1

2 Jest to środek restytucyjny – nie prowadzi do weryfikacji orzeczenia, a jedynie do ponownego rozpoznania sprawy. Tak jak środki zaskarżenia, zmierza do obalenia orzeczenia co do istoty sprawy (art. 412 KPC). Jednocześnie jej skuteczne wniesienie powoduje ponowne rozpoznanie sprawy przy zastosowaniu, co do zasady, przepisów o postępowaniu przed sądem I instancji (art. 406 KPC). Skarga ma prowadzić do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy prawomocnie zakończonej; jej celem nie jest wszczęcie nowego, samoistnego postępowania w oderwaniu od postępowania wznawianego. Cechy środka: 1. Przysługuje od orzeczeń prawomocnych. 2. Niedewolutywna.

3 Wznowienia postępowania można żądać, jeśli spełnione będą łącznie dwa warunki:postępowanie zostało zakończone, Wyrok (inne orzeczenie) kończący postępowanie, jest prawomocny. Skarga przysługuje, gdy postępowanie zakończono jednym z orzeczeń: wyrok, nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym, nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym, postanowieniem uznającym orzeczenie sądu zagranicznego, postanowieniem sądu okręgowego w przedmiocie ustalenia, że orzeczenie sądu państwa obcego podlega albo nie podlega uznaniu (art § 3 k.p.c.) postanowienie sądu okręgowego w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności orzeczenie sądu państwa obcego (art § 3 k.p.c.)

4 Można żądać wznowienia postępowania również w razie zakończenia postępowania prawomocnym postanowieniem w wypadku, gdy TK orzekł o niezgodności z Konstytucją RP, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane to postanowienie (art. 399 § 2 i art k.p.c.). Chodzi tu o postanowienia niemerytoryczne, kończące postępowanie w sprawie, a nie wydane w toku sprawy (art k.p.c.). Można żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem sądu zarówno I jak i II instancji. Nie ma też przeszkód by żądać wznowienia postępowania w sprawie zakończonej wyrokiem SN.

5 Niedopuszczalna jest skarga:o wznowienie od wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa lub rozwód albo ustalającego nieistnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po jego uprawomocnieniu się nowy związek małżeński, art niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie, chyba że skarga  została oparta na podstawie wznowienia określonej w art Orzeczenia: Postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2006 r. IV CZ 51/06 „Zawarty w artykule 416 KPC zakaz ponownego wnoszenia skargi o wznowienie postępowania nie stosuje się, jeżeli poprzednia skarga uległa odrzuceniu.” Uchwała SN z dnia 22 lipca 2005 r. III CZP 52/05 „Skarga o wznowienie postępowania od wyroku orzekającego rozwiązanie małżeństwa przez rozwód jest – po śmierci małżonka, która nastąpiła po uprawomocnieniu się wyroku – niedopuszczalna”

6 W postępowaniu nieprocesowym niedopuszczalne jest wznowienie postępowania w sprawie, w której prawomocne postanowienie orzekające co do istoty stawy może być zmienione lub uchylone, np. postanowienie o uznaniu za zmarłego, postanowienie o stwierdzeniu zgonu, postanowienie o ubezwłasnowolnieniu, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadu.

7 Prawo do wniesienia skargi przysługuje:stronie, interwenientowi ubocznemu samoistnemu, interwenientowi ubocznemu niesamoistnemu, jeżeli brał udział w sprawie, Prokuratorowi Rzecznikowi Praw Obywatelskich organizacjom w sprawach o roszczenia alimentacyjne i ochronę konsumentów; organizacjom, do zadań których należy ochrona środowiska albo ochrona praw własności przemysłowej – w tych sprawach; organizacjom, do zadań których należy przeciwdziałanie dyskryminacji i ochrona równości – w tych sprawach

8 Prawo do wniesienia skargi przysługuje:inspektorom pracy - w sprawach z zakresu prawa pracy, powiatowym i miejskim rzecznikom konsumentów - w sprawach o ochronę interesów konsumentów, RPO, w sprawach należących do jego kompetencji, następcom prawnym stron, którzy weszli do procesu w wyniku sukcesji spowodowanej śmiercią strony lub utratą przez nią zdolności sądowej.

9 Skargę można oprzeć jedynie na podstawach wskazanych w ustawie.Dzieli się je na dwie grupy: Podstawy nieważności. Przyczyny restytucyjne. Niezależna podstawa z art KPC.

10 Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona: nie oznacza to tego samego, co „jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa” co oznacza, że gdy sprawa powinna być rozpoznana w składzie trzyosobowym, a orzekał sąd w składzie jednoosobowym – jest to skład sprzeczny z przepisami prawa, i nie jest to przesłanka do wznowienia postępowania na podstawie art. 401 pkt 1; oznacza to sytuacje, gdy: w składzie sądu uczestniczyła osoba, która nie jest sędzią lub ławnikiem, w składzie trzech sędziów zawodowych, zamiast sędziego lub sędziów brał udział ławnik lub ławnicy, w składzie sądu uczestniczył sędzia (ławnik), który nie może orzekać w tym sądzie (nie został delegowany albo delegowany wadliwie), w składzie sądu uczestniczyła za duża ilość sędziów (ławników).

11 Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności:2) jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia: art. 48 § 1 KPC, strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia głównie z tego powodu, że nie wiedziała o przyczynach wyłączenia, o których dowiedziała się dopiero po uprawomocnieniu się wyroku.

12 3) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe: brak zdolności sądowej lub procesowej strony stanowi samodzielną podstawę wznowienia

13 brak należytej reprezentacji strony jako podstawa wznowienia postępowania z powodu nieważności może być podnoszona wyłącznie wtedy, gdy brak reprezentacji nie był podnoszony w drodze zarzutu przed uprawomocnieniem się wyroku, ani strona nie potwierdziła czynności procesowych dokonanych przez osobę działającą jako pełnomocnik bez umocowania, na tę podstawę można się powoływać w skardze o wznowienie postępowania wyłącznie w przypadku, gdy niemożność działania trwała aż do uprawomocnienia się wyroku; jeżeli ustała ona przed uprawomocnieniem się wyroku – pozbawienie możności działania, jako pozbawienie możności obrony swoich praw przez stronę, stanowić może jedynie zarzut apelacyjny nieważności postępowania.

14 Można żądać wznowienia na tej podstawie, że:1) wyrok został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym: nie jest istotne, czy dokument był jedynym dowodem, na podstawie którego sąd dokonał danego ustalenia, czy jednym z dowodów, art. 11 KPC – ustalenia prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wydanego w postępowaniu karnym wiążą sąd w postępowaniu cywilnym  2) wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa: czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów, wznowienie postępowania jest dopuszczalne w razie popełnienia zbrodni lub występku (pojęcie przestępstwa).

15 3) można również żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu:  później wykryty prawomocny wyrok dotyczy tego samego stosunku prawnego, gdy zachodzi tożsamość w obydwu sprawach podmiotów (stron), przedmiotu łączącego je stosunku prawnego oraz jego treści, nowe okoliczności lub środki dowodowe muszą spełniać 3 warunki: a) mają przymiot nowości, nie były znane stronie w czasie, gdy toczyło się postępowanie, b) gdyby były znane i ujawnione zostały w postępowaniu, mogły realnie wpłynąć na inną treść orzeczenia, c) strona nie mogła z nich skorzystać w poprzednim postępowaniu, czyli ich nieznajomość wynikała z przeszkód obiektywnych, a nie z przyczyn obciążających stronę (np. taktyka procesowa)

16 4) można żądać wznowienia, jeżeli na treść wyroku miało wpływ postanowienie niekończące postępowania w sprawie, wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, uchylone lub zmienione zgodnie z art. 4161: -  jeśli na podstawie art nastąpi zmiana lub uchylenie prawomocnego postanowienia niekończącego postępowania w sprawie, wydanego w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem, ze względu na to, że zostało ono wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, a było to postanowienie, które miało wpływ na treść tego wyroku, wtedy zostaje wykreowana podstawa dla wznowienia postępowania zakończonego tym wyrokiem. Oznacza to, że podstawa określona w art. 403 § 4 nie istnieje, zanim nie dojdzie do uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia niekończącego postępowania w sprawie zgodnie z art. 4161

17 Można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. na tej podstawie postępowanie może być wznowione również w razie zakończenia go postanowieniem (art. 399 § 2 KPC). Orzeczenia Postanowienie SN z dnia 21 sierpnia 2003 r. III CO 9/03 „Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego tzw. interpretacyjne nie mieści się w hipotezie art. 401[1] § 1 KPC.” Uchwała SN z dnia 17 grudnia 2009 r. III PZP 2/09 „Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające w sentencji niezgodność z Konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego, które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przewidzianej w art. 401[1] KPC.”

18 Skarga o wznowienie powinna czynić zadość warunkom pozwu – art. 187 KPC.Skarga o wznowienie powinna zawierać: oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie – wymóg ten wyznacza granice, w jakich sąd rozpoznaje sprawę na nowo, sąd jest związany podstawą wznowienia i wyłącznie do niej ogranicza rozpoznania sprawy, nawet podstawy nieważności nie są brane pod uwagę przez sąd z urzędu, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi wniosek o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia – sąd nie jest nim związany.

19 Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym.Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji – od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. W sytuacji określonej w art skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli w chwili wydania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie, o którym mowa w art. 4011, nie było jeszcze prawomocne na skutek wniesienia środka odwoławczego, który został następnie odrzucony, termin biegnie od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu, a w wypadku wydania go na posiedzeniu jawnym – od dnia ogłoszenia tego postanowienia.

20 Po upływie 5 lat od uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem wypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana. Art. 408 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim po upływie pięciu lat od uprawomocnienia się wyroku nie pozwala żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności wynikającej z naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2, o którym ostatecznie orzekł Europejski Trybunał Praw Człowieka, jest niezgodny z art. 77 ust. 2 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (wyrok TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 22 września 2015 r., sygn. akt SK 21/14)

21 Prawo do rzetelnego procesu sądowegoArtykuł 6 ust. 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. Postępowanie przed sądem jest jawne, jednak prasa i publiczność mogą być wyłączone z całości lub części rozprawy sądowej ze względów obyczajowych, z uwagi na porządek publiczny lub bezpieczeństwo państwowe w społeczeństwie demokratycznym, gdy wymaga tego dobro małoletnich lub gdy służy to ochronie życia prywatnego stron albo też w okolicznościach szczególnych, w granicach uznanych przez sąd za bezwzględnie konieczne, kiedy jawność mogłaby przynieść szkodę interesom wymiaru sprawiedliwości.

22 Sąd właściwy: do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na podstawie przewidzianej w art właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał co do istoty sprawy Sąd drugiej instancji, który oddalił apelację, jest sądem orzekającym ostatnio co do istoty sprawy w rozumieniu art zdanie drugie k.p.c., właściwym do wznowienia postępowania na podstawach określonych w art. 403 k.p.c.

23 Badanie pod kątem spełnienia wymogów formalnych.Po wniesieniu skargi do sądu właściwego następuje jej badanie przez przewodniczącego pod kątem spełnienia wymogów formalnych skargi. W związku z tym, że do postępowania ze skargi o wznowienie stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem I instancji (art. 406 KPC), dopuszczalne jest uzupełnianie braków skargi przy zastosowaniu procedury przewidzianej w art. 130 – KPC. Skarga, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie, jak również skarga nieopłacona podlega zwrotowi.

24 FAZA I – POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE DOPUSZCZALNOŚCI SKARGISkutecznie wniesiona skarga podlega następnie ocenie pod względem jej terminowości, dopuszczalności oraz oparcia na ustawowej podstawie. Na potrzeby tego badania sąd może zażądać od skarżącego uprawdopodobnienia okoliczności stwierdzających zachowanie terminu lub dopuszczalności wznowienia (art. 410 § 2 KPC). Badając oparcie skargi na ustawowej podstawie wznowienia, sąd ustala, czy twierdzenia skarżącego zawarte w skardze wyczerpują ustawową podstawą oraz czy wskazana podstawa w rzeczywistości występuje (post. SN z r., I CZ 104/12). Podnoszone przez skarżącego sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający hipotezom norm zawartych w art KPC nie oznacza jeszcze oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, gdy podstawa w istocie nie zachodzi (post. SN z r., IPZ 33/05).

25 Skarga spóźniona lub niedopuszczalna podlega odrzuceniuSkarga spóźniona lub niedopuszczalna podlega odrzuceniu. Skarga będzie odrzucona także w przypadku negatywnej oceny istnienia podstawy wznowienia postêpowania, przy czyn należy zauważyć, że na tym etapie sprawy ocena ta może być dokonana wyłącznie w oparciu o twierdzenia skarżącego co do istnienia okoliczności, które mają uzasadniać podstawę wznowienia. Wyjątkowo SN orzeka tylko o dopuszczalności wznowienia, a rozpoznanie sprawy przekazuje sądowi II instancji (art. 412 § 4 KPC). Postanowienie o odrzuceniu skargi kończy postępowanie w sprawie i jako takie podlega zaskarżeniu zażaleniem (art. 394 § 1 in principio i art §2 KPC).

26 FAZA II – POSTĘPOWANIE MAJĄCE NA CELU PONOWNE ROZPOZNANIE SPRAWYDo merytorycznego rozpoznania sprawy może dojść w braku podstaw do odrzucenia skargi, a więc, gdy skarga została wniesiona w terminie, jest dopuszczalna i istnieje powoływana w niej podstawa wznowienia. Przedmiotem wznawianego postępowania będzie ocena wpływu podstawy wznowienia na treść poprzedniego rozstrzygnięcia lub wystąpienia nieważności wznawianego postępowania. Rozpoznając ponownie sprawę, sąd stosuje odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem I instancji, w tym przepisy o rozprawie, o postępowaniu dowodowym, o czynnościach procesowych, o doręczeniach, jak również dotyczące wydawania orzeczeń, ich uzasadniania i doręczania (wyr. SN z r., III CSK 56/07, Legalis). Nie znajdą zastosowania przepisy o zmianach przedmiotowych i podmiotowych. Tego typu zmiany prowadziłyby bowiem do naruszenia granic skargi wyznaczanych przez jej podstawy.

27 Sędzia, którego udziału lub zachowania się w procesie poprzednim dotyczy skarga, wyłączony jest od orzekania w postępowaniu ze skargi o wznowienie. Wniesienie skargi o wznowienie nie tamuje wykonania zaskarżonego wyroku. W razie uprawdopodobnienia, że skarżącemu grozi niepowetowana szkoda, sąd może na wniosek strony wstrzymać wykonanie wyroku, chyba że strona przeciwna złoży odpowiednie zabezpieczenie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

28 Oddalenie skargi – w przypadku jej bezzasadności.W przypadku bezzasadności podstaw wznowienia sąd oddala skargę o wznowienie postępowania. Skarga będzie podlegała oddaleniu, gdy okaże się, że okoliczności uzasadniające powołane podstawy wprawdzie istnieją, ale nie pozostają w związku przyczynowym z treścią zaskarżonego rozstrzygnięcia. Nie dotyczy to podstawy nieważności postępowania, która brana jest przez sąd pod uwagę bez względu na to, jaki miała wpływ na orzeczenie. Jeżeli skarga oparta została na przyczynie późniejszego wykrycia nowych faktów i dowodów, to może być ona oddalona wówczas, gdy ich przeprowadzenie nie doprowadzi do dokonania ustaleń faktycznych odmiennych niż te, które legły u podstaw zaskarżonego orzeczenia.

29 Oddalenie skargi – w przypadku jej bezzasadności.Zmiana zaskarżonego orzeczenia, uchylenie zaskarżonego orzeczenia i odrzucenie pozwu lub umorzenie postępowania. Pozytywna ocena zasadności podstaw wznowienia może doprowadzić do zmiany zaskarżonego orzeczenia lub jego uchylenia i odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania (art. 412 § 2 KPC). Zmiana orzeczenia i ponowne rozstrzygnięcie co do istoty sprawy nastąpi, co do zasady, w przypadku uwzględnienia restytucyjnych przyczyn wznowienia postępowania, a także tych przyczyn nieważności, których zaistnienie nie powoduje konieczności odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania. Z powołanego przepisu nie wynika możliwość zastosowania innych rozstrzygnięć po skasowaniu zaskarżonego orzeczenia. W szczególności jeżeli w przedmiocie wznowienia postępowania orzeka sąd II instancji, nie jest dopuszczalne, aby – uwzględniając skargę – uchylił orzeczenie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

30 Jeżeli do rozstrzygnięcia o wznowieniu postępowania zakończonego wyrokiem właściwy jest Sąd Najwyższy, sąd ten orzeka tylko o dopuszczalności wznowienia, a rozpoznanie sprawy przekazuje sądowi drugiej instancji. Uchylając lub zmieniając wyrok, sąd na wniosek skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie, także od Skarbu Państwa, naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania lub wykonania wyroku.

31 O oddaleniu skargi i zmianie zaskarżonego orzeczenia sąd rozstrzyga WYROKIEM, a o uchyleniu i odrzuceniu lub umorzeniu postępowania – POSTANOWIENIEM. Od wyroków wydawanych przez sąd I instancji po ponownym rozpoznaniu sprawy przysługuje APELACJA, a wyrok wydany przez sąd II instancji może być zaskarżony SKARGĄ KASACYJNĄ, o ile z uwagi na przedmiot sprawy i WPS skarga taka jest dopuszczalna. Postanowienie o uchyleniu i odrzuceniu lub umorzeniu postępowania wydane przez sąd I instancji zaskarżalne jest zażaleniem. Jeśli było wydane przez sąd II instancji może być wniesiona skarga kasacyjna, o ile z uwagi na przedmiot sprawy i WPS skarga taka jest dopuszczalna.

32

33 Została wprowadzona do KPC w związku z wprowadzeniem artZostała wprowadzona do KPC w związku z wprowadzeniem art § 2 KC: „Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.”

34 Nie podlega prostemu zakwalifikowaniu do kategorii środków zaskarżeniaNie podlega prostemu zakwalifikowaniu do kategorii środków zaskarżenia. Skarga ta co do zasady nie prowadzi do uchylenia lub zmiany zaskarżonego orzeczenia (wyjątek art § 3 KPC). Skarga ta jednak stanowi środek prawny zbliżony do środków zaskarżenia (umiejscowiona jest po działach dotyczących skargi kasacyjnej i skargi o wznowienie) – jest to tzw. quasi- środek zaskarżenia. Przysługuje od prawomocnych orzeczeń sądu II instancji – stanowi środek prawny o charakterze nadzwyczajnym.

35 Przysługuje od: prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie w postępowaniu nieprocesowym. Muszą zostać spełnione przesłanki: jeżeli przez wydanie w/w orzeczenia stronie została wyrządzona szkoda i zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych (poj. szersze od środków zaskarżenia – obejmuje zwyczajne środki odwoławcze, niedewolutywne środki zaskarżenia, nadzwyczajne środki zaskarżenia i instytucje, które nie stanowią środków zaskarżenia, a umożliwiają ponowne orzekanie w prawie prawomocnie osądzonej, np. 679, 577 KPC) nie było i nie jest możliwe.

36 W wyjątkowych !!! wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.

37 Można żądać także stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wydanego w przedmiocie ustalenia, że orzeczenie sądu państwa obcego podlega albo nie podlega uznaniu (art § 3 KPC) oraz prawomocnego postanowienia w przedmiocie nadania orzeczeniu sądu państwa obcego klauzuli wykonalności.

38 Wyrok (postanowienie co do istoty sprawy) jest niezgodne z prawem, gdy orzeczenie jest niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo które zostało wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego stosowania prawa, które jest oczywiste i nie wymaga większej analizy prawniczej.

39 Skarga nie przysługuje:od wyroków sądu drugiej instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną, oraz od orzeczeń Sądu Najwyższego. W takich wypadkach orzeczenie Sądu Najwyższego wydane na skutek wniesienia skargi kasacyjnej traktuje się jak orzeczenie wydane w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi. Od tego samego wyroku strona może wnieść tylko jedną skargę. SN: Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego jest niedopuszczalna. (I CNP 55/2006) SN: Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego wydanego przed dniem 1 września 2004 r. jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu. (I CNP 1/2005)

40 Skargę może wnieść: strona, uczestnik postępowania nieprocesowego. Gdy nie zrobiła tego strona, także: Prokurator Generalny, jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, Rzecznik Praw Obywatelskich - jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, albo Rzecznik Praw Dziecka - jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia praw dziecka.

41 Skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego. Do skargi - oprócz jej odpisów dla doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom - dołącza się dwa odpisy przeznaczone do akt Sądu Najwyższego. Skarga powinna zawierać: 1. Oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości lub w części (ELEMENT IDENTYFIKACYJNY I KONSTYTUTYWNY W ZAKRESIE WYZNACZENIA ZAKRESU ZASKARŻENIA). 2. Przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie. Skargę można oprzeć na podstawie naruszeń prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność wyroku z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Podstawą skargi nie mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw. Skarga podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, chyba że ważne względy przemawiają za wyznaczeniem rozprawy.

42 3. Wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżony wyrok jest niezgodny3. Wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżony wyrok jest niezgodny. Wymóg ten konkretyzuje podstawy skargi. 4. Uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy. Należy przedstawić wywód wskazujący, że szkoda została wyrządzona, czas jej powstania, postać i związek przyczynowy z wydaniem orzeczenia niezgodnego z prawem. 5. Wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto - gdy skargę wniesiono, stosując art. 4241 § 2 - że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi. 6. Wniosek o stwierdzenie niezgodności wyroku z prawem.

43 Stosuje się przepisy o postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi kasacyjnej z pewnymi odrębnościami.Obowiązuje obowiązkowe zastępstwo przez adwokatów i radców prawnych + art. 871 § 2,3 KPC. TERMIN! Skargę wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie 2 lat od dnia jego uprawomocnienia się. W razie stwierdzenia niezachowania warunków formalnych określonych w art. 4245 § 2, przewodniczący wzywa o poprawienie lub uzupełnienie skargi. Skargę nieopłaconą, skargę wniesioną z naruszeniem art. 871 § 1 oraz skargę, której braków strona nie usunęła w terminie, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.

44 Po doręczeniu skargi stronie przeciwnej, a gdy skargę wniósł Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka - obydwu stronom, sąd przedstawia niezwłocznie akta sprawy Sądowi Najwyższemu. Postępowanie międzyinstancyjne przez SN – ocena zachowania przez skarżącego ustawowych wymogów środka, w tym opłaty i przymusu adwokacko-radcowskiego.

45 SN odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę:jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez sąd niższej instancji, skargę wniesioną po upływie terminu, skargę niespełniającą wymagań określonych w art. 4245 § 1, z innych przyczyn niedopuszczalną, Skarga podlega także odrzuceniu, jeżeli zmiana zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych była lub jest możliwa albo jeżeli nie zachodzi wyjątek, o którym mowa w art. 4241 § 2. Przedsąd- wstępna ocena merytoryczna skargi przez SN. SN odmawia przyjęcia skargi do rozpoznania, jeżeli jest oczywiście bezzasadna.

46 Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw.Skarga podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, chyba że ważne względy przemawiają za wyznaczeniem rozprawy. SN rozpoznaje skargę merytorycznie w składzie 3 sędziów. W pozostałych wypadkach orzeka w składzie 1 sędzego.

47 ODDALENIE Sąd Najwyższy oddala skargę w razie braku podstawy do stwierdzenia, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem: nie doszło do naruszenia prawa materialnego lub przepisów postępowania lub wprawdzie doszło do naruszenia przepisów, ale mimo to wyrok jest zgodny z prawem lub wydanie wyroku niezgodnego z prawem nie spowodowało powstania szkody. Forma rozstrzygnięcia zależy od formy orzeczenia, które było zaskarżone. Oddalenie skargi od wyroku – FORMA WYROKU, od postanowienia co do istoty w postępowaniu nieprocesowym – FORMA POSTANOWIENIA.

48 2. UWZGLĘDNIENIE SKARGI Uwzględniając skargę, Sąd Najwyższy stwierdza, że wyrok jest w zaskarżonym zakresie niezgodny z prawem. Stwierdzenie niezgodności nie uchyla prawomocności ani mocy obowiązującej orzeczenia. Stanowi jedynie prejudykat dla późniejszego procesu odszkodowawczego. UCHYLENIE ZASKARŻONEGO WYROKU ORAZ WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI I ODRZUCENIE POZWU ALBO UMORZENIE POSTĘPOWANIA Decyzje takie SN może podjąć - stwierdzając niezgodność wyroku z prawem - jeżeli w chwili orzekania sprawa ze względu na osobę nie podlegała orzecznictwu sądów polskich albo w sprawie droga sądowa była niedopuszczalna.

49 2. UWZGLĘDNIENIE SKARGI Uwzględniając skargę, Sąd Najwyższy stwierdza, że wyrok jest w zaskarżonym zakresie niezgodny z prawem. Stwierdzenie niezgodności nie uchyla prawomocności ani mocy obowiązującej orzeczenia. Stanowi jedynie prejudykat dla późniejszego procesu odszkodowawczego. UCHYLENIE ZASKARŻONEGO WYROKU ORAZ WYROK SĄDU PIERWSZEJ INSTANCJI I ODRZUCENIE POZWU ALBO UMORZENIE POSTĘPOWANIA Decyzje takie SN może podjąć - stwierdzając niezgodność wyroku z prawem - jeżeli w chwili orzekania sprawa ze względu na osobę nie podlegała orzecznictwu sądów polskich albo w sprawie droga sądowa była niedopuszczalna.

50 E. Marszałkowska-Krześ (red.), „Postępowanie cywilne, Warszawa 2013 r.A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 7”, Warszawa 2014 r. E. Marszałkowska-Krześ (red.), „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz.” M. Manowska, „Postępowanie cywilne. Kazusy”.