1

2 Konsument art. 22¹ kodeksu cywilnego: „Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.” - czynność prawna = zawarcie umowy - Konsumentem jest OSOBA FIZYCZNA - Konsument podlega ochronie jednie w przypadku, gdy drugą stroną umowy jest przedsiębiorca  tzw. stosunki B2C (business to consumer) Prezentacja dostępna na www.radca24.pl

3 art.43 ¹ kodeksu cywilnego: „Przedsiębiorcą osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadające osobowości prawnej prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową” art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej: „Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły” Przedsiębiorca Prezentacja dostępna na www.radca24.pl

4 „Klauzule abuzywne” – regulacja pozwalająca na uznanie pewnych zapisów zamieszczonych w umowie z konsumentem za niedozwolone, czyli nieobowiązujące. „Nieuczciwe praktyki rynkowe” – zbiór przepisów określający praktyki rynkowe, których stosowanie jest zakazane. Ich zastosowanie w reklamie, podczas negocjowania umowy oraz jej trwania umożliwia konsumentowi wystąpienia z odpowiednim żądaniem, w tym roszczeniem odszkodowawczym lub odstąpieniem od umowy. Formy ochrony konsumenta Prezentacja dostępna na www.radca24.pl

5 Klauzula jest abuzywna kiedy:  Kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami  Rażąco narusza interesy konsumenta  Nie została uzgodniona indywidualnie  Nie dotyczy postanowień określających główne świadczenia stron  np. odsetki w umowie kredytowej Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Klauzule abuzywne

6 Oceny czy klauzula kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami możemy dokonać biorąc pod uwagę jej:  treść  okoliczności zawarcia  umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Klauzule abuzywne

7 Oceny czy klauzula rażąco narusza interesy konsumenta możemy dokonać biorąc pod uwagę:  przede wszystkim interes ekonomiczny konsumenta  na drugim planie - stratę czasu - mitręgę - niedogodności organizacyjne - nierzetelność traktowania - wprowadzenie w błąd - naruszenia prywatności konsumenta Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Klauzule abuzywne

8 Postanowienie umowy nie może zostać uznane za niedozwolone (abuzywne), jeżeli zostało uzgodnione indywidualnie Na gruncie obrotu bankowego postanowienia nieuzgodnione indywidualnie (narzucone) pochodzą: - ze wzorca umownego przedstawionego przez bank, bez możliwość negocjacji oraz regulaminów bankowych  najczęstsze przypadki - z taryf opłat i prowizji pobieranych za czynności bankowe - z tabel oprocentowania udzielanych przez banki kredytów i pożyczek lub środków zgromadzonych na rachunkach bankowych. Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Klauzule abuzywne

9 Kontrola IncydentalnaAbstrakcyjna Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Kontrola postanowień umownych Kontrola incydentalna polega na rozpatrywaniu konkretnej sprawy przed sądem Przykładowe postanowienie umowne: „Kredytobiorcy służy prawo odstąpienia od niniejszej Umowy, jeżeli Bank nie udostępni środków z tytułu kredytu w terminie 3 dni od dnia spełnienia przez Kredytobiorcę warunków określonych w niniejszej Umowie (…) W przypadku, gdy Kredytobiorca odstąpi od niniejszej Umowy z powodów określonych w ust.1, umowa uważana jest za niezawartą, a Bank zwróci Kredytobiorcy zapłaconą prowizję przygotowawczą Banku, pomniejszoną o opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego.”

10 Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Kontrola incydentalna Bank odmawia zwrotu opłaty za rozpatrzenie wniosku kredytowego Konsument wytacza przeciwko Bankowi powództwo o zapłatę W uzasadnieniu pozwu, Konsument wskazuje, że niniejsze postanowienie jest abuzywne (niedozwolone) Sąd, uznając powództwo za zasadne, stwierdza, że rozważane postanowienie jest niedozwolone, w związku z czym nie wiąże Konsumenta i nakazuje bankowi zwrócić opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego

11  Kontrola abstrakcyjna jest dokonywana przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie  Powództwo w sprawach rozpoznawanych przez SOKIK może wytoczyć:  każdy, kto według oferty pozwanego mógłby zawrzeć z nim umowę zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem  organizacja społeczna, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów,  powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów  Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Kontrola postanowień umownych Kontrola IncydentalnaAbstrakcyjna

12  Uznanie postanowienia za niedozwolone przez SOKIK skutkuje wpisaniem go do Rejestru Klauzul Niedozwolonych (RKN) prowadzonego przez Prezesa UOKIK.  Sąd uwzględniając powództwo, w sentencji wyroku przytacza treść postanowień wzorca umowy uznanych za niedozwolone i zakazuje ich wykorzystywania Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Kontrola abstrakcyjna Wyciąg z RKN (pełny tekst na stronie www.uokik.gov.pl )

13 Przykładowe postanowienie umowne: „możliwa jest zmiana rodzaju oprocentowania, ze stopy stałej na stopę zmienną. Zmiana rodzaju oprocentowania wymaga zawarcia aneksu do umowy kredytu. Za czynności związane ze zmianą oprocentowania Bank pobiera prowizję zgodnie z aktualnie obowiązującą Taryfą opłat i prowizji Banku (…) Sporządzenie aneksu do umowy o kredyt kontraktowy jednorazowo 10 zł (…) Zmiana stopy procentowej ze stałej na zmienną (…), jeżeli pozostały okres obowiązywania stałej stopy ustalonej w umowie nie przekracza: a) 2 lat jednorazowo od kwoty 1,5%, min. 200 zł b) 5 lat aktualnego 3%, min. 200 zł c) 10 lat zadłużenia 6%, min. 200 zł”  W efekcie pobierane są dwie opłaty za jedną czynność Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Przykłady klauzul abuzywnych stosowanych przez Banki

14 Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Przykłady klauzul abuzywnych stosowanych przez Banki Przykładowe postanowienie umowne: „Kredytobiorca jest zobowiązany do (…) umożliwienia Bankowi kontroli wykorzystania i spłaty kredytu, w szczególności udostępniania nieruchomości – przedmiotu kredytowania w celu dokonania inspekcji prowadzonych robót budowlanych oraz stanu nieruchomości – przedmiotu zabezpieczenia do czasu spłaty wszystkich zobowiązań z tytułu kredytu. Inspekcje odbywać się będą w godzinach pracy Banku po zawiadomieniu Kredytobiorcy na dwa dni robocze wcześniej.”  Zbyt szeroko określone kompetencje banku, który może kontrolować konsumenta bez względu na cel gospodarczy, obciążając Konsumenta nadmiernie uciążliwymi obowiązakami

15 Kredytobiorca może wypowiedzieć umowę z 3‐miesięcznym okresem wypowiedzenia, licząc od daty złożenia w Banku lub daty nadania w urzędzie pocztowym oświadczenia o wypowiedzeniu. (…) Bank zastrzega sobie prawo wypowiedzenia niniejszej umowy z zachowaniem 30‐dniowego okresu wypowiedzenia i żądania spłaty części lub całości kredytu (…).  Nierówność praw i obowiązków stron umowy Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Przykłady klauzul abuzywnych stosowanych przez Banki

16 Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorcę wobec konsumenta jest nieuczciwa jeżeli:  jest sprzeczna z dobrymi obyczajami  zniekształca, lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta - przed zawarciem umowy - w trakcie zawierania umowy - po jej zawarciu  Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Nieuczciwe praktyki rynkowe

17 Praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, w szczególności:  rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji;  rozpowszechnianie prawdziwych informacji w sposób mogący wprowadzać w błąd;  działanie związane z wprowadzeniem produktu na rynek, które może wprowadzać w błąd w zakresie produktów lub ich opakowań, znaków towarowych, nazw handlowych lub innych oznaczeń indywidualizujących przedsiębiorcę lub jego produkty  nieprzestrzeganie kodeksu dobrych praktyk, do którego przedsiębiorca dobrowolnie przystąpił, jeżeli przedsiębiorca ten informuje w ramach praktyki rynkowej, że jest związany kodeksem dobrych praktyk. Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Nieuczciwe praktyki rynkowe

18 Praktykę rynkową uznaje się za nieuczciwą jeżeli:  pomija istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia decyzji dotyczącej umowy  powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. W razie wątpliwości za istotne informacje uważa się informacje, które dotyczą  istotnych cech produktu w takim zakresie, w jakim jest to właściwe dla danego środka komunikowania się z konsumentami i produktu  imienia, nazwiska (nazwy) i adresu przedsiębiorcy (siedziby) oraz przedsiębiorcy, na którego rzecz działa;  ceny uwzględniającą podatki lub, w przypadku gdy charakter produktu nie pozwala w sposób racjonalny na wcześniejsze obliczenie ceny, sposobu, w jaki cena jest obliczana, jak również wszelkich dodatkowych opłat za transport, dostawę lub usługi pocztowe lub, w sytuacji gdy wcześniejsze obliczenie tych opłat nie jest w sposób racjonalny możliwe, informacji o możliwości powstania takich dodatkowych kosztów;  uzgodnienia dotyczące sposobu płatności, dostawy lub wykonania produktu oraz procedury rozpatrywania reklamacji;  informacje o istnieniu prawa do odstąpienia od umowy lub rozwiązania umowy, jeżeli prawo takie wynika z ustawy lub umowy.  Informacji, które przedsiębiorca stosujący praktykę rynkową jest obowiązany podać konsumentom na podstawie odrębnych przepisów. Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Nieuczciwe praktyki rynkowe

19 W razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:  zaniechania tej praktyki;  usunięcia skutków tej praktyki;  złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;  naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu;  zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów. Prezentacja dostępna na www.radca24.pl Formy ochrony konsumenta

20