1 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąAdam Grobler Uniwersytet Opolski Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

2 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąInspiracja Myślimy na sposób …, sądząc: … Wydaje się, że ten zbiór regulatywnych idei nie zawiera sprzeczności. Leszek Kołakowski: Jak być konserwatywno-liberalnym socjalistą w: "Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań", Aneks, Londyn 1984; pierwodruk "Encounter" October 1978. Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

3 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąKwestie sporne Klasyczna (realistyczna) definicja prawdy: prawda = zgodność myśli z rzeczywistością Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

4 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąKwestie sporne Trudności: na czym może polegać zgodność myśli z rzeczywistością? jak można byłoby taką zgodność stwierdzić? Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

5 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąKwestie sporne Koherencyjna definicja prawdy: sąd jest prawdziwy wtw jest elementem koherentnego systemu Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

6 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąKwestie sporne Pragmatyczna definicja prawdy: myśl jest prawdziwa wtw działanie podjęte na jej podstawie okazuje się skuteczne Argument: człowiek jest aktorem, nie widzem. Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

7 Częściowe podsumowanie: główne koncepcje prawdyRealistyczna: prawda jest relacją między myślą (sądem, zdaniem) a rzeczywistością Koherencyjna: prawda jest relacją między sądami (zdaniami) Pragmatyczna: prawda jest relacją między myślą a działaniem Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

8 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąRealizm pragmatyczny Hilary Putnam (1987): realizm wewnętrzny = realizm pragmatyczny Czy to nie oksymoron? Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

9 Rola koherencji w poznaniu naukowymProgram jedności nauki Argument (mój) ze statusu medycyny chińskiej: gdyby skuteczność akupunktury była decydująca, Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

10 Rola koherencji w poznaniu naukowymProgram jedności nauki Argument (mój) ze statusu medycyny chińskiej: gdyby skuteczność akupunktury była decydująca, nie przeszkadzałaby nam niekoherencja teorii kanałów transmisji energii życiowej z medycyną naukową Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

11 Pragmatyczne wyjaśnienie koherencjiEmpiryzm konstruktywny: koherencja sprzyja adekwatności empirycznej Bas van Fraassen 1980 Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

12 Koherencja: od pragmatyzmu do realizmuKoherencja sprzyja adekwatności empirycznej Ale przyrost adekwatności empirycznej można stwierdzić wyłącznie post hoc Zatem wymóg dążenia do koherencji albo ma uzasadnienie czysto indukcyjne, a wtedy empiryzm konstruktywny (i pragmatyzm) jest co najwyżej adekwatny empirycznie albo opiera się na założeniu realizmu. Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

13 Koherencja: od pragmatyzmu do realizmuZatem wymóg dążenia do koherencji albo ma uzasadnienie czysto indukcyjne, a wtedy empiryzm konstruktywny (i pragmatyzm) jest co najwyżej adekwatny empirycznie albo opiera się na założeniu realizmu. Odróżnienie adekwatności od prawdziwości jest pragmatycznie nie do utrzymania Zatem realizm ma uzasadnienie pragmatyczne, zaś antyrealizm pragmatyczny jest niekoherentny Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

14 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąRealizm wewnętrzny Odrzucenie realizmu metafizycznego Względność pojęciowa: argument z równoważności poznawczej Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

15 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąRealizm wewnętrzny Odrzucenie realizmu metafizycznego Względność pojęciowa: argument z równoważności poznawczej Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

16 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąRealizm wewnętrzny Świat Carnapa Świat polskiego logika (3 przedmioty) (7 przedmiotów) Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

17 Najciekawsza teza realizmu wewnętrznegoSą układy pojęciowe lepsze i gorsze (ze względu na nasze potrzeby poznawcze) Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

18 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąPodsumowanie Odrzucenie ścisłej idei korespondencji nazw z przedmiotami predykatów z własnościami i relacjami Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

19 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąFunio kocha Kundzia Petronela czyta Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

20 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąPodsumowanie Idealizacja idei korespondencji indywiduacja ocena rzutowalności predykatów vs. Goodmana paradoks zielbieskości (1954) klasyfikacja na rodzaje naturalne vs. Wittgensteina idea podobieństwa rodzinnego (1953) Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

21 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąPodsumowanie Zagadnienie prawomocności idealizacji ze względu na potrzeby poznawcze Lepsze i gorsze układy/aparatury pojęciowe: niby-korespondencja (lepsze dopasowanie) koherencja Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

22 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąPodsumowanie Dlaczego koherencja (moc wyjaśniająca) się liczy? Dopasowanie nie wymaga aż koherencji, wystarczy sama niesprzeczność Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

23 Jak być koherentnym pragmatycznym realistąPodsumowanie Dlaczego koherencja (racjonalizacja, moc wyjaśniająca) się liczy? Argument pragmatyczny: koherencja nie jest oznaką prawdy, ale im więcej koherencji, tym więcej prawd do nieprzypadkowego odkrycia Jak być koherentnym pragmatycznym realistą