1 INTERDYSCYPLINARNA POMOC DZIECKU KRZYWDZONEMU Wanda Paszkiewicz

2 KRZYWDZENIE DZIECI to każde działanie lub bezczynność jednostek, instytucji lub społeczeństwa jako całości i każdy rezultat takiego działania lub bezczynności, który deprywuje równe prawa i swobody dzieci i/lub zakłóca ich optymalny rozwój. (Gill D.G.)

3 Dziecko uznajemy za krzywdzone, gdy jest : zaniedbywane bite i maltretowane fizycznie dręczone psychicznie molestowane seksualnie świadkiem przemocy w rodzinie

4 ZANIEDBYWANIE niezaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka zarówno fizycznych (właściwe odżywianie, ubieranie, ochrona zdrowia, edukacja) jak i psychicznych (poczucie bezpieczeństwa, miłość rodzicielska, troska)

5 Bicie i maltretowanie fizyczne = PRZEMOC FIZYCZNA działania wobec dziecka powodujące nieprzypadkowe urazy (np.: stłuczenia, złamania, zasinienia)

6 DRĘCZENIE PSYCHICZNE = PRZEMOC PSYCHICZNA nie zawierające aktów przemocy fizycznej, zachowania dorosłych wobec dzieci, które powodują znaczące obniżenie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka (np.: wyzwiska, groźby, szantaż, straszenie, emocjonalne odrzucenie, nadmierne wymagania nieadekwatne do wieku możliwości psychofizycznych dziecka)

7 MOLESTOWANIE SEKSUALNE każde zachowanie osoby starszej i silniejszej, które prowadzi do seksualnego zaspokojenia z udziałem dziecka (np.: ekshibicjonizm, uwodzenie, czynienie z dziecka świadka aktów płciowych, zachęcanie do rozbierania się i do oglądania pornografii, rozmowy o seksie, uprawianie seksu)

8 ŚWIADKOWIE PRZEMOCY uwikłanie w przemoc w rodzinie - obserwowanie aktów przemocy jednego rodzica wobec drugiego, udział w awanturach i w różnych formach przemocy, widzenie skutków, wysłuchiwanie stanowisk stron, bronienie i wspieranie rodzica - ofiary

9 Sygnały molestowania seksualnego Co widać w dziecku? SYGNAŁY FIZYCZNE ślady przemocy fizycznej /np.: siniaki, zadrapania/ urazy /np.: złamania, pęknięcia błon śluzowych/ choroby /np.: grzybice, weneryczne/ lub inne, psychosomatyka, zaburzenia jedzenia infekcje dróg moczowo-płciowych i ust ślady spermy ciąża

10 SYGNAŁY PSYCHICZNE I W ZACHOWANIACH zaburzenia snu, koszmary, lęki nocne dolegliwości psychosomatyczne (np.: bóle brzucha, wymioty, nudności) lęki, strach, fobie, tiki izolowanie się, zamykanie w sobie zachowania regresywne: płaczliwość, trzymanie się rodziców, wtórne moczenie się nadpobudliwość ruchowa masturbacja prowokujące i uwodzicielskie zachowanie, rozerotyzowanie nagłe problemy z nauką, konflikty w szkole depresja, przygnębienie, smutek nieoczekiwane, nagłe zainteresowanie seksem i ciałem, język „dorosły” o seksie czynności i zabawy seksualne wykraczające poza wiek dziecka, także inicjowanie zabaw z innymi dziećmi – nieadekwatne do wieku rozwojowego nagła zmiana zachowania wobec jakiegoś dorosłego – unikanie lub zbytnia poufałość dawanie do zrozumienia o tajemnicy, o której nie można rozmawiać poczucie inności, bycia gorszym, „brudnym” ambiwalencja uczuć (zwłaszcza wobec sprawcy) poczucie winy zdenerwowanie, gdy mowa o seksie unikanie dotyku

11 ZACHOWANIE DOROSŁEGO Niespecyficzne: częste kontakty z dziećmi pasjonaci: chór, harcerstwo, nauczyciele, dobroczyńcy osoby mające dostęp do dzieci np.: księża, przyjaciele rodziny, rodzina, inni dobre, bliskie kontakty z dziećmi, „przyjaciel” dzieci Specyficzne: inicjowanie kontaktów seksualnych z dziećmi – z dotykiem lub bez dotyku: rozmowy o seksie, zdjęcia, itp. – skrzętnie ukrywane dążenie do przebywania z dzieckiem sam na sam, wyjazdy z nocowaniem w tym samym „łóżku” przedkładanie kontaktów z dziećmi, ponad z dorosłymi

12 Dziecko bywa krzywdzone przez: osobę obcą: nieznajomą znajomą dziecku rówieśnika /rówieśników dorosłego /dorosłych kogoś z rodziny: dalszego krewnego dziadka, babcię rodzeństwo jednego z rodziców oboje rodziców

13 CZEGO POTRZEBUJE DZIECKO KRZYWDZONE? informacji „spotyka cię krzywda - to nie jest w porządku” jest ktoś dorosły, który podejmuje interwencję - nie boi się, wie co można zrobić ma możliwość zajęcia się czymś, co mu sprawia przyjemność: aktywność, pasję lub marzenia wie, że jest ktoś kto mu wierzy, kto je ceni, dla kogo jest ważne wiadomości, że to co je spotyka zdarza się także innym wyjaśnienia, że są sytuacje, w których ludzie bywają bezradni i potrzebują pomocy innych docenienia, że powiedziało prawdę dorosłego, któremu może zaufać

14 CELE DZIAŁANIA OSÓB I SŁUŻB ROZPOZNANIE PODJĘCIE DZIAŁAŃ NA RZECZ DZIECKA : - zatrzymanie krzywdzenia - zapewnienie bezpieczeństwa - trwała poprawa sytuacji dziecka - powrót do porządku świata dostosowanego do wieku dziecka

15 krzywdzi dorosły – obcy lub bliski (ale nie rodzic) ZADANIE OSÓB POMAGAJĄCYCH: WSPIERANIE RODZICÓW I OSÓB Z OTOCZENIA DZIECKA pomocy może udzielić ktoś obecny przy dziecku, bo potrzeby ujawniają się w różnych chwilach wsparcie tym skuteczniejsze, jeśli wyrażane przez osoby znane i ważne

16 krzywdzi jeden z rodziców: współpraca z rodzicem, który nie krzywdzi udzielenie mu wsparcia i pomocy tak, by potrafił wspierać dziecko

17 krzywdzą rodzice: umieszczenie dziecka w bezpiecznym miejscu poszukiwanie sojuszników i opiekunów w szerokim kręgu osób i instytucji = rodzina, znajomi, szkoła, służba zdrowia, inne... praca interdyscyplinarna z rodzicami, by zmieniali swoje zachowanie wobec dziecka są zmiany – powrót dziecka do domu, brak – zastępcze środowisko rodzinne

18 DRASTYCZNE PRZYPADKI: Zapewnienie dziecku fizycznego bezpieczeństwa. Możliwie szybka izolacja od sprawcy. Umieszczenie w bezpiecznym miejscu – DLA DOBRA DZIECKA ! Ingerencja prawa – w ochronie dziecka ! INWESTOWANIE w rodzinę – zapewnienie wsparcia, pomocy, terapii. Brak starań rodziców i zmian – zastępcze środowisko rodzinne.

19 Ważne w pomaganiu: Ochrona dziecka i jego interesów. Dostosowanie działania do danej sytuacji, potrzeb dziecka i zasobów rodziny. Pamiętanie, że dla dziecka niezbędne są: - stabilne środowisko - wspierający dorośli - obraz pozytywnego rodzica. Interwencja i pomoc. Współdziałanie osób i służb.

20 Jak postępować z dzieckiem? Konieczne określenie co chcemy osiągnąć: rozpoznawanie, diagnozowanie wsparcie w kryzysie przesłuchanie pomoc psychologiczna

21 ROZPOZNAWANIE, DIAGNOZOWANIE takt, rozwaga, dyskrecja, przemyślane działanie wyjaśnienie dziecku co się dzieje obserwacja zabawy i zachowania dziecka czas spędzany z dzieckiem, rozmowy i zabawy zdrowie dziecka uwaga na zachowanie dorosłych ważnych dla dziecka praca zespołowa

22 WSPARCIE W KRYZYSIE konieczne po ujawnieniu lub w trakcie rozpoznawania potrzebny dobry kontakt z dzieckiem, rozumienie jego sytuacji i potrzeb trzeba mówić prawdę i wszystko wyjaśniać – stosownie do wieku dziecka nie wolno zawieść zaufania tajemnica, prawda, wina ważny czas i dostępność dla dziecka

23 PRZESŁUCHANIE niezbędne w procesie karnym liczą się fakty, dowody i pytania o szczegóły trzeba mówić prawdę i wyjaśniać sytuację konieczne przygotowanie specjalistyczne – psychologiczne, prawne, seksuologiczne, predyspozycje osobiste – kontakt z dziećmi, gotowość do mówienia o trudnych sprawach (w tym o seksie)

24 POMOC PSYCHOLOGICZNA o faktach rozmawiamy tylko wtedy, gdy dziecko inicjuje lub zadaje pytania koncentracja na potrzebach dziecka zajmujemy się osobą, nie zdarzeniem nastawienie na teraźniejszość i przyszłość dziecko ocalone, pełne zasobów kompetencje psychologiczne i robienie czegoś razem praca z rodzicami, rodziną, środowiskiem

25 Działania służb: interwencja w odpowiedzi na:  sygnały  ujawnienie pomoc w kryzysie pomoc psychologiczna

26 Interwencja CELE – zatrzymanie krzywdzenia - zapewnienie bezpieczeństwa - ochrona prawna Służby i instytucje: policja sąd rodzinny i zespół kuratorów sąd karny prokuratura biegły psycholog służba zdrowia placówki opiekuńcze

27 Pomoc w kryzysie CELE: - ochrona dziecka - rozpoznanie i zaspokojenie potrzeb Służby i instytucje: placówki specjalistyczne dla dzieci i rodzin ośrodki (centra) interwencji kryzysowej placówki oświatowe - szkoła pomoc społeczna sąd rodzinny - kuratorzy sądowi

28 Pomoc psychologiczna CELE – zdrowie dziecka - życie po i poza przemocą Służby i instytucje: specjalistyczne placówki terapeutyczne rodzina biologiczna lub zastępcza placówki oświatowe

29 POJĘCIA: KOALICJA LOKALNA ZESPOŁY: STRATEGICZNY OPERACYJNE ekspercki doraźne

30