1 Istota zarządzania produkcją i usługami1 Istota zarządzania produkcją i usługami Wprowadzenie do przedmiotu Podstawowe pojęcia

2 Produkcja PRODUKCJA – proces, w którym zasoby kapitałowe, osobowe i rzeczowe (nakłady) są łączone w procesie transformacji lub konwersji dla wytworzenia produktów (efekty), obejmujących wyroby i/lub usługi Struktura systemu produkcyjnego NAKŁADY PRODUKCJA EFEKTY Zasoby kapitałowe SYSTEM PRODUKCJI transformacja (konwersja) Produkty (wyroby, usługi) Zasoby osobowe Zasoby rzeczowe ZASILENIOWE materiały (podstawowe, pomocnicze) OBIEKTOWE zdolność produkcyjna (pracownicy, wyposażenie) ZASOBY PRODUKCYJNE 2

3 Zarządzanie produkcjąZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ – proces podejmowania decyzji w zakresie nabywania i efektywnego wykorzystania zasobów celem wytworzenia pożądanych produktów Infrastruktura systemu produkcyjnego Struktura systemu produkcyjnego NAKŁADY PRODUKCJA EFEKTY Zasoby kapitałowe SYSTEM PRODUKCJI transformacja (konwersja) Produkty (wyroby, usługi) Zasoby osobowe Zasoby rzeczowe ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ sprzężenia informacyjne decyzje 3

4 W firmie jak w samochodzie #Podobny system wskaźników, informacji Osiągnąć cel … 400 km (produkcja = 400 szt.) WYNIKI Produkcja dzienna Obciążenie maszyn, załogi Zużycie materiałów EFEKTY Wielkość produkcji i sprzedaży (przychód) NAKŁADY 1 Koszty materiałowe NAKŁADY 2 Koszty operacyjne

5 Podstawowe mierniki działalności produkcyjnejEfekty osiągnięte SKUTECZNOŚĆ = Efekty planowane Wskaźnik oceny działalności koncentrujący się na wyjściu systemu, określany jako stopień osiągnięcia przez system założonego celu SKUTECZNOŚĆ – rynkowa (effectiveness) EFEKTYWNOŚĆ – operacyjna (efficiency) Iloraz osiągniętych efektów i nakładów poniesionych na ich uzyskanie w wymiarze wartościowym (ekonomicznym) Wartość efektów EFEKTYWNOŚĆ = Wartość nakładów PRODUKTYWNOŚĆ (productivity) – miernik efektywności w wymiarze rzeczowym Wielkość efektów PRODUKTYWNOŚĆ = Wielkość nakładów Iloraz osiągniętych efektów i nakładów poniesionych na ich uzyskanie w wymiarze rzeczowym (ilościowym)

6 Produktywność (wydajność) #Czym różni się upiór nocny od dziennego ? Upiór nocny Upiór dzienny – wydajność pralni miejskiej

7 Główne obszary integracjiProdukcja Marketing Finanse SKUTECZNOŚĆ EFEKTYWNOŚĆ PRODUKTYWNOŚĆ Marketing (skuteczność rynkowa) – co, ile i kiedy będziemy sprzedawać? Produkcja (produktywność) – co, ile i kiedy będziemy wytwarzać? – co, ile i kiedy będziemy kupować? Finanse (efektywność ekonomiczna) – jak będziemy finansować działalność produkcyjną?

8 Skuteczność i efektywność systemu #CEL ZARZĄDZANIA LOGISTYCZNEGO Zapewnienie „dostępności” poprzez koordynację i synchronizację podaży i popytu odbiorców na wyroby i usługi przy najmniejszym koszcie 7W – 7R (ang.) Uproszczona formuła logistyki CO? – właściwy produkt (right product) ILE? – właściwa ilość (right quantity) JAK? – właściwa jakość (right quality) GDZIE? – właściwe miejsce (right place) KIEDY? – właściwy czas (right time) KOMU? – właściwy odbiorca (right customer) ZA ILE? – właściwa cena (right price) Skuteczność rynkowa Efektywność operacyjna 8

9 Procesy produkcyjne PROCES PRODUKCYJNYUporządkowany ciąg działań (operacji), w wyniku którego materiały wejściowe systemu produkcyjnego przekształcane są w jego produkty końcowe (wyroby i/lub usługi) Wzrost powtarzalności produktów i procesów produkcyjnych Procesy typu projekt Procesy dyskretne Procesy ciągłe Konstrukcja satelitów Budowa statków Budowa domów Produkcja filmu Kampania prezydencka Praca dyplomowa itp. Produkcja generatorów Produkcja sprzętu AGD Montaż samochodów Przemysł odzieżowy Przemysł elektroniczny Przemysł meblowy itp.. PRZEMYSŁ rafineryjny metalurgiczny energetyczny chemiczny cukrowniczy itp.

10 Typy produkcji i procesów produkcyjnychPROCESY DYSKRETNE Produkcja seryjna Produkcja masowa Produkcja jednostkowa Procesy ciągłe Procesy projektowe ZRÓŻNICOWANIE ASORTYMENTOWE PRODUKTÓW Żadne Małe Średnie Wysokie Bardzo wysokie SKALA PRODUKCJI Bardzo duża Duża Średnia Mała 1 Wzrost jednostkowych kosztów produkcji

11 Typy produkcji w procesach dyskretnychDuża SKALA PRODUKCJI Mała ZRÓŻNICOWANIE ASORTYMENTOWE PRODUKCJI Duże Małe PRODUKCJA POWTARZALNA Produkcja masowa NIEPOWTARZALNA Produkcja seryjna Produkcja jednostkowa Cele producenta Cele klienta JEDNOSTKOWE KOSZTY PRODUKCJI Wysokie Niskie 11

12 Charakterystyka typów produkcjiMasowa Seryjna Jednostkowa PRODUKCJA Asortyment produktów Szeroki (nie ustalony) Stały Większe lub mniejsze zróżnicowanie Przykład wyrobów Żywność, kosmetyki samochody, opony. Książki, buty, ubrania, telewizory, meble. Samoloty, statki, generatory Standaryzacja wyrobów Niska Wysoka Średnia Mała (kilka lub 1) Duża Średnia (zróżnicowane serie) Skala produkcji Maszyny i wyposażenie Uniwersalne Średnio specjalizowane Specjalistyczne Pracownicy Wysokie kwalifikacje Niskie kwalifikacje Średnie kwalifikacje Przykład usług Usługi komunikacyjne, usługi z bankomatu. Kursy uniwersyteckie, wycieczki turystyczne. Program komputerowy, pisanie książek. Częstotliwość zmian produktu Żadna (lub bardzo mała) Bardzo częsta 12

13 Hierarchia decyzji w zarządzaniu produkcjąDECYZJE STRATEGICZNE projektowe (przygotowanie działania) DECYZJE OPERACYJNE produkcyjne (działanie) KONCENTRACJA SKUTECZNOŚĆ Czy robimy właściwe rzeczy? (Are we doing the right things?) EFEKTYWNOŚĆ Czy robimy je właściwie? (Are we doing the things right?)

14 Decyzje strategiczne w zarządzaniu produkcjąDECYZJE STRATEGICZNE (projektowe)  przygotowanie działania Koncentracja SKUTECZNOŚĆ „Robienie właściwych rzeczy” (Are we doing the right things ?) Faza Projektowanie struktury produkcji (domen działalności) i struktury (organizacji) systemu produkcyjnego Zadanie Ustalanie celów, strategii i przygotowanie przyszłych działań (przewaga w budowie struktury systemu produkcyjnego) Wybór i projektowanie produktu (co wytwarzać, kupować czy produkować?) Planowanie zdolności produkcyjnej (ile wytwarzać?) Wybór i projektowanie procesu produkcyjnego (jak wytwarzać?) Wybór lokalizacji (gdzie wytwarzać? - aspekt zewnętrzny) Projektowanie rozmieszczenia (gdzie wytwarzać? - aspekt wewnętrzny ) Projektowanie pracy (jak organizować i mierzyć pracę?)

15 Projekt wyrobu – błędy w przekazie informacji #Differing views of design created through lack of information Source: Education Center Newsletter, Minneapolis, Minnesota

16 Decyzje operacyjne w zarządzaniu produkcjąDECYZJE OPERACYJNE (produkcyjne)  działanie Koncentracja EFEKTYWNOŚĆ „Robienie rzeczy właściwie” (Are we doing the things right ?) Faza Funkcjonowanie systemu produkcyjnego Zadanie Planowanie i sterowanie realizacją produkcji celem wytworzenia pożądanych produktów (przewaga w infrastrukturze systemu produkcyjnego) Planowanie produkcji (średniookresowe) – poziom rodzin wyrobów Harmonogramowanie produkcji (krótkookresowe) – poziom wyrobów Planowanie potrzeb materiałowych – poziom składników Sterowanie zaopatrzeniem – poziom surowców i składników Sterowanie produkcją – poziom operacji

17 Hierarchia systemu zarządzania produkcjąSterowanie produkcją (zlecenia produkcyjne) Sterowanie zaopatrzeniem (zlecenia zakupu) Plan produkcji (zagregowany) Harmonogram produkcji Plan potrzeb materiałowych Strategiczny program produkcji informacje planistyczne informacje ewidencyjno-kontrolne DECYZJE DŁUGOOKRESOWE (PROJEKTOWANIE) FAZA STEROWANIA (realizacja) PLANOWANIE ŚREDNIOOKRESOWE PLANOWANIE KRÓTKOOOKRESOWE FAZA PLANOWANIA

18 Funkcje zarządzania produkcjąSPRZEDAŻ PRODUKCJA ZAOPATRZENIE Funkcje rzeczowe (logistyczne) Funkcje zarządzania PLANOWANIE ORGANIZOWANIE PRZEWODZENIE KONTROLOWANIE Planowanie – ustalanie zadań produkcyjnych oraz sposobów ich efektywnej realizacji Organizowanie – uruchamianie zasobów produkcyjnych celem realizacji zadań Przewodzenie – motywowanie i kierowanie wykonaniem zadań produkcyjnych Kontrolowanie – ocena wykonania zadań i podejmowanie działań korygujących

19 „Pętla” ciągłości zarządzania produkcjąFaza planowania produkcji KONTROLOWANIE PRZEWODZENIE PLANOWANIE ORGANIZOWANIE Faza sterowania produkcją System zarządzania produkcją = system planowania i sterowania produkcją

20 System planowania i sterowania produkcjąPLANOWANIE ZASOBÓW ZASILENIOWYCH (materiałowych) PLANOWANIE ZASOBÓW OBIEKTOWYCH (zdolności produkcyjnych) Rodzaje zasobów FAZA PLANOWANIA Zarządzanie popytem (prognozy, zamówienia) Planowanie produkcji (zagregowane) Wstępne planowanie zdolności produkcyjnej Dokładne planowanie zdolności produkcyjnej Planowanie zasobów produkcyjnych Harmonogramowanie produkcji Harmonogramowanie montażu końcowego Planowanie potrzeb materiałowych FAZA STEROWANIA Sterowanie zaopatrzeniem (zlecenia zakupu) Sterowanie produkcją (zlecenia produkcyjne)

21 Przekroje planowania produkcji1. PRZEKRÓJ PRZEDMIOTOWY (struktura wyrobu) - co wytwarzać? Ustalanie obiektu planowania 2. PRZEKRÓJ PODMIOTOWY (struktura produkcyjna) - kto będzie wytwarzać? Ustalanie wykonawcy 3. PRZEKRÓJ CZASOWY (struktura czasu) - kiedy wytwarzać? Ustalanie terminów HORYZONT PLANOWANIA Przedział czasu objęty planowaniem OKRES PLANOWANIA Ustalony w horyzoncie planowania odcinek czasu dla potrzeb terminowania i bilansowania

22 Parametry planowania produkcjiPOZIOM PLANOWANIA PRZEDMIOT PODMIOT WYKONAWCZY HORYZONT OKRES PLANOWANIA Decyzje strategiczne (projektowanie) domena działalności przedsiębiorstwo > rok (kilka lat) rok Planowanie produkcji (zagregowane) rodzina wyrobów 0,5 - 1 rok miesiąc Harmonogramowanie produkcji wyrób moduł opcjonalny < rok tydzień dzień Planowanie potrzeb materiałowych element (składnik) wydział zaopatrzenie

23 Typy produkcji (c.d.n) Duża SKALA PRODUKCJI MałaZRÓŻNICOWANIE ASORTYMENTOWE PRODUKCJI Duże Małe PRODUKCJA POWTARZALNA Produkcja masowa NIEPOWTARZALNA Produkcja seryjna Produkcja jednostkowa Cele producenta Cele klienta JEDNOSTKOWE KOSZTY PRODUKCJI Wysokie Niskie 23

24 Dziękuję za uwagę

25 POMINIĘTE