1 Kazus 1 W dniu 17 sierpnia 2016 r. w godzinach popołudniowych A zaparkował swój nowy samochód marki Toyota Yaris na parkingu strzeżonym położonym w miejscowości X przy ulicy im. Jana K. Na odwrocie biletu parkingowego, który otrzymał A znajdowała się informacja o wysokości opłaty parkingowej (5 zł za pierwszą godziną, 2 zł za każdą kolejną), zastrzeżenie o odpowiedzialności prowadzącego parking za utratę pojazdu w wyniku kradzieży oraz za wszelkie szkody powstałe podczas korzystania z usługi, a także wzmianka o regulaminie wywieszonym na kasie parkingu, regulującym dalsze, szczegółowe kwestie związane ze świadczoną usługą. Godzinę później, po zrobieniu zakupów spożywczych, A powrócił na parking i zauważył, że na prawych przednich drzwiach pojazdu znajduje się głęboka rysa, której poprzednio nie było. A niezwłocznie zgłosił ten fakt obsłudze parkingu, lecz w odpowiedzi usłyszał, że właściciel parkingu jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej jedynie na wypadek kradzieży pojazdu, szkód na osobie oraz szkód na mieniu, przy czym te ostatnie obejmują jedynie szkody powyżej zł. Natomiast prowadzący parking nie odpowiada za drobne szkody (takie jak np. zarysowania, które mogły, lecz nie musiały powstać podczas parkowania), co wprost wynika z treści regulaminu wiszącego na ścianie kasy parkingu, z którym jednak A najwyraźniej się nie zapoznał. Czy A przy zawieraniu niniejszej umowy przechowania (art. 835 k.c.) występował w roli konsumenta? Jakie są wymogi skutecznego związania konsumenta postanowieniami regulaminu (wzorca umownego)? Czy w okolicznościach niniejszej sprawy A był związany postanowieniem regulaminu wyłączającym odpowiedzialność przechowawcy za szkody na mieniu niższe niż kwota zł? Załóżmy, że przechowawcami (art. 835 i n. k.c.) byli B i C - współwłaściciele gruntu, na którym położony jest parking, prowadzący przy tym działalność w formie spółki cywilnej (art. 860 i n. k.c.). Czy A mógłby domagać się spełnienia całego świadczenia odszkodowawczego od B czy też byłby zmuszony domagać się zapłaty od obu wspólników? W jakim terminie przedawni się roszczenie podnoszone przez A?

2 Kazus 2 W dniu 17 maja 2016 r. A zawarł z B umowę przedwstępną (artKazus 2 W dniu 17 maja 2016 r. A zawarł z B umowę przedwstępną (art. 389 k.c.) sprzedaży lokalu mieszkalnego w formie zwykłej pisemnej. A zobowiązał się zbyć lokal na rzecz B za kwotę zł, a B zobowiązał się go kupić w terminie do dnia 31 sierpnia 2016 r. Przy zawarciu umowy B wręczył A kwotę zł – tytułem zadatku. Pomimo upływu terminu B nie zgadza się na zawarcie umowy przyrzeczonej. Wskazuje, że w związku z nabyciem innej nieruchomości nie jest już zainteresowany kupnem lokalu. Domaga się także od A zwrotu kwoty zł, która w ocenie B miała zostać zaliczona na poczet ceny lokalu w przypadku jego zbycia, do czego jednak ostatecznie nie doszło. 1. Czy A może złożyć B oświadczenie o odstąpieniu od umowy przedwstępnej sprzedaży i następnie zbyć lokal na rzecz innej osoby? 2. Czy A może zatrzymać kwotę wniesioną przez B tytułem zadatku? Jakiej czynności powinien ewentualnie w tym celu dokonać? 3. Czy w przypadku gdyby doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży A byłby zobowiązany do zwrotu zadatku jako zabezpieczenia, które utraciło swoją podstawę czy też mógłby zaliczyć tę kwotę na poczet ceny lokalu? 4. Załóżmy, że A zaaprobował fakt nabycia przez B innej nieruchomości i zgodził się na rozwiązanie umowy przedwstępnej. Czy którejś ze stron przysługiwałoby w takiej sytuacji jakieś roszczenie pieniężne? 5. Załóżmy, że do sprzedaży lokalu nie doszło z winy A, który zbył lokal na rzecz osoby trzeciej, oferującej wyższą cenę. Czy w takiej sytuacji B przysługiwałoby ewentualnie jakieś roszczenie pieniężne wobec A? Jaki byłby ewentualny wymiar tego roszczenia i jakiej czynności powinien dokonać B w celu jego dochodzenia?

3 Kazus 3 Osiemdziesięciopięcioletnia obecnie A jest właścicielką nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości X, zabudowanej budynkami użytkowymi. Na nieruchomości tej mąż A – B prowadził działalność gospodarczą w postaci niewielkiego tartaku, jednak zaprzestał prowadzenia tej działalności w 2012 r. w związku ze złym stanem zdrowia. B zmarł w 2014 r., co stało się przyczyną głębokiej depresji A oraz znacznego pogorszenia jej kondycji zdrowotnej. W dniu 15 stycznia 2016 r. siostrzeniec A – C namówił swoją ciocię, żeby ta wynajęła mu nieruchomość użytkową za kwotę 100 zł miesięcznie. Rynkowe stawki najmu nieruchomości tego typu kształtowały się w tym czasie na poziomie – zł. A nie interesowała się już w tym czasie swoim majątkiem i zaufała sugestiom C, który wskazywał, że umowa ta będzie korzystna dla A, gdyż wynajęcie nieruchomości mogłoby być utrudnione, natomiast C będzie się zajmować wszelkimi sprawami związanymi z utrzymaniem budynków położonych na nieruchomości Stan psychiczny A stale się pogarszał, w związku z czym w kwietniu 2016 r. A przeprowadziła się do swojej córki, D, która obecnie pomaga jej we wszystkich czynnościach życia codziennego. W dokumentach znajdujących się w mieszkaniu matki D natknęła się na umowę najmu ze stycznia 2016 r. D uważa, że C wykorzystał nieporadność A związaną z jej wiekiem oraz stanem psychicznym, w związku z czym zastanawia się, czy umowa ta mogłaby zostać podważona. 1. Jakie są przesłanki wyzysku? 2. Czy umowa zawarta pod wpływem wyzysku jest bezwzględnie nieważna? 3. Czy w przedstawionym stanie faktycznym umowa została zawarta przez A pod wpływem wyzysku? 4. Na jaką inną podstawę wadliwości (podstawy wadliwości) umowy mogłaby się ewentualnie powołać A bądź osoba ją reprezentująca? 5. W jakim terminie mogą być podnoszone roszczenia związane z wyzyskiem? Jaki jest charakter prawny tego terminu?

4 Kazus 4 A i B kupili swojemu synowi, C lokal mieszkalny w miejscowości X, w której C studiuje. W dniu 10 lipca 2016 r. A zawarł umowę o dzieło z D, na podstawie której D zobowiązał się wykonać na rzecz C remont lokalu położonego w miejscowości X. Strony ustaliły wynagrodzenie dla wykonawcy w wysokości zł, przyjmując, że prace zostaną zakończone najpóźniej w dniu 20 sierpnia 2016 r. Jednocześnie strony zastrzegły w umowie – na prośbę A – że zamawiający (art. 627 k.c.) będzie mógł odstąpić od umowy do dnia 10 sierpnia 2016 r., za rozliczeniem ewentualnych robót wykonanych do tej pory przez wykonawcę. W dniu 5 sierpnia 2016 r. C pojechał pociągiem do miejscowości X i ku swojemu zdziwieniu odkrył, że prace remontowe w lokalu nie zostały nawet rozpoczęte. Powiadomił o tym swoich rodziców, którzy zaczęli się zastanawiać nad możliwością poszukiwania bardziej rzetelnego wykonawcy. 1. Kto był stroną umowy, o której mowa w kazusie? 2. Czy strony mogły zastrzec w umowie prawo odstąpienia o podanej treści? 3. Która z osób (które z osób) wymienionych w kazusie jest uprawniona do odstąpienia od umowy? 4. Czy w przypadku gdyby nie doszło do odstąpienia od umowy C mógłby się domagać od D spełnienia świadczenia? 5. Załóżmy, że na skutek braku wykonania remontu C musiałby w październiku 2016 r. wynająć na jeden miesiąc inny lokal (czy pokój) w miejscowości X w celu uczestniczenia w zajęciach akademickich. Czy w takiej sytuacji C przysługiwałyby jakieś roszczenia wobec D? Jaka byłaby ewentualnie podstawa takich roszczeń?

5 Kazus 5 Na podstawie umowy o dzieło (art. 627 i n. k. cKazus 5 Na podstawie umowy o dzieło (art. 627 i n. k.c.) z dnia 13 marca 2016 r. A wykonał na rzecz wspólników spółki cywilnej B i C remont w budynku gospodarczym stanowiącym majątek wspólników. Wynagrodzenie w wysokości zł miało być zapłacone na rzecz przyjmującego zamówienie do dnia 31 lipca 2016 r., jednak kwota ta nie została do chwili obecnej uiszczona. A wie, że działalność spółki w ostatnich miesiącach wiązała się z poważnymi stratami, a jeden ze wspólników – B jest poważnie zadłużony w związku z nietrafionymi inwestycjami podejmowanymi przez niego w sprawach niezwiązanych z działaniami spółki. W związku z tym A wezwał C do zapłaty zaległej kwoty zł wraz z należnymi odsetkami, których wysokość wynika z przepisów kodeksu cywilnego (A nie jest przedsiębiorcą; nie prowadzi działalności usługowej o charakterze zorganizowanym, a jedynie incydentalnie wykonuje pewne prace na rzecz osób trzecich). W treści wezwania A zastrzegł, że w razie braku zapłaty skieruje sprawę na drogę sądową. C zastanawia się, czy jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia, gdyż w przeszłości wszelkie zobowiązania były płacone przez obu wspólników (ze wspólnego rachunku bankowego, na którym obecnie nie ma żadnych środków). Dodatkowo C przypomniał sobie, że jeszcze przed rozpoczęciem prac A pożyczał od wspólników kwotę zł, która to kwota miała zostać zwrócona do końca czerwca 2016 r., jednak do dnia dzisiejszego nie została oddana. Odpowiedz na poniższe pytania. Odpowiedzi krótko uzasadnij, podając stosowną podstawę prawną. 1. Czy C ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki cywilnej (art. 860 i n. k.c.) jako jej wspólnik? 2. Czy A może domagać się zapłaty całego wynagrodzenia od C czy też powinien kierować żądanie wobec obu wspólników? 3. Czy w związku z istnieniem wierzytelności z tytułu pożyczki wspólnicy mogliby doprowadzić do umorzenia (bądź częściowego umorzenia) wierzytelności przysługującej A? W jaki ewentualnie sposób mogliby tego dokonać? 4. Za jaki okres czasu A może ewentualnie domagać się odsetek za opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia? 5. Jaka jest wysokość odsetek ewentualnie przysługujących A (aktualna stopa referencyjna NBP wynosi 1,5 %)? Wystarczające jest podanie stawki procentowej i uzasadnienie jej wysokości (bez obliczania kwoty odsetek).

6 Kazus 6 Na podstawie umowy o roboty budowlane (art. 647 i n. k. cKazus 6 Na podstawie umowy o roboty budowlane (art. 647 i n. k.c.) z dnia 13 maja 2015 r. spółka X była zobowiązana do wybudowania budynku mieszkalnego (domu jednorodzinnego) na nieruchomości należącej do A. Prace miały być zakończone do końca sierpnia 2016 r., a wynagrodzenie należne wykonawcy miało wynosić zł, płatne zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik do umowy. Zakończenie prac miało być powiązane z protokolarnym odbiorem budynku przez A jako inwestora. W treści umowy wskazano, że w przypadku zwłoki wykonawcy w oddaniu budynku będzie on zobowiązany do zapłaty kary umownej za każdy dzień zwłoki w wysokości 200 zł. W związku z bardzo niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi na przełomie 2015 i 2016 r. nie było możliwe prowadzenie prac budowlanych na nieruchomości należącej do A, co doprowadziło do ponad miesięcznego opóźnienia w wykonaniu prac. Dodatkowo, prace nie były prowadzone na przełomie kwietnia i maja 2016 r. (przez 30 dni), dlatego że spółka X musiała finalizować roboty budowlane wykonywane w ramach innej inwestycji, które prezes spółki uznawał za priorytetowe. Ostatecznie budynek został wydany inwestorowi w dniu 9 listopada 2016 r., co zostało potwierdzone pisemnym protokołem. Z uwagi na zaistniałą sytuację A domagał się od spółki X zapłaty kary umownej w wysokości zł, w związku ze zwłoką w wydaniu budynku, która trwała 70 dni. Prezes spółki X początkowo odmawiał spełnienia świadczenia, wskazując, że A z rodziną od początku planował zamieszkać w budynku dopiero w 2017 r., a zatem opóźnienie w wykonaniu prac nie spowodowało żadnej szkody w jego majątku. Dodatkowo opóźnienie to nie było zawinione przez spółkę, lecz wynikało z czynników zewnętrznych. Ostatecznie strony podpisały jednak porozumienie zatytułowane jako potrącenie, w którym wskazano, że w związku z zaistniałym opóźnieniem wynagrodzenie zostaje obniżone o kwotę zł, natomiast A zrzeka się wszelkich roszczeń związanych z opóźnieniem (w tym zwłoką) w oddaniu budynku. Odpowiedz na poniższe pytania. Odpowiedzi krótko uzasadnij, podając stosowną podstawę prawną. 1. Czy prawdziwe jest stwierdzenie, zgodnie z którym brak szkody spowodowanej nienależytym (nieterminowym) wykonaniem zobowiązania wyłącza możliwość domagania się przez wierzyciela zapłaty kary umownej? 2. Czy przyczyna opóźnienia ma znaczenie dla obowiązku zapłaty kary umownej, czy też jest ona należna nawet wtedy, gdy brak terminowego spełnienia świadczenia nie był zawiniony przez dłużnika? 3. Czy A mógł domagać się zapłaty kary umownej, a jeśli tak to za jaki ewentualnie okres czasu? 4. Wskaż, jakie okoliczności są pod uwagę przez Sąd przy podejmowaniu decyzji o miarkowaniu kary umownej. Czy w realiach niniejszej sprawy w razie sporu pomiędzy stronami istniałyby podstawy do miarkowania wysokości kary umownej? 5. Czy strony mogły zawrzeć umowę określoną jako „potrącenie”? Jaka jest ewentualnie podstawa prawna takiej umowy?

7 Kazus 7 A, B i C byli współwłaścicielami (art. 195 i n. k. cKazus 7 A, B i C byli współwłaścicielami (art. 195 i n. k.c.) nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym, przy czym każdemu z nich przysługiwał udział we współwłasności w wysokości 1/3. W dniu 25 kwietnia 2016 r. współwłaściciele zawarli z D umowę o dzieło (art. 627 i n. k.c.) w przedmiocie remontu budynku za kwotę zł. Umowa została podpisana przez D oraz A, który legitymował się pełnomocnictwem udzielonym przez pozostałych współwłaścicieli, upoważniającym go do zawierania umów związanych z remontem budynku oraz składania wszelkich oświadczeń związanych z wykonaniem tych umów. Zgodnie z treścią umowy wynagrodzenie miało zostać zapłacone w terminie 7 dni od protokolarnego odbioru prac. Ze strony współwłaścicieli protokół miał podpisać A, który jako jedyny zamieszkiwał w budynku należącym do współwłaścicieli i który na bieżąco miał kontrolować jakość wykonywanych prac. W dniu 17 czerwca 2016 r. A oraz D podpisali protokół odbioru prac, a D wezwał A do zapłaty wynagrodzenia w terminie 7 dni, zgodnie z wiążącą strony umowy. A nie był pewien, czy musi sam uregulować całą należność na rzecz wierzyciela, skoro nie wynika to wprost z umowy o dzieło. Jednak ostatecznie A stwierdził, że zapłaci całą kwotę na rzecz D, po czym rozliczy się ze współwłaścicielami. A miał jednak w tym okresie pewne problemy finansowe, w związku z czym zapłacił D kwotę zł dopiero w dniu 8 sierpnia 2016 r. D przyjął jednak tę płatność bez zastrzeżeń, oświadczając, że nie będzie dochodził już od współwłaścicieli żadnych należności pieniężnych z tytułu wykonania umowy, na co A chętnie przystał. Odpowiedz na poniższe pytania. Odpowiedzi krótko uzasadnij, podając stosowną podstawę prawną. 1. Kto jest stroną umowy o dzieło z dnia 25 kwietnia 2016 r.? 2. Czy A był zobowiązany do zapłaty całej kwoty zł na rzecz wierzyciela, zgodnie z jego wezwaniem? 3. Czy A przysługują obecnie jakieś roszczenia wobec współwłaścicieli? Jaka jest ewentualnie wysokość tych roszczeń? 4. Czy niezawinione trudności finansowe A wpływały na obowiązek zapłaty odsetek na rzecz wierzyciela w związku z brakiem terminowej zapłaty wynagrodzenia? 5. Czy obecnie D mógłby domagać się od współwłaścicieli zapłaty odsetek?

8 Kazus 8 Na podstawie umowy o dzieło (art. 627 i n. k. cKazus 8 Na podstawie umowy o dzieło (art. 627 i n. k.c.) z dnia 15 kwietnia 2016 r. A prowadzący działalność gospodarczą pod firmą „Usługi stolarskie – A” był zobowiązany do wykonania na rzecz B regałów drewnianych, mających stanowić wyposażenie sklepu wielobranżowego, który miał prowadzić B. A miał wykonać regały według projektu przedstawionego przez B, z dostarczonych przez B materiałów. Regały miały być wykonane i zamontowane w lokalu należącym do A najpóźniej do końca czerwca 2016 r. Z kolei wynagrodzenie na rzecz B w wysokości zł miało zostać zapłacone najpóźniej w terminie 14 dni od dnia dostarczenia nabywcy faktury VAT, która miała zostać wystawiona po zakończeniu pracy. Strony postanowiły nadto, że zwłoka w montażu regałów będzie skutkować obowiązkiem zapłaty kary umownej przez przyjmującego zamówienie w wysokości 100 zł za każdy dzień zwłoki. Ostatecznie A zamontował regały w lokalu B w dniu 15 sierpnia 2016 r., a w dniu 19 sierpnia 2016 r. B otrzymał fakturę VAT za wykonaną usługę na kwotę zł. B odmówił zapłaty, wskazując, że od kwoty tej powinna zostać odjęta kara umowna za zwłokę w wykonaniu dzieła. Z kolei A wskazał, że przyczyną przekroczenia terminu były wadliwe materiały dostarczane przez B (które musiały zostać wymienione) oraz opóźnienie w remoncie lokalu należącego do B, uniemożliwiające montaż regałów. B zakwestionował prawdziwość tych okoliczności, a nadto wskazał, iż obowiązek zapłaty kary umownej nie jest uzależniony od przyczyn opóźnienia w wykonaniu zobowiązania. Zauważył także, iż może domagać się od A dodatkowego odszkodowania (niezależnie od kary umownej), gdyż na skutek nieterminowego wykonania zobowiązania przez przyjmującego zamówienie B rozpoczął prowadzenie działalności w późniejszym terminie niż zamierzał, w związku z czym utracił zyski z tytułu prowadzonej działalności. Odpowiedz na poniższe pytania. Odpowiedzi krótko uzasadnij, podając stosowną podstawę prawną. 1. Czy dochowanie należytej staranności przez dłużnika stanowi okoliczność istotną z punktu widzenia obowiązku zapłaty kary umownej? 2. Czy ciężar wykazania przesłanki istnienia (bądź braku) winy jako okoliczności uzasadniającej odpowiedzialność dłużnika spoczywa na dłużniku czy też na wierzycielu? 3. Czy A jest zobowiązany do zapłaty kary umownej w związku z niedochowaniem terminu wykonania zobowiązania? 4. Czy uszczerbek w postaci nieuzyskania zysków w związku z niemożnością prowadzenia działalności gospodarczej stanowi uszczerbek w postaci straty czy też utraconych korzyści? 5. Czy możliwe jest domaganie się dodatkowego odszkodowania niezależnie od roszczenia o zapłatę kary umownej (zakładając, że umowa nie reguluje tej kwestii)?