1 Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami. Postulaty ze Społecznego Raportu Alternatywnego z realizacji w Polsce Konwencji Kraków, 3 czerwca 2016 r. Małopolski Konwent Regionalny II Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami dr Anna Rdest, Aleksander Waszkielewicz Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego

2 Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami Pierwszy akt prawa międzynarodowego dedykowany osobom z niepełnosprawnościami. Nie tworzy nowych praw. Wskazuje, jak istniejące prawa rozumieć w kontekście niepełnosprawności.

3 Wejście w życie Podpisana w 2007 r. Ratyfikowana w 2012 r. Weszła w życie. Protokół fakultatywny (możliwość dochodzenia praw przez ONZ-em) – podpisany, nieratyfikowany, nie wszedł w życie.

4 Porządek prawny Poniżej Konstytucji. Ponad ustawami i rozporządzeniami. Obowiązujący akt prawa. Stosuje się bezpośrednio. Brakuje przepisów wdrażających.

5 Treść (1/4) Art. 1-4. Cel, definicje, zasady ogólne, obowiązki ogólne. Art. 5. Równość i niedyskryminacja. Art. 6. Kobiety z niepełnosprawnościami. Art. 7. Dzieci z niepełnosprawnościami. Art. 8. Podnoszenie świadomości. Art. 9. Dostępność. Art. 10. Prawo do życia.

6 Treść (2/4) Art. 11. Sytuacje zagrożenia i sytuacje wymagające pomocy humanitarnej. Art. 12. Równość wobec prawa. Art. 13. Dostęp do wymiaru sprawiedliwości. Art. 14. Wolność i bezpieczeństwo osobiste. Art. 15. Wolność od tortur lub okrutnego, nieludzkiego albo poniżającego traktowania lub karania. Art. 16. Wolność od wykorzystywania, przemocy i nadużyć. Art. 17. Ochrona integralności osobistej.

7 Treść (3/4) Art. 18. Swoboda przemieszczania się i obywatelstwo. Art. 19. Niezależne życie i włączenie w lokalną społeczność. Art. 20. Mobilność. Art. 21. Wolność wypowiadania się i wyrażania opinii oraz dostęp do informacji. Art. 22. Poszanowanie prywatności. Art. 23. Poszanowanie domu i rodziny. Art. 24. Edukacja. Art. 25. Zdrowie.

8 Treść (4/4) Art. 26. Habilitacja i rehabilitacja. Art. 27. Praca i zatrudnienie. Art. 28. Odpowiednie warunki życia i ochrona socjalna. Art. 29. Udział w życiu politycznym i publicznym. Art. 30. Udział w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i sporcie. Art. 31. Statystyka i zbieranie danych. Art. 32. Współpraca międzynarodowa. Art. 33. Wdrażanie i monitorowanie na szczeblu krajowym.

9 Art. 1 akapit 2. Definicja „ Do osób z niepełnosprawnościami zalicza się te osoby, które mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, psychiczną*, intelektualną lub w zakresie zmysłów, co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie równości z innymi osobami.” Jedyna powszechnie obowiązująca definicja w polskim systemie prawnym. „Lepsza” od definicji z ustawy o rehabilitacji.

10 Art. 24. Edukacja Nacisk na włączający system kształcenia. Racjonalne usprawnienia. Niezbędne wsparcie w powszechnym systemie. Zindywidualizowane wsparcie w środowisku, które maksymalizuje rozwój. Nauka alfabetu Braille’a, alternatywnych metod komunikacji, języka migowego. Wykwalifikowani nauczyciele. Włączenie w kształcenie wyższe i ustawiczne.

11 Społeczny Raport Alternatywny (SRA) z realizacji Konwencji w Polsce Wszystkie 33 artykuły, tylko 60 stron. 20 autorów. 150 uczestników paneli eksperckich. 150 uczestników regionalnych spotkań konsultacyjnych. +60 organizacji popierających.

12 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty systemowe (4). Postulaty dotyczące praw podstawowych (5). Postulaty operacyjne i wdrożeniowe (11).

13 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty systemowe (1/4) Oparcie prawodawstwa o zasady godności, autonomii i niezależnego życia.

14 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty systemowe (2/4) Wypracowanie wspólnie ze środowiskiem strategii polityki społecznej wobec osób z niepełnosprawnościami (celów, obszarów, instrumentów i kryteriów wsparcia itd.), w tym mapy drogowej wdrażania Konwencji.

15 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty systemowe (3/4) Zmiana definicji niepełnosprawności oraz dostosowanie systemu orzecznictwa (w tym do opracowanej strategii i Konwencji), jak i jego ujednolicenie.

16 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty systemowe (4/4) Włączenie środowiska osób z niepełnosprawnościami w procesy kształtowania polityki publicznej i stanowienia prawa, w tym zapewnienie odpowiedniego udziału w ciałach decyzyjnych.

17 Postulaty wynikające ze SRA Prawa podstawowe (1/5) Zmiana systemu ubezwłasnowolnienia na system wspieranego podejmowania decyzji.

18 Postulaty wynikające ze SRA Prawa podstawowe (2/5) Likwidacja zakazu małżeństw wobec osób z niepełnosprawnościami.

19 Postulaty wynikające ze SRA Prawa podstawowe (3/5) Uchwalenie ustawy antydyskryminacyjnej zapewniającej osobom z niepełnosprawnościami kompleksową ochronę.

20 Postulaty wynikające ze SRA Prawa podstawowe (4/5) Likwidacja aborcji eugenicznej.

21 Postulaty wynikające ze SRA Prawa podstawowe (5/5) Promowanie „prawa do dostępności” poprzez powszechne wdrożenie zasady uniwersalnego projektowania..

22 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (1/11) Deinstytucjonalizacja – przejście od wsparcia w dużych instytucjach do wsparcia w środowisku lokalnym.

23 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (2/11) Wzmocnienie wsparcia Państwa dla rodzin osób z niepełnosprawnościami.

24 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (3/11) Wspieranie aktywności osób z niepełnosprawnościami zamiast bierności. Zwiększenie udziału świadczeń i usług o charakterze kompensacyjnym, aktywizacyjnym i włączającym.

25 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (4/11) Indywidualizacja wsparcia.

26 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (5/11) Zdecydowane rozszerzenie oferty usług publicznych.

27 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (6/11) Preferowanie i promowanie edukacji włączającej.

28 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (7/11) Preferowanie otwartego rynku pracy.

29 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (8/11) Ratyfikowanie Protokołu Fakultatywnego.

30 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (9/11) Przeniesienie Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych do Kancelarii Premiera. Uczynienie go odpowiedzialnym horyzontalnie za polityką społeczną wobec osób z niepełnosprawnościami i koordynującym wszystkie ośrodki decyzyjne.

31 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (10/11) Ciągłe prowadzenie szkoleń podnoszących wiedzę na temat niepełnosprawności pracowników podmiotów realizujących zadania publiczne.

32 Postulaty wynikające ze SRA Postulaty operacyjne (11/11) Usunięcie błędów w tłumaczeniu Konwencji.

33 Kongres Osób z Niepełnosprawnościami II Kongres Osób z Niepełnosprawnościami, Warszawa, 20 września 2016 r. Małopolski Konwent Regionalny, Kraków, 3 czerwca 2016 r. oraz 8 innych Konwentów Regionalnych w okresie maj-czerwiec 2016 r.

34 Dlaczego warto przyjść na Kongres 1.Bo jeśli nie będziemy mówić o swoich sprawach, nikt nie zrobi tego za nas. 2.Bo obecne w życiu publicznym osoby z niepełnosprawnościami można policzyć na palcach jednej ręki. 3.Bo kobiety z niepełnosprawnościami są podwójnie dyskryminowane. 4.Bo mamy dość biedy i braku miejsc pracy – minimalne wynagrodzenie nie jest godną płacą, a z renty trudno wyżyć. 5.Bo wyjście z domu i dotarcie do sklepu, kina, urzędu, a nawet skorzystanie ze strony w Internecie jest często niemożliwe lub utrudnione. 6.Bo tylko 9% budynków w Polsce jest architektonicznie dostępnych; 7.Bo segregacja w edukacji nie może być podstawowym rozwiązaniem; 8.Bo rodziny zostawione same sobie popadają w coraz większe problemy. 9.Bo potrzebujemy solidarności we własnym środowisku. 10.Bo Kongres może być początkiem zmiany społecznej.

35 Więcej informacji i kontakt

36 Dziękuję za uwagę Aleksander Waszkielewicz Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego e-mail: [email protected] tel. 508 21 33 22 [email protected] www.firr.org.pl