1 Jaką masę ma cząsteczka?Masa cząsteczkowa Obliczanie masy cząsteczkowej Ustalanie wzorów sumarycznych związków na podstawie masy cząsteczkowej Mol i masa molowa Obliczanie masy molowej Objętość gazów

2 Masa cząsteczkowa Masa cząsteczkowa (mcz) pierwiastka lub związku chemicznego jest sumą mas atomowych (mat) pierwiastków wchodzących w skład danej cząsteczki. mcz = [u] (unit – jednostka masy atomowej) 1u = 1,66 ∙ 10-24g = 1,66 ∙ 10-27kg masa cząsteczkowa: H2SO4 mcz = 2 ∙ matH +1∙ matS + 4 ∙ matO masa cząsteczkowa: Al2(SO4)3 mcz = 2 ∙ matAl + 3 ∙ matS + 12 ∙ matO masa cząsteczkowa: C17H35COOH mcz = 18 ∙ matC + 36 ∙ matH + 2 ∙ matO

3 Obliczanie masy cząsteczkowejmasa cząsteczkowa: H2SO4 mcz = 2 ∙ matH +1∙ matS + 4 ∙ matO = = 2 ∙ 1u + 1 ∙ 32u + 4 ∙ 16u = 98u masa cząsteczkowa: Al2(SO4)3 mcz = 2 ∙ matAl + 3 ∙ matS + 12 ∙ matO = = 2 ∙ 27u + 3 ∙ 32u + 12 ∙ 16u = 342u masa cząsteczkowa: C17H35COOH mcz = 18 ∙ matC + 36 ∙ matH + 2 ∙ matO = = 18 ∙ 12u + 36 ∙ 1u + 2 ∙ 16u = 284u

4 Ustalanie wzorów sumarycznych na podstawie masy cząsteczkowejZad.1. Ustal wzór sumarycznych tlenku wodoru o ogólnym wzorze HxOx którego mcz = 34u Rozwiązanie: x ∙ 1u + x ∙ 16u = 34 u 17x = 34; x = 2; H2O2 Zad.2. Ustal wzór sumaryczny węglowodoru o ogólnym wzorze CnH2n+2 którego mcz = 44u Rozwiązanie: n ∙ 12u + (2n + 2) ∙ 1u = 44u 12n + 2n +2 = 44; 14 n = 44 – 2; n = 42; n = 3; C3H8

5 Ustalanie wzorów sumarycznych na podstawie masy cząsteczkowejZad.3. Ustal wzór sumarycznych tlenku żelaza o ogólnym wzorze FexO4 którego mcz = 232u Roz.: x ∙ 56u + 4 ∙ 16u = 232u 56x = 232 – 4 ∙ 16 = 232 – 64 = 168 x = 168 : 56 = 3; Fe3O4 Zad.4. Ustal wzór sumaryczny kwasu organicznego o ogólnym wzorze CnH2n+1 - COOH którego mcz = 88u Roz.: n ∙ 12u + (2n + 1) ∙1u + 12u + 2 ∙16u + 1u = 88u 12n + 2n = 88; 14 n = 88 – 46 = 42; n = 42; n = 3; C3H7 - COOH

6 Ustalanie wzorów sumarycznych na podstawie masy cząsteczkowejZad.5. Ustal wzór sumarycznych tlenku o ogólnym wzorze E2O3 którego mcz = 102u Roz.: 2 ∙ x + 3 ∙ 16u = 102u 2x = 102u – 3 ∙ 16u = 102u – 48u = 54u x = 54u : 2 = 27u; mat = 27u posiada Al; Al2O3 Zad.6. Ustal wzór sumaryczny związku o ogólnym wzorze EH3 którego mcz = 34u Roz.: x + 3 ∙ 1u = 34 u; x = 34u – 3u = 31u mat = 31u posiada P; PH3

7 Mol – miara liczności materiiMol – to taka ilość substancji, na którą wchodzi 6,02∙1023 atomów, cząsteczek lub jonów Liczba Avogadro: NA = 6,02∙1023 at,.cząst.,jonów/mol 1 mol H2O to 6,02∙1023 cząsteczek wody/mol 1 mol Fe 6,02∙1023 atomów żelaza/mol 1 mol H2 6,02∙1023 cząsteczek wodoru/mol 1 mol HCl 6,02∙1023 cząsteczek chlorowodoru /mol 1 mol NaCl 6,02∙1023 cząsteczek chlorku sodu/mol 1 mol H+ 6,02∙1023 kationów wodorowych /mol 1 mol S-2 6,02∙1023 anionów siarczkowych/mol

8 Masa molowa: M = [g/mol] = [g∙mol-1]Masa molowa – jest to masa 1 mola (atomów, cząsteczek, lub jonów) substancji wyrażona w gramach. Jej wartość jest równa wartości liczbowej masy atomowej lub cząsteczkowej Wzór sub. mat/mcz M liczba at./cz. H2 2 u 2 g/mol 6,02∙1023 HCl 36 u 36 g/mol H2SO4 98 u 98 g/mol Mg 24 u 24 g/mol CO2 44 u 44 g/mol

9 Liczba cząsteczek gazuObjętość molowa gazów Mol dowolnego gazu w tych samych warunkach temperatury i ciśnienia zajmuje taką samą objętość, tym samym tej samej objętości znajduje się taka sama liczba cząsteczek dowolnego gazu. Objętość gazów w warunkach normalnych: temperatura: t = 0o C i ciśnienie: p = 1013 hPa (hektopaskal) Mol dowolnego gazu w warunkach normalnych zajmuje objętość 22,4 dm3, Vmol = 22,4 mol/dm3 oznacza to, że w tej objętości znajduje się 6,02∙1023 cząsteczek dowolnego gazu Wzór gazu Objętość mola gazu Liczba cząsteczek gazu O2 22,4dm3 6,02∙1023 CO2 Ne