1 Inteligentne specjalizacje: nowe wyzwanie dla polskiego sektora B+R Mirosław Miller Seminarium konsultacyjne RIS3 i inteligentnych specjalizacji regionu, Kielce, 29.11.2013.
2 Zagadnienia Cel strategiczny: Gospodarka Oparta na Wiedzy Punkt wyjścia: co osiągnęliśmy w latach 2007-2013 Zasadnicze wyzwania stojące przed polskim sektorem B+R+I w latach 2014-2020 Finasowanie badań i rozwoju Strategia Inteligentnej Specjalizacji: prawdy i mity Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka vs. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Skąd wiadomo, że wdrażamy strategię RIS3 ?
3 Gospodarka tradycyjna vs. oparta na wiedzy Zasoby materialne Zasoby intelektualne Zasoby materialne Niska wartość IP Zamknięta innowacja Zasoby wiedzy Duża wartość IP Otwarta innowacja 19702013
4 ZYSK/(STRATA) (mld USD) LICZBA PRACOWNIKÓW (tys.) MAJĄTEK TRWAŁY (mld USD) PRZYCHODY (mld USD) Porównanie General Motors i Google w latach 2006-2008 … 20082006 20082006 20082006 20082006 20082006 20082006 20082006 20082006
5 Grudzień 2006Grudzień 2008Grudzień 2006Grudzień 2008 -90%-22% kryzys … i w kryzysie Wartość rynkowa w kryzysie (mld USD)
6 6 Generalne trendy w polskim sektorze B+R Wnioski z Raportu RIS3 dla KE, 2013 Polska jako „modest innovator” (spadek z 23 na 24 m-ce) Niska wartość GERD & BERD Znaczna fragmentacja i słaba internacjonalizacja sektora Uciążliwa biurokracja i procedury przetargowe Niski kapitał społeczny: niska gotowość do współpracy i niski poziom wzajemnego zaufania Doskonała infrastruktura B+R zbudowana w latach 2007- 2013 Dużo utalentowanych i przedsiębiorczych ludzi – w dużej mierze niewykorzystanych Reforma systemu nauki w fazie implementacji
7 Trójkąt budowy innowacyjnej gospodarki Talenty Możliwości Kapitał
8 „Składniki” innowacyjnego otoczenia Departament Life Science, WCB EIT+ Dobrze wykształcone społeczeństwo, otwarte na zmiany, otwarte na podejmowanie ryzyka Dobre i otwarte na otoczenie uniwersytety Silny przemysł, współpracujący z nauką Dobra infrastruktura B+R otwarta na projekty Wsparcie samorządów (oparcie wzrostu na B+R) Relacje: sieci instytucji, ludzi i kompetencji Miejsca współpracy - „przypadkowych spotkań” Fundusze finansujące projekty na wczesnym etapie Mobilność ludzi (w tym zagraniczna) Instytucje otoczenia biznesu (IOB)
9 9 Strategia inteligentnej specjalizacji (RIS3) jako proces prowadzony przez całą perspektywę finansowania, ważna rola regionów, NCBiR i PARP Pomoc unijna jako fundusz inwestowany w krajowe IP a nie proste dofinansowanie na zakup istniejących produktów Postawić na duże, ambitne projekty faktycznie zmieniające rzeczywistość: monitorować zmiany poprzez ocenę osiągania celów a nie kontrolę administracyjnych procedur Wykorzystać kapitał ludzki, w tym reemigrację B+R Budować silne relacje międzynarodowe, włączyć się w Horizon 2020 i współpracę ponadnarodową Wyzwania na lata 2014-2020
10 10 Seed Capital Business Angels Venture Capital Private Equity Stock Exchange czas Ryzyko inwestycji w technologię VC Badania podstawowe NCN PBS BridgeAlfa Model biznesowy komercjalizacji IP System budowany przez NCBiR/PARP na lata 2014-2020 Demonstrator +
11 Strategia inteligentnej specjalizacji (RIS3) Analizuje jak wzmocnić lokalne sektory gospodarcze dzięki innowacjom oraz jakie nowe obszary gospodarcze mogą się rozwijać dzięki procesowi przedsiębiorczego odkrywania i tam koncentruje środki finansowe, Opiera się na „porozumieniu na rzecz wzrostu” pomiędzy sektorem prywatnym i publicznym, Monitoruje na bieżąco wdrażanie polityki innowacyjności i jej efektów gospodarczych oraz przejrzyste kluczowe wskaźniki sukcesu (KPI): konkurencyjność, miejsca pracy, atrakcyjność inwestycyjna regionu, łącząc w tym procesie interesariuszy z sektora prywatnego i publicznego, Jest zwięzła i zrozumiała dla opinii publicznej, napisana jasnym, niespecjalistycznym językiem.
12 Inteligentna specjalizacja Przykład Finlandii – model Esko Aho Podstawowy sektor tradycyjnej gospodarki A Podstawowy sektor tradycyjnej gospodarki B Podstawowy sektor tradycyjnej gospodarki C Inteligentna specjalizacja
13 Podstawowy sektor tradycyjnej gospodarki A Podstawowy sektor tradycyjnej gospodarki B Podstawowy sektor tradycyjnej gospodarki C Inteligentna specjalizacja X Inteligentna specjalizacja Y Wiedza spoza Regionu, w tym z zagranicy Technologie ICT oraz regionalne sektory „pomocnicze” Nauka Identyfikacja inteligentnej specjalizacji w regionie
14 Sektor tradycyjny vs. sektor inteligentny Podstawowy sektor tradycyjnej gospodarki A -Wydobycie surowców -Sprzedaż surowców lub półproduktów niskoprzetworzonych Sprzedaż odbiorcom w Regionie, dalsze przetwarzanie Sprzedaż odbiorcom poza Regionem, w Polsce Eksport poza Polskę (Austria, Niemcy)
15 Sektor tradycyjny vs. sektor inteligentny Podstawowy sektor tradycyjnej gospodarki A Sprzedaż odbiorcom w Regionie, dalsze przetwarzanie Sprzedaż odbiorcom poza Regionem, w Polsce Eksport poza Polskę (Austria, Niemcy) Inteligentna specjalizacja X Nauka ICT Import wiedzy Eksport produktów wysokoprzetworzonych
16 Produkcja i zastosowanie pierwiastków „okołomiedziowych” Przykład z Dolnego Śląska Grupa KGHM: KGHM International, KGHM Cuprum, ECOREN Hydrometalurgia na światowym poziomie (PWr, UWr, PAN) Dolnośląski Klaster Surowcowy (produkcja nieprzetworzonych surowców) Dolnośląskie Surowce Skalne Laboratoria EIT+ na Praczach Firmy innowacyjne z obszaru chemii w Parku Technologicznym Chemiczne metody metalurgiczne do wydobycia pierwiastków i związków chemicznych z dolnośląskich surowców mineralnych i odpadów Związki chemiczne oparte na Re (katalizatory, biochemia) Zastosowania nanosrebra w materiałach funkcjonalnych i inteligentnych Wyroby artystyczne i użytkowe z miedzi (np. Zieta Design) Elementy konstrukcyjne specjalnego przeznaczenia z miedzi
17 Zastosowania ICT w medycynie Przykład z Dolnego Śląska Uniwersytet Medyczny i Politechnika Wrocławska Infrastruktura EIT+ Firmy informatyczne (polskie) Firmy MŚP w sektorze elektronika, optoelektronika Klaster e- Zdrowie Data Techno Park sp. z o.o. Największe w Polsce Medical Data Center (kwiecień 2014) Współpraca z USA (Vail: „Recepta dla Polski”) Zarządzanie wielkimi bazami danych (genetyka, obrazowanie) Zaawansowane zabezpieczenia baz danych, kryptografia Telemedyczne techniki diagnostyczne Urządzenia diagnostyki medycznej Medycyna regeneracyjna Technologie czujnikowe do monitoringu pacjenta
18 18 Inteligentny przemysł metalowy Przykład ze Świętokrzyskiego Elementy metalowe do samochodów specjalnego (jednostkowego) przeznaczenia Systemy energetyczne oparte na technologiach hybrydowych zastosowane w energochłonnych technologiach metalurgicznych Innowacyjne produkty konstrukcyjne i inne z metalu do budownictwa (lekkie konstrukcje metalowe specjalnego przeznaczenia) Stopy do specjalnych zastosowań, uszlachetnianie powierzchni Technologie łączenia, w tym laserowe różnych materiałów, z których co najmniej jeden jest metalem Metaloplastyka i produkty artystyczne i użytkowe z materiałów metalowych ????
19 Kluczowe wyzwanie strategii RIS3 Jak najlepiej wykorzystać istniejący potencjał i rdzenne kompetencje regionu (ludzie, gospodarka, nauka, infrastruktura, powiązania na różnych poziomach) do przekształcenia (części) regionalnej gospodarki w inteligentną i konkurencyjną globalnie.
20 Kluczowe wyzwanie W co zainwestować, żeby nastąpił zwrot z inwestycji i trwały wzrost bez interwencji publicznej ? Co mierzyć, żeby: -Pokazać osiąganie celów biznes planu -Korygować biznes plan -Szybko reagować na zmiany w otoczeniu
21 PO Inteligentny Rozwój vs PO Innowacyjna Gospodarka: czyli Inwestycja vs Absorpcja Komitet inwestycyjny zamiast urzędnika ? W co zainwestować aby wykreować technologie i branże rozpoznawalne na globalnym rynku wykorzystujące istniejący potencjał i kompetencje ludzi ? Biznes plan, stopa zwrotu, monitorowanie i mechanizm szybkiego reagowania
22 RIS3 wymaga kilku zasadniczych zmian ! Elastyczność systemu inwestycyjnego: RIS3 jako proces wyłaniania najlepszych projektów doskonalony przez cały okres inwestowania Komitety inwestycyjne w miejsce „profesorów i urzędników” (np. model bridge Alfa) Podejmowanie ryzyka Zorientowanie na osiąganie celów a nie na procedury (ustalenie tylko kluczowych z nich) Konieczny dobry system monitoringu !
23 Inteligentna specjalizacja Podstawowe problemy w procesie wdrażania Brak komunikacji pomiędzy aktorami procesu, w tym pomiędzy poziomem krajowym a regionalnym Strategie regionalne bez uwzględnienia perspektywy zewnętrznej: powielanie działań w regionach Brak masy krytycznej Budowanie strategii wyłącznie na potencjale badań i innowacji bez stymulacji potrzeb i analizy rynku Koncentracja na modnych kierunkach badań i prestiżowych projektach Koncentracja na ustabilizowanych, tradycyjnych sektorach a nie na sektorach rozwijających się, wschodzących
24 Oznaki tworzenia się sektora RIS3 Wzmacnia się sektor tradycyjny bez znaczących inwestycji bezpośrednich (wzrasta popyt na produkty lokalnie) Powstają nowe firmy niezależne od sektora tradycyjnego, ale z nim skojarzone Powstają nowe miejsca pracy, lepiej płatne, bardziej oparte o wiedzę Wzrasta wartość eksportu (produkty bardziej przetworzone) Wzrasta kooperacja podmiotów gospodarczych z uczelniami i instytutami naukowymi (współinwestowanie badań w modelu PPP) Widoczny wzrost zakupu licencji ale też liczby zastrzeżeń własnych rozwiązań i technologii Wzrasta liczba powiązań z otoczeniem, w tym spoza regionu i z zagranicą (wspólne publikacje, patenty, kooperacje przemyslowe) Atrakcyjna oferta lokalnej gospodarki – inwestycje bezpośrednie
25 Propozycja wskaźników RIS3 Wskaźniki całkowite Przyrost spółek w sektorach o dużej intensywności wiedzy: Eurostat Liczba szybko rozwijających się firm (np. 10% wzrostu obrotów rocznie) Odsetek MŚP wprowadzających innowacje produktowe: Eurostat (Community Innovation Survey, CIS) Odsetek MŚP wprowadzających innowacje marketingowe i organizacyjne: Eurostat (CIS) Odsetek firm, które po raz pierwszy od 3 lat zainwestowały w B+R: Eurostat (CIS)
26 Propozycja wskaźników RIS3 Wskaźniki średnioterminowe Liczba patentów na PKB: Eurostat Liczba publikacji naukowych na 1000 pracowników B+R: Eurostat Udział % obrotu firm na innowacje (poza B+R): Eurostat (CIS)
27 Propozycja wskaźników RIS3 Wskaźniki średnioterminowe Przyrost firm w sektorach o dużej intensywności wiedzy Wzrost zatrudnienia w sektorach dużej intensywności wiedzy: Eurostat Liczba firm, która otrzymała dofinansowanie zasiewowe albo VC Wydatki na innowacyjność na 1 pracownika Udział % obrotu firm na innowacje (poza B+R): Eurostat (CIS)
28 Propozycja wskaźników RIS3 Bardziej specyficzne dla RIS3 Liczba nowo powstałych MŚP powiązanych z wiodącymi tradycyjnymi sektorami regionu, opartych na globalnie nowych technologiach Liczba nowo powstałych spółek spin-off i spin-out powiązanych z uczelniami Liczba nowych spółek, których współwłaścicielami są polscy i zagraniczni inwestorzy Liczba przedsiębiorstw regionu uczestnicząca w projektach Horizon 2020
29 Propozycja wskaźników RIS3 Bardziej specyficzne dla RIS3 Liczba patentów, których współautorami są naukowcy i przedsiębiorcy (co najmniej jeden współautor z regionu) Całkowite wpływy z licencji i sprzedaży IP instytucji naukowych regionu
30 [email protected] Dziękuję