1 Konferencja Ministerstwa Rozwoju RegionalnegoJacek Szlachta IV raport Komisji Europejskiej w sprawie spójności ekonomicznej i społecznej Konferencja Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Warszawa, 7 sierpień 2007
2 Tło IV raportu kohezyjnego – wyzwania stojące przed EUPrzebieg procesów demograficznych Zmiany klimatyczne Rosnące ceny energii Wrażliwość na globalizację Wymagają podjęcia przez politykę na poziomie UE, państw członkowskich i regionów Zmieniają dotychczasowy poradygmat rozwojowy
3 Wyzwania stojące przed UE – Przebieg procesów demograficznychZmniejszanie się liczby ludności Starzenie się ludności Konieczność otwarcia się na migracje do UE Bardzo znacząca depopulacja w niektórych regionach Wspólnoty
4 Wyzwania stojące przed UE -Zmiany klimatyczneKonsekwencje ocieplania klimatu – podwyższenie poziomu mórz Susza i konsekwencje dla gospodarki wodnej, rolnictwa, turystyki, ochrony zdrowia, Zmiany ekosystemów Częstsze występowanie zjawisk ekstremalnych Trzeba zauważać także pozytywne konsekwencje
5 Wyzwania stojące przed UE –Rosnące ceny energiiNiekorzystne zjawiska w sektorze energii nieodnawialnej Wspieranie produkcji energii ze źródeł odnawialnych Rosnący koszt transportu staje się szczególnym obciążeniem regionów peryferyjnych
6 Wyzwania stojące przed UE –wrażliwość na globalizacjęChiny, India, Brazylia coraz skuteczniej konkurują z Unią Europejską Dotyczy to przede wszystkim: słabiej rozwiniętych regionów Unii Europejskiej Bardziej pracochłonnych sektorów gospodarki
7 Spójność gospodarcza (1)Poziom krajowy Spójność zachodzi zarówno w przypadku starych państw członkowskich (niepokojący rozwój sytuacji w Portugalii) jak też nowych państw członkowskich, chociaż mamy bardzo krótkie szeregi czasowe danych
8 Spójność gospodarcza (2)Poziom regionalny W ciągu lat liczba regionów poniżej 75% PKB UE z 78 do 70, poniżej 50% PKB UE z 39 do 32 W nowych krajach członkowskich zjawisko koncentracji dynamicznego rozwoju w najsilniejszych regionach
9 Spójność gospodarcza (3)Wpływ na wzrost gospodarczy ma zarówno wzrost zatrudnienia jak też produktywności W nowych krajach członkowskich następuje bardzo szybki wzrost produktywności
10 Spójność społeczna (1) Wskaźniki zatrudnienia zwiększają się w całej UE Pomimo szybszego wzrostu w regionach słabych różnice są znaczące (11 punktów procentowych wyższe niż przeciętnie w UE) W pojedynczych regionach pogorszenie wskaźnika (w tym dwa regiony w Polsce) Wskaźniki 70%, 60% i 50% bardzo trudne do osiągnięcia (globalnie, kobiety, lat)
11 Spójność społeczna (2) W UE bezrobocie w 2000 i 2005 pozostaje na poziomie 8,7% W regionach słabo rozwiniętych bezrobocie zmniejszyło się z 13,4% do 12,4% Niektóre nowe kraje członkowskie w szczególnie niekorzystnej sytuacji, ale poprawiającej się bardzo szybko po akcesji, między innymi w Polsce
12 Spójność społeczna (3) Problemem pozostaje bieda. Definiowana jest jako dochód poniżej 60% krajowej mediany dochodów. W trzech krajach w 2004 roku ponad 20% społeczeństwa wpada w tę grupę, m.in. Polska
13 Spójność społeczna (4) W UE obserwujemy znaczącą poprawę sytuacji w zakresie poziomów wykształcenia Problemem jest brak konwergencji pomiędzy regionami słabymi a wiodącymi Bardzo korzystna sytuacja Polski
14 Spójność terytorialna (1)Zmniejszająca się koncentracja w tradycyjnym obszarze węzłowym Europy (Pentagon). Zauważenie Warszawy jako jednej z najszybciej rozwijających się metropolii UE Wzrost koncentracji na poziomie państw Poprawiająca się systematycznie dostępność obszarów peryferyjnych (TENy) Bardzo silne tendencje suburbanizacyjne Obszary wiejskie tracą ludność (w tym Polska Wschodnia)
15 Wartość dodana polityki spójności (1)(1) Przyspieszenie perspektyw rozwoju największych beneficjentów polityki spójności (wzrost PKB i tworzenie miejsc pracy) (2) koncentracja zasobów na inwestycjach celem wzrostu jakości kapitału ludzkiego i fizycznego aby maksymalizować wpływ na konkurencyjność i wzrost
16 Wartość dodana polityki spójności (2)(3) Przestrzeganie zasad jednolitego rynku w relacji do polityki konkurencji i zamówień publicznych. Efektem bardzo szybki wzrost wielkości handlu wewnętrznego w UE (4) uwaga na tworzenie trwałych miejsc pracy w nowych sferach działalności, tak aby lepiej radzić sobie ze zmianami ekonomiczno-społecznymi
17 Wartość dodana polityki spójności (3)(5) Wkład do partnerstwa i dobrego rządzenia. Współdziałanie różnych szczebli administracji publicznej (6) Efekt mnożnikowy wydatków ponoszonych w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności (7) Wkład do inwestycji publicznych w krajach członkowskich, w słabszych z nich stanowi około 50%
18 Wartość dodana polityki spójności (4)(8) Demonstrowanie znaczenia solidarności Wspólnoty na rzecz biednych państw i regionów. Regiony najbiedniejsze w 1989 koncentrowały 56% środków, w % nakładów (9) Wsparcie dla innych polityk Wspólnoty - pomoc we wdrożeniu acquis, słabsze regiony mogą osiągnąć standardy UE (środowisko) - wsparcie dla nowych inwestycji w zakresie edukacji, transportu, energetyki
19 Wdrożenie europejskiej strategii wzrostu i zatrudnieniaNowe podejście strategiczne - podstawą działań w ramach polityk wspólnoty Odnowiona Strategia Lizbońska - bliska relacja Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia i Krajowych Programów Reform Earmarking (oznaczenie) wydatków z funduszy na przyczyniające się do wdrażania Strategii Lizbońskiej i zalecenia osiągnięcia 60% dla EU12 i obligatoryjne 75% dla EU15
20 Lepsze regulacje prawne na lata 2007-2013 (1)(1) Jeden zestaw regulacji prawnych na lata zastępujący 10 regulacji obowiązujących w latach (2) Jeden zestaw dotyczący kwalifikowalności kosztów. Państwa członkowskie będą mogły używać krajowych zasad dla współfinansowanych projektów obowiązujących zarówno do środków UE jak też krajowych
21 Lepsze regulacje prawne na lata 2007-2013 (2)(3) Wymiana dokumentów pomiędzy państwem członkowskim a KE będzie się odbywała wyłącznie elektronicznie (4) Uproszczenie zarządzania finansowego – plan finansowy będzie obowiązujący na poziomie priorytetów zamiast jak dotychczas działań
22 Lepsze regulacje prawne na lata 2007-2013 (3)(5) Uproszczenie systemu zarządzania i kontroli. Uproszczenia w zakresie sposobu doboru próby operacji poddawanych audytowi (6) Uproszczenie i proporcjonalność systemów kontroli, dotyczy małych programów (do 750 mln euro) i programów o niskim współfinanasowaniu UE (poniżej 40%)
23 Lepsze regulacje prawne na lata 2007-2013 (4)(7) Uproszczenie procedur zamykania programów. Oznacza to także ograniczenie kosztów przechowywania dokumentów (8) Bardzie czytelne reguły dotyczące informacji i komunikacji. Generalnie powszechna dostępność do informacji
24 Polityka spójności a rozpowszechnianie wartości i polityk UESzerokie zainteresowanie w świecie polityką spójności UE (m.in. Chiny, Brazylia, Rosja, Afryka Południowa) Istotne rozpowszechnianie know how wykorzystujące Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (m.in. Ukraina)
25 Słabości IV raportu kohezyjnego (1)Całkowite pominięcie problemu ewolucji polityki spójności po roku 2013 (pytania strategiczne znalazły się jednak na szczęście w Komunikacie Komisji) Bardzo słabe zarysowanie klasycznego problemu dostępności terytorialnej (m.in. na poziomie NUTS 2 i NUTS 3 Odnoszenie rozwiązania wszystkich problemów jakie stoją przez UE do Odnowionej Strategii Lizbońskiej (mantra)
26 Słabości IV raportu kohezyjnego (2)Jednostronne pozytywne komentowanie zmian jakie nastąpiły od 2007 roku (jedno funduszowość, n+, wyprowadzenie tematyki obszarów wiejskich) brak jakiejkolwiek refleksji na temat konsekwencji przesunięcia Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich do Wspólnej Polityki Rolnej
27 Słabości IV raportu kohezyjnego (3)Analiza sytuacji nowych krajów członkowskich nie dotyczy zasadniczo sytuacji mającej miejsce po akcesji Pominięcie współpracy wzdłuż zewnętrznych granic Wspólnoty Pominięcie problemu niespójności czasowych KPR i NSRO, co jest wynikiem rozwiązań na poziomie Wspólnoty
28 Silne strony IV raportu kohezyjnego (1)Trzy modele makroekonomiczne dokumentujące oddziaływanie funduszy Nowoczesne wnioski dotyczące szczegól-nego znaczenia przestrzeni (m.in. klastrów produkcyjnych, współpracy transgranicznej, wymiaru regionalnego) Rozpisanie kwestii znaczenia współpracy wzdłuż wewnętrznych granic Wspólnoty Doskonały w warstwie analitycznej
29 Polska w IV Raporcie Kohezyjnym (1)Zauważenie Mazowsza jako jednego z najszybciej rozwijających się regionów UE (90% średniej UE w 2013 roku), w tym dynamiki Warszawy i niewiarygodnego sukcesu ekonomicznego tego miasta Niedocenianie potencjału pozostałych ośrodków metropolitalnych Polski i siły policentrycznego układu Wyróżnienie Polski Wschodniej jako najpoważniejszego obszaru problemowego w nowych krajach członkowskich
30 Polska w IV Raporcie Kohezyjnym (2)Polska przekroczy 75% PKB UE27 w ostatniej grupie państw razem z Bułgarią i Rumunią (pesymistyczne prognozy gospodarcze dotyczące naszego kraju) Bardziej pesymistyczne oceny efektów funduszy w Polsce w latach niż wynika to z polskiego modelu HERMIN Dokumentacja, iż Polska będzie poddana bardzo silnej presji migracyjnej wysysającej siłę roboczą z naszego kraju