1 Kontrola w Programie Interreg VA Polska – Słowacja – co warto wiedzieć przygotowując się do udziału w transgranicznym projekcie Śląski Urząd Wojewódzki Cieszyn, 23 maja 2016 r.

2 „ projekty są fajne bo się robi co chce”

3 Podstawy prawne i dokumenty wdrożeniowe Rola i zadania wojewody Kwalifikowalność wydatków Konstrukcja budżetu projektu Konstrukcja wskaźników projektu Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015

4 Podstawy prawne działania wojewody jako kontrolera Art. 125 Rozporządzenia PE i Rady nr 1303 z 17 grudnia 2013 (funkcje Instytucji Zarządzającej), Art. 8, Art. 23 Rozporządzenia PE i Rady nr 1299/2013 (wyznaczenie podmiotu - kontrolera w programach EWT ), Rozporządzenie KE 481/2014 z 4 marca 2014 r. (kwalifikowalność), Art. 22 Ustawy z 11 lipca 2014 r. tzw. Ustawy wdrożeniowej (Dz. U. z 2014 poz. 1146),

5 Podstawy prawne działania wojewody jako kontrolera Dokument Programowy Interreg VA Polska Słowacja (12.02.2015) Porozumienie kompetencyjne z 28 października 2015 r. - zawarte przez Wojewodę Śląskiego z Ministrem Infrastruktury i Rozwoju

6 Wojewoda Śląski pełni rolę kontrolera krajowego w Programie Interreg VA Polska - Słowacja Zadania realizuje: Wydział Rozwoju i Współpracy Terytorialnej Śląski Urząd Wojewódzki ul. Jagiellońska 25 40-032 Katowice

7 Dokumenty Podręcznik beneficjenta dofinansowania (31 marca 2016r.) Wytyczne dla krajowego kontrolera w programach EWT (MIR 6 listopada 2015r.) Wytyczne w zakresie korygowania i odzyskiwania nieprawidłowych wydatków (MIR, 20 lipca 2015 r.) Taryfikator – Rozporządzenie Ministra Rozwoju (Dz. U z 18 lutego 2016 poz. 200)

8 Główne zadanie kontrolerów krajowych to weryfikacja : - czy dofinansowane produkty i usługi zostały faktycznie dostarczone, - czy wydatki deklarowane przez beneficjentów zostały zapłacone, - czy są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa UE oraz prawa krajowego, - czy są zgodne z warunkami udzielania wsparcia i dokumentami programowymi,

9 Przedmiot kontroli JAKOŚĆ WSPÓŁPRACY – element nie podlegający kontroli EFEKT TRANSGRANICZNY – element nie podlegający kontroli WYDATKI, KOSZTY PROJEKTU - kontrolowane WSKAŹNIKI REALIZACJI PROJEKTU – kontrolowane GOSPODAROWANIE ŚRODKAMI PUBLICZNYMI – kontrolowane JAKOŚĆ PROJEKTU / EFEKTY – pośrednio poprzez kontrolę wskaźników

10 Zadania wojewody Kontrola administracyjna partnerów projektów, Kontrola na miejscu realizacji projektu, Kontrola stosowania ustawy prawo zamówień publicznych Badanie zachowania zasady konkurencyjności, Kontrola trwałości projektów 2007-2013, 2014-2020, Pomniejszanie wydatków, Nakładanie korekt finansowych, Zapobieganie nieprawidłowościom Wykrywanie nieprawidłowości

11 Pojęcie projektu - dla PW - dla PP definicja projektu wg umowy: przedsięwzięcie zmierzające do osiągnięcia zamierzonego celu określonego za pomocą wskaźników produktu, określonych we wniosku o dofinansowanie, wdrażane w ramach programu na podstawie umowy

12 Przygotowanie dobrego projektu Projekt to zorganizowany i ułożony w czasie ciąg wielu działań zamierzających do osiągnięcia konkretnego mierzalnego celu Działania projektu realizowane są: W zdefiniowanym terminie Wydzielonymi zasobami ludzkimi Wydzielonymi zasobami rzeczowymi Wydzielonymi zasobami finansowymi

13 Przygotowanie dobrego projektu współpracy transgranicznej Identyfikuje i rozwiązuje wybrany problem, Posiada jednoznaczny opis celów, działań projektu, Uwzględnia uwarunkowania, np. możliwości finansowe, Posiada racjonalny budżet, Racjonalny czas realizacji, uwzględniający np. pory roku, Posiada mierzalne wskaźniki, Działania powiązane ze wskaźnikami, Przygotowany zespół do realizacji projektu (ustalone zastępstwa, specjalizacja pracowników, przekazywanie informacji) Zidentyfikowane ryzyka

14 Kwalifikowalność wydatków weryfikowana jest na każdym etapie w cyklu życia projektu Wydatki: -niekwalifikowalne nie powinny być planowane w budżetach projektów, - powinny być adekwatne do produktów projektu, - powinny być planowane tylko niezbędne do realizacji celów projektu Przewidywalne przychody powinny być uwzględnione w budżecie projektu,

15 Kwalifikowalność wydatków weryfikowana jest na każdym etapie w cyklu życia projektu i - łącznie musi być spełnionych 10 zasad dla każdego poniesionego wydatku aby wydatek był uznany za kwalifikowalny Dla oceny kwalifikowalności obowiązują zasady / przepisy z dnia poniesienia wydatku, za wyjątkiem: - wydatków wynikających z umów z zakresu pzp, - jeżeli nowo obowiązujące wytyczne będą korzystniejsze dla beneficjenta

16 Dobry budżet projektu to budżet rozsądny - nie zbyt ogólny, - nie zbyt szczegółowy, - bez nazw własnych, - z podaniem składowych sumy - pokazujący metodę wyliczenia wartości danej pozycji budżetowej: - nazwa jednostki, - ilość jednostek, - cenę jednostkową, - informację o pomocy publicznej (% EFRR), - wydatki adekwatne do zakładanych wskaźników

17 - Budżet projektu powinien uwzględniać: - wydatki związane z głównymi celami zadaniami, przyczyniające się bezpośrednio do osiągnięcia zakładanych wskaźników - koszty zarządzania projektem - koszty promocji - koszty przygotowawcze

18 Planowanie budżetu c.d. Budżet planowany jest w układzie zadaniowym Każdy wydatek musi być uzasadniony Informacje o sposobie rozliczania personelu Informacja o miejscu ponoszenia wydatków - zarządzanie - wydarzenia np. konferencje - delegacje poza obszarem wsparcia

19 Metody planowania i ponoszenia wydatków 1. Wydatki rzeczywiście poniesione - koszty przygotowawcze ( do 5%, 50 000 euro) - koszty podróży i zakwaterowania - koszty ekspertów zewnętrznych - koszty wyposażenia, - infrastruktura i roboty budowlane, - koszt personelu (opcjonalnie) 2. Metody uproszczone - ryczałt - wydatki biurowe i administracyjne - koszt personelu (opcjonalnie)

20 Metody planowania i ponoszenia wydatków środki trwałe – kwalifikowalne w całości jeżeli środek trwały będzie wykorzystany wyłącznie na potrzeby projektu, - kwalifikowalne odpisy amortyzacyjne dla środków trwałych wykorzystywanych również poza projektem, Wyposażenie personelu projektu jest kwalifikowalne w całości jeżeli co najmniej ½ etatu jest wykorzystywana na cele projektu (umowa o pracę)

21 Wkład niepieniężny jest dopuszczalny – musi być zaplanowany we wniosku aplikacyjnym, VAT – kwalifikowalność w zależności od możliwości odliczenia/odzyskania: - może być kwalifikowalny w całości, - może być kwalifikowalny dla poszczególnych pozycji budżetowych, - może być niekwalifikowalny.

22 Budżet Ryczałt dla wydatków biurowych i administracyjnych 10% kosztów personelu Koszt personelu – ryczałt do 20% kosztów rzeczywistych projektu innych niż koszty personelu - lub wg kosztów rzeczywistych Sposób rozliczania należy określić we wniosku aplikacyjnym i stosować przez cały okres realizacji projektu

23 Budżet cd. PRZYKŁAD: Koszty bezpośrednie w projekcie inne niż koszty personelu = 100 000 EUR Koszty personelu ujęte w budżecie projektu (obliczone na podstawie rzeczywistych kosztów max 20%) = 20 000 Euro Stawka ryczałtowa na koszty pośrednie określona przez IZ = 10% Kalkulacja kosztów pośrednich = 20 000 x 10 % = 2 000 EUR Kwota wydatków kwalifikowalnych w projekcie = 122 000 EUR Uproszczona kontrola wydatków ponoszonych wg. stawek ryczałtowych

24 Realizacja projektu powinna odbywać się zgodnie z prawem budowlanym Prawo budowlane definiuje - budowę, - przebudowę - remont nie definiuje modernizacji

25 Dokumentacja techniczna w projektach inwestycyjnych i gotowość projektu do realizacji: - wymagane pozwolenia muszą być najpóźniej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie projektu, - istotne jest uwzględnienie pór roku przy realizacji zadań inwestycyjnych, - dokumentacja techniczna się również starzeje, - dokumentacja projektu powinna uwzględniać warunki topograficzne ( 3 wymiar), - warto zweryfikować dokumentację techniczną projektu

26 Wskaźniki – produkty projektu - jednoznaczne - mierzalne - ambitne ale realne - nie musi być dużej liczby różnych wskaźników - wskaźniki nie powinny zawierać się w sobie - nie są konieczne tzw. wskaźniki własne umowa na realizacje projektu = kontrakt na wskaźniki

27 Nowe pojęcia dla Perspektywy 2014 – 2020 WYDATEK NIEPRAWIDŁOWY – wydatek nie uznany podczas bieżącej weryfikacji wniosku o płatność do czasu wyjaśnienia w procedurze odwoławczej, WYDATEK NIEKWALIFIKOWALNY - wydatek poniesiony z naruszeniem prawa TARYFIKATOR – rozporządzenie dotyczące warunków dokonywania korekt finansowych oraz zasad pomniejszania wydatków poniesionych nieprawidłowo UCHYBIENIE –błąd niebędący nieprawidłowością

28 Nowe zasady dla Perspektywy 2014 – 2020 System informatyczny SL 2014 Uproszczone metody ponoszenia wydatków Śródokresowy przegląd (ewaluacja) Programu i Projektów Możliwość wnoszenia zastrzeżeń Budżet zadaniowy

29 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 coraz trudniej jest zrealizować projekt, coraz więcej dokumentów, coraz bardziej rozbudowane mechanizmy kontrolne, i coraz mniejsza faktyczna kontrola wydatków.

30 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Po pierwsze personel projektu Nie da się zrealizować poprawnie projektu (bez korekt) bez przygotowanego personelu WŁASNEGO partnera Zasada „2 par oczu” – powinna obwiązywać również PP Koordynator PW mobilizuje partnerów ? Koordynatorzy instytucjonalni w projektach nie sprawdzają się w praktyce

31 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Po drugie znajomość przepisów i dokumentów Biblioteka podręczna koordynatora projektu - przepisy UE, - przepisy krajowe np. PZP, rachunkowość, prawo budowlane, - dokumenty programowe – publikowane na stronach WST w szczególności Podręcznik Beneficjenta - wytyczne związane z kontrolą – publikowane na stronach WST, UW

32 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Po trzecie zaplanowanie realizacji projektu W wielu przypadkach problemy wynikają ze złej jakości dokumentacji: - geodezyjnej - technicznej skutkiem są: - roboty dodatkowe, - problemy z terminowym zakończeniem projektu - skargi mieszkańców

33 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Zaplanowanie realizacji projektu c.d. Rzadko który projekt kończy się terminowo Zbyt częste zmiany w projektach Dokumentacja techniczna nie uwzględnia specyficznych warunków górskich - sprawy własności terenu, - odwodnienia, - zjazdy, dojazdy do posesji

34 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Po czwarte zamówienia publiczne i polityka konkurencji – największe źródło korekt i wydatków niekwalifikowalnych - nieprzestrzeganie przepisów ustawy pzp : - dzielenie zamówienia, - złe szacowanie, - nazwy własne

35 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Polityka konkurencji c.d. Przy zamówieniach podprogowych badanie rynku jest często sztuką dla sztuki Umowy cywilno – prawne : - generują nieuzasadnione wydatki, - zapisy dotyczące obowiązków wykonawcy zbyt ogólne, - nie zabezpieczają interesu zamawiającego.

36 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Polityka konkurencyjności - złej jakości regulaminy wewnętrzne ponoszenia wydatków do 30 000 Euro, - niestosowanie się do własnych regulaminów, - nie będzie korekt za niestosowanie się do własnych regulaminów, - będzie obowiązek zamieszczania ogłoszeń przy zamówieniach tzw. podprogowych na stronie www

37 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Po piąte przygotowanie budżetu projektu Koszty niekwalifikowalne we wnioskach aplikacyjnych Rozbudowane koszty ogólne Opisy pozycji budżetowych – niejednoznaczne, lakoniczne Pozycje w budżecie niepowiązane z działaniami projektu Przychody nie uwzględnione w projekcie np. wycinka drzew Wystąpiła pomoc publiczna

38 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Duże oszczędności w projektach w perspektywie 2007- 2013 – ok 25% wartości zakończonych projektów Oszczędności wynikają z: - przeszacowania budżetów większości projektów - uznania wydatków za niekwalifikowalne np. korekty pzp - ryzyko kursowe Euro – planowanie w Euro - ponoszenie w PLN - szacowanie kosztów na podstawie kosztorysów a nie cen rynkowych - rezygnacja z części działań w projekcie

39 Wnioski i doświadczenia z lat 2004-2015 Po szóste planowanie i dokumentowanie wskaźników Projekt EWT jest częścią innego zamierzenia, Inwentaryzacja powykonawcza, protokoły odbioru: - nie potwierdzają realizacji wskaźników, Wskaźniki zawierają się w sobie Zbyt duża ilość wskaźników w projektach Zbyt ambitne wskaźniki

40 Na co się jeszcze przygotować - wieloaspektowa kontrola projektu w tym kontrola PZP - sformalizowane terminy raportowania i wypłaty środków, - partnerstwo na złe czasy, prawdopodobnie nie wszystkie projekty uda się zrealizować we wspólnym partnerstwie, - dość długi czas pomiędzy poniesieniem wydatku a refundacją

41 „ projekty są fajne bo …”

42 Dziękuję za uwagę Grzegorz Wieniewski Śląski Urząd Wojewódzki [email protected]