1 Konformizm dr Elżbieta Inglot-Brzęk, wsp. Leszek Baran
2 Dwojakie rozumienie postawyWg Williama Isaaca Thomasa i Floriana Znanieckiego jednostka dokonuje tzw. definicji sytuacyjnej, czyli: wyróżnia obiekty, które mają dla niej znaczenie, przeprowadza ich selekcję, grupowanie, sprawdzanie, przetwarzanie i dostosowanie do konkretnej sytuacji, Po ustaleniu przechodzi do działań. Postawa w tym ujęciu nie jest gotowością do działania, ale do interpretacji sytuacji i definiowania jej. Znaniecki: postawy ideacyjne (myślenie o czynnościach) i realne (dotyczące konkretnych czynności w ich toku) Wg George’a H. Meada, twórcy interakcjonizmu symbolicznego, postawa to element osobowości…
3 Współczesne definicje postawyStanisław Mika: To względnie trwała struktura procesów poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań odnoszących się do jakiegoś przedmiotu lub dyspozycja do pojawiania się takich procesów, w której wyraża się stosunek do tego przedmiotu… Stefan Nowak (wcześniej także George H. Mead): Gotowość, dyspozycja lub predyspozycja do określonego zachowania się wobec danego przedmiotu. Jan Turowski: Względnie trwała dyspozycja jednostki do określonego zachowania się wobec danego przedmiotu, wynikająca z poglądów, uczuć i dążności danej jednostki odnoszących się do przedmiotu postawy.
4 Postawy poznawczy (wiedza, przekonania, przypuszczenia),Trzy komponenty postawy: poznawczy (wiedza, przekonania, przypuszczenia), emocjonalno-oceniający (uczucia moralne, estetyczne, społeczne, religijne itd.), behawioralny (czynnościowy, reakcji). Przedmiotem postaw mogą być: osoby (postawy interpresonalne lub intrapersonalne) grupy, wartości (ideowe, ideacyjne), dowolne przedmioty (rzeczowe)
5 Postawy Cechy i typy postaw:treść przedmiotowa – wskazanie, czego postawa dotyczy zakres postawy - informuje o liczebności jej przedmiotów kierunek/znak postawy (negatywne, obojętne/ambiwalentne, pozytywne) siła postawy złożoność (trzy komponenty), w konsekwencji zwartość/spójność lub nie trwałość - wraz z upływem czasu postawy mogą ulegać zmianie
6 Postawy Typy postaw: pełne i niepełnenależące do podstawowej struktury osobowości i drugorzędne postawy centralne i pozacentralne publiczne i prywatne indywidualne i zbiorowe konformistyczne i nonkonformistyczne legalistyczne – uznanie praw i norm niezależnie od kontekstu społecznego, sytuacji przestępcze
7 Konformizm KONFORMIZM (def. psychologii społecznej): zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi. Bezkrytyczne, nadmierne podporządkowanie się wartościom, poglądom, zasadom i normom postępowania, obowiązującym w danej grupie społecznej. KONFORMIZM (def. Socjologiczna): umiejętność dostosowania się do grupy. Robert Merton tłumaczy to jako zgodę na realizację celów społecznych grupy za pomocą społecznie uznawanych środków lub - w szerszym znaczeniu - realizację norm społecznych i wartości danej grupy odniesienia.
8 Konformizm Zgodnie z koncepcją Mertona, konformizm oznacza, że umiemy się dostosować, przestrzegać panujących reguł, współpracować z innymi. Gdy w grupie jest wielu konformistów, oznacza to, że jest ona spójna. Odejście od zachowań konformistycznych Merton określa nawet jako dewiację społeczną, gdyż jest to dla grupy niekorzystne (innowacyjność, rytualizm, wycofanie/rezygnacja, bunt) Przyczyny konformizmu Informacyjny wpływ społeczny Normatywny wpływ społeczny Posłuszeństwo autorytetowi
9 1. Informacyjny wpływ społecznyPostrzegamy innych jako źródło informacji, wskazówkę dla naszego postępowania. Dostosowujemy się, bo ufamy, że cudza interpretacja sytuacji jest lepsza niż nasza. Pojawia się, gdy nie wiemy, jak reagować i co myśleć. Wyróżnia się: prywatną akceptację (acceptance; doświadczenia Sherifa) zgodność z opinią grupy, uznanie jej definicji (compliance) Kiedy jesteśmy podatni na ten rodzaj wpływu? Gdy: dokonują się przemiany, trwa kryzys definicja sytuacji okazała się zła lub sytuacja jest niejasna kiedy mamy do czynienia z ekspertami (uwaga na faktoidy)
10 Normatywny wpływ społecznyNormatywny wpływ społeczny wiąże się z ukrytymi albo jasno sprecyzowanymi regułami grupy dotyczącymi akceptowalnych zachowań, wartości i przekonań jej członków (normy). Występuje, gdy członkowie grupy chcą być akceptowani. Ten typ konformizmu przejawia się w życiu codziennym poprzez: modę akceptowane reguły społecznego zachowania.
11 Normatywny wpływ społecznyOkoliczności ulegania temu wpływowi: Liczba osób w grupie Kiedy zależy nam na grupie Kiedy grupa jest jednomyślna Wpływ kultury (indywidualistyczna - kolektywistyczna) Typ człowieka - osobowość Bliskość osób, które na nas wpływają Czas, w trakcie którego wywiera się wpływ Kiedy jesteśmy emocjonalnie zaangażowani w tworzenie opinii większości Kiedy inni są do nas podobni
12 Posłuszeństwo autorytetowi
13 Konformizm Niezainteresowany świadek jako typ konformistyIm więcej świadków, tym gorzej - następuje dyfuzja odpowiedzialności Bliskość, podobna sytuacja i problemy, spotkania face to face – niwelują tę postawę Gdy pojawiają się komplikacje (krew, otwarte złamanie) chęć pomocy maleje, nie wierzymy, że potrafimy pomóc Najszybciej pomagamy członkom rodziny Osobom podejrzanym o alkoholizm nie udziela się pomocy Szybciej reagujemy, kiedy możemy osiągnąć jakieś korzyści Podstawą konformizmu normatywnego jest potrzeba akceptacji i strach przed odrzuceniem.
14 Reakcje na wpływ społecznyUleganie – chęć zdobyci nagrody i uniknięcia kary, jest krótkotrwały. Liczy się tu władza Identyfikacja – chęć upodobnienia się do kogoś (wujek Karol). Tu liczy się atrakcyjność. Internalizacja – chęć posiadania słuszności, to przyjęcie norm za własne. Trudno to zmienić. Liczy się tu wiarygodność. Nonkonformizm Antykonformizm - brak samodzielnego myślenia, automatyczne przeciwstawianie się pragnieniom i oczekiwaniom innych.