1 Joanna Szczypta I TE

2 Organizmy zmodyfikowane genetycznie w skrócie GMO (ang. Genetically Modified Organisms) to organizmy, których geny zostały celowo zmieniona przez człowieka.

3

4 Modyfikacje, jakim podlegają organizmy można podzielić na trzy grupy: zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym organizmie, do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów, wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku (organizmy transgeniczne).

5 Modyfikacje genetyczne budzące najwięcej kontrowersji to przeważnie wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, które nadają modyfikowanemu organizmowi pożądaną cechę, nie występującą u niego naturalnie.

6

7 Główne zastosowania modyfikacji: zmodyfikowane mikroorganizmy są używane do produkcji pewnych substancji chemicznych, takich jak np. insulina modyfikowanie roślin pozwala dodać/wzmocnić cechy zwiększające opłacalność produkcji.

8

9 Początki GMO Około 30 lat temu w biologii pojawiły się nowatorskie techniki rekombinacji DNA i inżynieria genetyczna stała się nowym sposobem przeniesienia genów lub ich grup pomiędzy niespokrewnionymi gatunkami. Technologia ta umożliwiła np. przeniesienie genów bakteryjnych do rośliny; pierwsze transgeniczne rośliny pojawiły się na rynku około 15 lat temu, a z rokiem 2002 były uprawiane w 16 krajach tworząc razem 58,7 miliona hektarów uprawianych przez 6 milionów rolników. Obszar obsadzony roślinami transgenicznymi powiększył się 35-krotnie w latach 1996-2002. Uprawia się przede wszystkim transgeniczną soję (62%), kukurydzę (21%), bawełnę (12%) oraz rzepak (5%). Liczba uprawianych GMO (genetycznie modyfikowanych organizmów) stale rośnie. Największym producentem transgenicznych organizmów są Stany Zjednoczone (63%) oraz Argentyna (21%). Pozostałe państwa to Kanada (6%), Brazylia, Chiny oraz RPA (poniżej 5%).

10 Organy zajmujące się GMO Minister Środowiska, Komisja ds. GMO, Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Handlowa, Państwowa Inspekcja Pracy, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spoż, Organy Administracji Celnej.

11 Laboratoria referencyjne Od sierpnia 2004: Tarnobrzeg (Rzeszów) Od maja 2004: Białystok i Poznań Od marca 2003: 3 jednostki upoważnione do przeprowadzania badań i wydawania opinii w dziedzinie GMO. Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie, Instytut Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Jastrzębcu

12 Uprawy GMO w Polsce W Polsce w IHAR w Radzikowie otrzymano pierwsze odmiany modyfikowane genetycznie pszenżyta w 1998 r, a żyta w 1999 r. W Polsce nie ma przemysłowych upraw roslin transgenicznych. Na rynku polskim znajdują sie jednak komponenty i produkty GMO (soja), sprowadzane zza granicy.

13 GMO w Polsce Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych stwierdził “liczne przypadki znakowania wyrobów w sposób niezgodny z przepisami” "W 34 jednostkach objętych kontrolą ujawniono, że na etykietach lub opakowaniach artykułów rolno – spożywczych wprowadzanych do obrotu brak było informacji na temat zawartości GMO, a w 13 jednostkach - informacje te były niepełne lub błędne.”

14 GMO w Polsce „Obecność produktów GMO stwierdzono w 24,8% produktach, z czego zawartość składników GMO w 12,4% przekraczała 1% masy.” „Ponadto, obecność składników genetycznie zmodyfikowanych stwierdzono w 3 próbkach artykułów spożywczych oraz 3 próbkach środków żywienia zwierząt, deklarowanych przez przedsiębiorców jako wolne od GMO.”

15 GMO w Polsce Dotychczas ok. 100 próbek zbadało już laboratorium referencyjne w Tarnobrzegu, ale nie stwierdziło obecności GMO. Badaniu poddana była przede wszystkim żywność ze źródeł krajowych. Do końca roku planuje się rozszerzenie badań na żywność importowaną.

16 GMO w Polsce Ponad 99% importowanej i znajdującej się w obrocie śruty sojowej, było deklarowane przez przedsiębiorców jako produkt genetycznie zmodyfikowany.

17 Strefy wolne od GMO Pierwsze "Strefy Wolne od GMO" zadeklarowali małopolscy rolnicy z rejonu Stryszowa oraz cała gmina Chmielnik z woj. Podkarpackiego. W dniu 27 września 2004 na sesji Sejmiku Województwa Podkarpackiego została przyjęta uchwała w sprawie stanowiska dotyczącego ogłoszenia Strefy Wolnej od GMO na terenie Województwa Podkarpackiego

18 Strefy wolne od GMO

19

20 Czy kupując dany produkt interesuje się Pan/Pani czy jest on wytwarzany przy użyciu metod inżynierii genetycznej, czy też nie?

21 Czy polski rynek jest dobrze chroniony przed niekontrolowaną obecnością artykułów wytworzonych przy użyciu metod inżynierii genetycznej czy też nie?

22 Czy Pana/Pani zdaniem obecnie w Polsce są już dostępne artykuły wytwarzane przy użyciu metod inżynierii genetycznej, czy też nie?

23 pl.wikipedia.org/.../Organizm_zmodyfikowany_genet ycznie www.biolog.pl/content-56.html www.portalspozywczy.pl www.fluesse-verbinden.net/download/kedra_pl.pdf www.oficynaoko.info/czerwiec_2005_r_.htm