1 Współpłacenie jako element modeli podziału kosztów w systemie ochrony zdrowia Mgr Wojciech NiemczykKatedra Zarządzania Finansami Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

2 Cel Głównym celem artykułu jest systematyzacja stanu wiedzy oraz wniosków badań nt. zastosowania współpłacenia jako element modelu podziału kosztów oraz jednej z metod służących współcześnie poprawie efektywności funkcjonowania polskiego systemu ochrony zdrowia w oparciu o doświadczenia krajów Europy Zachodniej. W oparciu o dostępną bazę literaturową oraz aktualne raporty i analizy think-tanków autor wskaże na te z zagadnień dot. współpłacenia, które zasługują na szczególne rozważenie w kontekście ich implementacji w ramach polskiego systemiu zabezpieczenia zdrowotnego.

3 Przyczyny pogorszenia kondycji systemu ochrony zdrowiademograficznym (wydłużający się czas życia tj. life expectancy), technologicznym (postęp techn. z jednej strony umożliwiający rozwój technologii ratujących życie jednakże z drugiej strony generujący horrendalne koszty związane z wdrożeniem nowych technologii, ich certyfikacją oraz ostateczną implementacją w procedurze medycznej), fiskalnym (konieczność pokrywania z budżetu RP wykładniczo rosnących kosztów generowany przez polski system ochrony zdrowia), instytucjonalnym (liczne ekspertyzy i raporty międzynarodowych instytucji konsultujących zmiany instytucjonalne na terenie UE uwypuklają konieczność wprowadzenia elementów konkurencji do polskiego systemu ochrony zdrowia. Bieżące wydatki publiczne (NFZ) na ochronę zdrowia wzrosły w spektrum czasowym z poziomu 22 mld PLN do 69,2 mld PLN co stanowiło 4,5% PKB

4 Podział modeli Prof. Wim Groot definiuje samą koncepcję podziału kosztów (cost-sharing) jako oficjalną umowę między pacjentem a świadczeniodawcą zmierzającą do ustalenia zakresu i ram finansowej partycypacji beneficjenta usługi medycznej w kosztach ponoszonych przez płatnika trzeciej strony. W koncepcji modeli podziału kosztów funkcjonują trzy grupy zagadnień: współpłacenie ubezpieczenia suplementarne polityka ceny referencyjnej oryg. „Cost-sharing = official arrangement aimed to partially involve the user in the payment for public health care services“.

5 Formy współpłacenia Istnieją trzy podstawowe formy współpłacenia:Współubezpieczenie [co-insurance](pacjent pokrywa ustaloną część kosztu usługi medycznej); współopłacanie, [co-payment](pacjent każdorazowo płaci określoną stałą kwotę za usługę) franszyza redukcyjna, [deductible lub ceiling payment](pacjent pokrywa całość kosztów, aż do predefiniowanej granicy, po której osiągnięciu usługa staje się (w danym okresie) darmowa.

6

7 Zalety współpłacenia napływ dodatkowych środków do system zdrowotnego, ograniczenie nadmiernej konsumpcji usług zdrowotnych, poprzez redukcję zjawiska moral hazard (Raport Thomsona nt. Ochrony zdrowia w krajach starej UE, przytacza liczne opracowania wskazujące na ograniczającą rolę współpłacenia m.in. w Finlandii, Holandii i Szwecji. Ceteris paribus kiedy współpłacenie jest zmniejszane, konsumpcja usług zdrowotnych rośnie jak dostrzeżono w badaniu Heaneya i Riedla dot. wprowadzenia przez prywatnego ubezpieczyciela w stanie Connecticut opcji zerowego współpłacenia za pobyt w szpitalu dla niektórych grup klientów. ograniczenie kolejek w bazowym systemie zabezpieczenia zdrowotnego.

8 Wady współpłacenia współpłacenie komplikuje już złożony system kontroli kosztów w systemie zdrowotnym. prócz nadwyżkowej konsumpcji, ograniczana przez konieczność współpłacenia jest z reguły (zwłaszcza wśród grup najuboższych oraz osób w podeszłym wieku) konsumpcja usług zdrowotnych, a to z kolei ma negatywne skutki dla kondycji zdrowotnej społeczeństwa jako całości. Empiria wskazuje na mniejszą liczbę konsumowanych usług, oraz skrócenie się czasu oczekiwaniana usługę (mniejsze kolejki) jako dowód na słuszność tego stwierdzenia.

9 Polemika Wyniki badań zarówno eksperymentów naturalnych oceniających skutki zmian w systemach zdrowotnych, jak również eksperymentu kontrolowanego tzw. Health Insurance Experiment przeprowadzonego w latach przez zespół Rand’a podstawie eksperymentu dominuje przekonanie że eksperyment, ze względu na dystans czasowy, nieodpowiada współczesnym realiom organizacji systemu ochrony zdrowia, zwłaszcza jeśli chodzi o organizację strony podaży. Analizy eksperymentu jeszcze w latach 80-tych podjęli się Keeler oraz Rolph chcąc wyestymować wyizolowany efekt stopy współpłacenia. Dowiedli oni, iż koszty leczenia osób, które musiały partycypować w kosztach, są od 18% do 51% niższe niż osób, które korzystały z darmowego planu ubezpieczeniowego.