1 Jak sobie radzić po powodzi. Co robić, a czego raczej nieJak sobie radzić po powodzi. Co robić, a czego raczej nie. Kto może nam pomóc. Fot. Marcia, Flickr, flood 2006, CC BY-NC 2.0 Roman Konieczny, Małgorzata Siudak Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy

3 Nieumiejętne usuwanie szkód po powodzimoże zagrozić naszemu zdrowiu i życiu lub spowodować dodatkowe straty Co nam grozi? Jak postępować? Bezpieczeństwo zdrowotne Sprzątanie i odbudowa zagrożenie bakteriologiczne (zasady zachowania higieny), zagrożenie porażeniem, zranieniem (bezpieczne zachowania po powrocie do domu), stres pourazowy (wsparcie psychologiczne). usunięcie zniszczonych sprzętów i elementów, oczyszczenie z brudu, ew. odkażenie studni, odkażenie ścian i sprzętów, osuszenie, odgrzybienie, naprawa i odbudowa. Inne aspekty sporządzenie dokumentacji dla ubezpieczyciela (opis, zdjęcia), uzyskanie pomocy publicznej. 3

4 Ograniczenie zagrożenia dla zdrowiaKażdy kontakt z wodami powodziowymi stanowi zagrożenie dla zdrowia. W wodzie powodziowej jest wiele substancji niebezpiecznych takich, jak: bakterie chorobotwórcze, chemikalia, środki ochrony roślin, ropopochodne i inne niebezpieczne substancje. W konsekwencji w czasie sprzątania należy : używać mocnych gumowych butów i gumowych rękawic, w przypadku otarć i ran używać wodoodpor-nych plastrów, powinniśmy też się zaszczepić, używając wody pod ciśnieniem należy ubrać maseczkę i gogle, do sprzątania używać wody odkażonej. Nie należy jeść niczego, co miało kontakt z wodą powodziową (nawet konserw), pić tylko wodę butelkowaną. Informacji na temat odkażania dostarczają stacje sanitarno-epidemiologiczne. 4

5 Zdrowie psychiczne Lęk o bliskich i poniesione straty materialne mogą być przyczyną silnego stresu, napięć i depresji. Specjaliści szacują, że do 20% osób dotkniętych powodzią potrzebuje fachowej pomocy psychologicznej. Bez pomocy te osoby cierpią przez wiele lat na zaburzenia snu, zaburzenia pamięci, koncentracji i aktywności lub uzależniają się od leków czy alkoholu. By sobie z tym poradzić należy dużo rozmawiać o swoim samopoczuciu, a także o samopoczuciu innych członków rodziny. Należy szczególnie zwrócić uwagę na zachowanie dzieci. W razie potrzeby prosić Ośrodek Pomocy Społecznej o kontakt z psychologiem.

6 Konstrukcja od zewnątrz Konstrukcja od wewnątrzSprawdzanie stanu budynku Zanim wejdziemy do budynku powinniśmy się upewnić, czy jest to bezpieczne. Czy nie grozi nam porażenie prądem, czy nie ulatnia się gaz i, czy budynek nie grozi zawaleniem. Sprawdzić, czy na ścianach budynku nie ma pęknięć, odchylenia od pionu, wybrzuszeń (wezwać rzeczoznawcę lub inspektora nadzoru budowlanego). Konstrukcja od zewnątrz Sprawdzić, czy ściany nie są odspojone, sufit zarysowany lub ugięty, czy okna i drzwi łatwo się otwierają, schody nie są przesunięte lub naruszone, czy więźba dachowa nie jest uszkodzona. Konstrukcja od wewnątrz Sprawdzić stan instalacji elektrycznej i gazowej. Gdy wyczuwany jest zapach gazu lub instalacje są zamoczone nie należy ich włączać bez konsultacji ze specjalistami. Prąd i gaz instalacje Wytyczne postępowania z obiektami uszkodzonymi znajdują się na stronach Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego (www.gunb.gov.pl/pliki/ginb_ pdf).

7 Ubezpieczenia i pomoc publicznaSprawdź swoje ubezpieczenie Sporządź listę wyposażenia Od zalania (standardowy pakiet) – ubezpieczenie od awarii instalacji wodnej i kanalizacyjnej, cofania się ścieków, zalania przez sąsiada, awarii urządzeń domowych itd. Niektórzy ubezpieczyciele dodają ryzyka spo-wodowane nawalnymi deszczami. Od powodzi (ubezp. dodatkowe) – ubezpieczenie od zalania, które „nastąpiło na skutek podniesienia się poziomu wód płynących i stojących”. Zakres tych ubezpieczeń zależy od towarzystwa ubezpieczeniowego. Przygotuj listę sprzętów i dóbr, które potencjalnie mogą ulec zalaniu. Lista powinna obejmować: datę i miejsce zakupu, model i numer seryjny (w przypadku większych sprzętów), cenę (najlepiej z kopią rachunku), opis sprzętu i fotografię. Listę dóbr przechowuj z polisą w bezpiecznym miejscu wraz z informacjami o tym, jak skontaktować się z Twoim agentem ubezpieczeniowym. W Polsce do roku 2015 działało Biuro Rzecznika Ubezpieczonych. Obecnie jego funkcję spełnia Rzecznik Finansowy (rf.gov.pl/).

8 Osuszanie domu PRZED OSUSZANIEM NALEŻY W TRAKCIE OSUSZANIAOsuszanie budynków wy- maga szczególnej uwagi. Jeśli nie zrobimy tego dokładnie rozwiną się w nich szkodliwe dla zdrowia pleśnie i grzyby. PRZED OSUSZANIEM NALEŻY usunąć wszystkie elementy drewniane i wykładziny, usunąć wodę (co może wymagać pompowania) oraz muł (również ze ścian), usunąć ze ścian zamoczone izolacje termiczne, a spod podłóg podsypki. Osuszanie trzeba zacząć szybko. Pleśnie i grzyby pojawiają się już po godzinach. W TRAKCIE OSUSZANIA Jeśli dom jest wyposażony we własny system ogrzewania należy go włączyć ustawiając temperaturę grzania na 20-22°C. Przy naturalnym osuszaniu należy zapewnić dobrą wentylację pomieszczeń – również piwnic (otwarte okna, drzwi itd.). W przypadku używania osuszaczy adsorpcyjnych pomieszczenia powinny być szczelnie zamknięte.

9 Uszczelnienie powierzchni zlewni StrzyżyWarto wykorzystać doświadczenia, by się przygotować do przyszłych powodzi Uszczelnienie powierzchni zlewni Strzyży Objętość deszczu, jaka spadła w lipcu 2016 r. na samą powierzchnię uszczelnioną po roku 1990 była równa pojemności istniejących obecnie zbiorników na tej rzece.

10 Jak wykorzystać doświadczenie?Trzeba spróbować w domu / firmie odpowie- dzieć sobie na kilka pytań, które podsumują doświadczenia z ostatniej powodzi. Czy wiedziałem, że mieszkam / pracuję tam, gdzie może wystąpić powódź? Czy dostałem ostrzeżenie o powodzi, na tyle wcześnie, by coś zrobić? Skąd przyszła woda, która zalała dom / firmę (z kanalizacji, z gruntu, spłynęła po powierzchni, z rzeki)? Jakich informacji mi brakowało, by zareagować na powódź (drogi i miejsca ewakuacji, gdzie odstawić auto, gdzie się dowiedzieć czy jest niebezpiecznie)? Czy rodzina / pracownicy wiedzieli co robić, jak ratować sprzęty / dokumenty, gdzie się udać, jak się skontaktować z resztą rodziny? Co zrobiłem źle lub, co zrobiłbym inaczej w podobnej sytuacji? Jakiej pomocy mi brakowało?

11 Jak może pomóc samorząd (po powodzi)Dopilnowanie skutecznej opieki zdrowotnej i sanitarnej dla poszkodowanych przez powódź (w tym opieki i doradztwa psychologicznego). Zapewnienia nadzoru budowlanego – wspomagania dla mieszkańców / przedsiębiorców dla sprawdzenia, czy ich budynki są bezpieczne. Zapewnienie działania po powodzi tzw. infrastruktury krytycznej: zaopatrzenia w wodę, prąd, gaz i łączność. Zapewnienie informacji (konsultacje i doradztwo) o dostępnych środkach pomocowych (w tym ubezpieczeniach). Dopilnowanie, by po powodzi zostały zebrane informacje i oceny zagrożonych i służb na temat tego, co wg nich działało dobrze, a co trzeba poprawić.

12 Jak może pomóc samorząd (przed powodzią)?Zapewnienie mieszkańcom / osobom prowadzącym działalność gospodarczą łatwego dostępu do informacji o zagrożonym obszarze i możliwych źródłach zagrożenia. Zapewnienie mieszkańcom informacji i doradztwa w zakresie przygotowania domu i rodziny do powodzi (metody prewencji). Zapewnienie informacji o bezpiecznych drogach i miejscach ewakuacji oraz zakresie wparcia od służb. Zbudowanie skutecznego systemu powiadamiania mieszkańców o zagrożeniu i bezpiecznych zachowania po otrzymaniu takiej informacji.

13 Co robią inni? Mini-przykłady.ANGLIA. Włożono ogromny wysi- łek w ustanowienie „lokalnych grup działania” złożonych z mieszkańców i właścicieli firm z terenów zagrożonych powodzią. Ich zadaniem jest wskazywanie miejscowych problemów powodziowych i proponowanie lokalnych rozwiązań. Są one wspomagane przez Państwo. STANY ZJEDNOCZONE. Wdrożono, począwszy od lat 60-tych Krajowy Program Ubezpieczeń Powo-dziowych, który umożliwia ludziom ubezpieczenie się, ale uzależnia wysokość stawki od przygotowania się lokalnej społeczności od powodzi. Wdrożono standardy budowlane obo-wiązujące na terenach zalewowych. FRANCJA. Inicjatywa edukacyjna Memo Risks była realizowana przez kilka lat w zlewni Loary, a jej celem była inicjowanie wspólnego działania lokalnego samorządu i szkół dla zbadania i poprawy lokalnej świadomości w zakresie zagrożeń. Wypracowane przez dzieci informacje wspomagały lokalny samorząd. AUSTRALIA. Australijska Agencja Bezpieczeństwa opracowała ponad 40 podręczników dla samorządów wspomagając je w przygotowaniu do różnych zagrożeń, w tym powodzi. Rozbudowane podręczniki radzą jak budować systemy ostrzegania, chronić zdrowie dotkniętych powodzią, prowadzić edukację itd.

14 Dziękuję za uwagę!