas działania Gensulin R 30 min 1–3 h 8 h Humulin R 30–45 min 5–7 h Actrapid Insuliny krótko działające podajemy drogami podskórną (wstrzyknięcia, osobiste pompy insulinowe) i dożylną. Najlepszym miejscem do podawania insuliny krótko działającej jest okolica brzucha – wchłania się najszybciej. Należy je stosować około 30 – 45 minut przed posiłkiem, ich całkowity czas działania wynosi do 8 godzin. Nazwy handlowe Actrapid®, Humulin® R, Gensulin® R, Levemir®, Lantus® a także Polhumin® R stanowią własność intelektualną odnośnych firm: NovoNordisk®, Eli Lilly®, Bioton® oraz Polfa Tarchomin® SA i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

41 Insulina Insuliny o średnio długim okresie działaniaPoczątek działania Szczyt działania Całkowity czas działania Gensulin N 1,5 h 3–10 h do 24 h Humulin N 30–60 min 18–20 h Insulatard 4–12 h Insuliny o średnio – długim okresie działania (NPH) podawane są w celu zabezpieczenia podstawowego wydzielania insuliny, wchodzą też w skład mieszanek insulinowych. Insuliny o średnio – długim kresie działania podajemy podskórnie. W intensywnej insulinoterapii insulina NPH powinna zabezpieczać 40-50% dziennego zapotrzebowania. Najczęściej podajemy je w jednym wstrzyknięciu, ale możliwe jest podawanie dwa razy na dobę. Nazwy handlowe Actrapid®, Humulin® R, Gensulin® R, Levemir®, Lantus® a także Polhumin® R stanowią własność intelektualną odnośnych firm: NovoNordisk®, Eli Lilly®, Bioton® oraz Polfa Tarchomin® SA i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

42 Insulina Mieszanki insulinowe Początek działania Szczyt działaniaCałkowity czas działania Gensulin M 10 M 20 M 30 M 40 M 50 30 min 2–8 h do 24 h Humulin M 3 30–45 min 1–8,5 h 14–15 h Mixtard 40 50 Stosowanie mieszanek insulinowych skutkuje lepszym wyrównaniem metabolicznym niż stosowanie insuliny o średnio-długim okresie działania w jednym wstrzyknięciu. Natomiast mieszanki insulinowe ustępują miejsca intensywnej insulinoterapii pod względem osiągnięcia lepszego wyrównania poziomów glikemii oraz HbA1c. Dlatego też mogą one stanowić etap przejściowy do intensywnej insulinoterapii lub być alternatywą u osób starszych i mniej sprawnych do ograniczenia ilości wstrzyknięć, dla których stosujemy łagodniejsze kryteria wyrównania cukrzycy. Nazwy handlowe Actrapid®, Humulin® R, Gensulin® R, Levemir®, Lantus® a także Polhumin® R stanowią własność intelektualną odnośnych firm: NovoNordisk®, Eli Lilly®, Bioton® oraz Polfa Tarchomin® SA i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

43 Analogi Analogi szybko-działające Początek działania Szczyt działaniaCałkowity czas działania Humalog 10–15 min 40–60 min 3–5 h NovoRapid 10–20 min 1–3 h Apidra 5–15 min 1–2 h 3–4 h Działanie analogów szybko działających jest zbliżone do funkcjonowania zdrowej trzustki. Podajemy je drogami: podskórną i dożylną. Analogi rozpadają się zaraz po iniekcji na mniejsze cząsteczki umożliwiając im szybkie przedostanie się do krwioobiegu. Dlatego też możemy je podawać tuż przed posiłkiem i możemy dostrzykiwać je w trakcie posiłku. Dopuszczalne jest podawanie analogów również po posiłku Analogi umożliwiają większą swobodę przyjmowania posiłków, nie ma też konieczności dojadania między posiłkami, co zmniejsza ryzyko przyrostu masy ciała. Nazwy handlowe Actrapid®, Humulin® R, Gensulin® R, Levemir®, Lantus® a także Polhumin® R stanowią własność intelektualną odnośnych firm: NovoNordisk®, Eli Lilly®, Bioton® oraz Polfa Tarchomin® SA i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

44 Analogi Mieszanki analogowe Początek działania Szczyt działaniaCałkowity czas działania Humalog Mix 25 10–15 min 40–60 min 15 h Novo Mix 30 10–20 min 1-4 h do 24 h Zastosowanie mieszanek analogowych jest podobne do mieszanek insulinowych. Nazwy handlowe Actrapid®, Humulin® R, Gensulin® R, Levemir®, Lantus® a także Polhumin® R stanowią własność intelektualną odnośnych firm: NovoNordisk®, Eli Lilly®, Bioton® oraz Polfa Tarchomin® SA i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

45 Analogi Mieszanki analogowe Początek działania Szczyt działaniaCałkowity czas działania Humalog Mix 50 10–15 min 40–60 min 15 h Novo Mix 50 10–20 min 1–4 h 14–24 h Nazwy handlowe Actrapid®, Humulin® R, Gensulin® R, Levemir®, Lantus® a także Polhumin® R stanowią własność intelektualną odnośnych firm: NovoNordisk®, Eli Lilly®, Bioton® oraz Polfa Tarchomin® SA i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych.

46 Analogi długodziałające Levemirnie stwierdza się wyraźnego szczytu Lantus aktywności, dzięki czemu ich działanie utrzymuje się przez cały czas na stałym poziomie (odtwarzają podstawowe stężenie insuliny). Analogi bezszczytowe działają dłużej od insulin ludzkich, charakteryzują się też równomiernym uwalnianiem wciągu całej doby (bez wzrostu stężenia). Ich zastosowanie jak dowodzą badania zmniejsza ryzyko nocnych i poważnych hipoglikemii przy porównywalnej skuteczności wyrównania glikemii i HbA1c. Analogii długo działające mogą być zatem wyborem bezpieczniejszym i poprawiającym jakość życia chorych. Nazwy handlowe Actrapid®, Humulin® R, Gensulin® R, Levemir®, Lantus® a także Polhumin® R stanowią własność intelektualną odnośnych firm: NovoNordisk®, Eli Lilly®, Bioton® oraz Polfa Tarchomin® SA i zostały wykorzystane w niniejszej prezentacji jedynie w celach informacyjnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

47 Insulinoterapia Preparaty insuliny podaje się TYLKO w postaci wstrzyknięć podskórnych. Insulinę krótkodziałającą można też podawać dożylnie. Do podawania insuliny służy strzykawka półautomatyczna (pen, wstrzykiwacz). Podawanie insuliny polega na jej podskórnym wstrzykiwaniu (iniekcji), czyli podaniu leku przy pomocy igły i strzykawki. Insulinę można też podawać specjalnym dozownikiem zwanym penem (wstrzykiwaczem), swoją budową przypomina wieczne pióro, stąd też wzięła się jego nazwa. Jest to przyrząd półautomatyczny, który pozwala precyzyjnie dawkować zaleconą insulinę. Do wstrzykiwaczy stosuje się specjalne fiolki z insuliną (naboje). Fiolki w górnej części mają gumowy korek, a w dolnym gumowy tłoczek. W insulinoterapii używa się fiolek o pojemności 3 ml z 300. jednostkami międzynarodowymi insuliny. Każdy pen zaopatrzony jest w instrukcję obsługi, z którą diabetyk musi się dobrze zapoznać. Wstrzykiwacze poszczególnych producentów różnią się między sobą m.in. sposobem ustawiania dawki insuliny. Zmiana fiolki z insuliną w penie przypomina zmianę naboju w piórze. Należy wyciągnąć zużytą fiolkę i włożyć nową do oprawy w penie. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

48 Insulinoterapia Długość podskórnej igły insulinowej zależy od kąta wkłucia i stopnia rozwoju tkanki podskórnej, np.: 6 mm – przeznaczona jest dla dzieci, ale mogą też stosować osoby o średnio rozwiniętej tkance podskórnej 8 mm – przeznaczona jest dla większości pacjentów ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

50 Objawy i zjawiska związane z wprowadzeniem insulinoterapiiZnaczna poprawa samopoczucia Ewentualny przyrost masy ciała (wzrost łaknienia) Brak natychmiastowego efektu normalizacji poziomu cukru Ryzyko wystąpienia hipoglikemii Pacjentów przed włączeniem insulinoterapii należy poinformować o objawach i zjawiskach związanych z zastosowaniem insuliny. Ryzyko wystąpienia hipoglikemii poinsulinowej występuje, gdy: Chory podał sobie zbyt dużą dawkę insuliny. Nie zmniejszono dawki insuliny u chorego, który: schudł, rygorystycznie stosuje dietę, czy usunięto zakażenie. Dąży się zbyt szybko do wyrównania glikemii. Chory stosuje intensywny wysiłek fizyczny, bez zmniejszenia dawki insuliny. Chory pominął posiłek, stosuje zbyt długie przerwy między posiłkami, czy głodzi się. Chory jest nadpobudliwy emocjonalnie. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

51 Insulinoterapia – Miejsca podawania insulinyINSULINĘ podajemy w miejsca obfite w luźną tkankę podskórną. Wybieramy miejsce pozbawione większych naczyń krwionośnych, znamion, blizn, nacieków po poprzednich wstrzyknięciach. Miejsce podania insuliny zawsze należy indywidualnie zbadać, uwzględniając długość igły oraz decydując, czy fałd skórny do wstrzyknięcia powinien być uniesiony, czy nie. Należy pamiętać, że uciskanie fałdu skórnego NIE powinno powodować blednięcia skóry, czy bólu. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

52 Insulinoterapia – Miejsca podawania insulinySkóra brzucha – szczególnie miedzy grzbietem kości biodrowej i pępkiem. NIE NALEŻY podawać wstrzyknięć 2 cm wokół pępka Połowa zewnętrznej powierzchni ud Połowa zewnętrznej powierzchni ramion Zewnętrzne górne części pośladków Należy zmieniać miejsca podawania insuliny, gdyż podawanie wstrzyknięć często w to samo miejsce prowadzi do: nacieków, zwłóknień i zaników w tkance podskórnej. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

53 Insulinoterapia – Czas działania insulinyNa czas działania insuliny wpływa miejsce, w które jest wstrzyknięta. Najszybciej wchłania się, gdy podana jest w brzuch, a następnie w ramię i kolejno w udo. Z uwagi na szybsze wchłanianie insuliny z okolic brzucha i ramienia, są to optymalne miejsca do podawania insuliny krótko działajacej. Natomiast insuliny o średnio- długim i długim okresie działania najlepiej podawać w okolicę ud o pośladków – będą wchłaniać się powoli i równomiernie. Im grubsza tkanka podskórna tym wchłanianie insuliny przebiega wolniej. Nie powinno się podawać insuliny krótko działającej w udo, szczególnie w godzinach popołudniowych, ponieważ ze względu na wolniejsze wchłanianie może spowodować hipoglikemię we wczesnych godzinach nocnych. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

54 Insulinoterapia – Czas działania insulinyNa przyspieszenie działania insuliny wpływa też: Masaż ciała – przyspiesza wchłanianie insuliny nawet o 30%, dlatego szybciej obniża poziom cukru, ale działa krócej Sport, np. jazda na rowerze, gra w tenisa Temperatura ciała i temperatura otoczenia Głębokie wkłucie Na szybkość działania insuliny wpływa nie tylko miejsce jej podania, ale również takie czynniki jak: masaż ciała, aktywność fizyczna; temperatura ciała (np. gorączka) i temperatura otoczenia (np. przebywanie w saunie). Również głębokie podanie insuliny w mięsień powoduje szybsze wchłanianie insuliny. Przeciwne czynniki powodują natomiast spowolnienie wchłaniania insuliny, należą do nich m.in. zimno, podanie podskórne insuliny, lipohipertrofia. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

55 Insulinoterapia – Zasady podawania insulinyZalecane jest podawanie insuliny wg schematu: jeden miesiąc –prawa strona ciała, drugi miesiąc – druga strona ciała. Konieczność przyjmowania insuliny ludzkiej około 30 minut przed posiłkiem, a analogów przed, podczas lub tuż po posiłku. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

56 Insulinoterapia – Zasady podawania insulinyMiejsce podawanie insuliny zależy od rodzaju insuliny: insuliny krótkodziałające – brzuch insuliny średniodziałające – brzuch, udo mieszanki insulin – brzuch, udo, ramię insuliny długodziałające – udo, pośladek ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

57 Insulinoterapia – Zasady podawania insulinyPrzed podaniem insuliny nie ma konieczności dezynfekcji skóry (skóra ma być czysta – umyta), ponieważ insulina zawiera środek dezynfekcyjny. Uzasadnionym jest zastosowanie dezynfekcji skóry przed wstrzyknięciem insuliny w placówkach ochrony zdrowia takie, jak: oddziały szpitalne, DPS-y. W warunkach domowych wystarczy, że skóra jest czysta – umyta woda z mydłem. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

58 Przygotowanie wstrzykiwacza z insulinąSprawdź nazwę insuliny i datę ważności leku Umieść wkład z insuliną we wstrzykiwaczu, pamiętaj o dezynfekcji gumowego korka! Załóż igłę do wstrzykiwacza Przepchnij tłok, usuwając 1-2 jednostki insuliny, aby odprowadzić powietrze i wypełnić przestrzeń w igle Insulinę mętną wymieszaj 30 razy ruchem wahadłowym Nie mieszaj insuliny przezroczystej Ustaw zaleconą dawkę insuliny do podania

59 Zapamiętaj! Sprawdź na dozowniku wstrzykiwacza, czy dawkę insuliny podałeś w całości Po wstrzyknięciu insuliny policzyć do 10, aby nie dopuścić do wycieku insuliny z miejsca podania Miejsca wkłucia nie przyciskać gazikiem i nie masuj Po podaniu insuliny zabezpieczoną igłę wyrzucaj do zamkniętego pojemnika na odpady Prysznic, ciepłą kąpiel wykonuj przed podaniem nocnej insuliny – jeśli postępuje się odwrotnie, to insulina wchłania się nieprawidłowo Pamiętaj o zmianie miejsca podawania insuliny Kolejność czynności podczas wstrzykiwania insuliny: Uformowanie fałdu skórnego (jeśli zdecydowaliśmy, że jest to wskazane). Powolne wstrzyknięcie insuliny pod kątem 90 stopni względem powierzchni fałdu. Pozostawienie igły w skórze przez około 10 sekund, po całkowitym dociśnięciu tłoka wstrzykiwacza. Usunięcie igły. Zwolnienie fałdu. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

60 Powikłania miejscowe po podaniu insulinyMiejscowa alergia główną przyczyną reakcji alergicznych jest obecność domieszek, gatunek insuliny, pH preparatu, insulinoterapia przerywana oraz błędy w technice zabiegu Zbyt płytkie podanie insuliny powoduje ból, sprzyja odczynom skórnym i utrudnia wchłaniania się leku Zbyt szybkie podanie insuliny powoduje ból i nieprawidłowe wchłanianie leku Częste wstrzyknięcia w to samo miejsce – powoduje zanik tkanki podskórnej, zwłóknienie i stwardnienie tkanki podskórnej, upośledzone wchłanianie, bolesność Dla wielu osób insulina jest wspaniałym lekiem umożliwiającym prawidłowe funkcjonowanie, a niekiedy wręcz ratującym życie. Niestety ciągłe podawanie insuliny, w leczeniu cukrzycy, wiąże się z pewnymi skutkami ubocznymi. Wiążą się one z wielokrotnymi iniekcjami w to samo miejsce, reakcją alergiczną organizmu na insulinę, a także z insulinoopornością. Aby zmniejszyć bolesność wstrzykiwania insuliny, zaleca się: Przechowywanie używanej insuliny w temperaturze pokojowej, Jeśli dezynfekujemy skórę przed podawaniem insuliny to należy odczekać do zupełnego wyschnięcia środka dezynfekcyjnego, Unikanie iniekcji w cebulki włosów, Używanie cieńszych i krótszych igieł do iniekcji, Używanie di każdej iniekcji nowej igły. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

61 Powikłania miejscowe po podaniu insulinyZanik tkanki podskórnej – wskutek wielokrotnych wstrzyknięć w tę samą okolicę; Przerost tkanki tłuszczowej – charakteryzuje się „gąbczastym” obrzękiem w miejscu wstrzykiwania insuliny (miejsca te są pozbawione czucia i unaczynienia).

62 Przechowywanie insulinyUżywane peny z wkładami mogą być przechowywane przez dni w temperaturze pokojowej (15-25 stopni C) Zapas insuliny powinien być przechowywany w lodówce w temperaturze +4–8 stopni C. Optymalna temperatura przechowywania insuliny wynosi +4 do +25 stopni C. Należy pamiętać, że przechowując insulinę w lodówce, należy zachować odpowiednią odległość od zamrażalnika, ponieważ temperatura poniżej +2 stopni C powoduje zniszczenie insuliny. Należy przestrzegać tych zasad również podczas podróży, NIE powinno się przechowywać insuliny w skrytce samochodu, bagażniku, luku samolotu. Insuliny NIE wolno: zamrażać, narażać na działanie promieni słonecznych, wysokich i niskich temperatur itd.. Ważne jest również, aby obserwować wygląd insuliny, zmętnienie insuliny przezroczystej, czy pojawienie się kłaczków w insulinach mętnych świadczy o nieprawidłowościach i należy taka insulinę wyrzucić. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

63 Zasady insulinoterapiiPen przeznaczony jest do jednego rodzaju insuliny i do używania przez jedną osobę Podawanie insuliny wymaga od pacjenta samokontroli m.in. poziomu glikemii, ciał ketonowych Gdy wartość glikemii przekracza 300 mg% należy oznaczyć poziom B-hydroksymaślanu we krwi (lub acetooctanu w moczu) i ograniczyć wysiłek fizyczny

64 Pomiar ciał ketonowychNależy pamiętać, że ciała ketonowe pojawiają się u osób z cukrzycą w dwóch przypadkach: kiedy w organizmie brakuje insuliny, i glukoza gromadząca się w komórkach nie może dostać się do komórek (hiperglikemia) kiedy w organizmie brakuje glukozy i komórki „głodują” Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku z braku „paliwa”, jakim jest glukoza, organizm, aby pozyskać energię dla komórek, zaczyna pobierać ją z komórek tłuszczowych. W wyniku tej reakcji powstają ciała ketonowe (betahydroksymaślan), które przedostają się NAJPIERW do krwi, a DOPIERO PÓŹNIEJ DO MOCZU!

65 Zagrożenie kwasicą ketonową – grupy ryzykaDo osób najbardziej narażonych rozwinięciem się cukrzycowej kwasicy ketonowej należą: osoby stosujące insulinę – w wyniku pominięcia dawki insuliny osoby na pompie insulinowej – w wyniku zagięcia się przewodów doprowadzających insulinę z pompy kobiety z cukrzycą T1 w ciąży oraz z cukrzycą ciążową – utrzymujące zbyt niskie poziomy glikemii w obawie przed włączeniem insuliny diabetycy w okresie infekcji

66 Pomiar ciał ketonowych – zalety pomiaru we krwikrew mocz Pomiar ciał ketonowych w moczu, daje wynik retrospektywny, czyli opóźniony w stosunku do aktualnego stanu pacjenta o 2-4 godzin. Pomiar ciał ketonowych we krwi, pozwala na szybkie uzyskanie wiarygodnej informacji i podjęcie odpowiedniej reakcji, zapobiegającej pogorszeniu się stanu zdrowia lub zagrażającemu życiu. 1. Dane wewnetrzne, Abbott Diabetes Care Inc. 2. Guerci et al. Advantages to using capillary blood ß-hydroxybutyrate determination for the detection and treatment of ketosis. Diabetes Metab 2005;31;401– Guerci C et al. Accuracy of using an electrochemical sensor for measuring capillary blood ketones by fi ngerstick samples during metabolic deterioration after continuous subcutaneous insulin infusion interruption in type 1 diabetic patients. Diabetes Care 2003; 26, ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

67 Interpretacja wyników pomiaru ciał ketonowych we krwi

68 Podróż W PODRÓŻ NALEŻY ZABRAĆ: Odpowiednią ilość insulinyGlukometr i paski do glukometru (do pomiaru glikemii i ciał ketonowych) Glukozę lub glukagon – na wypadek niedocukrzenia Dane kontaktowe do lekarza prowadzącego lub poradni cukrzycowej Dokumenty ubezpieczeniowe Niezależnie od tego, czy osoba chora na cukrzycę podróżuje pociągiem, samochodem, czy samolotem powinna wziąć bagaż podręczny, do którego w każdej chwili będzie miała dostęp. Należy pamiętać, aby zabrać w podróż: zapas insuliny, igieł, pasków testowych i dodatkowy wstrzykiwacz. Najlepiej przewozić insulinę w 2 torbach, w ilości co najmniej 2 razy większej niż to konieczne na czas podróży. Warto mieć ze sobą 2 glukometry z dodatkowymi bateriami w 2 podręcznych torbach. Chorzy przyjmujący leki doustne zawsze powinni mieć przy sobie zapas leków. Do podręcznego bagażu należy włożyć przekąski w postaci węglowodanów prostych (np. glukozę, cukierki, słodkie napoje) do zwalczania objawów hipoglikemii oraz węglowodanów złożonych (np. kanapki) do zastąpienia posiłku, gdy będzie opóźniony. Należy wziąć wszystkie na co dzień stosowane leki oraz dodatkowe recepty. Należy stale mieć przy sobie identyfikator informujący o chorobie (książeczka zdrowia, legitymacja, bransoletka, zaświadczenie podpisane przez lekarza). Sposób przewożenia insuliny: Insulinę najlepiej przechowywać w termosie, torbie z izolacją termiczną lub podręcznej lodówce. Nie wolno wkładać insuliny do walizki przewożonej w samolotowym luku bagażowym (zbyt niska temperatura), schowku samochodu (zbyt wysoka temperatura). Nie należy obawiać się kontroli bagażu podręcznego na lotnisku, prześwietlanie promieniami rentgena nie niszczy leku. Należy pamiętać, że skrajne temperatury i duża wilgotność mogą wpłynąć na działanie glukometrów i pasków testowych. Insulina może być przechowywana w temperaturze pokojowej do 25 C° przez około 1 miesiąc. Jeżeli insulina skrystalizuje się lub pojawią się w niej kłaczki, NIE nadaje się do użytku. ADC/p/AA_InP/e/1/3/11 © 2011 Abbott

69 Insulinoterapia – PodsumowanieWspółpraca pacjenta z lekarzem i zespołem terapeutycznym stanowi podstawę prawidłowego leczenia Zasady samokontroli są konieczne do ustalenia prawidłowego leczenia insuliną Zaleca się wykonywanie pomiarów glikemii nie tylko na czczo, ale co najmniej 2 x przed i po posiłkach.

70 Insulinoterapia – PodsumowanieGlukometr nie służy do wykrywania cukrzycy, ale tylko do jej monitorowania Glukometr i nakłuwacz są sprzętem osobistym – nie wolno ich NIGDY pożyczać ani wykonywać pomiarów nawet najbliższym

INSULINOTERAPIA W CUKRZYCY TYPU 2

Recommend Documents