1 Konkurs o tematyce regionalnej

2 Pytanie nr 1 W języku śląskim słowo „gruba” oznacza:Nie dbająca o swoją figurę kobieta Rodzaj broni myśliwskiej np. „gruba Berta” Kopalnia Kolekta w Kościele

3 Pytanie nr 2 Kto do kogo i w jakie dni tygodnia chodził na zolyty?:Dziołcha do galana w piątki Lipsta do dziołchy w czwortki Kawalyr do lipsty w środy oraz w soboty

4 Pytanie nr 3 W języku śląskim słowo „szola” oznacza: SzkołaDiabelski młyn Zespół śpiewaczy Winda kopalniana

5 Pytanie nr 4 Który zestaw postaci to typowo śląscy bohaterzy baśni i legend? Królewna Śnieżka, Zbój Madej, Kopciuszek Rumcajs, Rusałka, Topielec, Janosik Bebok, Dioboł albo Diosek, Ondraszek, Podciep, Ramża, Skarbnik, Szcziga, Utopek, Zmora

6 Pytanie nr 5 W języku śląskim słowo „hasiok” oznacza: Przybytek ulgiŚmietnik Popularne określenie Hasiora Wybitny umysł

7 Pytanie nr 6 Na zdjęciach ludowy strój śląski z okolic Rybnika oraz strój rozbarski. Rozpoznaj strój z naszych okolic i powiedz, jakim elementem te stroje się różniły.

8 Pytanie nr 7 Podaj śląskie nazwy widocznych na rysunku elementów codziennego stroju Ślązaczki.

9 Pytanie nr 8 Podaj jadłospis śląskiego świątecznego „łobiodu”:Nudelzupa, rolada, czorne kluski, modro kapusta, kompot, szpajza Barszcz zabielany, pieczeń z sarny, ziemniaki w kapturkach, szparagi, na deser melasa Żurek z uszkami, kapusta z grzybami, makowiec zawijany Pizza, cola, chipsy

10 Pytanie nr 9 Jak nazywa się widoczne na zdjęciu okrycie głowy śląskiej dziewczyny - panny?

11 Pytanie nr 10 W gwarze śląskiej słowo „nupel” oznacza: BalonikDętka do roweru Ogórek Smoczek

12 Pytanie nr 11 Z jakich elementów składał się męski strój na Śląsku? Wymień 5 nazw.

13 Pytanie nr 12 Kto był dyktatorem III Powstania Śląskiego?

14 Pytanie nr 13 W gwarze śląskiej słowo „szczewiki” oznacza: ButySzczenięta Sznurówki Nasiona szczawiu

15 Pytanie nr 14 Gdzie się znajduje lokalne sanktuarium Bożego Ciała, legendarne miejsce pochówku księdza Walentego, zwane Studzionką?

16 Pytanie nr 15 Przetłumacz na język polski słowa: Fedrować GrubaSzychta Sztajger

17 Pytanie nr 16 W gwarze śląskiej słowo „dupek” oznacza:Mężczyzna obdarzony dużymi pośladkami Kolarz zamykający peleton Walet w kartach Rodzaj prostego komputera

18 Pytanie nr 17 Na zdjęciu reżyser filmów: Sól ziemi czarnej, Perła w koronie, Paciorki jednego różańca, Śmierć jak kromka chleba – podaj jego imię i nazwisko

19 Pytanie nr 18 Jaki gatunek ryby i jaka roślina znajduje się w herbie naszego miasta - Rybnik?

20 Pytanie nr 19 W gwarze śląskiej słowo „krauza” oznacza:Kiszona kapusta Beczka (np. Śmiechu) Muszla klozetowa Słoik

21 Pytanie nr 20 Na nic plebiscyty, kajdany, bo w śląskim narodzie silny duch, Miłością nasz lud jest zbratany, a Ślązak to wierny Polak. Zuch! Z jakiej pieśni Feliksa Nowowiejskiego pochodzi ten cytat?

22 Pytanie nr 21 Jak obecnie wygląda herb Górnego Śląska?

23 Pytanie nr 22 Kto w latach 1967 – 1985 pełnił funkcję biskupa diecezjalnego Diecezji Katowickiej? (przed Arcybiskupem Damianem Zimoniem)

24 Pytanie nr 23 Które z miast naszego regionu najbardziej ucierpiało podczas powodzi w roku 1997?

25 Pytanie nr 24 Przez kogo został zbudowany zamek w Chudowie?Jana Gierałtowskiego Kazimierza Wielkiego Juliusza Ligonia Andrzeja Sośnierza

26 Pytanie nr 25 W gwarze śląskiej słowo „wieprzek” oznacza:Mały prosiaczek Człowiek niekulturalny Dopływ rzeki Wieprz Nie umyty samochód Agrest

27 Pytanie nr 26 Co obecnie znajduje się w Ratuszu na Rynku w Rybniku?

28 Pytanie nr 27 Jaki zwyczaj na Śląsku towarzyszy zapraszaniu gości na wesele?

29 Pytanie nr 28 W gwarze śląskiej słowo „kopyrtka” oznacza: PrzewrotkaMała koparka Skopiowana kartka papieru Wywrotka

30 Pytanie nr 29 Wymień chociaż trzy postacie świętych, błogosławionych lub kandydatów na ołtarze pochodzących ze Śląska.

31 Pytanie nr 30 W gwarze śląskiej słowo „gizd” oznacza: GlizdaWalet w kartach Zwierzę łowne Wycwaniony bajtel – rozrabiaka

32 Pytanie nr 31 Figura jakiego świętego stoi w Rybniku na Rynku, oraz przed tzw. Starym Kościołem (Matki Boskiej Bolesnej): Świętego Jana Sarkandra, który głosił w Rybniku kazania Świętego Antoniego – patrona Rybnika Świętego Jana Nepomucena

33 Pytanie nr 32 Pierwsze huty, w których produkowano żelazo, nazywano:Żelaźnioki Binglozka Kuźnie

34 Pytanie nr 33 Podaj, która to godzina po Śląsku (wszystkie cztery):12.00 12.30 14.15 16.45

35 Pytanie nr 34 W jakich latach Ślązacy walczyli o polskość tych ziem w czasie trzech powstań? 1875 – 1896

36 Pytanie nr 35 Kamieniarz z kilofem i kamieniem znajduje się w herbie dzielnicy: Golejów Zebrzydowice Kamień Maroko - Nowiny

37 Pytanie nr 36 W którym roku odbył się Plebiscyt na Śląsku? Co między innymi wpłynęło na jego wynik?

38 Pytanie nr 37 W latach międzywojennych w ogólnopolskim konkursie Rybnik został nazwany: Hasiokiem Miastem kominów Miastem kwiatów i ogrodów

39 Pytanie nr 38 Wymień co najmniej sześć miast z terenu województwa śląskiego.

40 Pytanie nr 39 Co każdy porządny Ślązak powie, gdy zobaczy kogoś przy pracy, zwłaszcza na roli?

41 Pytanie nr 40 Pierwszą polskojęzyczną gazetą wydawaną w Rybniku była „Straż nad Odrą.” Jej współwydawcą w latach był znany rybnicki księgarz: Francik Buła Maksymilian Basista Hubert Bubel Władysław Weber

42 Pytanie nr 41 Wymień chociaż trzy nazwy plemion słowiańskich, które zamieszkiwały teren Śląska.

43 Pytanie nr 42 W jakich miejscowościach znajdują się sanktuaria maryjne: Matki Boskiej Uśmiechniętej Matki Miłości i Sprawiedliwości Społecznej Matki Boskiej Pokornej

44 Pytanie nr 43 Wyższy z kominów Rybnickiej Elektrowni był kiedyś jednym z najwyższych kominów w Polsce. W którym roku powstała nasza elektrownia? 1523 1899 1973 1999

45 Pytanie nr 44 Wymień dwa nazwiska laureatów Nagrody Nobla pochodzących ze Śląska.

46 Pytanie nr 45 Andrzej Szebesta był przywódcą zbójników w Beskidzie Śląskim w latach Pod jakim pseudonimem znany jest do dziś? Janosik Robin Hood Ondraszek Biały Ninja

47 Pytanie nr 46 Które zgromadzenie zakonne opiekuje się kompleksem klasztorno – kościelnym pod wezwaniem świętego Józefa Robotnika w Rybniku? Ojcowie Dominikanie Ojcowie Werbiści Siostry Urszulanki Ojcowie Franciszkanie Siostry Wizytki

48 Pytanie nr 47 Co ważnego zdarzyło się na gliwickim lotnisku 17 czerwca 1999?

49 Pytanie nr 48 Baranek Wielkanocny znajduje się w herbie dzielnicy Rybnika: Popielów Kłokocin Orzepowice Zebrzydowice

50 Pytanie nr 49 Gniazdo Stowarzyszenia Gimnastyczno – Społecznego i Wychowawczego „Sokół” powstało w Rybniku w roku: 1741 1898 1996 2004

51 Czyje to słowa: Rybnik – tak, znamCzyje to słowa: Rybnik – tak, znam! Proszę pozdrowić wszystkich mieszkańców miasta… (Mógł tak powiedzieć, bo w obecnej dzielnicy miasta Stodoły był kilka razy na wakacjach u swojej cioci Stefanii) Pytanie nr 50

52 Pytanie nr 51 Urodził się w Rybniku w 1921 roku. Założył Ruch Światło – Życie. Kandydat na ołtarze. O kim mowa?

53 Pytanie nr 52 Słowo „kibel” w gwarze śląskiej oznacza: UbikacjaWięzienie Wiadro Szklanka

54 W jakich miejscowościach znajdują się największe specjalistyczne ośrodki zdrowia w województwie śląskim (wystarczy prawidłowo dopasować dwie miejscowości): Śląskie Centrum Chorób Serca Górnośląskie Centrum Medyczne – Klinika Kariologii Centrum Onkologii – Instytut Marii Skłodowskiej-Curie Klinika Hematologii i Transplantologii Centrum Leczenia Oparzeń Gliwice, Katowice, Siemianowice Śląskie, Zabrze Pytanie nr 53

55 Pytanie nr 54 Słowo „krepel” w gwarze śląskiej oznacza: PączekMały człowiek Kapelmistrz Rodzaj materiału Bokser

56 Pytanie nr 55 Słowo „bajtel” w gwarze śląskiej oznacza: WorekMałe dziecko Krzykacz (potocznie) Nieporządek Doniczka

57 Pytanie nr 56 Z jakiej dyscypliny sportu nasze miasto było powszechnie znane w latach ?

58 Pytanie nr 57 Słowo „kiełzać” w gwarze śląskiej oznacza:Zbliżać się do Kielc Skakać Ślizgać się Robić na drutach

59 Pytanie nr 58 Rybnicką misją w 900 roku według tradycji miał kierować:Święty Wojciech Mnich Osław, uczeń świętego Metodego Mnich Antoni, uczeń świętego Cyryla Święty Antoni

60 Pytanie nr 59 Gotycki Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny na Górce Kościelnej – Cerkiewickiej jest najstarszym wzmiankowanym w kronikach kościołem parafialnym na Górnym Śląsku. Do dziś zachowało się jedynie prezbiterium tego kościoła. Jaką pełni funkcję?

61 Pytanie nr 60 Który z dni tygodnia jest tradycyjnym dniem targowym naszego miasta od 1538 roku?

62 Pytanie nr 61 W sierpniu w rejonie Kuźni Raciborskiej wybuchł ogromny pożar lasu. Spłonęło wtedy: 320 hektarów lasu 3 tysiące hektarów lasu 9 tysięcy hektarów lasu

63 Pytanie nr 62 W którym roku spaliła się północna wieża neogotyckiego kościoła świętego Antoniego? 1712 1900 1959 1997

64 Pytanie nr 63 Kto uporał się z epidemią tyfusu głodowego, zainicjował budowę szpitali w Rudach, Pilchowicach i w Rybniku (przy ulicy Klasztornej). Nauczył się języka polskiego by zebrać nuty i tekst ponad 500 pieśni ludu polskiego na Górnym Śląsku?

65 Pytanie nr 64 Pierwszy na kontynencie europejskim pociąg ruszył w Norymberdze w 1835 roku. W którym roku kolej zawędrowała do Rybnika? (W roku 2006 obchodziliśmy okrągłą rocznicę.)

66 Pytanie nr 65 Pisarz, poeta, nauczyciel, organista, tłumacz, dziennikarz, publicysta, ogrodnik, społecznik Zwany śląskim wieszczem. Kogo widzimy na portrecie? Józef Lompa Wojciech Korfanty Juliusz Ligoń Gustaw Morcinek

67 Pytanie nr 66 Od kiedy w rybnickim zamku mieści się sąd?Od śmierci hrabiego Antoniego Węgierskiego Od lat Od zakończenia Powstań Śląskich Od roku 1945

68 Pytanie nr 67 Gwidon von Donnensmarck był właścicielem:Rybnickiej Fabryki Maszyn (Ryfama) Stacji Benzynowej Schell Dzisiejszych kopalni Chwałowice i Jankowice Huty Silesia

69 Pytanie nr 68 Przetłumacz na język polski gwarowe słowa: Kilać KnefelKrzikopa Ciaciany Nupel Babrok

70 Pytanie nr 69 W herbie dzielnicy Wielopole znajduje się: JastrząbSześć kłosów Zaorane pole Grabie

71 Pytanie nr 70 Rybnicka Szkoła Muzyczna powstała w 1933 roku. Swe istnienie zawdzięcza braciom Szafrankom. Wymień chociaż dwa nazwiska znanych muzyków, którzy w tej szkole zdobywali wiedzę i umiejętności.

72 Pytanie nr 71 W herbie dzielnicy Ligota znajdują się: Grabie Dwa cepyKorona Wilk

73 Pytanie nr 72 Gdzie prawdopodobnie znajdowało się pogańskie miejsce kultu w Rybniku?

74 Pytanie nr 73 Zanim zakorzenił się zwyczaj noszenia ślubnych obrączek, czym na Śląsku wymieniali się państwo młodzi?

75 Pytanie nr 73 Neogotycki Kościół Świętego Antoniego (od bazylika mniejsza) jest najwyższą świątynią na Górnym Śląsku. Podaj wysokość jego wież. Możesz się pomylić o 5 metrów.

76 Pytanie nr 74 Który burmistrz Rybnika przeszedł do historii jako najdłużej urzędujący burmistrz w Polsce? Pełnił tę funkcję łącznie 25 lat w latach oraz

77 Kogo Ślązacy nazywali WilusiemKogo Ślązacy nazywali Wilusiem? Śpiewali w powstańczych okopach: Gupi Wiluś myśloł, że mu byda służyć. Póda do powstanio, aż się bydzie kurzyć! Pytanie nr 75

78 Pytanie nr 76 Przetłumacz na język polski gwarowe wyrazy: Tytka CiupaćBolok Knif

79 Pytanie nr 77 Wyjaśnij etymologię nazwy naszego miasta.

80 Pytanie nr 78 Który z rybnickich burmistrzów, autor wydanego w 1843 roku polskiego elementarza był nauczycielem w rybnickiej szkole katolickiej? Władysław Weber Antoni Żelazko Jan Gruchel

81 Pytanie nr 79 Święty, kanonizowany przez Jana Pawła II w Skoczowie. Kilka tygodni przebywał w Rybniku. Patronuje jednemu z kościołów w naszym mieście. O kim mowa?

82 Pytanie nr 80 13 maja na Górze Rudzkiej – tam, gdzie dziś mieści się szpital psychiatryczny, oraz upamiętniająca ten krwawy dzień kapliczka św. Urbana miała miejsce bitwa związana z: Pogromem krzyżaków Wojną z arianami Wojnami husyckimi

83 Pytanie nr 81 W lipcu 1922 w Rybniku świętowano powrót do Macierzy (przyłączenie Rybnika do Polski). Z tej okazji Rybniczanie na rynku wystawili wysoką mównicę z wielkich brył węgla. A co postawili na ulicy Sobieskiego i przed kościołem świętego Antoniego?

84 Pytanie nr 82 Gdzie na terenie Rybnika były umiejscowione mury obronne?

85 W jakiej karczmie w Rybniku według legendy zatrzymała się część wojsk Sobieskiego w nocy z 22 na 23 sierpnia 1683 roku w drodze na Wiedeń? Świerklaniec Karczma Górnośląska Delicje Stara Karczma Pytanie nr 83

86 Pytanie nr 84 Z powodu obfitych opadów deszczu w latach zapanował na Górnym Śląsku głód, potem epidemia. Zmarło około 15% mieszkańców naszego miasta, również ówczesny burmistrz Alojzy Preuss. Jak nazywała się ta choroba?

87 Pytanie nr 85 Rybnicka parafia ewangelicka liczy około: 100 wiernych5 tys. wiernych 42 tys. wiernych

88 Pytanie nr 86 Wielkie odrodzenie kultu świętego Antoniego w XIX wieku w Rybniku było spowodowane: Zgubieniem i znalezieniem kluczy przez burmistrza Antoniego Żelazko Pożarem Wodzisławia Śląskiego w 1822 roku Odkryciem relikwii świętego Antoniego na Górze Rudzkiej

89 Pytanie nr 87 Zebrał i opisał około 2700 chrząszczy i mrówek śląskich. O kim mowa? Antoni Mrówczyński Rufin Suchoń Juliusz Roger Wojciech Ociepka

90 Pytanie nr 88 Gdzie w latach 1848 – 1939 stała rybnicka synagoga?

91 Pytanie nr 89 Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej - zwany „Starym” powstał w roku: 1548 1699 1801 1925

92 W turnieju wykorzystano pytania autorstwa Franciszka Kucharczaka, Marka Szołtyskaoraz Bibliofilów: Agnieszki Wąglorz, Pauliny Franiczek, Pauliny Lejtman, Anny Rączka, Magdaleny Rompalskiej, Joanny Brzezinka, Aleksandry Błachnio, Agnieszki Łazickiej, Michała Jasłowskiego, Łukasza Gojnego, Rafała Gwóźdź oaz Jana Froehlicha. Większość materiałów ilustracyjnych pochodzi z witryny internetowej oraz z książek Marka Gruszczyka. Gabriela Bonk - Rybnik 2007