1 „Zna proporcją, mocium panie”: przyczynek do metodyki nauczania opracowania rzeczowego według JHP BNKacper Trzaska Pracownia Języka Haseł Przedmiotowych BN Instytut Bibliograficzny Biblioteka Narodowa

2 Plan wystąpienia Szkolenia prowadzone przez zespół Pracowni JHP BNBadania własne – metoda i wyniki Czynniki wpływające na jakość opracowania przedmiotowego Wnioski końcowe

3 Szkolenia prowadzone przez zespół Pracowni JHP BN

4 Szkolenia JHP BN zewnętrzne i wewnętrzne wykłady i ćwiczenia

5 Szkolenia JHP BN materiał merytoryczny podzielony na siedem części:gramatyka i słownictwo tematy ogólne tematy osobowe tematy geograficzne tematy korporatywne tematy tytułowe tematy formalne

6 Wykłady różne formy przyjęte haseł w obrębie jednego rodzajuzasady tworzenia charakterystyki wyszukiwawczej dobór jednostek leksykalnych relacje pomiędzy jednostkami leksykalnymi odzwierciedlone w słowniku schematy opracowania źródła informacji o JHP BN

7 Ćwiczenia – szkolenie zewnętrznetworzenie charakterystyk wyszukiwawczych na podstawie podanego tytułu, który jednoznacznie wskazuje zakres tematyczny dokumentu wyszukiwanie tematów, określników i odsyłaczy czytanie artykułów wzorcowych

8 Ćwiczenia – szkolenie wewnętrznedwustopniowe tworzenie charakterystyk wyszukiwawczych na podstawie podanego tytułu, który jednoznacznie wskazuje zakres tematyczny dokumentu samodzielne opracowanie przedmiotowe otrzymanego dokumentu

9 Ćwiczenia – elementy wspólnekorekta błędów opracowania wskazanie elementów treści, które należy wyrazić bądź pominąć w charakterystyce przedmiotowej porównywanie opisów przedmiotowych dokumentów dostępnych w bazach BN

10 Realizowane cele wykorzystanie JHP BN do wyrażenia treści opracowywanego dokumentu umiejętność analizy dokumentu pod względem treści i formy

11 Badania własne – metoda i wyniki

12 Materiał badawczy szkolenia zewnętrzne i wewnętrzne na poziomie podstawowym przeprowadzone w 2011 r. propozycje charakterystyk wyszukiwawczych sporządzone na podstawie tytułu bądź otrzymanego dokumentu zapisywane ze wszystkimi elementami formatu MARC21

13 Materiał badawczy opisy przedmiotowe sporządzone podczas szkoleń 884

14 Metoda badawcza analiza charakterystyk przedmiotowych błędy formalneadekwatność opracowania adnotacje przy każdej propozycji opracowania były podstawą podziału materiału na charakterystyczne grupy błędów

15 9 Wyniki dziewięć obszarów problemowychtypowe błędy powtarzające się we wszystkich grupach

16 Wyniki 6/3 Błędy analityczne Błędy formalne

17 Wyniki Analityczne Schemat opracowaniaStosowanie określników rzeczowych |x badanie |x metody Stosowanie określników rzeczowych |x w literaturze |x w fotografii Stosowanie określników chronologicznych - brak określnika - błędny określnik - |y 21 w. vs. |y od 2001 r. Analityczne

18 Wyniki Uogólnienie przedmiotu dokumentu - brak uogólnienia - zbyt duże uogólnienie Stosowanie tematów formalnych - brak określenia formy dokumentu - błędne określenie formy dokumentu Analityczne

19 Wyniki Formalne błędna kolejność hasełbłędne numery pól formatu MARC21 brak zgłoszenia zapotrzebowania na nowe hasło wzorcowe słownikowe Formalne

20 Przykłady opisów przedmiotowych będących podstawą badaniaw formie zaproponowanej przez uczestnika szkolenia w formie przyjętej przez prowadzącego szkolenie

21 Analityczne Brak użycia schematu opracowania

22 Moje świata widzenie IX : 9 Konkurs Poetycki dla Młodych Twórców imMoje świata widzenie IX : 9 Konkurs Poetycki dla Młodych Twórców im. Zbigniewa Dominiaka Konkurs Poetycki dla Młodych Twórców im. Zbigniewa Dominiaka |n (9 ; |d 2011 ; |c Łódź) 651 4 Łódź (woj. łódzkie) |x imprezy |y od 2001 r. 655 4 Antologie 655 4 Poezja polska |y 21 w. 655 4 Poezja polska |x konkursy i festiwale |y od 2001 r.

23 Moje świata widzenie IX : 9 Konkurs Poetycki dla Młodych Twórców imMoje świata widzenie IX : 9 Konkurs Poetycki dla Młodych Twórców im. Zbigniewa Dominiaka Konkurs Poetycki dla Młodych Twórców im. Zbigniewa Dominiaka |n (9 ; |d 2011 ; |c Łódź) 655 4 Antologie 655 4 Poezja polska |y 21 w. 655 4 Poezja polska |x konkursy i festiwale |y od 2001 r.

24 610 24 NSZZ "Solidarność". |b Region Gorzów Wielkopolski Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" w regionie Gorzów Wielkopolski w dokumentach. T. 1, NSZZ "Solidarność". |b Region Gorzów Wielkopolski Źródła historyczne

25 610 24 NSZZ "Solidarność". |b Region Gorzów Wielkopolski Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" w regionie Gorzów Wielkopolski w dokumentach. T. 1, NSZZ "Solidarność". |b Region Gorzów Wielkopolski Gorzów Wielkopolski (woj. lubuskie ; okręg) |x organizacje |y r. Źródła historyczne

26 Lot do nieba : prawdziwa historia pilota : katastrofa lotniczaLot do nieba : prawdziwa historia pilota : katastrofa lotnicza... jedyny ocalony... podróż do nieba... i z powrotem Black, Dale 650 4 Śmierć kliniczna 650 4 Śmierć |x psychologia 655 4 Pamiętniki amerykańskie |y w.

27 Lot do nieba : prawdziwa historia pilota : katastrofa lotniczaLot do nieba : prawdziwa historia pilota : katastrofa lotnicza... jedyny ocalony... podróż do nieba... i z powrotem Black, Dale 650 4 Lotnicy |z Stany Zjednoczone |y od 1945 r. 650 4 Ofiary katastrof i wypadków |z Stany Zjednoczone |y od 1945 r. 650 4 Śmierć kliniczna 650 4 Śmierć |x psychologia 655 4 Pamiętniki amerykańskie |y od 1945 r.

28 Analityczne Stosowanie określników rzeczowych |x badanie |x metody

29 650 4 Jakość życia |x badanie Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności : analiza badań, krytyka podejść, propozycje rozwiązań 650 4 Jakość życia |x badanie 650 4 Niepełnosprawni umysłowo |x socjologia 650 4 Rehabilitacja społeczna

30 650 4 Niepełnosprawni umysłowo |x jakość życia |z Polska |y od 2001 r.Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności : analiza badań, krytyka podejść, propozycje rozwiązań 650 4 Niepełnosprawni umysłowo |x jakość życia |z Polska |y od 2001 r. 650 4 Rehabilitacja społeczna |z Polska |y od 2001 r.

31 Leo English : little ones : teacher's book650 4 Język angielski |x nauczanie 655 4 Poradniki dla nauczycieli

32 Leo English : little ones : teacher's book650 4 Język angielski |x nauczanie początkowe |x metody 655 4 Poradniki dla nauczycieli

33 Analityczne Stosowanie określników rzeczowych |x w literaturze |x w fotografii

34 Tarnów : piękne ślady wieków651 4 Tarnów (woj. małopolskie) |x w fotografii 655 4 Albumy 655 4 Fotografia polska |y od 2001 r.

35 Tarnów : piękne ślady wieków651 4 Tarnów (woj. małopolskie) 655 4 Albumy 655 4 Fotografia polska |y od 2001 r.

36 Złote pszczoły : Żydzi międzywojennej Warszawy : antologia komiksów650 4 Żydzi |x w literaturze polskiej 655 4 Komiksy

37 Złote pszczoły : Żydzi międzywojennej Warszawy : antologia komiksów655 4 Komiksy

38 Analityczne Stosowanie określników chronologicznych - brak określnika - błędny określnik - |y 21 w. vs. |y od 2001 r.

39 Ostańce : kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. T. 2650 4 Architektura polska |x historia 650 4 Budownictwo mieszkaniowe |z Polska 651 4 Warszawa |x budownictwo 651 4 Warszawa |x ludność

40 Ostańce : kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. T. 2650 4 Architektura polska |x historia |y 20 w. 650 4 Budownictwo miejskie |z Polska |y 20 w. 650 4 Budownictwo mieszkaniowe |z Polska |y 20 w. 651 4 Warszawa |x budownictwo |y 20 w. 651 4 Warszawa |x ludność |y 20 w.

41 Badania nad ekologią i dziedziczeniem biedy w wielkim mieście650 4 Ankieta |z Polska |y od r. 650 4 Rodzina |x socjologia |z Polska |y od 1989 r. 650 4 Ubóstwo |x badanie |z Polska |y od 1989 r. 651 4 Łódź (woj. łódzkie) |x socjologia |y w.

42 Badania nad ekologią i dziedziczeniem biedy w wielkim mieście650 4 Rodzina |x socjologia |z Polska |y od 1989 r. 650 4 Ubóstwo |z Polska |y od 1989 r. 651 4 Łódź (woj. łódzkie) |x socjologia |y od 1989 r.

43 Obszar czarnomorsko-kaspijski w stosunkach międzynarodowych651 4 Czarnomorski, region |x gospodarka |y 21 w. 651 4 Czarnomorski, region |x polityka międzynarodowa |y 21 w. 651 4 Kaspijski, region |x gospodarka |y 21 w. 651 4 Kaspijski, region |x polityka międzynarodowa |y 21 w. 651 4 Kaukaz (region) |x gospodarka |y 21 w. 651 4 Kaukaz (region) |x polityka międzynarodowa |y 21 w. 651 4 Azja Środkowa |x gospodarka |y 21 w. 651 4 Azja Środkowa |x polityka międzynarodowa |y 21 w.

44 Obszar czarnomorsko-kaspijski w stosunkach międzynarodowych651 4 Azja Środkowa |x gospodarka |y od 2001 r. 651 4 Azja Środkowa |x polityka |y od 2001 r. 651 4 Czarnomorski, region |x gospodarka |y od r. 651 4 Czarnomorski, region |x polityka |y od r. 651 4 Kaspijski, region |x gospodarka |y od r. 651 4 Kaspijski, region |x polityka |y od 2001 r. 651 4 Kaukaz (region) |x gospodarka |y od 2001 r. 651 4 Kaukaz (region) |x polityka |y od 2001 r.

45 Analityczne Stosowanie tematów formalnych - brak określenia formy dokumentu - błędne określenie formy dokumentu

46 O podatkach stanowionych i stosowanych : zbiór artykułów - lata 2010-2011650 4 Podatek od towarów i usług |z Polska |y od 2001 r.

47 O podatkach stanowionych i stosowanych : zbiór artykułów - lata 2010-2011650 4 Podatek |z Polska |y od 2001 r. 655 4 Publicystyka polska |y od r.

48 Gnieźnianie 651 4 Gniezno (woj. wielkopolskie) |x biografie |y od 1944 r. 655 4 Biografie

49 Gnieźnianie 651 4 Gniezno (woj. wielkopolskie) |x biografie |y od 1980 r. 655 4 Słowniki biograficzne

50 Analityczne Uogólnienie przedmiotu dokumentu - brak uogólnienia - zbyt duże uogólnienie

51 Przyrodnicze skarby Częstochowy650 4 Krajobraz |z Polska 650 4 Przyroda |z Polska 651 4 Częstochowa (woj. śląskie ; okręg) |x fauna i flora 651 4 Częstochowa (woj. śląskie ; okręg) |x geografia fizyczna 655 4 Wydawnictwa popularne

52 Przyrodnicze skarby Częstochowy651 4 Częstochowa (woj. śląskie ; okręg) |x fauna i flora 651 4 Częstochowa (woj. śląskie ; okręg) |x geografia fizyczna 655 4 Wydawnictwa popularne

53 Bóle kręgosłupa i stawów650 4 Leczenie |x metody niekonwencjonalne 650 4 Ziołolecznictwo 655 4 Poradniki

54 Bóle kręgosłupa i stawów650 4 Kręgosłup |x choroby |x leczenie |x metody niekonwencjonalne 650 4 Stawy (anat.) |x choroby |x leczenie |x metody niekonwencjonalne 655 4 Poradniki

55 Formalne - błędna kolejność haseł - błędne numery pól formatu MARC21 - brak zgłoszenia zapotrzebowania na nowe hasło wzorcowe słownikowe

56 650 4 Balkon |x budowa i konstrukcje Tarasy i balkony : projektowanie i warunki techniczne wykonania i odbioru robót 650 4 Balkon |x budowa i konstrukcje 650 4 Taras |x budowa i konstrukcje 650 4 Materiały budowlane

57 650 4 Balkon |x budowa i konstrukcje 650 4 Materiały budowlane Tarasy i balkony : projektowanie i warunki techniczne wykonania i odbioru robót 650 4 Balkon |x budowa i konstrukcje 650 4 Materiały budowlane 650 4 Taras |x budowa i konstrukcje

58 Krynica na starej fotografiiKrynica (woj. małopolskie) |x historia 655 4 Albumy 655 4 Fotografia polska |y 19 w. 655 4 Fotografia polska |y r.

59 Krynica na starej fotografii651 4 Krynica (woj. małopolskie) |y r. 655 4 Albumy 655 4 Fotografia polska |y r.

60 Kucie swobodne i półswobodneMetale |x obróbka plastyczna Podręczniki akademickie

61 Kucie swobodne i półswobodneKucie półswobodne Kucie swobodne Podręczniki akademickie

62 Podsumowanie wyników

63 Czy struktura i zasady JHP BN mogą wpływać na problemy podczas opracowania przedmiotowego?język sztuczny skomplikowane zasady wyboru form przyjętych duża ilość jednostek leksykalnych prekoordynacja schematyczność pragmatyka językowa notacja paranaturalna rozbudowana sieć odsyłaczy relacje paradygmatyczne i asocjacyjne jasno określone zasady gramatyczne zapewniona rozdzielczość informacji przyjmowanie za wzór wypracowanych schematów

64 Etapy opracowania przedmiotowegoanaliza dokumentu synteza, ustalanie tematów głównych poszukiwanie i dobór tematów i określników [A. Stolarczyk, 2004] analiza dokumentu redukcja informacji tworzenie charakterystyki słownej przekład na język informacyjno-wyszukiwawczy [J. Woźniak-Kasperek, 2004]

65 Analiza treści fałszywa interpretacja treści dokumentubłędna ocena relewancji nadmierna / zbyt ograniczona redukcja informacji przedmiot główny / równorzędny / poboczny / przynależny aspekty treści / obszar geograficzny / zakres chronologiczny / przeznaczenie czytelnicze / forma dokumentu

66 Podsumowanie

67 Jakość opracowania przedmiotowego [J. Woźniak-Kasperek, 2004]jakość analizy opracowanych dokumentów właściwa selekcja informacji odpowiednia synteza wyselekcjonowanych informacji prawidłowy przekład na JIW znajomość JIW prawidłowy dobór JIW do potrzeb systemu i użytkowników wiedza ogólna i specjalistyczna indeksatora znajomość języka obcego, w jakim napisany jest dokument czynniki o charakterze psychiczno-intelektualnym

68 Podsumowanie

69 Pracownia Języka Haseł Przedmiotowych BN Instytut Bibliograficzny Kacper Trzaska Pracownia Języka Haseł Przedmiotowych BN Instytut Bibliograficzny Biblioteka Narodowa tel