1 Jak zachęcić młodzież, a zwłaszcza dziewczyny do zainteresowania się naukami ścisłymi i technicznymi, a w przyszłości – do wyboru kariery naukowej?
2 Projekt GAPP „Społeczne postrzeganie zainteresowania młodzieży naukami ścisłymi i technicznymi ze szczególnym uwzględnieniem różnic płciowych” Pełna informacja o projekcie GAPP: www.gendergapp.euwww.gendergapp.eu Oraz: www.obm.isns.uw.edu.pl/gapp.htmlwww.obm.isns.uw.edu.pl/gapp.html Wkrótce: www.gendergapp.plwww.gendergapp.pl
3
4 Kiedyś dałem moim uczennicom stary telewizor do rozmontowania. Zrobiły to świetnie, bardzo precyzyjnie rozłożyły wszystkie części, a potem przyszły z brudnymi rękoma, pełne zainteresowania i pytań: A jak to działa? A do czego to służy? Były tym zafascynowane, a ja miałem z tego wiele satysfakcji… (Nauczyciel, mężczyzna, gimnazjum) W mojej klasie były akurat dwie dziewczyny na całą klasę (…) one zrezygnowały w ostatniej klasie technikum – poszły do normalnego liceum bo zrozumiały, że ten świat techniki, maszyn, silników to nie jest ich świat, to nie dla kobiet – i ja, szczerze mówiąc bardzo poparłem tę ich decyzję (Nauczyciel, mężczyzna, technikum)
5
6 2005/2006 %kobiet wśród ogółu studiujących ogółem w tym kobiet Nauki ścisłe i przyrodnicze (7,6%)34%14980151319 podgrupa biologiczna82%1364411185 podgrupa fizyczna57%3433119482 matematyka i statystyka63%157049862 podgrupa informatyczna13%8610210790 Nauki techniczne (11,6%)26%22754659553 inżynieria, technika18%14596226904 produkcja i przetwórstwo47%2756413036 architektura i budownictwo36%5402019613 Ogółem uczelnie wyższe56%19538321103890 Uniwersytety69%536062370461 Wyższe szkoły techniczne32%331052104820 Wyższe szkoły rolnicze55%10770059600 Wyższe szkoły ekonomiczne58%407755236025 Wyższe szkoły pedagogiczne72%11184680353 Akademie medyczne76%4884236928 Szkoły resortu ON24%119602849 Szkoły resortu SWiA13%1974262
7 Kobiety wśród studentów (III SCED) nauki techniczne, inżynieryjne, budownictwo
8 Kobiety wśród studentów (III SCED) nauki ścisłe i przyrodnicze
9 Postrzeganie nauki DYSTANS SKOMPLIKOWANIE NIE DLA ZWYKŁYCH LUDZI CIĘŻKA PRACA – EDUKACJA PRZEZ CAŁE ŻYCIE NADZIEJA, POSTĘP, ZAUFANIE POLITYCZNA POPRAWNOŚĆ FASCYNACJA I LĘK – KOMUNIKACJA i BIOTECHNOLOGIA
10 Postrzeganie naukowców i kariery w nauce „INNI”, „OBCY”, IZOLACJA, ZAMKNIĘTY ŚWIAT, SAMOTNOŚĆ POŚWIĘCENIE ŻYCIA PRYWATNEGO, RODZINNEGO PASJA GENIUSZ i WYJĄTKOWE ZDOLNOŚCI RYZYKO NIEPOWODZENIA KONTAKTY, PODRÓŻE SATYSFAKCJA
11 Świat pracy naukowca - chemia (K) Świat pracy naukowca– nauki techniczne (inżynierskie) (M) Świat pracy naukowca (K)Świat pracy naukowca - matematyka (M)
12 Płeć a aktywność i kariera w naukach ścisłych i technicznych MĘSKA DOMINACJA STEREOTYPY I UPRZEDZENIA KULTUROWE VS. HIPOTEZA „INNYCH MÓZGÓW” KONFLIKT MIĘDZY PRACĄ A ŻYCIEM RODZINNYM (ZWIĄZEK, DZIECI) „ŻYCIOWI” RODZICE, „AUTORYTARNI” LICEALIŚCI, „KONSERWATYWNE” NAUCZYCIELKI, „RADYKALNE” GIMNAZJALISTKI
13 Działania mające na celu zachęcenie dziewcząt do większego zainteresowania wyborem zawodu w naukach ścisłych i technicznych BEZPOŚREDNI, AKTYWNY KONTAKT Z NAUKOWCAMI-KOBIETAMI i INSTYTUCJAMI NAUKOWYMI KARIERA W NAUCE, NOWYCH TECHNOLOGIACH – ŚCIEŻKA DLA WIELU, NIE TYLKO DLA WYBRANYCH PRACA Z CAŁYM ŚRODOWISKIEM - UCZNIAMI, NAUCZYCIELAMI i RODZICAMI WCZESNY POCZĄTEK – CIEKAWA EDUKACJA (EKSPERYMENT) USUWANIE STEREOTYPÓW, PRIORYTET – NAUKA I TECHNIKA = KARIERA DLA DZIEWCZYN
14 Pogłębione wywiady indywidualne – głos ekspertek Przedstawicielki nauk ścisłych i technicznych Samodzielni pracownicy naukowi Pełniące funkcje kierownicze w sektorze badań i edukacji wyższej Władze oświatowe
15 Kariery w naukach ścisłych i technicznych Polska Gwałtowana industrializacja po 1945 r. i zapotrzebowanie na kadry, rozwój edukacji w zakresie nauk ścisłych i technicznych Feminizacja sektora dydaktycznego (w mniejszym stopniu także wyższego) Niska mobilność naukowców, model „stagnacyjny” – kariera naukowa w jednej instytucji Odpływ kadr z nauki w latach 80. i 90. – luka pokoleniowa
16 Płeć a kariera w nauce – przypadek Polski Płeć – nie ma decydującego znaczenia; dominacja identyfikacji zawodowej, (po prostu naukowcy – zamiast: kobiety-naukowcy) Poczucie mniejszej dysproporcji pomiędzy udziałem kobiet i mężczyzn w naukach ścisłych i technicznych niż w innych krajach Przekonanie o większej otwartości męskiego środowiska naukowego w Polsce – w relacji do innych krajów europejskich Dyskryminacja ze względu na płeć – raczej wynik osobistych, jednostkowych uprzedzeń niż cecha strukturalna polskiej nauki. Różnice w cyklu kariery: (moment odejścia z nauki, czas zdobywania kolejnych stopni i tytułów naukowych, różny wiek emerytalny) Generalnie przekonanie o możliwości połączenia kariery w nauce i życia rodzinnego – łatwiej jednak o to „po doktoracie” Więcej kobiet w edukacji niż nauce Brak wyłącznie, w 100% męskich kierunków (studenci i wykładowcy)
17 Co robić? Jak zwiększyć liczbę kobiet w dziedzinach nauk ścisłych i technicznych? Zmiany w systemie edukacji – ukazywanie praktycznych zastosowań nauki, uczenie przez eksperyment, zmiana nastawienia nauczycieli Bezpośredni kontakt z naukowcami - zwłaszcza kobietami System wyszukiwania talentów – ukierunkowany na wsparcie dziewczyn i młodych kobiet Stworzenie przestrzeni dla edukacji niekoedukacyjnej – jedna z możliwości osłabienia stereotypów Zrównanie wieku emerytalnego – kobiety będą mogły dłużej sprawować funkcje kierownicze na uczelniach i w instytutach badawczych – wzmocnienie kobiecego lobby Więcej środków na naukę jako taką Ułatwienie procedur administracyjnych, lepsza edukacja, specjalne granty dla młodych kobiet-naukowców
18 Spotkania z naukowcami, mężczyznami i kobietami w szkołach i laboratoriach (Włochy, Belgia) Wywiady uczniów z naukowcami – kobietami i mężczyznami; konkurs filmów (Holandia) Warsztaty z rodzicami i doradcami zawodowymi (Dania) Blogi o pracy i życiu naukowców, kobiet i mężczyzn + bezpośredni kontakt z autorami – wizyty w instytucjach naukowych (Portugalia) Warsztaty z nauczycielami + filmy edukacyjne i lekcje-dyskusje w szkołach (Polska) OPIS DZIAŁAŃ – HANDBOOK www.gendergapp.eu
19 Wizerunek naukowców w interneciekobiety fotografie i kontekst LaureatkaLaborantkaKobieta sukcesu AscetkaWykładowca Dominuję obraz kobiety, jako „wykonawcy” (kobieta przy pracy naukowej); Obraz kobiety – naukowca pojawia się najczęściej w kontekście: wygranych konkursów (młode kobiety) prezentacji sukcesów (promocja uczelni) Badanie Trend Scout na zlecenie UW
20 Wizerunek naukowców w internecie: kobiety - określenia Źródło treści – administratorzy /instytucjeŹródło treści – kobiety w roli naukowca Odwołanie się do mocy stereotypu „gdzie ta baba do kopalni?” „technika jest uniseksowna” Odwołanie się do cech charakteru „świat kobiet konkretnych” „inżynier Renata od wyzwań” Odwołanie się do atrybutów kobiecości „kobiety inspirują” „żelbeton i koronki” Odwołanie się do walki płci „umie zarządzać mężczyznami” „rycerz holografii” Odwołanie się perspektyw „z Opola do Indii” Odwołanie się do korzeni „przypadek albo szczęśliwy los” Cechy charakteru: konkretna, precyzyjna, zdyscyplinowana, praktyczna, życiowa, aktywna, pomysłowa, pracowita. Motywacje: godziwe pieniądze, dobre perspektywy na przyszłość, ciekawa praca, zawsze lubiłam transport, tradycje rodzinne, bunt Zainteresowania: sztuka, humanistyka, sprawy duchowe Potrzeby: zachowanie swojej kobiecości, uniknięcie ztechnicyzowania Wygląd: elegancka, umiejąca się zaprezentować Pełnione role, osiągnięcia: zajmuje kierownicze stanowiska, kobieta sukcesu, prowadzi badania na światowym poziomie „W dobie równouprawnienia kobiety powinny mieć odwagę sięgania po zawody, które w przyszłości mogą przynieść im sukces.”/rektor politechniki „Jestem kobietą "ściśniętą". A więc taką, która myśli "ściśle" - precyzyjnie, logicznie, konkretnie. Jak każda kobieta-inżynier./kobieta pracownik naukowy Badanie Trend Scout na zlecenie UW