1 Jak dziecko przyswaja? dr Genowefa Janczewska-Korczagin www.wiktor.horyzont.net
2 Dziecko przyswaja język obcy Posiadając już system znaczeń ojczystego języka i przenosząc go w sferę obcego drugiego języka, przecierając drogę dla opanowania wyższych form języka ojczystego. To przyswojenie pozwala dziecku zrozumieć język ojczysty jako przypadek indywidualny systemu językowego, w konsekwencji daje mu możliwość UOGÓLNIĆ zjawiska języka ojczystego, a to znaczy UŚWIADOMIĆ SOBIE swoje własne:
3 Swoje własne -OPERACJE mowy i OPANOWAĆ je tak jak: -algebra JEST UOGÓLNIENIEM i w konsekwencji POZWALA UŚWIADOMIĆ SOBIE i OPANOWAĆ OPERACJE arytmetyczne, tak samo, jak - rozwój języka obcego na tle ojczystego OZNACZA UOGÓLNIENIE językowych zjawisk i UŚWIADOMIENIE SOBIE OPERACJI MOWY, to znaczy, -przeprowadzić ich do WYŻSZEGO POZIOMU ŚWIADOMOŚCI I DOWOLNEJ MOWY. (Goethe-kto nie zna ani jednego języka obcego, ten nie do końca zna język swój własny).
4 W jakim celu ta analogia? 1. Ona pozwala wyjaśnić i kolejny raz potwierdzić tą myśl, że z funkcjonalno-psychologicznego punktu widzenia droga rozwoju, zdawałoby się jednakowych struktur w różnym wieku, w różnych realnych warunkach, mogą i muszą być zupełnie różne. W istocie mówiąc są tylko, wyłączając jedną z dwu możliwości wyjaśnienia tego, jak zachodzi w wyższym okresie rozwoju wiekowego w porównaniu z tym okresem wcześniejszego rozwoju w innym obszarze.
5 To tylko 2 drogi Dla wyjaśnienia relacji między rozwojem -ustnej mowy i pisemnej mowy; -ojczystego języka i obcego języka; -logiki działania i logiki myśli; -logiki poglądowej i logiki werbalnego myślenia.
6 Inna droga wyjaśnienia 1.To prawo zmiany, przesunięcia, zwarcia albo przeniesienia. 2.To prawo powtórzenia albo odtworzenia, reprodukcji na wyższy stopień wcześniej dokonanych procesów rozwoju, związanych z powrotem w wyższej sferze rozwoju podstawowych przejść przemiany bardziej wczesnego rozwoju. Ta droga wielokrotnie stosowana w psychologii dla rozwiązania wszystkich wskazanych wyżej problemów. Piaget odnowił tą „ostatnią kartę i rzucił ją do gry”.
7 Druga droga wyjaśniania To rozwijane w hipotezie Wygotskiego prawo strefy najbliższego rozwoju, prawo przeciwnego ukierunkowania rozwoju analogicznych systemów w wyższej i niższej sferze, prawo wzajemnego powiązania niższego i wyższego systemu w rozwoju. Prawo które znalazł Wygotski, potwierdził na faktach rozwoju spontanicznych i naukowych pojęć, na faktach ojczystego i obcego języka, na faktach rozwoju mowy ustnej i pisemnej mowy i który (załączony niżej) połączył Wygotski z faktami otrzymanymi przez Piageta przy analizie porównawczej, logiki rozwoju poglądowego i logiki werbalnego myślenia i do jego teorii werbalnego myślenia synkretyzm.
8 To eksperymentum crucis Pozwala rozwiązać spór między dwoma wyłączającymi jedno od drugiego możliwymi wyjaśnieniami z kończącą niezakwestionowaną jasnością. Wygotski w tym sensie pokazał, że PRZYSWOJENIE NAUKOWEGO POJĘCIA RÓŻNI SIĘ OD PRZYSWOJENIA POJĘCIA ŻYCIOWEGO.
9 W przybliżeniu tak samo Jak przyswojenie języka obcego w szkole różni się od przyswojenia języka ojczystego, i że z drugiej strony, rozwój jednych pojęć, tak samo w przybliżeniu związane jest to z rozwojem drugich pojęć, jak związane między sobą procesy rozwoju obcego i ojczystego języka. Ważne było to pokazać, że naukowe pojęcia w innej sytuacji okażą się tak samo bezpodstawne, jak życiowe pojęcia w naukowej sytuacji, i w zupełności odpowiada to temu, że obcy język okazuje się słabym w sytuacjach gdzie przejawia się siła ojczystego języka, a silny tam gdzie ojczysty język odkrywa swoją słabość.
10 Druga myśl dotycząca tej analogii Zmuszająca do namysłu zawarta jest w tym, że u podstaw jej leży nie przypadkowa jej zbieżność dwu tylko od formalnej strony podobnych procesów rozwoju, nie mających ze sobą niczego wspólnego z wewnętrznej strony, ale, odwrotnie, najgłębsze wewnętrzne pokrewieństwo analogicznych wg Wygotskiego procesów rozwoju, który wyjaśnia tą wielką zbieżność w całej dynamice ich rozwijania, wcześniej przez niego ustanowionych.
11 W analogii cały czas mowa o rozwoju Dwu stron jednego i tego samego w swojej psychologicznej naturze procesu. MYŚLENIA SŁOWNEGO. W jednym wypadku, w przypadku języka obcego, na pierwszy plan wysuwana zewnętrzna dźwięcząca, stadialna (fazowa) strona myślenia słownego, a w drugim wypadku, w przypadku rozwoju naukowych pojęć- strona semantyczna tego samego procesu.
12 Ale jednocześnie Przy tym przyswojenie języka obcego wymaga oczywiście, chociaż w mniejszym stopniu, opanowania stroną semantyczną cudzej mowy tak samo jak rozwój naukowych pojęć wymaga, chociaż i w mniejszym stopniu, wysiłku dla opanowania językiem naukowym, naukową symboliką, która występuje szczególnie wyraźnie przy przyswojeniu terminologii i systemów symbolicznych, jak np. arytmetycznego.
13 Dlatego Należało oczekiwać od samego początku, że tu powinna ujawnić się później rozwinięta przez Wygotskiego analogia. Ale ponieważ wiemy, że rozwój stadialnej i semantycznej strony mowy nie powstają same z siebie, a idą specyficznymi, oryginalnymi drogami, naturalnym jest oczekiwanie że ta analogia, że przyswojenie języka obcego w porównaniu z ojczystym odkrywa podobieństwo w rozwoju pojęć naukowych, porównując z życiowymi tylko w określonych relacjach, a w innych relacjach odkrywa najgłębszą różnicę.
14 Trzecia myśl Doprowadza bezpośrednio do konieczności zatrzymania się na tej analogii. Jak wiadomo, szkolne przyswojenie obcego języka zakłada już złożony system znaczeń w ojczystym języku. Przy przyswojeniu obcego języka dziecko nie musi od początku, na nowo rozwijać semantyki mowy, na nowo tworzyć znaczenia słów, przyswajać nowe pojęcia dotyczące przedmiotów. Ono powinno przyswoić nowe słowa, odpowiadające punkt po punkcie do już przyswojonego systemu pojęć. Dzięki temu powstaje zupełnie nowe, doskonalsza od języka ojczystego relacja słowa w stosunku do przedmiotu.
15 Obcojęzyczne słowo Przyswojone przez dziecko, odnosi się do przedmiotu nie wprost i nie bezpośrednio, a sposobem upośrednionym poprzez słowa ojczystego języka. Do tego punktu, analogia cytowana przez Wygotskiego zachowuje swoją siłę. To samo obserwujemy też w rozwoju pojęć, które odnoszą się do swojego przedmiotu nie wprost a pośrednio, przez inne, wcześniej wykształcone pojęcia. Analogia może być przedłużona jeszcze do następnego punktu. Dzięki takiej upośrednionej roli, którą gra słowo ojczystego języka w ustaleniu relacji między obcymi słowami i przedmiotami, słowa ojczystego języka mocno rozwijają się ze strony semantycznej.
16 Znaczenie słowa Albo pojęcia, ponieważ ono może być wyrażane dwoma różnymi słowami w jednym i drugim języku, jakby odrywa się od swojej bezpośredniej łączności z dźwiękową formą słowa w języku ojczystym, przyjmując stosunkową samodzielność wyróżniając się od dźwięczącej strony mowy i w konsekwencji uświadamia się jako takie. To samo obserwujemy i w życiowych pojęciach dziecka, które upośredniając relacje między nowym naukowym pojęciem i przedmiotem, do którego się one odnoszą. Z poniższego widać, że życiowe pojęcia stoją między naukowym pojęciem i jego przedmiotem, do którego one się odnoszą.
17 Życiowe pojęcie Zajmując pozycję między naukowym pojęciem i jego przedmiotem przybiera cały szereg nowych relacji z innymi pojęciami, zmienia się samo w swoim własnym stosunku do przedmiotu. Analogia jeszcze tu zachowuje swoją siłę. Ale dalej ustępuje ona miejsce sprzeczności, przeciwstawieniu, kontrastowi. W tym analogie jak przy przyswajaniu języka obcego, system gotowych znaczeń dany jest wpierw, wcześniej w języku ojczystym i tworzy wyprzedzając rozwój nowego systemu, przy rozwoju pojęć naukowych system tworzy się wraz z ich rozwojem i okazuje swoje działanie przetwarzającą przemianę, przemianą pojęć życiowych.
18 Przeciwieństwo W tym punkcie jest znacznie ważniejsze, niż podobieństwo we wszystkich pozostałych, ponieważ ono pokazuje uderzające odparcie, co w sposób specyficzny zawiera się w rozwoju pojęć naukowych w odróżnieniu od rozwoju nowych form mowy, jak język obcy albo mowa pisemna.
19 Problem systemu Jest centralnym punktem całej historii rozwoju realnych pojęć dziecka, które nie mogło nigdy uchwycić sensu i celu badań eksperymentalnych-sztucznych pojęć. Wyjaśnienie centralnego problemu badawczego i naświetlenie go przez Wygotskiego- w kolejnej prezentacji.