1 Ja i samoocena Adriana Schwtz IF US

2 Ja - definicja Strelau, Doliński (red.): „Ja (self) jest luźną strukturą różnych ról i tożsamości społecznych, przekonań na własny temat i samoocen oraz wartości i celów uznawanych za własne”.

3 Ja realne Ja idealne Ja powinnościowe

4 Funkcje Ja Tożsamość (negocjowana) Regulacja zachowań celowychSymulacja cudzych stanów mentalnych Samokontrola

5 Samoocena - definicja „afektywna reakcja człowieka na samego siebie” (Strelau, Doliński (red.) Samoocena może być analizowana jako cecha lub jako „motyw”: motyw egotystyczny, czyli „motyw do obrony, utrzymania i podwyższenia dobrego mniemania o sobie”.

6 Samoocena jako motyw Sposoby podtrzymywania dobrego mniemania o sobie:1. Pochlebstwa na swój temat 2. Autoafirmacja 3. Autoprezentacja 4. Porównania z innymi 5. Relacje społeczne

7 Autoweryfikacja – badania Wiliama SwannaU osób z wysoką samooceną motyw egotystyczny i autoweryfikacyjny mają ten sam wektor w wypadku pochlebnej opinii na swój temat U osób z niską samooceną są to motywy sprzeczne, gdyż pozytywna ocena jest zgodna z motywem samooceny (jest w interesie Ja), ale jest niezgodna z interesem motywu autoweryfikacji (nie dostarcza racji do niskiej samooceny)

8 Analiza przypadku J.M. jest osobą, która zapamiętuje negatywne opinie na swój temat uważając, że trafnie ją opisują. Jednocześnie sprawia jej dużą trudność próba zaakceptowania tych opinii w wymiarze emocjonalnym; krótko mówiąc, choć się z nimi zgadza, odczuwa z ich powodu złość. Jak to możliwe w świetle koncepcji samooceny jako motywu egotystycznego?

9 Analiza przypadku Skłonność do akceptacji pochlebnych sądów o sobie jako tego, co składa się na strukturę Ja cechują dwie rzeczy: Nierealistyczne przecenianie siebie Autoweryfikacja (mechanizm oceny spójności sądów o sobie). W wypadku J.M. doszło do poznawczej akceptacji niepochlebnych sądów na swój temat, ale jednocześnie pragnienie usłyszenia czegoś pozytywnego na swój temat wywołało u J.M. negatywną reakcję emocjonalną.

10 Wyjaśnienie Wiliam Swann konkludował, że osoby z niską samooceną preferują wyraźnie negatywne opinie na swój temat. Np. osoba, która uważa, że źle radzi sobie z pływaniem, będzie gwałtownie zaprzeczać w obliczu stwierdzenia, że pływa równie dobrze, co większość przeciętnych ludzi Np. ktoś, kto uważa się za nieudacznika komputerowego będzie nawet sam (sic!) podkreślał jak to nieudolnie obchodzi się z urządzeniami tego typu („Komputery mnie nie lubią”).

11 Wyjaśnienie Ma to swoje ograniczenia:Akceptacja opinii pozytywnej odbywa się automatycznie Akceptacja opinii negatywnej wymaga oceny zgodności z wizją własnego Ja; to z kolei wiąże się z zaangażowaniem zasobów poznawczych Akceptacja opinii na swój temat przebiega w dwóch wymiarach: wierzę-nie wierzę Cieszy mnie to-nienawidzę tego Tu: można wierzyć w opinię na swój temat i jednocześnie czuć z jej powodu nienawiść.

12 Model utrzymania samoocenyCzyli „pławię się w twoim sukcesie”! Badania Roberta Cialdini 1676: ilu studentów ubrało się w koszulki zwycięskiej drużyny futbolowej następnego dnia po jej wygranej? Więcej, niż po przegranej. Odnotowano wypowiedzi w rodzaju: „Wygraliśmy”, zaś po przegranej „Przegrali”.

13 Model utrzymania samoocenyZ drugiej strony Abraham Tesser 1988, sformułował zasadę znaną jako model utrzymania samooceny: spadek samooceny w wyniku porównywania się z kimś lepszym jest tym większy, im lepsza jest to jednostka w danej dziedzinie i na odwrót. Jak to możliwe? Ważna jest osobista istotność dziedziny, w której dokonywane jest porównanie (czy jest to dziedzina istotna dla struktury Ja)

14 Model utrzymania samoocenyMechanizmy umożliwiające utrzymanie samooceny: Zwiększanie lub zmniejszanie dystansu między oceną siebie a oceną konkurencyjnej osoby (pomagamy przyjaciołom, jeśli ich sukces nie zagraża naszej samoocenie; chętniej pomagamy obcemu, gdy sukces przyjaciela zagraża naszej samoocenie) Nasilenie lub osłabienie relacji bliskości z jednostką konkurencyjną (np. rodzeństwo jest sobie bliższe, gdy odnosi sukcesy w różnych dziedzinach) Zmiana postrzegania dziedziny, której dotyczy porównywanie wyników, jako istotnej dla charakterystyki Ja.

15 Autoprezentacja Techniki obronne sposobu, w jaki postrzegają nas inni, czyli sposoby obrony naszego Ja gdy jest atakowane, a my czujemy się zagrożeni tym atakiem: Samoutrudnianie Wymówki Suplikacja (prosząca postawa) Usprawiedliwienia Przeprosiny (charakteryzują osoby o niskiej samoocenie… lub manipulatorów?) Można też stosować asertywno-zdobywcze taktyki autoprezentacji (pozyskanie i utrwalenie nowej tożsamości) –charakteryzują osoby o wysokiej samoocenie: Ingracjacja (zdobywanie sympatii) Autopromocja Zastraszanie Świecenie przykładem Autopromocja przez skojarzenie